نسبت جنسیتی جهنمیان
تب‌های اولیه
کارشناس بحث: استاد شعیب
در برخی از روایات مرسل، عباراتی وجود دارد که گویا بیشتر دوزخیان از زنان هستند:
اما این موضوع به صورت کلی قابل پذیرش نیست؛ چراکه روایات دیگری نیز در نقض آنها وجود دارد، به عنوان نمونه:
1. فضیل میگوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مردم سخنی را میگویند و آن این است که بیشتر اهل دوزخ در روز قیامت زنان هستند، حضرت فرمود: از کجا چنین باشد در حالى‌که مرد در آن روز با هزار تن از زنان دنیا تزویج خواهد کرد، در قصرى که از دُرّ یک‌پارچه است.[1]
2. عمّار ساباطی نقل میکند: امام صادق(ع) فرمود: بیشتر جمعیّت بهشت از زنان مستضعف‌اند خداوند عزّ و جلّ چون آنان را ضعیف تر آفرید، بر آنان دلسوزتر است.[2]
با توجه به مقایسه روایات، به نظر می‌رسد ظاهراً روایات دسته دوم از اعتبار بیشتری برخوردار باشند، ضمن آن‌که روایت اوّل نیز دقیقاً بدین معنا نیست که حتما اینگونه باشد، بلکه معنایش این است که در حالت عادی و اگر تلاشی از سوی زنان انجام نشود، بدین نتیجه خواهد انجامید؛ به دلیل این سخن رسول خدا(ص) که خطاب به زنان فرمود: و این چنین مىاندیشم که در روز رستاخیز بیشتر اهل دوزخ شما باشید، پس از شما می‌خواهم که بخداوند عزّ و جلّ خود را نزدیک کنید و به او تقرب جویید هر قدر که در توان دارید.[3]
[1] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 468، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق. «رَوَى الْفُضَیْلُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ شَیْءٌ یَقُولُهُ النَّاسُ إِنَّ أَکْثَرَ أَهْلِ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ النِّسَاءُ قَالَ وَ أَنَّى ذَلِکَ وَ قَدْ یَتَزَوَّجُ الرَّجُلُ فِی الْآخِرَةِ أَلْفاً مِنْ نِسَاءِ الدُّنْیَا فِی قَصْرٍ مِنْ دُرَّةٍ وَاحِدَةٍ».
[2] همان. «رَوَى عَمَّارٌ السَّابَاطِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ أَکْثَرُ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْمُسْتَضْعَفِینَ النِّسَاءُ عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ضَعْفَهُنَّ فَرَحِمَهُنَّ».
[3] همان، ص 391، «إِنِّی قَدْ رَأَیْتُ أَنَّکُنَّ أَکْثَرُ أَهْلِ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَتَقَرَّبْنَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا اسْتَطَعْتُن».
شعیب said in در برخی از روایات مرسل،
در برخی از روایات مرسل، عباراتی وجود دارد که گویا بیشتر دوزخیان از زنان هستند: اما این موضوع به صورت کلی قابل پذیرش نیست؛ چراکه روایات دیگری نیز در نقض آنها وجود دارد، به عنوان نمونه: 1. فضیل میگوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مردم سخنی را میگویند و آن این است که بیشتر اهل دوزخ در روز قیامت زنان هستند، حضرت فرمود: از کجا چنین باشد در حالى‌که مرد در آن روز با هزار تن از زنان دنیا تزویج خواهد کرد، در قصرى که از دُرّ یک‌پارچه است.[1] 2. عمّار ساباطی نقل میکند: امام صادق(ع) فرمود: بیشتر جمعیّت بهشت از زنان مستضعف‌اند خداوند عزّ و جلّ چون آنان را ضعیف تر آفرید، بر آنان دلسوزتر است.[2] با توجه به مقایسه روایات، به نظر می‌رسد ظاهراً روایات دسته دوم از اعتبار بیشتری برخوردار باشند، ضمن آن‌که روایت اوّل نیز دقیقاً بدین معنا نیست که حتما اینگونه باشد، بلکه معنایش این است که در حالت عادی و اگر تلاشی از سوی زنان انجام نشود، بدین نتیجه خواهد انجامید؛ به دلیل این سخن رسول خدا(ص) که خطاب به زنان فرمود: و این چنین مىاندیشم که در روز رستاخیز بیشتر اهل دوزخ شما باشید، پس از شما می‌خواهم که بخداوند عزّ و جلّ خود را نزدیک کنید و به او تقرب جویید هر قدر که در توان دارید.[3] [1] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 468، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق. «رَوَى الْفُضَیْلُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ شَیْءٌ یَقُولُهُ النَّاسُ إِنَّ أَکْثَرَ أَهْلِ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ النِّسَاءُ قَالَ وَ أَنَّى ذَلِکَ وَ قَدْ یَتَزَوَّجُ الرَّجُلُ فِی الْآخِرَةِ أَلْفاً مِنْ نِسَاءِ الدُّنْیَا فِی قَصْرٍ مِنْ دُرَّةٍ وَاحِدَةٍ». [2] همان. «رَوَى عَمَّارٌ السَّابَاطِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ أَکْثَرُ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْمُسْتَضْعَفِینَ النِّسَاءُ عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ضَعْفَهُنَّ فَرَحِمَهُنَّ». [3] همان، ص 391، «إِنِّی قَدْ رَأَیْتُ أَنَّکُنَّ أَکْثَرُ أَهْلِ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَتَقَرَّبْنَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا اسْتَطَعْتُن».سلام و احترام حضور استاد ، اگر روایت اول که از قول فضیل نقل کردید صحیح باشد معلوم میشود یک روز بهشت خیلی طولانی تر از یک روز دنیاست که میتوان در یک روز با هزار زن تزویج کرد حال اگر سوال شود ملاک محاسبه چنین رقم دقیقی چیست و بر اساس کدام وزن زمانی این عدد بدست آمده پاسخی دارید توجه دارید که استفاده از روایات در جایی که پاسخ عقلانی وجود دارد ممکن است ابهام بزرگتری ایحاد نماید این جناب عمار ساباطی کیست ؟ صحت قول و فعلش اثبات شده است و اصلا قابل اثبات است . فرض کنیم جناب ساباطی نامی به دلایل شخصی از جمله تخریب چهره عقلانی ائمه معصومین علیهما السلام روایت کند که از معصوم شنیدم که فرمود : بیشترین جمعیت جهنمیان زنان هستند آیا در جایی که عقل انسان توان و قدرت استدلال دارد رجوع به روایتهایی که در صحت آنها ظن و اختلاف دیده میشود موضوعیت دارد ؟ شخصا نمیتوانم بپذیریم که معصومین (ع) در خصوص چنین موضوعاتی اینگونه در جهت تخریب جایگاه مردان یا زنان سخن گفته باشند . ممنون
سیصدوسیزده said in نسبت جنسیتی جهنمیان
سلام بر شما اساتید محترم اسک دین آیا حقیقت دارد ڪه اسلام مے گوید بیشتر دوزخیان را زنان تشڪیل مے دهند ❗️آیا این بیان توهین به جامعه زنان محسوب نمے شود❓سلام نکته اول : اگر چنین حدیث یا روایتی صحیح باشد، یک پیش بینی است. و هدف از این پیش بینی هشدار است. و هدف از این هشدار، کم کردن تعداد جهنمیان زن است. یعنی اگر چه بیشتر جهنمیان زن خواهند بود اما با این هشدار تلاش می کنیم درصد را پایین بیاوریم. مثلا فرضا اگر ۶۰ درصد زنان باشند با این هشدار شاید به ۵۵ درصد برسد. با اینکه میدانیم ۵۵ درصد باز هم منطبق بر پیش بینی است. پس این دلسوزی است و تلاش برای هدایت نه اهانت و نه توهین نکته دوم : به نظر می رسد اتفاقا اکثر جهنمیان از مردها باشد. در گذشته در این باره صحبتهایی با دوستان داشتیم در تاپیکهای دیگر
فضیل میگوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مردم سخنی را میگویند و آن این است که بیشتر اهل دوزخ در روز قیامت زنان هستند، حضرت فرمود: از کجا چنین باشد در حالى‌که مرد در آن روز با هزار تن از زنان دنیا تزویج خواهد کرد، در قصرى که از دُرّ یک‌پارچه است.[1]در این صورت به ازای هر هزار نفر زن بهشتی، فقط یک مرد می‌تونه به بهشت بره. اینطوری که حداقل ۹۹.۹ درصد از مردها میرن به جهنم. به نظرم نمی‌تونه روایت صحیحی باشه.
فروردین said in فضیل میگوید: به امام صادق(ع)
سلام به نظر می رسد ترجمه درست نیست. روایت نمی گوید همه بهشتیان چنین تعددی دارند. "قد" بر سر فعل مضارع آمده است. کارشناسان در مواردی بدون توجه به ترجمه ها، کپی می کنند و این اشکالات پیش می آید و چند بار تذکر دادم تا به حال! نکته : فقط بحثم روی ترجمه بود و به صحت و سقم روایت کاری ندارم.فضیل میگوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مردم سخنی را میگویند و آن این است که بیشتر اهل دوزخ در روز قیامت زنان هستند، حضرت فرمود: از کجا چنین باشد در حالى‌که مرد در آن روز با هزار تن از زنان دنیا تزویج خواهد کرد، در قصرى که از دُرّ یک‌پارچه است.[1]در این صورت به ازای هر هزار نفر زن بهشتی، فقط یک مرد می‌تونه به بهشت بره. اینطوری که حداقل ۹۹.۹ درصد از مردها میرن به جهنم. به نظرم نمی‌تونه روایت صحیحی باشه.
سلام و احترام حضور استاد ، اگر روایت اول که از قول فضیل نقل کردید صحیح باشد معلوم میشود یک روز بهشت خیلی طولانی تر از یک روز دنیاست که میتوان در یک روز با هزار زن تزویج کرد حال اگر سوال شود ملاک محاسبه چنین رقم دقیقی چیست و بر اساس کدام وزن زمانی این عدد بدست آمده پاسخی داریدمنظور از روز در این روایت روز دنیای نیست که دنبال طولانی و یا کوتاه بودن آن باشیم بلکه در روایت یوم آمده و منظور عالم قیامت است که در تعبیر می گویند یوم القیامه
توجه دارید که استفاده از روایات در جایی که پاسخ عقلانی وجود دارد ممکن است ابهام بزرگتری ایحاد نماید این جناب عمار ساباطی کیست ؟ صحت قول و فعلش اثبات شده است و اصلا قابل اثبات است . فرض کنیم جناب ساباطی نامی به دلایل شخصی از جمله تخریب چهره عقلانی ائمه معصومین علیهما السلام روایت کند که از معصوم شنیدم که فرمود : بیشترین جمعیت جهنمیان زنان هستند آیا در جایی که عقل انسان توان و قدرت استدلال دارد رجوع به روایتهایی که در صحت آنها ظن و اختلاف دیده میشود موضوعیت دارد ؟ شخصا نمیتوانم بپذیریم که معصومین (ع) در خصوص چنین موضوعاتی اینگونه در جهت تخریب جایگاه مردان یا زنان سخن گفته باشند . ممنوناحتمالا سوء تفاهم رخ داده است جناب عمار ساباطی از امام صادق نقل کرده که بیشتر جمعیّت بهشت از زنان مستضعف‌اند. نه این که بیشتر اهل جهنم!! توجه کنید
شعیب said in سلام و احترام حضور استاد ،
ارادت ، جناب شعیب عزیز توصیه در خصوص توجه بیشتر به مطالب را با جان و دل میپذیرم ولی قبول کنید صرف اطلاق کارشناس هم لزوما موید توجه در حد کفایت نیست . توجه دارید که واژه یوم قیدی است که بر زمان دلالت دارد اعراب این واژه را برای مدتی از زمان که روز نامیده میشود بکار میبرند یعنی در این دنیا اعراب به مدتی که از طلوع آفتاب شروع و با غروب خورشید پایان می یابد الیوم میگویند استفاده از کلمه یوم در روایت بر مدت زمان مشخصی دلالت دارد که چون در توصیف عالم آخرت است حدود آن بر ما معلوم نیست روایت به صراحت از برقراری رابطه بین یک مرد با هزار زن دنیایی در یک روز سخن میگوید اینکه این روز با روزهای دنیا تفاوت دارد مورد بحث نیست عرض بنده این بود که یوم در این روایت قیدی است که بر زمان انجام فعل دلالت میکند و چون در طول یک یوم دنیایی تزویج با هزار زن ممکن نیست قطعا یوم اشاره شده در روایت طولانی تر از یک روز دنیایی است کدام بخش این قیاس اشتباه است همانطور که در پست قبل گفتم باید در صحت روایتی که جایگاه مردان یا زنان را متزلزل میکند شک کرد آیا نزدیکی یک مرد با هزار زن دنیایی بدون ورود به پیمان زناشویی سایر زوجها ممکن است ؟ در خصوص نام ساباطی ابتدا قصد داشتم از واژه فلان استفاده کنم ولی تصور کردم شما متوجه استفاده عمدی از عبارت " ساباطی نامی " به معنای امثال ایشان بعنوان مثالی برای راویان احادیث و روایات میشوید هدف تایید یا تکذیب شخص ساباطی نبود بلکه ذکر مثالی بود تا در نسبت دادن روایات به حضرات معصومین علیهما السلام با دقت بیشتری عمل کنیم ممنون .سلام و احترام حضور استاد ، اگر روایت اول که از قول فضیل نقل کردید صحیح باشد معلوم میشود یک روز بهشت خیلی طولانی تر از یک روز دنیاست که میتوان در یک روز با هزار زن تزویج کرد حال اگر سوال شود ملاک محاسبه چنین رقم دقیقی چیست و بر اساس کدام وزن زمانی این عدد بدست آمده پاسخی داریدمنظور از روز در این روایت روز دنیای نیست که دنبال طولانی و یا کوتاه بودن آن باشیم بلکه در روایت یوم آمده و منظور عالم قیامت است که در تعبیر می گویند یوم القیامهتوجه دارید که استفاده از روایات در جایی که پاسخ عقلانی وجود دارد ممکن است ابهام بزرگتری ایحاد نماید این جناب عمار ساباطی کیست ؟ صحت قول و فعلش اثبات شده است و اصلا قابل اثبات است . فرض کنیم جناب ساباطی نامی به دلایل شخصی از جمله تخریب چهره عقلانی ائمه معصومین علیهما السلام روایت کند که از معصوم شنیدم که فرمود : بیشترین جمعیت جهنمیان زنان هستند آیا در جایی که عقل انسان توان و قدرت استدلال دارد رجوع به روایتهایی که در صحت آنها ظن و اختلاف دیده میشود موضوعیت دارد ؟ شخصا نمیتوانم بپذیریم که معصومین (ع) در خصوص چنین موضوعاتی اینگونه در جهت تخریب جایگاه مردان یا زنان سخن گفته باشند . ممنوناحتمالا سوء تفاهم رخ داده است جناب عمار ساباطی از امام صادق نقل کرده که بیشتر جمعیّت بهشت از زنان مستضعف‌اند. نه این که بیشتر اهل جهنم!! توجه کنید
سلام به نظر می رسد ترجمه درست نیست. روایت نمی گوید همه بهشتیان چنین تعددی دارند. "قد" بر سر فعل مضارع آمده است. کارشناسان در مواردی بدون توجه به ترجمه ها، کپی می کنند و این اشکالات پیش می آید و چند بار تذکر دادم تا به حال! نکته : فقط بحثم روی ترجمه بود و به صحت و سقم روایت کاری ندارم.با سلام و تشکر از نکته ای که فرمودید همیشه قد سر فعل مضارع همیشه تقلیل و تردید را نمی رساند در بعضی از موارد برای تاکید هم می آید مانند حدیث پیش گذشته. که در ترجمه چه بسا از آن تعبیر می شود. مثال قرآنی این نوع قد بر سر فعل مضارع: قد یتوکل المومنون لله فی امورهم است و نمونه ای دیگر: أَلَا إِنَّ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِۖ قَدْ یَعْلَمُ مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ وَ یَوْمَ یُرْجَعُونَ إِلَیْهِ فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُواۗ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ﴿۶۴ نور﴾
ارادت ، جناب شعیب عزیز توصیه در خصوص توجه بیشتر به مطالب را با جان و دل میپذیرم ولی قبول کنید صرف اطلاق کارشناس هم لزوما موید توجه در حد کفایت نیست . توجه دارید که واژه یوم قیدی است که بر زمان دلالت دارد اعراب این واژه را برای مدتی از زمان که روز نامیده میشود بکار میبرند یعنی در این دنیا اعراب به مدتی که از طلوع آفتاب شروع و با غروب خورشید پایان می یابد الیوم میگویند استفاده از کلمه یوم در روایت بر مدت زمان مشخصی دلالت دارد که چون در توصیف عالم آخرت است حدود آن بر ما معلوم نیست روایت به صراحت از برقراری رابطه بین یک مرد با هزار زن دنیایی در یک روز سخن میگوید اینکه این روز با روزهای دنیا تفاوت دارد مورد بحث نیست عرض بنده این بود که یوم در این روایت قیدی است که بر زمان انجام فعل دلالت میکند و چون در طول یک یوم دنیایی تزویج با هزار زن ممکن نیست قطعا یوم اشاره شده در روایت طولانی تر از یک روز دنیایی است کدام بخش این قیاس اشتباه است همانطور که در پست قبل گفتم باید در صحت روایتی که جایگاه مردان یا زنان را متزلزل میکند شک کرد آیا نزدیکی یک مرد با هزار زن دنیایی بدون ورود به پیمان زناشویی سایر زوجها ممکن است ؟ در خصوص نام ساباطی ابتدا قصد داشتم از واژه فلان استفاده کنم ولی تصور کردم شما متوجه استفاده عمدی از عبارت " ساباطی نامی " به معنای امثال ایشان بعنوان مثالی برای راویان احادیث و روایات میشوید هدف تایید یا تکذیب شخص ساباطی نبود بلکه ذکر مثالی بود تا در نسبت دادن روایات به حضرات معصومین علیهما السلام با دقت بیشتری عمل کنیم ممنون .با تشکر از توجه شما به بحث اصلا واژه روز در روایت نیست و صرفا برای تقریب به گویش عامیانه روز قیامت ترجمه شده است و الا اصلا روایت نگفته "یوم" به صل روایت توجه بفرمایید: «رَوَى الْفُضَیْلُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ شَیْءٌ یَقُولُهُ النَّاسُ إِنَّ أَکْثَرَ أَهْلِ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ النِّسَاءُ قَالَ وَ أَنَّى ذَلِکَ وَ قَدْ یَتَزَوَّجُ الرَّجُلُ فِی الْآخِرَةِ أَلْفاً مِنْ نِسَاءِ الدُّنْیَا فِی قَصْرٍ مِنْ دُرَّةٍ وَاحِدَةٍ». روایت می فرماید الاخره . و کاری به روز ندارد. در قیامت مرد بهشتی با 1000 زن دنیایی ازدواج می کند.
شعیب said in سلام
با سلام و تشکر از نکته ای که فرمودید همیشه قد سر فعل مضارع همیشه تقلیل و تردید را نمی رساند در بعضی از موارد برای تاکید هم می آید مانند حدیث پیش گذشته. که در ترجمه چه بسا از آن تعبیر می شود. مثال قرآنی این نوع قد بر سر فعل مضارع: قد یتوکل المومنون لله فی امورهم است و نمونه ای دیگر: أَلَا إِنَّ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِۖ قَدْ یَعْلَمُ مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ وَ یَوْمَ یُرْجَعُونَ إِلَیْهِ فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُواۗ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ﴿۶۴ نور﴾سلام و تشکر بابت نکته ای که فرمودید. البته اگر تاکید هم باشد، دلیل بر قطعی بودن چنین اتفاقی دارد. اما دلیل بر این نیست این واقعه برای تمام مردان بهشتی رخ میدهد. عمومیت باید از کلمه ( الرجل) فهمیده شود. که من از این کلمه عمومیت را نفهمیدم. اما به هر حال اگر چنین باشد، نسبت یک به هزار خواهد شد که به لحاظ محتوایی اگر اشتباه نباشد، بعید به نظر می رسد.
سلام و تشکر بابت نکته ای که فرمودید. البته اگر تاکید هم باشد، دلیل بر قطعی بودن چنین اتفاقی دارد. اما دلیل بر این نیست این واقعه برای تمام مردان بهشتی رخ میدهد. عمومیت باید از کلمه ( الرجل) فهمیده شود. که من از این کلمه عمومیت را نفهمیدم. اما به هر حال اگر چنین باشد، نسبت یک به هزار خواهد شد که به لحاظ محتوایی اگر اشتباه نباشد، بعید به نظر می رسد.در کل این روایت در مقابل دیدگاهی وارد شده است که اکثر زنان را اهل جهنم می دانسته است و لسان روایت دلیل بر کثرت زنان در بهشت دارد و اگر ازدواج مردم بهشتی با زنان متعدد دنیایی در بهشت را مطرح کرده از باب تاکید این حضور اکثری زنان در بهشت است نه چیز دیگر.