جمع بندی نعمت های زندگی مان با بازگو کنیم یا بپوشانیم؟

جمع بندی: پرسش: با توجه به اینکه رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند «برای پیشرفت در کارهایتان از مخفی کاری کمک بگیرید، زیـرا که مـردم به هـر صاحب نعمتی «حسادت» می کنند.» (احادیث الطلاب ۴۱۵) و همچنین در جای دیگری فرموده اند «خداوند دوست دارد چون به بنده اي نعمتي ارزاني داشت، اثر آن نعمت را در او ببيند و فقر و فقير نمايي را دوست نمي دارد.» (تحف العقول، ج ۲، ص ۵۶) و در سنن أبى داوود ـ به نقل از ابو الاحوص به نقل از پدرش ـ : با جامه اى پست و ارزان قيمت خدمت رسول خدا (صلى الله عليه و آله) رسيدم. حضرت فرمود : آيا مال و ثروتى دارى؟ عرض كرد : آرى. فرمود : چه مالى دارى؟ عرض كرد : خداوند شتر و گوسفند و گاو و بَرده به من داده است. فرمود : پس اگر خداوند به تو ثروتى داده است، بايد نشانه نعمت و كرامتى كه ارزانيت داشته است در تو ديده شود.» (سنن أبي داوود : 4 / 51 / 4063) در حدیث اول در مورد نعمت ها به مخفی کاری توصیه شده چون شخص ممکن است مورد حسد قرار بگیرد، یا در معرض شر آدم حسود قرار بگیرد، اما در احادیث دوم و سوم به بازگو کردن نعمت ها و و نمایان کردن آنها توصیه شده است. آیا بازگو کردن نعمت ها موجب تحریک حسادت نمی شود؟   پاسخ: شکل کلی توصیه های اسلامی بر مبنای تعادل و دوری از افراط و تفریط،‌ همچنین سنجیدن موقعیت ها است. قرآن می فرماید: «وَ أما بِنِعْمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّثْ»؛ نعمت های پروردگارت را باز گو کن. (۱) و رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: «ذا أنعَمَ اللّهُ على عَبدِهِ بنِعمَةٍ فظَهَرَت علَيهِ سُمِّيَ حَبيبَ اللّهِ مُحَدِّثا بنِعمَةِ اللّهِ ، و إذا أنعَمَ اللّهُ على عَبدٍ بِنِعمَةٍ فلَم تَظهَرْ علَيهِ سُمِّيَ بَغيضَ اللّهِ مُكَذِّبا بنِعمَةِ اللّهِ»؛ هرگاه خداوند به بنده خود نعمتى عطا كند و آن نعمت در وجود او به چشم خورد، او حبيب خدا و بازگو كننده نعمت خدا ناميده مى شود. و هرگاه خداوند به بنده اى نعمتى دهد و آن نعمت در وجودش نمايان نباشد، وى دشمن خدا و تكذيب كننده نعمت او خوانده مى شود. (۲) اما جایی که لزومی ندارد دیگران از کارهای شما باخبر شده یا مطلع شدنشان ممکن است باعث فساد در کار شما شود، حتما باید امورتان را پوشیده نگه دارید. اگر کسی در آرزوی نعمتی است و می دانید که با ابراز کردن این نعمت، ممکن است مورد حسادت واقع شده یا به هر نحوی او از محروم بودن خودش دلشکسته شود، هرگز نعمتتان را اظهار نکنید. اما در غیر از شرایط خاص و در موقعیت های عادی،‌ حتما باید از نعمت های خداوند استفاده کرده و به طور خاص از فقیر نمایی پرهیز کنید چرا که به فرموده ی امیرالمومنین علی (علیه السلام) این کار  نوعی از شکرگزاری ست. «إظهارُ الغِنى مِن الشُّكرِ ، إظهارُ التَّباؤسِ يَجلِبُ الفَقرَ»؛ اظهار توانگرى گونه اى شكر است. فقير نشان دادن، فقر مى آورد. (۳) همچنین توجه بفرمایید که نمایان کردن نعمت به معنای تفاخر و تبرج نیست؛ بلکه به معنای استفاده ی صحیح و بجاست. بدین معنا که اگر شما می توانید منزل بزرگی تهیه کنید،‌ حتما اینکار را انجام داده و خانواده تان را در آسایش قرار دهید، اما نیازی نیست ظاهر و نمای منزل، یا حتی دکور داخلی آن را طوری طراحی کنید که چشم هر رهگذری را خیره کرده و موجب تحریک حسادت شود. آسایش و رفاه در زندگی خوب است،‌ اما تجمل و تفاخر به هیچ عنوان پسندیده نیست.     پی نوشت: ۱. سوره ضحی، آیه ی ۱۱ ۲. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مترجم شیخی، حمیدرضا، انتشارات دارالحدیث، قم ۱۳۸۹؛ ج ۱۲، ص ۲۹۵ ۳. همان، ج ۸، ص ۵۳۳