نظام هستى در چارچوب قانون عمومى عليت چگونه تبيين مى‌شود؟

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
نظام هستى در چارچوب قانون عمومى عليت چگونه تبيين مى‌شود؟

الف ـ محور نظام علت و معلول بر اين است كه اگر موجودى هستى محض نبود، نيازمندِ موجودى است ‏كه حقيقتِ صرف و وجودِ محض و نامحدود باشد. چنين موجود نامحدود، نه تنها معلول نيست، بلكه علّت هر ‏موجودِ محدود خواهد بود. اميرمؤمنان حضرت على‌بن ابى‌طالب (عليه‌السّلام) دربارهٔ نظام عِلّى و معلولى ‏چنين فرموده است: «... كلّ قائمٍ في سواه معلولٌ»(١) پس اگر موجودى حى قيوم بالذات بود، محتاج به ‏علّت نيست، بلكه قيّوم و قيّم موجودهاى محدود است.‏
ب ـ هر موجود محدودى گذشته از احتياج به علت فاعلى، نيازمند به علّت غايى نيز خواهد بود؛ به طورى ‏كه تحقّق معلول بدون علت غايي محال است، چه اين كه تحقق آن بدون علت فاعلى ممتنع است.‏
ج ـ موجودى كه هستى محض است، ذاتاً بى‌نياز از علت فاعلى و غايى است و نيز ذاتاً علت فاعلى ‏تمام اشيا و علت غايى همهٔ آن‌ها است؛ يعنى علت‌هاى فاعلى به فاعل بالذات ختم مى‌شود و علّت‌هاى ‏غايى به غايت بالذات منتهى مى‌گردند.‏
‏(١) نهج‌البلاغه، خطبهٔ ١٨٦.‏