جمع بندی معیار شما برای انتخاب اسلام به عنوان راه حق و حقیقت چیست؟

با سلام و عرض ادب
در نحوه حکم عقل عملی به حسن و قبح منشا درک آن نظرات علما مختلف است ولی همه بر این که عقل اولیا و بالذات این حکم را دارد متفقند.
"حسن عدل و قبح ظلم و عدوان" از مدرکات عقلی، که داخل در احکام عقل عملی است و برگرفته از آراء بدیهی مشترک بین عقلاست و گاهی «قضایای مشهوره » و گاهی «آراء محموده » نامیده می شود، . نزد اهل منطق، صحت مواد اولیه قضایای برهانی، که منحصر در ضروریات شش گانه است، به مطابقت آنها با واقع و نفس الامر است. و صحت قضایای مشهوره و آراء محموده به مطابقت آنها با شیئی است که آراء عقلا بر آن اتفاق و اجماع یافته است. چه، این قضایا واقعیتی جز اتفاق و توافق آراء ندارند.
شیخ الرئیس (بوعلی سینا) در اشارات آورده است: «...و از آنها آرائی است که محموده و گاهی هم مشهوره نامیده می شود. و مراد، آرائی است که اگر انسان باشد و عقل مجردش یا وهمش یا حسش، و به قبول آن قضایا و اعتراف بدانها تربیت نشده باشد و استقرا از کثرت جزئیات، وی را به حکم کلی سوق ندهد و اموری مثل رحمت و خجلت و حمیت و جز آن هم که در طبیعت انسان به ودیعت نهاده شده، وی را بدان قضایا سوق ندهد، در این صورت انسان از جهت عقل یا وهم یا حس خویش، بدانها حکم نمی کند; مانند حکم انسان به این که اخذ اموال مردم قبیح است و این که کذب قبیح است و ارتکاب آن شایسته نیست و الی آخر».
بوعلی در آخر بحث خویش از این گونه قضایا به «تادیبات صلاحیه » تعبیر، و آن را به اقسامی تقسیم کرده است از جمله قضایایی که همه شرایع الهی بر آن متفقند و نیز قضایایی که ناشی از انفعالات و خلقیاتند.
علامه خواجه نصیرالدین طوسی(ره) در شرح کلام وی فرموده است: «قسمی از مشهورات مشتمل بر مصالحی است که عامه مردم را در بر می گیرد; مانند قضیه عدل نیکوست. و گاهی هم از آنها به شرایع غیر مکتوبه تعبیر می شود. چه، شرایع مکتوبه ممکن است مورد اذعان و اعتراف عموم قرار نگیرد و مراد شیخ از عبارت قضایایی که همه شرایع الهی بر آن متفق ند معنایی است که بیان کردیم. و قسم دیگری از مشهورات از مقتضیات اخلاق و انفعالات نفسانی است; مانند قضیه دفاع از حریم خود واجب است و ایذای حیوان، بدون جهت، قبیح است.... و آراء محموده عبارت است از قضایایی که مصلحت عمومی و اخلاق فاضله مقتضی آن است....»
علامه قطب الدین، صاحب محاکمات، نیز همین مسلک را اختیار کرده و گفته است که این قسم از مشهورات یا از تادیباتی است که صلاح عمومی در آن است، مانند قضیه «عدل حسن است » و «ظلم قبیح است »، یا از آنچه شرایع بر آن اتفاق و اطباق دارند، مانند قضیه «کشف عورت قبیح است » و «مراعات کردن ضعفا نیکوست ».
این حقیقت که عدل و احسان، مشتمل بر مصلحت عامه ای است که موجب حفظ نظام، و ظلم و عدوان مشتمل بر مفسده عامه ای که موجب اختلال نظام می گردد، امری است که همه انسانها آن را می یابند و لذا همه نیز بدان اعتراف و اذعان دارند.
در نهایت، این دریافتن، به لحاظ تفاوت افراد [و مصادیق] احسان و ظلم فرق می کند. (این تفاوت افراد احسان و ظلم نیز از جهت تعلقشان به اموری که مناسب با قوه ای از قوای انسانی است، حاصل می گردد.) و همین طور این حقیقت هم که هر عاقلی نفس خویش و آنچه را که بدان مربوط می شود دوست دارد، امری است وجدانی که هر انسانی آن را در وجدان خویش احساس می کند. و همین طور این حقیقت که هر مصلحتی با انسان ملائم است و هر مفسده ای با وی منافر، امری است وجدانی که انسان در هنگام تماس با مصالح و مفاسد، آن را وجدانا می یابد. بنابراین هر انسانی یقینا احسان را دوست دارد و اسائه را بد. همه این مطالب از واقعیات است و کسی را در آنها نزاعی نیست. نزاع در حسن عدل و قبح ظلم به معنی صحت مدح بر اولی و صحت ذم بر دومی است. مدعا در این مقام، ثبوت حسن و قبح است; آن هم به توافق آراء عقلا، نه ثبوتشان در افعال به همان شکلی که مشتمل بر مصلحت و مفسده اند.
روشن است که اقتضای افعال محبوب و مکروه نسبت به مدح و ذم به دو گونه است: یا به نحو اقتضای سبب نسبت به مسبب و مقتضی نسبت به مقتضا، و یا به نحو اقتضای غایت نسبت به ذوالغایت. اما اقتضا به معنای اول در جایی است که انسانی نسبت به دیگری اسائتی روا دارد. در این صورت در این شخص به مقتضای برخوردش با شیئی که با وی منافر بوده و از آن متالم گشته، انگیزه ای برای مذمت و عقوبت شخص مسی ء نمایان می گردد، تا بدین وسیله از وی انتقام بگیرد و تشفی خاطر حاصل کند.
در این مورد، سببیت فعل مکروه برای مذمت، سببیت واقعی است و در آن سلسله علل و معلولات در واقع ترتب دارند. و اما اقتضای به معنای دوم در جایی است که غرض از حکم به مدح و ذم، حفظ نظام باشد; نظر به این که در عدل و احسان، مصلحتی عام و در ظلم و عدوان، مفسده ای عام نهفته است. و در نتیجه، این مصلحت عام، عقلا را به حکم به مدح فاعل فعلی که مشتمل بر آن مصلحت است برمی انگیزد و همین طور آن مفسده عام، عقلا را به حکم به ذم فاعل فعلی که مشتمل بر آن مفسده است برمی انگیزد. پس این تحسین و تقبیح از عقلا موجب حفظ نظام و مانع از اخلال بدان می گردد.
حفظ نظام و بقای نوع مشترک برای همه امری محبوب است و خلاف آن مکروه. و همین موجب می شود که عقلا حکم به مدح فاعل فعلی کنند که مشتمل بر مصلحتی عام است و نیز حکم به ذم فاعل فعلی نمایند که مشتمل بر مفسده ای عام است. و به این ترتیب، مراد از این که عدل مستحق مدح و ظلم مستحق ذم است، حصول این معنی در نزد عقلا، به حسب تطابق آراء ایشان، است و نه در نفس الامر;همان گونه که محقق طوسی(قدس سره) در عبارات زیر بدان تصریح کرده است:
«احکام ضروریه باید با خارج مطابقت داشته باشد، و این قسم از مشهورات با آنچه آراء بر آن متفق است.»
شیخ الرئیس بوعلی سینا در اشارات می گوید:
«و اما مشهورات، پس قسمی از آن عبارت است از همین اولیات و امثال آن که قبول آنها لازم و واجب است، لکن دخول آنها در مشهورات، نه به لحاظ این است که قبول آنها واجب است، بلکه به لحاظ عموم اعتراف جوامع نسبت بدانهاست.».
و بعد از آن مشهورات بالمعنی الاخص را ذکر کرده که عین عباراتش را پیش از این آوردیم
و اما تنظیر اعانت حکم عقل عملی نسبت به حکم عقل نظری، به اعانت حس نسبت به حکم عقل نظری، جوابش آن است که اگر مراد از عقل عملی، نفس قوه مدرکه باشد، در این صورت باید گفت که کار این قوه جز ادراک نیست و ثبوت مدرک از ناحیه جوهر عاقل نیست

اما این که در مصداق یابی ظلم و عدل افراد گاها اختلاف می کنند دلیل بر عدم اعتبار حسن و قبح آن هم به نحو عقلی نمی شود .
هر انسانی فی نفسه احسان به غیر را نیکو می شمارد چه به خود او بشود چه به دیگران بخواهد بکند . فرقی دراین جنبه نیست. شاید در مصداقش نفس او دخالتی بکند و او را به غیر حق راهنمایی کند ولی جدای از مصادیق هیچ کس در هیچ جای دنیا نمی گوید نا عدالتی خوب است و احسان و عدل بد.
حال دخالت دواعی نفسانی افراد که مانع از مصداق یابی صحیح است جدا یا از درک وجدانی و اولی عقل عملی است و این دیگر می رود در بحث اخلاق و ملاکات خوب و بد . که آیا نفع شخصی ملاک است یا نفع نوعی ؟ که در فلسفه اخلاق بحث می شود. و در همانجا بحث می شود که در باره آن عده قلیلی که در جامعه انسانی خوب را بد می دانند و بد را خوب چه باید گفت که اجمالا عرض کنم که همان جا هم اگر بررسی کنیم در کلیات حسن عدل و قبح ظلم حتی آنها نیز اختلافی ندارند و اشکالشان در مصداق یابی است.

سلام علیکم و رحمه الله
...[=times new roman]
اینکه هیچ مکتبی بدون حرف صحیح و بدون منطق است دیدگاه اشتباهی است هر مکتبی و مذهبی به نسبه میتواند مطالب صحیح و مفیدی داشته باشد والا از طرف طرفدارانش پذیرفته نشده و طرد میشود.
انسان فطرتی دارد که اگر مطلب سیاه غیر قابل انکاری را ببیند نه پیش عقل و وجدانش میتواند توجیهی برای تبعیت و دفاع بیاورد و نزد دیگران. لذا مکاتب و ادیان مختلف دارای مطالب صحیح و مفید هستند ولی این انحرافات و اشتباهات است که آنها را از دین حنیف جدا و متمایز میسازد.

[=times new roman] تبئین علمی شناخت و تمایز حق از باطل و درست از غلط در شناخت شناسی مفاهیم صورت میگیرد که فلسفی است ولی معیار دیگری وجود دارد که نه در علوم فلسفی بلکه در ضمیر انسانی نهفته است

و آن ارزش انسانی است که در فطرت انسان وجود دارد و او بدون آنکه حتی آن را بتواند توصیف کند از آن دفاع میکند . متن طولانی شد...

[=times new roman] خیر , فقط نیازهایم را حس میکردم مانند دیگران . ولی از آنجائیکه شناخت درستی از نیازهایم نداشتم مسیر اشتباه زیادی را برای رفع این نیازها طی کردم .

نقطه اشتراک تمام مسیرهای اشتباه در یک چیز است : تاوان مسیر اشتباه را دادن

ولی اگر مسیری درست باشد برکت و خیر آن نصیب انسان میشود .

در اسلام هر انچه که امر میشود نتیجه اش برکت است و هرچه نهی میشود نتیجه انجامش تاوان . آنچه که در من باعث تائید اسلام و شناخت او از باطل شد همین هدایت بود.

این مساله با فطرت انسانی و همزیستی امن انسانی و ورای آن تطابق و همخوانی دارد . یعنی در مجموعه این امر و نهی ها شما یک نظامی را شاهدید که منتج به منفعت و برکت همگانی میشود .
و از طرفی با ارزش های انسانی همانقدر نزدیک است که از ذلیل شدن و پستی انسان دور

این تطابق احکام با درون انسان و در بین روابط انسانی و نتیجه مطلوبی که بجا میگذارد گویای این مطلب است که کسی که این احکام را بیان فرموده مرا و دیگران را و تمام هستی را بهتر از خودشان می شناسد. و میتواند آنها را به سوی سعادت هدایت نماید .
و اینکه
کسی که تا این حد من را میشناسد که خودم هرگز توانائی چنین شناختی را نداشتم و تا این حد به نیازهایم واقف است که راه حل صحیح را برایم تبئین میکند آیا میتواند بجز خالق من و دیگران و جهان هستی بوده باشد ؟

فقط یک صانع است که تا این حد از مصنوع خود خبر دارد ؟ و این مفاهیم تمام و کمال در اسلام آمده بود نواقص ادیان و مذاهب و مکاتب دیگر نه تنها در این آئین نبود بلکه در آن دلیل انحرافات تبئین میشد.

سلام علیکم و رحمه الله
و اما:
دوستان...دوستان..اصلا لازم نیست این مباحث!
فاین تذهبون!
اصلا اینطوری نمیشه دین اسلام را انتخاب کرد!(البته نظر شخصیمه)
البته این تیپ مباحث برای اثبات عقلی و فلسفی و ....خیلی خوبه ولی برای ایمان آوردن به دین مبین اسلام ...فکر نمی کنم.چرا که اگر اینطور بود, حداقل در محاجه با پیامبر و امامان همه ایمان می آوردند....که اینطور نبود!

اصل داستان:
هفته پیش یک اتفاقی افتاد که خیلی دست دست کردم یه تاپیک براش بزنم ولی به دو دلیل این کار را نکردم.
1- تنبلی اینجانب
2-شنیدن کی بود مانند دیدن
ولی حالا که دوست و برادر عزیزم جناب باء زحمت کشیدند و این تاپیک را زدند خیلی مختصر داستان را عرض می کنم
حدودا یک هفته پیش بود که سر ظهر توفیقی شد به مسجد جامعه خیابان جمهوری (تقاطع جمهوری-ولیعصر تهران) رفتم.بین دو نماز امام جماعت فرمودن اگر وقت دارید بعد از نماز دقایقی بمانید ...که عزیزی تازه مسلمان شدهو چند کلامی می خواهد صحبت کند (البته به تقاضای بنده)
---
من هم موندم...جوانی در حدود 40-43 سال ....گفتند که:
در خانواده ای به دنیا امدم که پدر من زرتشتی و مادرم مسیحی بودند. هر موقع سوالاتی در مورد خدا و دین می کردم هر کدام به زبان خودش توضیحاتی می دادند که معمولا با هم متفاوت بود.....تا اینکه بزرگتر که شدم خودم شروع کردم به مطالعه و تحقیق.....(البته ایشان اذعان داشتند که موحد بودم ....)
کتابهائی که را نام بردند که بنده از خودم خجالت کشیدم) فقط کتابهائی که یادم هست :از انواع تورات و اناجیل گرفته تا صحف ابراهیم و زبور داوود و مصاحبه با کشیشها و خاخامها و ....تا اینکه رسید به قرآن...
وقتی قرآن را خواندم اول چیزی که متوجه شدم این بود که نویسنده قرآن نیز همان نویسنده کتب آسمانی قبلی است.
در تمام کتبی که قبلا خوانده بودم همیشه جاهای خالی پازلی را حس می کردم که نمیتونستم با مطالب اون کتابها آنها را پر کنم...ولی قرآن به تمام سوالاتم در مورد ادیان دیگر پاسخ می داد.
با برخی از علمای اسلام نیز مباحثی داشتم و ......نهایتا اسلام آوردم.(یعنی هفته پیش ایشان 4.5 ماه بود که مسلمان شده بودند.)
بعد دیدم که اسلام نیز فرقه هائی دارد و دوباره شروع کردم به مطالعه در مورد شیعه و سنی ....
دوستان کلیه کتابهایی مانند صحیح مسلم , صحیح بخاری بحار الانوار-اصول کافی الغدیر-نهج البلاغه و ....را نیز خوانده بود...و نهایتا شیعه شده بود:Gol:
----------------------------
مطالبی که برام جالب بود:
پدرش آدم اهل مطالعه ای بود و به 11 زبان زنده صحبت می کرد و خیلی هم آدم دین داری بود.
می گفت پدرم وقتی فهمید که مسلمان شده ام خیلی عصبانی شد و گفت این پدر سوخته آخوندهابالاخره گولت زدند؟.( البته بنده را ببخشید ولی همینطوری تعریف کردند ) پای هر تار ریش اینها یک شیط....نشسته....ولی من با صعهصدر با ایشان صحبت می کردم و از قرآن برایش می خواندم و در مورد نظر اصل اسلام باایشان صحبت میکردم...اوایل خیلی سرسختی نشان می دادند ....ولی الآن شهادتین را گفته اند ...خیلی جالبه هر وقت با هم صحبت می کنیم پدرم خیلی مشتاقانه از قرآن سخن می گوید و همش میگه فلان جا رو دیدی که در قرآن آمده ...... در تورات اینطوری بودا ....
اما مادرم:
وقتی آیات در مورد عیسی مسیح و حضرت مریم را برایش می خوانم وقتی میگم که در قرآن آمده که مسیح کشته نشده و به امر خدا زنده است و به آسمانها رفته و اینکه مریم چگونه زنی بود و .. انگار هیپنوتیزم میشه ...اشک از چشمانش جاری میشه...ولی آخر حرفهام نمیدونم چی میشه یهو میگه من اینها را قبول ندارم....من هم خیلی باهاش بحث نمی کنم و کم کم با هاش صحبت می کنم.
...
مورد اینکه برام جالب بود:
می گفت 17بار کل قرآن را خوانده ام و 12 بار فارسی آن را خوانده ام...همیشه یه قلم و دفتر در دست داشتم و از تمام کتبی که میخوندم و مخصوصا از قران نت می نوشتم.
دوستان گرامی اسک دینی! اصلا دنبال این فلسفه گوئیها نبود...مثلا در مورد اینکه شیعه شده بود:می گفت وقتی زندگی امامان را می خواندم دیدم همه آنها شهید شده اند و چیزی از مال دنیا نمی خواستند...این حضرت علی بود که آن شب جای پیامبر خوابید و از جان خود گذشت در حالیکه پیامبر می دانست که حضرت ابوبکر ممکن است از ترس حضرت رسول را لو دهد و لذا ایشان را با خورد برد و ....
و یا اینکه در مورد خدا از آیه نور صحبت کردن که خیلی برایشان جالب بود و این آیه را خواندند :
[=arial]اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَکَةٍ زَیْتُونِةٍ لَّا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَی نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

(ترجمه: خدا نور آسمان‌ها و زمین است. مَثَل نور او چون چراغدانى است که در آن چراغى، و آن چراغ در شیشه‌اى است. آن شیشه گویى اخترى درخشان است که از درخت خجسته زیتونى که نه شرقى است و نه غربى، افروخته مى‌شود. نزدیک است که روغنش -هر چند بدان آتشى نرسیده باشد- روشنى بخشد. روشنىِ بر روى روشنى است. خدا هر که را بخواهد با نور خویش هدایت مى‌کند، و این مَثَل‌ها را خدا براى مردم مى‌زند و خدا به هر چیزى داناست. (ترجمهٔ فولادوند))
یک نکته جالب دیگه اینکه می گفت پدرم خیلی آدم خوبیست (از منظر دوستان و همسایه ها و خانواده) همیشه نون بازواش را خورده م مال مردم نمیخورد
و گاهی اوایل می گفت که این چه دینیه که مردم الآن دارن تو جامعه این کارا رو میکننو پدر ما رو درآوردن...اینها مگه مسلمون نیستن؟ تو هم میخوای مسلمون بشی؟! مثل اونا بشی؟
بهش می گفتم پدر جان این چه حرفیه...حالا اگه توی یه شهری مردم همه خوب بودن باید چشم بسته بریم و دین آنها را انتخاب کنیم؟!

یاباید خودمون تحقیق کنیم و نفکر و تعقل .؟....
---------------------------
دوستان گرامی هر کدام که علاقمند هستند و امکانش را دارند میتونن به همان مسجد مراجعه کنند و با یک پیگیری ساده میتونن آن جوان را پیدا کنند.
البته بنده چون علاقمند بودم شماره تلفن ایشان را گرفتم و هر کسی خواست خصوصی بهم پیام بده...اسم جدیدش را هم علیرضا گذاشته بود و فکر کنم قبلش آرش بود...یا خشایار ...شاید هم چیز دیگه ای بود...یادم نیست.
------------------------
خلاصه اینکه پیدا کردن راه حق خیلی هم سخت نیست به شرط اینکه انسان تعصب و حسادت و کینه و .... را کنار بزاره و مطمئن باشه که خداوند راه را بهش نشان خواهد داد.
ببخشید سرتون را درد آوردم.
موفق باشید.

سلام دوست مهربان و صبور.
من به ترتیب قبلی پاسخ دادم. اما ترتیب استنتاجی مطالب جنین است:1. معیار صحت
2. عدم قطعیت در صحت + راه چاره
3. معیار واقعیت
4. مرز بین صحت و واقعیت
5. عدم قطعیت در واقعیت + راه چاره
6. معیار حقیقت
7. عدم قطعیت در حقیقت + راه چاره
8. معیار اخلاق

1. معیار صحت

هیچ چیز دلیل خودش نیست. تایید ذهن دلیل بر صحت نیست

لازم نیست من همه‌ی افکار ممکن از ازل تا ابد را بررسی کنم. کافی است در افکار خودم تا این لحظه تناقض نباشد.

فعلا صحبت از سنجش افکار انتزاعی مانند ریاضی و هندسه محض است، نه واقعیت و حقیقت.

3. معیار واقعیت
تعریف «بدیهیات» از من نیست. از فلاسفه است. همانطور که گفتم مبادی تفکر من بر حواس بنا شده اند، نه بدیهیات.

منظور از درک باطنی را نفهمیدم.
معیار حواس اند. هم می‌توانند تصور باشند هم تصدیق.

خیر. اگر مبادی عقلی رد شوند، دانسته‌های تجربی رد نمی‌شوند. زیرا مبادی عقلی کلیات‌اند و مبادی تجربی جزئیات حسی.

در این پست کامل شرح دادم. لطفا کلیک کنید.

برای رفع سوء تفاهم:
1. بدیهیات (آنچه ذهن می‌پذیرد) در بسیاری از موارد نادرست هستند
2. مبادی کلی برهان بدیهیات نیستند. مفاهیم و اصول اولیه هستند.
3. مفاهیم و اصول اولیه اثبات عقلی ندارند. اثبات تجربی دارند، یعنی از استقراء ناقص بدست آمده اند.
خلاصه این که ما ابتدا از حس و جزئیات به مبادی کلی تفکر می‌رسیم (استقراء)
سپس از مبادی کلی تفکر به سمت درک جزئیاتی که نمی‌توانیم حس کنیم بر‌می‌گردیم.
یعنی مبادی تفکر، وسط راه اکتشاف هستند، نه اول راه.

6. معیار حقیقت

هدف از شناخت، درمان دردهاست، نه کشف حقیقت نهایی جهان و زدن حرف آخر. اساسا در شناخت، حرف آخر معنا ندارد.

تصور شما این است که اول باید یکی از ادیان را انتخاب کنید و سپس کسب معرفت نمایید. در حالی که برعکس. اول باید 10 علم را بیاموزید و سپس برسید به انتخاب یک دین.
1. انفورماتیک: منطق کاربردی علی اصغر خندان
2. ریاضیات: ریاضیات 1 مبتکران
3. هستی شناسی: آموزش فلسفه محمد تقی مصباح یزدی
4. فیزیک: فیزیک دبیرستان + فیزیک جدید کنت اس کرین
5. شیمی: شیمی دبیرستان (کتابای اندیشه سازان = مبتکران خوبه)
6. جهان‌شناسی: نجوم به زبان ساده مایر دگانی + زمین شناسی دبیرستان
7. زیست شناسی: زیست شناسی تکمیلی آموزش و پرورش
8. روان‌شناسی: مبانی روان شناسی عمومی دکتر حمزه گنجی
9. جامعه شناسی: مبانی جامعه شناسی منصور وثوقی و علی اکبر نیک خلق
10. فرهنگ‌شناسی: آشنایی با ادیان بزرگ حسین توفیقی
حرکت در مسیر حقیقت بیشتر از جنس عمل است و کمتر از جنس کسب معرفت. یعنی پس از انتخاب دین فقط می‌ماند عمل به احکام و کسب رزق حلال و تزکیه نفس و ...

8. معیار اخلاق

رنج و شادی درکی باطنی اند. درد و لذت سیگنال عصبی اند.
هیچکس از رنج لذت نمی‌برد. بعضی افراد از درد شاد می‌شوند.
حالت طبیعی اش خارش است. علّتش تداخل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک است که اشتباها به جای سیگنال درد، سیگنال لذت ارسال می‌کنند. این تداخل اغلب با خارش رفع می‌شود.
نام بیماری اش مازوخیسم است. علتش بیشتر آسیب عصبی به خود مغذ یا آسیب روانی است که باعث شرطی شدن می‌شود.

4. مرز بین صحت و واقیعت
شما دو مورد را باهم اشتباه گرفته اید:

1. اصل رد اجتماع نقیضین که اصلی است انتزاعی که می‌گوید معیار نادرستی، وجود تناقض است. بر همین اساس بنده قبلا گفتم معیار صدق، وجود تناقض است.
2. اصل محال بودن اجتماع نقیضین که اصلی است تجربی و می‌گوید نقیضین در جهان خارج رخ نمی‌دهند.

اصل اول از آنجا که انتزاعی است معیار صحت است و نه معیار واقعیت. یعنی بدون دانستن واقعیات دیگر به هیچ دردی نمی‌خورد و با دانستن آنها نیز فقط به این درد می‌خورد که فرد بداند فعلا در تفکرات خودش تناقض وجود ندارد. این همان چیزیست که شما را نگران کرده بود که «نکند با آن نشود به حقیقت رسید». و من گفتم «با آن نمی‌شود به حقیقت نهایی رسید.»
اصل دوم که تجربی است از وافعیت های مطالعه شده بدست می‌آید و معیار واقعیت های مطالعه نشده است. مثلا در مورد دماسنج صحیح و در مورد ذرات ریز غلط است.

5. عدم قطعیت در واقعیت + راه چاره
نامش اصل عدم قطعیت هایزنبرگ است. اثبات تجربی شده است. تمام فیزیک‌دانان بر آن توافق دارند. اساس فیزیک کوانتوم است.
بسیار پر ارزش است. اساس ساختار و کارکرد اتم است. در بسیاری از فناوری‌های روزمره مانند میکروسکوپ تونل‌زنی کاربرد دارد.
خودش را نقض نمی‌کند، زیرا اصول تجربی حوزه‌ی کاربرد دارند و حوزه‌ی کاربرد این اصل ذرات کوچک و سریع هستند. نه اصول انتزاعی.

بله. اما مبادی قطعی فقط در بررسی صحت وجود دارند. در بررسی واقعیت و حقیقت، هیچ مبادی 100% قطعی ای وجود ندارد. زیرا مبادی، چه صغری و چه کبری دچار نقص‌هایی است که عرض شد.

7. عدم قطعیت در حقیقت + راه چاره

کافیست در حد نیازتان بدانید. در تمام ادیان و فرهنگ‌ها باید از جان و مال دفاع کرد، رزق حلال خورد و حدود جنسی را رعایت کرد. خب شما ورزش کنید، تحصیل کنید و به رزق حلال برسید، ازدواج کنید و فرزندتان را به این راه بیاورید (90%)، بقیه اش را در آن 10 کتابی که عرض شد نوشته (9%) اون 1% رو هم بی خیال. لازم نیست در پایان همین تاپیک قدیس شوید.

اغلب بله. 100% خیر. بقیه رو اصلا نفهمیدم. با توجه به این که این اصلی ترین موضوع تاپیک است، لطفا با دقت در پستی جداگانه در همین تاپیک شرح دهید.

2. عدم قطعیت در صحت بدیهیات + راه چاره

کارشناس گفتند خدا یک سری بدیهیات را در ما آفریده. من می‌گویم کودک تصوری که مادرزادی باشد ندارد، چه رسد به تصدیق مادرزادی.
اگر بپذیریم که عاقله در کودک باید رشد کند تا اینها را تایید کند، دیگر حق نداریم به این ها بگوییم بدیهیات.
اگر بپذیریم کودک نیازمند توضیح و تصور است، پس چرا نپذیریم که او این تصور و تصدیق را نیز مانند بقیه مفاهیم از تجرید و تعمیم بدست آورده. یعنی اکتسابی است، نه مادرزادی.

با سلام مجدد خدمت دوست صبور و مهربان. پاسخ مطالب پست دوم شما تا آنجا که مربوط به هستی شناسی بود به همان ترتیب آورده شده. اما ترتیب استنتاجی مطالب در ادامه‌ی پست قبل چنین است:
10. کلیات انتزاعی
12. مرز ماهیت و وجود + پایستگی وجود مادی
13. اصالت وجود
9. باز هم عدم قطعیت در واقعیت
14. هستی‌شناسی مادی
11. باز هم کلیات انتزاعی
15. جهان شناسی

10. کلیات انتزاعی

شما وجود را با ماهیت اشتباه گرفته اید.
مفاهیم چهار دسته اند:
4. جزئیات
3. کلیات خارجی: مفاهیمی دارای مصداق که از واقعیات استخاج می‌شوند. مثل درخت، صندلی، بدن من. روان من، هویت من.
2. کلیات انتزاعی: مفاهیمی بدون مصداق که از واقعیات استخراج می‌شوند. مثل وجود، ماهیت، رنگ، عدد، ...
1. کلیات ذهنی: مفاهیمی بدون مصداق که از مطالعه‌ی ذهنیات بدست می‌آیند. مثل جزئی، کلی، صحیح، غلط، من ناظر، ...

12. مرز ماهیت و وجود + پایستگی وجود مادی
وجود ازلی است. ذراتی که می خورم و دفع می‌کنم نه به وجود می‌آیند و نه از بین می‌روند.
اما حد واقعی و ماهیت خارجی مادرزادی است. بدن من در شکم مادر شکل گرفت و همین الان هم تغییر می‌کند.
مفهوم من حد انتزاعی و ماهیت اکتسابی است. به معنای «بدن» هم نیست. به معنای «ناظر» است.

حدود درخت تغییر کرده و به صندلی تبدیل شده. وجودش تغییر نکرده است.

قسمت کمی از چوب درخت به خاکستر تبدیل می‌شود و قسمت زیادی به بخار آب و گاز دی اکسید کربن. باز هم حدود ماده تغییر کرده، نه وجود آن.


ساده است. نوترون به پروتون و ویکون تبدیل می‌شود.
ویکون به الکترون و الکترونوترینو تبدیل می‌شود. یکی ماده و یکی پادماده.
پادماده در برخورد با ماده به فوتون تبدیل می‌شود.
یعنی جرم و بار و انرژی از یک ذره به ذره‌ی دیگر منتقل می‌شود. این تغییرات در حدود انتزاعی هستند.
اما مقدار ماده ثابت می‌ماند و قانون پایستگی ماده برقرار است.


واکنش هر قدر هم پایه‌ای باشد فقط می‌تواند به صورت جابجایی ماده بین بسته‌بندی‌های ذهنی ما باشد. این بسته‌بندی‌ها مثل درخت و صندلی و خاکستر و گاز و ذرات زیر اتمی واقعیت خارج از ذهن ندارند. بلکه نامگذاری ذهنی ما هستند. می‌توانید از استاد صدیق هم بپرسید. آنچه واقعیت خارج از ذهن دارد وجود است. پس چیزی به وجود نمی‌آید و از بین نمی‌رود. فقط تغییر شکل و حالت می‌دهد. لطفا باز هم مثال بزنید از چیزی که به وجود بیاید یا از بین برود.

البته قبلا آن جزء در بدن آن فرد قبل بود و الان در بدن فرد جدید. اما فکر کنم اشکال شما اینجاست:
بدن نیز یک ماهیت و حد (3) است. یعنی مفهوم کلی خارجی. یعنی دارای مصداق.
آن مفهوم جزئی (4) به نام «آرمان دانشجو» که در خارج هست فقط وجود این مصداق است.
ماهیتش (3) فقط در ذهن ماست. (دقت کنید)

13. اصالت وجود

تعریف
من به اصالت وجود قائلم. یعنی آنچه در خارج است وجود است و ما در ذهنمان برایش صفت اثبات می‌کنیم = قائل می‌شویم. مثلا من می‌گویم درخت و صندلی و اتم در خارج وجود دارند، اما مرزبندی ندارند. این ما هستیم که در ذهنمان آنها را مرزبندی می‌کنیم. وقتی مواد از جعبه های ذهنی ما خارج شوند )مثلا درخت بسوزد و به هوا برود من می گویم تبدیل شد.
به نظر می‌آید شما به اصالت ماهیت قائلید. یعنی می‌گویید آنچه در خارج است ماهیت است و ما برایش وجود اثبات می‌کنیم. مثلا می‌گویید مرزهای درخت و صندلی در خارج به وجود می‌آید و از بین می‌رود. این صفات مال وجود نیستند. وجود است که به صفات تعلق می‌گیرد و آنها را به وجود می‌آورد یا از بین می‌برد.
اثبات
مبنای من برای انتخاب دیدگاهم تجربی است. زیرا با دیدگاه شما هر مقدار چیزی می‌تواند به وجود بیاید و از بین برود. اما من دیده ام که جرم ماده‌ای که از سوختن چوب کبریت به محفظه بسته آزمایشگاهی می‌رود با جرم چوب کبریت برابر است. همچنین در واکنش هسته ای انرژی بستگی هسته قبل از واکنش با انرژی هسته ای آزادشده برابر است. پس وجود الکی همینطور کم و زیاد نمی‌شود.

9. باز هم عدم قطعیت در واقعیت

قائده‌ای در دانش‌شناسی هست به نام تیغ اوکّکام: تا زمانی که یک مفهوم یا فرض، مدرک یا استفاده ای نداشته باشد، باید از فرضیه حذف شود. یعنی فرضیه اصلا مهم نیست که بخواهد درست یا غلط باشد. من نمی‌گویم «نمیدانیم که هست» = «می‌دانیم که نیست». می‌گویم تا کنون پایستگی ماده نقض نشده. یعنی محکم‌ترین استقراء ناقص. اگر شما مثال نقضی دارید بیاورید. تا زمانی که مثال نقض نیاورید من اصلا به این موضوع اهمیتی نمی‌دهم. می‌خواهد باشد، می‌خواهد نباشد. در زندگی من تاکنون بی تاثیر بوده و بنا بر استقراء ناقص بی‌تاثیر خواهد بود.
ضمنا مورد سوم بر اساس اصل عدم قطعیت هایزنبرگ بود که قبلا از آن دفاع کردم، نه قانون پایستگی ماده. البته این اصل هم تا کنون نقض نشده.

14. هستی‌شناسی مادی

هیچکدام. هستی یعنی ماهیت موجود.
هستی: وجودش ثابت و ماهیتش ممکن است. زیرا سه حالت منطقی داریم:
1. هستی وجودی بی حد باشد. که در آن صورت درک نمی‌شود.
2. هستی وجودی محدود باشد.
3. هستی موجود نباشد. که این هم درک نمی‌شود.

و اما در مورد واجب الوجود و ممکن الوجود. تعریف آنها چیزی نیست که از سخن شما بر می‌آید.
واجب الوجود: چیزی که وجود و ماهیتش واجب است.
ممکن الوجود: چیزی که وجود و ماهیتش ممکن است.
این دو عبارت کاملا بی معنا هستند. زیرا برای من وجوب و امکان به وجود راه ندارد (زیرا مدرکی نیافته ام)، فقط به ماهیت راه دارد.

11. باز هم کلیات انتزاعی

زیرا در جهان خارج شیئی به نام یک و دو و سه به تنهایی وجود ندارد. همانطور که شیئی به نام نارنجی وجود ندارد.
یک سنگ و دو سنگ و سه سنگ داریم.
یک پرتقال و دو پرتقال و سه پرتقال داریم.
همانطور که از شباهت پرتقال‌ها مفهوم نارنجی را استخراج می‌کنیم،
از شباهت یک پرتقال با یک سنگ، دو پرتقال با دو سنگ و سه پرتقال با سه سنگ مفهوم یک و دو و سه را استخراج می‌کنیم.

وجود را چطور مدرج کردید به درجات و مراتب و برایش شدت و ضعف قبول کردید؟ انتسابی
این انتساب را به اصل وجود می‌دهید و یا به ماهیتی که بر آن حمل شده است؟ به ماهیت
این ماهیت آیا خودش وجود جداگانه‌ای دارد یا اعتباری است؟ انتزاعی است. از مشاهده بدست آمده و در ذهن دخیره شده
این ماهیت دارای شدت و ضعف آیا نیاز به اصل وجود دارد یا خیر؟ بله. وابسته است.
شدت و ضعف ان چگونه تعیین شده یا تغییر می‌نمایند اگر قبول دارید که اعتباری است؟ انتزاعی است. از مشاهده بدست آمده و در ذهن دخیره شده

به نظر می رسد باز هم مفاهیم انتزاعی را فراموش کرده اید. مفاهیم کلی فقط اعتباری و خارجی نیستند:
مفاهیم خارجی مصداق دارند و از مشاهده مصادیق بدست می‌آیند. مثل درخت
مفاهیم انتزاعی اگرچه مصداق ندارند، اما از مشاهده مصادیق بدست می‌آیند. مثل وجود
مفاهیم ذهنی مصداق ندارند و از تفکر در مفاهیم انتزاعی و ذهنی بدست می‌آیند. مثل اعتباری بودن
این ماهیت اگرچه اعتباری و ذهنی است اما شدت و ضعف آن از مشاهده‌ی خارجی بدست می‌آید. این دو قابل جمع هستند. در واقع تمام مفاهیم هستی‌شناسی مانند وجود و بسیاری از مفاهیم ریاضی مثل عدد و جمع و تفریف و مجموعه و عضو و مفاهیم حسی مثل رنگ و بو از همین دسته اند.

15. جهان شناسی

اولا گفتم جهان نیاز به یک مدبر ندارد. دوما اعتباریات در ذهن اند. در مغذ اند. مانند بقیه‌ی جهان تدبیر می‌شوند. چه با یک مدبر و چه با چند تا. خصوصا ذهن من که خود را مختار می‌داند، خود را مدبر اعتباریات می‌داند.

سلام علیکم
این توضیحیه که درباره معیار عقل دادید
...
و بعد در ادامه
...
و بعد این نظر من بود که بد بیانش کردم
...
منظورم این بود:
عقل مشکلاتی داره، ولی با وجود اون مشکلات باز هم حجته. چون اولین ابزار انسان برای سنجش حق از باطله
درک باطنی هم مثل عقل خطاپذیره. ولی بزرگترین مشکلش همینه که قابل انتقال به غیر نیست، در حالی که دین یک چیز شخصی نیست و ما دینمون رو فقط برای خودمون نمی خواهیم که فقط برای خودمون اثباتش کنیم و کار تمام باشه

چرا درک باطنی خطاپذیره؟ چون اون هم میتونه تحت تاثیر پیشفرض های انسان، ویژگی های شخصیتی و تربیتی، محیط زندگی و حتی القائات شیطانی قرار بگیره
به طور کلی ایمان برای آدم حس امنیت و آرامش رو به همراه میاره و انسان تلاش می کنه که به اون ایمان دست پیدا کنه. نتیجه میشه اینکه توی هر دین و مسلکی آدمایی رو می بینیم که عمیقا به اون عقیده مومن هستند، و حتی برخی از ادیان شعارشون همینه که راه رسیدن به حقیقت فقط از طریق باطنه
اتفاقا این راه از راه های دیگه اطمینان آورتره، ولی احتمال خطا در اون صفر نیست.

چرا دین یک چیز شخصی نیست؟ به خاطر اینکه دین به همراه خودش یک جهانبینی رو به دنبال میاره و لازمه که فرد اون رو توی زندگی اجتماعیش هم پیاده کنه، پس دیگه نمیتونه با قوانینی که بدون توجه به اون جهانبینی وضع شدن زندگی کنه و لازمه فرادی رو با خودش همراه کنه تا بتونن با هم جامعه ای رو تشکیل بدن که در اون امکان اجرای تمام ابعاد دین باشه. این دیدگاه خودخواهانه اش بود. دیدگاه غیر خودخواهانه اش هم احساس مسوولیتیه که آدما در قبال همنوعانشون حس می کنن و اگه راه اونا رو هلاکت ببینن نمیتونن دست روی دست بگذارن و شاهد نابودی دیگران باشن.

در اون مثال گفتید باغبان ها به این دلیل با هم مشکل پیدا نمی کنند که بر اساس یک نقشه عمل می کنند. خوب چرا نشه تصور کرد که چند واجب الوجود هم براساس یک نقشه عمل می کنند؟ حرف شما اینه که تبعیت همه اونا از یه نقشه نشانه مقهور شدن و اثرپذیری اون هاست، چرا برعکس نشانه کمال اون ها نباشه که با اینکه میتونن با هم مخالفت کنن ولی همه در راستای رسیدن به بهترین نظام با هم همکاری می کنن؟ مثل دو تا بچه که خیلی زود سر یه اسباب بازی دعواشون میشه ولی دو انسان بالغ میتونن سال ها با هم مشارکت داشته باشن. یا مثل فرشتگان که با وجود داشتن اختیار عصیان نمی کنند.
یه احتمال دیگه هم اینکه همه واجب الوجودها دارای اختیار نباشن. اصلا فرض ما همین بود که چند واجب الوجود داریم که هرکدام بعضی از کمالات وجودی رو دارا نیستند. اجبار حتما باید عامل بیرونی داشته باشه؟ نبود اختیار خودش جبر نیست؟

با اجازه تون میتونم تردید کنم. فرضا من یک ظرفیت وجودی مشخص دارم، پس محدودم. استعدادهای خاصی دارم که اگر هیچ مانعی نباشه در بهترین حالت میتونم در اون استعدادها به کمال برسم. حالا اگر هیچ موجود دیگری در جهان وجود نداشت در من قابلیت رسیدن به کمال در همه ابعاد پدید میومد؟

سلام علیکم و رحمه الله

در این تاپیک به اندازه ویکی پدیا جهت و موضوع گفتمانی داریم , عده ای دارند بحث کلامی میکنند برخی روح عده ای را در گور می لرزانند یکی هم مثل بنده دارم اجمالی شرح ماجرا میکنم.

لذا اگر اجازه بدهید بنده به این موضوع خاتمه بدهم تا شما به موضوعات دیگر بپردازید

...
[=times new roman]شناخت شناسی مفاهیم اخلاقی یک بحث فرا اخلاقی فلسفی است در اینکه چه عملی از دیدگاه چه دینی و مکتبی ناپسند است و چه عملی از دید کدام دین و آئین ناپسند نیست و اینها چطور توجیه میشوند .
عرض بنده این است که
برای شناخت خوب از بد و عمل نیکو از خطا لزوما نیاز به مطالعات بنیادین فلسفی نیست . سرشت و نهاد انسانی فضائل اخلاقی را می شناسد و رذائل آن را میتواند تجربه کند و بشناسد.

آنچه که در اسلام ناپسند بود و نهی شده بود , فطرت هم آن را رد میکرد ؛ همچنین عقل پس از یک یا چندبار تجربه ناپسندی و اشتباه بودن آن را تائید می نمود.
( یعنی صرفا به موضوع باطنی این مساله ختم نمیشود و تاوان اشتباهات نمود عینی در جهان مادی دارد.)

در احکام هم مانند اخلاق چنین اتفاقاتی می افتد یعنی عقل و نفس سلیم بتجربه یا بدون آن نهی الهی را اطاعت میکند.

مثلا کسی که بتوصیه اسلام اهل انصاف در معامله است و کم فروشی نمیکند مورد احترام و اطمینان مردم است و میل مردم در معامله با او زیادتر از کسی است که کم فروشی میکند.

این مساله هم تائید باطنی دارد و هم نمود عینی در جامعه . عقل هم این را میپذیرد که آدم با انصاف فرد موفق تری باشد و دکان او هرگز از مشتری خالی نشود. اگر کسی بخواهد شریکی انتخاب کند او را ترجیح میدهد و اگر به مشکلی برخورد کسی دست او را رد نمیکند.

ولی کسی که کم فروش است چنین رونقی در کسب و کارش وجود ندارد.

و آنچه که امر به شده بود نیز بهمچنین . این ها از جمله دلایل پذیرش دین اسلام و رد کردن سایز مکاتب و ادیان دیگر بود.

با سلام خدمت شما دوست گرامی
در معرفت شناسی بحث های مفصلی در این باره آمده است و بنا ندارم همه آنها را اینجا بیاورم چرا که در آن صورت بحث ما می شود اصول شناخت شناسی.

اما آنچه که در این پست می آورم مهم است بدون دغدغه بخوانید و بر آن تفکر کنید ( انشا الله مورد استفاده همه دوستان واقع می شود)

این که حواس ظاهر انسان در کسب علم و دانش سهم دارند شکی در آن نیست تا جایی که می گوییم:" من فقد حسا فقد فقد علما" اگر کسی یکی از حواسش را نداشته باشد بدون یک قسمت از علم را(بسته به وسعت کارایی آن حس) از دست خواهد داد کور مادرزاد همه علومی که از طریق باصره می توانست داشته باشد را ندارد رنگ ها را نمی تواند درک کند هر چقدر درباره سرخی و سفیدی برای او توضیح دهید جز مفهومی از آن درک نمی کند و همچنین در شامه و ضائقه و سامعه و... . البته تمام علوم انسان توسط این حواس نیز درک نمی شود و قوای باطنی هم مدرکاتی دارند.
اما حرف اینجاست که معیار صدق این قضایا چیست ؟ که در پست ابتدایی عرض شد تطابق با نفس الامر است.
نفس الامر هر شی به حسب خود است اگر قضیه از خارج اخذ شده باشد معیار صدقش تطابق با خارج و اگر از ذهن اخذ شده باشد تطابق آن ذهن است که قضایای انتزاعی را نیز در بر می گیرد
لازم می بینم این نکته را متذکر شوم وقتی انسان علمی از چیزی به دست می آورد یک مفهوم کلی را دارا شده
مفاهيم کلي که در علوم عقلي از آنها استفاده مي‌شود به سه دسته تقسيم مي‌گردند: مفاهيم ماهوي يا معقولات اُولي، مانند مفهوم انسان و مفهوم سفيدي؛ مفاهيم فلسفي يا معقولات ثانيهٔ فلسفي، مانند مفهوم علت و مفهوم معلول؛ و مفاهيم منطقي يا معقولات ثانيهٔ منطقي، مانند مفهوم عکس مستوي و مفهوم عکس نقيض.

مفهوم کلي يا قابل حمل بر امور عيني است و به‌اصطلاح اتصاف آن خارجي است، مانند مفهوم انسان که بر حسن و حسين و... حمل مي‌گردد و گفته مي‌شود «حسن انسان است» و يا قابل حمل بر امور عيني نيست و تنها بر مفاهيم و صورت‌هاي ذهني حمل مي‌گردد و به‌اصطلاح اتصاف آن ذهني است، مانند مفهوم کلي و جزئي (به اصطلاح منطقي) که اولي صفت براي «مفهوم انسان» و دومي صفت براي «صورت ذهني حسن»

واقع مي‌شود. دستهٔ دوم را که تنها بر امور ذهني حمل مي‌شود، «مفاهيم منطقي» يا «معقولات ثانيهٔ منطقي» مي‌نامند.

اما مفاهيمي که بر اشياء خارجي حمل مي‌شوند، به دو دسته تقسيم مي‌گردند: يک دسته مفاهيمي که ذهن به‌طور خودکار از موارد خاص انتزاع مي‌کند؛ يعني همين‌که يک يا چند ادراک شخصي به‌وسيله حواس ظاهري يا شهود باطني حاصل شد، فوراً عقل مفهوم کلي آن را به‌دست مي‌آورد، مانند مفهوم کلي «سفيدي» که بعد از ديدن يک يا چند شي‌ء سفيد‌رنگ انتزاع مي‌شود، يا مفهوم کلي «ترس» که بعد از پيدايش يک يا چندبار احساس خاص به‌دست مي‌آيد. چنين مفاهيمي را مفاهيم ماهوي يا معقولات اُولي مي‌نامند.

دستهٔ ديگر مفاهيمي هستند که انتزاع آنها نيازمند به کندوکاو ذهني و مقايسهٔ اشياء با يکديگر مي‌باشد؛ مانند مفهوم علت و معلول که بعد از مقايسهٔ دو چيزي که وجود يکي از آنها متوقف بر وجود ديگري است و با توجه به اين رابطه انتزاع مي‌شود؛ مثلاً هنگامي که آتش را با حرارت ناشي از آن مقايسهٔ مي‌کنيم و توقف حرارت را بر آتش مورد توجه قرار مي‌دهيم، عقل مفهوم علت را از آتش، و مفهوم معلول را از حرارت انتزاع مي‌کند و اگر چنين ملاحظات و مقايساتي در کار نباشد، هرگز اين‌گونه مفاهيم به‌دست نمي‌آيند، چنان‌که اگر هزاران‌بار آتش ديده شود و همچنين هزاران‌بار حرارت احساس شود، ولي بين آنها مقايسة‌اي انجام نگيرد و پيدايش يکي از ديگري مورد توجه واقع نشود، هرگز مفهوم علت و معلول نمي‌آيد. اين‌گونه مفاهيم را «مفاهيم فلسفي» يا «معقولات ثانيهٔ فلسفي» مي‌نامند و اصطلاحاً مي‌گويند: معقولات اُولي هم عروضشان خارجي است و هم اتصافشان. معقولات ثانيهٔ فلسفي عروضشان ذهني، ولي اتصافشان خارجي است، و معقولات ثانيهٔ منطقي هم عروضشان ذهني است و هم اتصافشان.
پس همه درک های انسان به یک گونه نیستند اما در علوم حصولی منشا دریافت این علوم و درک ها خارج است
در کنار این دسته علوم حصولی علومی داریم که به آن علوم جضوری می گوییم که بر خلاف علوم حصولی نیازی به واسطه شدن مفاهیم و صور اشیاء ندارد بلکه خود آن اشیا نزد نفس حاظر اند و درک مستقیم و بدون واسطه انجام می شود و در بیشتر موارد برای بیان آن علم حضوری ذهن مفاهیمی از آن ساخته تا قابل ارائه باشد.
پس باید سنخ این علوم هم سنخ نفس مدرکه انسانی باشد تا قابلیت درک آن را داشته باشد
این ها همه یک بحث بود
اما بحث اصلی ما در ملاک صدق و دستیابی به حقیقت است که آیا این درکی که من کرده ام صادق است یا کاذب. بحث این جاست.
در علوم حصولی که عرض شد بحث صدق در تطابق آن با نفس الامر است و در علم حضوری به علت حضور شی لدی النفس دیگر واسطه ای نیست که رهزن علم باشد و صادق است.
در قضایایی که ذهن آن را از سنجش بین امور خارجی و ساختن مفاهیم کلی و قضایای مولف از چند گزاره واسطه درک است بحث کمی جدی تر می شود که ملاک صدق این قضایا چیست؟
در همین جا یک نتیجه مهم می گیریم که اگر علمی حضوری بود(واقعا) و ملاک های آن را داشت حتما صادق است و آنجه که صدق و کذبش آمیخته نحوه توصیف و تحلیل و تصویر و تطبیق این علم است.که باز می شود علم حصولی. تصور در مفهوم است و تصدیق در گزاره های مولف از دو چیز .هر یك از تصور و تصدیق بر دو قسم می باشند: یا «بدیهی» هستند و یا «نظری» . «بدیهی» عبارت است از ادراكی كه نیاز به نظر یعنی فكر نداشته باشد، و اما «نظری» عبارت است از ادراكی كه نیاز به نظر و فكر داشته باشد. به عبارت دیگر: «بدیهی» آن است كه خود به خود معلوم است و «نظری» آن است كه خود به خود معلوم نیست بلكه باید وسیله ی شی ء یا اشیاء دیگر معلوم شود. به تعبیر دیگر «بدیهی» آن است كه معلوم شدنش نیازمند به فكر نیست و اما «نظری» آن است كه معلوم شدنش نیازمند به فكر است. می گویند مثلاً تصور حرارت و برودت احتیاجی به فكر ندارد پس «بدیهی» می باشند، تصورات بدیهی عبارت است از تصورات روشن و واضحی كه هیچ گونه ابهام در آنها وجود نداشته باشد، بر خلاف تصورات نظری كه احتیاج به تشریح و توضیح دارند. اما تصدیقات: ذهن در قضاوت و حكم میان دو چیز گاهی نیازمند به دلیل است و گاهی بی نیاز از دلیل است؛ یعنی گاهی تصور دو طرف نسبت كافی است كه ذهن جزم و یقین به وجود یا عدم نسبت كند و گاهی كافی نیست، باید دلیلی در كار باشد تا ذهن میان دو طرف نسبت حكم كند. مثلاً این كه «5 از 4 بزرگتر است» نیازی به فكر و استدلال ندارد، و اما این كه «225=15*15» نیازمند به فكر و استدلال است. همچنین این كه «جمع میان نقیضین ممتنع است» از تصدیقات بدیهی است، و اما این كه «ابعاد جهان آیا متناهی یا نامتناهی است؟ » نظری است.

نقطه‌ي اصلي اشكال در علوم حصولي اين است كه چگونه مي‏توان مطابقت آنها را با متعلّقات خودشان تشخيص داد در حالي كه راه ارتباط ما را با خارج، همواره همين صورتهاي ادراكي و علوم حصولي، تشكيل مي‏دهند؟!

بنابراين بايد كليد حلّ اشكال را در جايي جستجو كرد كه ما بتوانيم هم بر صورت ادراكي و هم بر متعلّق ادراك، اشراف يابيم و تطابق آنها را حضوراً و بدون وساطت صورت ديگري درك كنيم. و آن قضاياي وجداني است كه از يك سو متعلّق ادراك را كه مثلاً همان حالت ترس است حضوراً مي‏يابيم و از سوي ديگر صورت ذهني حاكي از آن‌را بي‏واسطه درك مي‏كنيم. و از اين­روي قضيّه‌ي «من هستم» يا «من مي‏ترسم» يا «من شك دارم» به هيچ­وجه قابل شك و ترديد نيست. پس اين قضايا (وجدانيات) نخستين قضايايي هستند كه ارزش صد در صد آنها ثابت مي‏شود و خطا و اشتباه، راهي به سوي آنها نمي‏يابد. البتّه بايد دقّت كنيم كه اين قضايا را با تفسيرهاي ذهني، درنياميزيم.

نظير اين اشراف را در قضاياي منطقي كه از صورتها و مفاهيم ذهني ديگري حكايت مي‏كنند مي‏ يابيم زيرا هر چند حاكي و محكي در دو مرتبه‌ي ذهن قرار گرفته‏ اند ولي هر دو مرتبه‌ي آن نزد نفس (= منِ درك كننده) حاضرند. مثلاً اين قضيّه كه «مفهوم انسان، مفهوم كلّي است» قضيّه‏اي است كه از ويژگي «مفهوم انسان» حكايت مي‏كند مفهومي كه در ذهن، حاضر است و ما مي‏توانيم با تجربه‌ي درون ذهني، اين ويژگي را در آن تشخيص دهيم يعني بدون بكار گرفتن اندامهاي حسّي و واسطه شدن صورت ادراكي ديگري دريابيم كه اين مفهوم، حكايت از فرد خاصّي نمي‏كند بلكه قابل صدق بر افراد بي‏شمار است، پس قضيّه‌ي «مفهوم انسان، كلّي است» صادق خواهد بود.

بدين ترتيب راه براي بازشناسي دو دسته از قضايا گشوده مي‏شود ولي اين مقدار هم براي تشخيص همه‌ي علوم حصولي، كفايت نمي‏كند. و اگر بتوانيم ضمانت صحّتي براي بديهيّات اوّليه به دست بياوريم به موفقيّت كامل رسيده‏ ايم زيرا در پرتو آنها مي‏توانيم قضاياي نظري و از جمله قضاياي حسّي و تجربي را بازشناسي و ارزشيابي كنيم.

براي اين كار بايد در ماهيّت اين قضايا بيشتر دقّت كنيم: از يك سوي، مفاهيم تصوّري آنها را مورد بررسي قرار دهيم كه از چگونه مفاهيمي هستند و از چه راهي به دست مي‏ آيند؟ و از سوي ديگر در رابطه‌ي آنها بينديشيم كه چگونه عقل، حكم به اتّحاد موضوع و محمول آنها مي‏كند؟
اين قضايا از مفاهيم فلسفي، تشكيل مي‏ يابند مفاهيمي كه به علوم حضوري، منتهي مي‏شوند. يعني نخستين دسته از مفاهيم فلسفي مانند «احتياج» و «استقلال» و سپس «علت» و «معلول» را از معلومات بلا واسطه و وجدانيات، انتزاع مي‏كنيم و مطابقت آنها را با منشأ انتزاعشان حضوراً مي‏يابيم و ساير مفاهيم فلسفي هم به آنها بازمي‏گردند.

و امّا جهت دوم ـ يعني كيفيت‏ حكم به اتّحاد موضوع و محمول آنها ـ با مقايسه‌ي موضوعات و محمولات اين قضايا با يكديگر، روشن مي‏شود. به اين معني كه همه‌ي اين قضايا از قبيل قضاياي تحليلي هستند كه مفهوم محمول آنها از تحليل مفهوم موضوعشان به دست مي‏آيد. مثلاً در اين قضيّه كه «هر معلولي احتياج به علّت دارد» هنگامي كه به تحليل مفهوم «معلول» مي‏پردازيم به اين نتيجه مي‏رسيم كه معلول عبارت است از موجودي كه وجود آن، وابسته به موجود ديگري باشد يعني «احتياج» به موجود ديگري داشته باشد كه آنرا «علّت» مي‏ناميم. پس مفهوم «احتياج به علت» در مفهوم «معلول» مندرج است و اتّحاد آنها را با تجربه‌ي درون ذهني مي‏يابيم. به خلاف اين قضيه كه «هر موجودي احتياج به علّت دارد» زيرا از تحليل مفهوم «موجود» مفهوم «احتياج به علّت» به دست نمي‏آيد، و از اين­روي نمي‏توان آن‌را از قضاياي بديهي به حساب آورد بلكه از قضاياي نظري صادق هم نيست.

بدين ترتيب، روشن مي‏شود كه بديهيّات اوّليه هم منتهي به علوم حضوري مي‏شوند و به سرچشمه‌ي ضمانت صحّت، دست مي‏يابند.

ممكن است اشكال شود كه آنچه را ما با علم حضوري مي‏يابيم معلول شخصي است پس چگونه مي‏توانيم حكم آنرا درباره‌ي هر معلولي تعميم دهيم و چنين حكم كلّي را بديهي بشماريم؟

پاسخ اين است كه هر چند ما از يك پديده‌ي خاصّي ـ مانند اراده‌ي خودمان ـ مفهوم معلول را انتزاع مي‏كنيم ولي نه از آن جهت كه داراي ماهيّت ‏خاصّي است و مثلاً از اقسام كيف نفساني به شمار مي‏رود بلكه از آن جهت كه وجود آن، وابسته به وجود ديگري است. پس هر جا اين خصوصيّت ‏يافت ‏شود اين حكم هم براي آن ثابت خواهد بود. البتّه اثبات اين خصوصيّت براي موارد ديگر،

نيازمند به برهان عقلي است و از اين­روي اين قضيّه به تنهايي نمي‏تواند نيازمندي پديده‏هاي مادّي را به علّت، اثبات كند مگر آنكه با برهان عقلي، وابستگي وجودي آنها ثابت شود چنانكه به خواست خدا در باب علّت و معلول، برهان آن‌را بيان خواهيم كرد، ولي با همين قضيّه مي‏توان حكم كرد كه هر جا وابستگي وجودي، ثابت ‏شود طرف وابستگي يعني وجود علّت هم ثابت خواهد بود.

نتيجه آنكه: راز خطا ناپذيري بديهيّات اوّليه، اتكاء آنها بر علوم حضوري است.

سلام علیکم ورحمه الله
...
دوست گرامی بنده به نظرم می رسد که شما معمائی را مطرح کرده اید (یا حداقل بنده اینطور برداشت می کنم) که خودتان پاسخی برای آن در نظر دارید که به نظرتان بهترین پاسخ است و لذا این روش خیلی خوب و بدیهی را زیر سوال می برید.
این خیلی بدیهی است که بهترین روش برای یک کسی که اصل خدا و نبوت را قبول دارد برای پیدا کردن بهترین دین شروع به مطالعه و تحقیق و بحث و تعقل و تفکر و مقایسه ادیان مختلف کند و نهایتا بهترین را به زعم خودش انتخاب کند...بعید می دانم که خداوند هم غیر از این بخواهد.
حالا اینکه آنچه حاصل این زحمات و تحقیقات باشد به شرط آنکه به دور از تعصبات پوچ و حسد و کینه و بر اساس فطرت پاکی که خداوند در قلب انسانها قرار داده است انتخاب کند, حالا شما تضمینی می خواهید که این دین بهترین دین باشد (البته اینکه دین بگویم باز برخلاف عنوان تاپیک است!)
و بهتر است که بگوئیم شخصی (پسر) در حد توانش بحث و مطالعه و تحقیق کرده و نهایتا با وجود مخالفتهای والدینش به اسلام مشرف شده, حالا چه تضمینی از او بخواهیم که این دین بهترین دین است؟!
به قول استاد قمشه ای که می گفتند من همینجا جلوی 70 میلیون اعلام می کنم شما یک دین کاملتر ,کتابی بهتر از قرآن و امامت و نبوتی بهتر از اسلام بیارید ...بنده همین الآن از دین اسلام خارج مشم و وارد آن دین میشم!.....فکر کنم همه مسلمانان هم همین را بگویند, شما نمی گوئید؟

این قسمت را خوب متوجه نشدم ولی در مورد اینکه بعید بتواننددیگران را هدایت کنند, یک سوال ابتدائی می پرسم و بعد از توضیحات شما در مورد این قسمت, اگر سوالی بود می پرسم.
اما سوال:کدا میک از امامان یا پیامبران توانستند همه مستمعین خود را با ایمان کنند؟!(البته فکر کنم منظور شا را خوب نگرفتم)
(سوال فرعی:در ضمن این مورد هم جزء اهداف تاپیک است یعنی اینکه کسی برای خودش ادله عقلی یا قلبی در حدی باشد که ایمان بیاورد کافی نیست؟ و باید در حدی باشد که بتواند دیگران را نیز مسلمان کند؟)
موفق باشید.

سلام علیکم
...
فکر می کنید نمیشه انجیل یا مزامیر یا وداها یا حتی حافظ را بخوانیم و خودمون رو در مقابل یک حضور پر رنگ احساس کنیم؟ دقیقا ایمانه که باعث این اتفاقه اما ایمان لزوما بر پایه حقیقت نیست

فکر می کنم نبوت و ارسال رسل نشون دهنده همینه که این کار شدنیه، وگرنه خدا برای هدایت انسان ها به حجت باطنی بنده می کرد.

درباره متن پنهان هم اگه اشکال نداره بعدا مزاحم میشم

با سلام و عرض ادب
خدا قوت
این ملاک در حسن و قبح یک قول و نظر است که منسوب به بو علی در اشارات و همفکران اوست(خواجه در شرح اشارات و محمد حسین غروی در نهایه الدرایه و علامه طباطبایی در برخی از قسمت های المیزان)
که میدان دار اصلی این نحوه تعیین منشا "حفظ نظام و بقاء نوع مشترک در بین همه مردم" یا همان"مصالح و مفاسد نوعی" می باشد که وجه رعایت آن "زیبا بودن آن در نزد همه عقلا است که جمیل هم مطلوب به نفسه است" می باشد.
که البته اشکالاتی بر آن وارد کرده اند که وارد نمی باشد
...
اما این که که ملاکش مصلحت نوعیه است از این جهت مورد اعتناست که مقبول عند الکل است عند کل العقلا . و ایراد نشود که این یک حکم عقلایی است نه عقلی که جواب این است که این حکم درست است عقلایی است اما از لحاظ عقل عقلا صادر می شود نه از جهت عرفی آنها.
...
این که ما می گوییم که منشا آن و ملاک آن رعایت مصلحت نوعیه است بدین معنا نیست که انسان برای حکم دادن به این مساله نیاز به شناخت مصلحت نوعیه و شناخت جامعه و عرف داشته باشد که اگر نشناسد حکم بدان ندهد نه! بلکه هر عاقلی هنگامی که به عقل خود مراجع می کند و قضیه حسن عدل و قبح ظلم را عرضه می کند شکی در تصدیق آنها نمی کند و فرقی بین تصدیق این دو با تصدیق"الکل اعظم من الجزء " نیست چرا که انکار آن انکار بدیهی است و اگر انکار کند انکارش یک نوع سفسطه است و این حکم یک ضرورت عقلی است .
این قسم از حسن و قبح عقلی واقعیتی در نفس الامر خودش دارد و این نفس الامر همان ملاکات حسن و قبحی است که عرض شد که مشهور می گفتند چون آن مشتمل بر مصالح و مفاسد نوعیه است شهید مطهری می فرمود که به خاطر موافقت با فطرت است و برخی از محققین از فلاسفه می گفتند چون حسن و قبح در سبیل کمال وجودی و عدم آن است . این ها ملاکات تطابق حسن و قبح با نفس الامر بودند .
پس قضایای حسن وقبح در عقل عملی برخی ضروری اند و نیاز به تفکر ندارند مانند این که ظلم قبیح است یا عدل حسن است (به خاطر تطابقشان با نفس الامر و گره وجودی این قضایا با فطرت انسانی و گروهی از آن ها نظری اند و نیاز به بررسی و تفکر دارند
و نکته دیگر این که همین قضایای ضروری عقل عملی در باب حسن و قبح(حسن عدل و قبح ظلم) دو شانی است یعنی ذو جهت است دو جهتی است:

1. این قضایا از یک جهت از مشهورات است که مطابق آراء عقلا و آراء محموده است ؛ که از این جهت از بدیهیات خارج است
2. از یک جهت واقعیت نفس الامریه که گاهی مطابق نفس الامر هست و گاهی نیست؛ که از این جهت از ضروریات و بدیهیات است

نکته دیگر این که همان گونه که در ضروریات عقل نظری کمک گرفتن از محسوسات ضرری به بداهتش نمی زد در عقل عملی نیز مدد گرفتن از مشهورات بدان ظرری نمی زند و زمینه ساز این بداهت است.
دلیل بدیهی و ضروری بودن حسن و قبح در عدل و ظلم هم این است که همه افراد با هر گرایشی و دینی و هر سطح معلوماتی و حتی اگر با هیچ کسی هم رفت و آمدو معاشرت نداشته باشد باز هم به حسن عدل و قبح ظلم حکم می کند و می فهمد که ظلم کردن بد است و نیکی کردن خوب است.

در بحث ملاکات حسن و قبح اشاره ای هم به این مطلب شد که برخی از امور چون با عقل عقلا سرو کار دارد و یکنواختی انسان ها در این جنبه رعایت خواهد شد و بحث حسن عدل و قبح ظلم با فطرت انسانی سر و کار دارد می تواند معیاری برای کل بشر باشد چه این که حکم به استحاله اجتماع نقیضین هم این گونه است.

در بحث ملاکات حسن و قبح اشاره ای هم به این مطلب شد که برخی از امور چون با عقل عقلا سرو کار دارد و یکنواختی انسان ها در این جنبه رعایت خواهد شد و بحث حسن عدل و قبح ظلم با فطرت انسانی سر و کار دارد می تواند معیاری برای کل بشر باشد چه این که حکم به استحاله اجتماع نقیضین هم این گونه است.

برای این که دلیل بر این که این حکم از فطرت برگرفته و منشا می شود یک دلیل عقلی و یک دلیل نقلی می آوریم:
دلیل عقلی همان مشترک بودن عقلا در این حکم حتی بدون مراجعه به عرف (گرچه منشا انتزاع این حکم از عرف است چون حالت مقایسه باید رخ دهد ولی اصل این حکم از درون انسان است مستقلا و بدون هیچ کمکی؛ توضیحش در بالا آمد که مثلا در حکم بدیهی در تجربیات و حسیات اگر چه حس به کمک می آید اما حکم از درون است)و شرع و هیچ چیز دیگری است و این عمومیت درونی همه انسان ها نشان از سرشتی بودن این حکم می دهد. و این که این حکم یک منشا واحد همگانی دارد و آن را فطرت گوییم.

باز هم از تلاش علمی شما برای روشن شدن مطالب تشکر ویژه می کنم
و عرض می کنم :
برادر بزرگوار این مطالب راغنیمت بدانید برای آنها بسیار زحمت کشیده ام و پی جویی های علمی شما پاسخ مثبتی به این کار ناقابل بنده است:Gol:

تا این جا کلام آیه الله مکارم بود اما وجهی که بیشتر از همه به نظر می رسد همان برهان افتقار و فقر وجودی است این که انسان وقتی خود را می شناسد به فقیر بودنش پی می برد و هر چه انسان از لحاظ علمی غنی تر شناختش از فقرش بیشتر(فقیرتر) این همان چیزی است که سلمان فرمود الفقر فخری. و این همان است که می فرمایند اثبات وجود خدا نیاز به برهان ندارد و بدیهی است و حتی برخی می گویند انسان به علم حضوری می یابد خدا را به این معنا که انسان خودش را بذاته درک می کند و ملازم با درک وجودش فقر وجودی اش را درک می کند این فقر چون که یک قضیه دو طرفه است یعنی اضافه اش اشراقی است یعنی به محض درک نفسش که فقیر است مضاف این اضافه را می یابد که همان غنی بالذات است و هرچقدر انسان خودش را بهتر بشناسد که فقیر است ذاتش نداری است دارای مطلق و غنی بالذات را بهتر خواهد شناخت.
با این تعبیر ادامه سوال شما هم جواب داده می شود که آیا غیر از ذات خودمان باید مثلا بالا تر خودمان را باید درک حضوری کنیم که عرض شد درک یک طرف اضافه مخصوصا اضافه اشراقی به همان نسبت که این طرف را شناختی آن طرف را می شناسی .
این که عرض شد خیلی مهم است و نکات والایی را داراست:
این که انسان در اضافه اشراقی علم اجمالیب به وجود پیدا می کنید اما این که آیا علم تفصیلی هم پیدا می کنید یا نه؟
جواب: خیر بلکه ما به اندازه سعه وجودی خودمان که هر چه بیشتر باشد و این درک بیشتر باشد طرف اضافه را(خدا را) می شناسیم اما نه خود او را بلکه اسمای او را چرا که او بسیط حقه است و جزئی ندارد که ما به واسطه مقدار درک خود به جزئ آن دست یابیم یا این که به کل آن علم یابیم که او در فهم ناید و او کمال لایتناهی است و اسماء او هر اندازه که انسان خود را ظرف تجلی آن اسماء قرار دهد با شناخت خود آنها را می شناسند اینجاست که این حدیث زیبا قابل توجه است که فرمود:إنّ هذه القلوب أوعية، وخيرها أوعاها . و چه زیبا فرمود القلب حرم الله و در جای دیگر فرمودقلب المومن عرش الرحمن. (اللهم ارزقنا..)

استاد اخلاقمون توی دانشگاه میگفت . ادم موفق دوتا بال معنویت و علم باهم داره
هیچوقت تو زندگیم نخاستم فقط وقف دین یا فقط وقف علم باشم . میدونم علم دینی هم هست ولی من علاقه ندارم همه زندگیمو وقفش کنم . دلم میخاد اونیکی بالم علوم دیگه باشه
دین خانواده ام همینه . به نظرم تا حالا داخلش ضعفی ندیدم .نیازهامو جواب داده

دین خانواده ام همینه . به نظرم تا حالا داخلش ضعفی ندیدم .نیازهامو جواب داده
چندتا دلیلم دارم که اسلام بهتره ولی بقیه دین هام هم قبول دارم . جهت همشون یکیه
شاید در اینده نقصی در اسلام دیدم و تصمیم گرفتم عوضش کنم .
فعلا که راضیم :)

با سلام خدمت شما دوست گرامی
...چند نکته برای روشن شدن بحث نیاز به توجه دارند:

1.این که بنده در شناخت مبانی حسن و قبح عقلی چند نظر را بیان کردم اول برای این بود که بار علمی بحث بالاتر برود ثانیا برای این بود که زوایای نهان آن آشکار شود . این که یک بار آن را مصلحت نوعیه و بار دیگر درجات کمال و در آخر به عقل فطری رساندیم برای این بود که در مصلحت نوعیه این سوال هنوز می توانست ادامه یابد که ملاک صدق مصالح نوعیه چیست و دوباره سوال ادامه بیابد.
که این واکاوی و رساندن آن به عقل فطری در این جهت به ما کمک می کرد
و از طرفی گفتیم برخی قضایا می تواند چند جهتی باشند مانند حسن و قبح که عرض شد از یک جهت از مشهورات و از جهت دیگر از بدیهیات است.

2.درباره آنچه که درباره بطلان تسلسل و وجوه آن گفته شد و سوال شما که اگر روزی مثلا فهمیدند که تسلسل باطل نیست و .... این نشان می دهد که احکام بشر امروزی شاید فردا مورد مناقشه قرار بگیرد باید یک نکته را توجه کنید که این اشکال شما نه تنها در حسن و قبح مطرح می شود بلکه در تمامی بدیهیات و اولیات نیز قابل طرح است پس سوال شما در حسن و قبح فقط نیست بلکه در همه موارد است
که در پاسخ باید بگوییم وقتی ما معیاری برای صدق تمامی گزاره ها می گزاریم (معیار صدق) که همان برگشتش به قضایای بدیهی و برگشت آنها به اولیات و اولی الاوائل بوده است و برگشت اولی الاوائل را که همان استحاله اجتماع نقیضین می نامیم به علم حضوری قرار دادیم . و علم حضوری خطا نپذیر است و دیگر معیار صدق نمی خواهد چرا که حضور معلوم عند العالم است از این به بعد دیگر هر گزاره ای چه ریاضی و چه تجربی و چه فلسفی باید به این گزاره برگردد تا صادق باشد.
پس در تجربیات بشر اگر به جایی رسیدند که گفت اجتماع نقیضین ممکن است ما می گوییم چون به علم حضوری درک می کنیم که اجتماع نقیضین محال است پس گزاره تجربی کاذب است و جای کار بیشتری دارد .
به عبارت دیگر آنچه که در طول تاریخ بشر قابل تغییر است تجربیات و مشاهدات و ....بشر است نه احکام صرفا عقلی بشر مگر این که این احکام به بداهت ثابت نشده باشد . چرا که عقل بشر و درون مایه و سرشت و علوم حضوری بشر که در طول تاریخ عوض نمی شود . مگر این که بگوییم بشری که می آید اصلا بشر نیست چیز دیگر ی است.

3. اما مهمترین نکته این بخش که انشا الله راهگشایی برای ذهن همگی باشد این است که استحاله تسلسل بر عکس استحاله دور از بدیهیات نیست و از نظریات است و باید به بدیهی برگشت کند(دور و استحاله آن بدیهی است). پس اگر طریق صحیحی برای برگشت به بدیهی در آن مطرح نشود می تواند قابل مناقشه باشد.
اما نکته بسیار مهم در استحاله تسلسل این است که ما بدانیم کدام تسلسل را می گوییم محال است آیا هر تسلسل محال است هرگز این گونه نیست مگر اعداد محدود اند مگر زمان محدود است مگر اجزاء داخلی یک جسم در تقسیم شدنشان محدود اند این ها را ما به عینه و با علم بدیهی تجربی درک می کنیم که این گونه نیست تازه اگر مکاتب فیزیک و ریاضی جدیدی هم مثل آنچه شما ذکر کردید بایند که دیگر چه بهتر .

راستی کدام تسلسل را فلاسفه باطل می دانند:
در کتب فلاسفه هشت گونه تسلسل بیان شده است:

1. تسلسل در امور معدومه: این تسلسل عبارت است از یک سلسله عدمهای نامتناهی که پشت سر هم واقع شوند و چون عدم واقعیت خارجی ندارد لذا باید در محیط ذهن عدمهارا فرض نمود و نامتناهی قرار داد.

2. تسلسل در امور اعتباریه: یعنی ذهن ما فرض کند که اگر مثلا وجودی در خارج موجود باشد باید برای او هم وجودی باشد و برای وجود دوم نیز وجودی دیگر باشد همچنان این تصورات را تا بی نهایت ادامه دهد. مانند تقسیم و ترکیب جسم در ذهن به اجزای نامتناهی.

3. تسلسل لا یقفی: عبارت است از این که تمام افراد سلسله در خارج بالفعل موجود نباشند ولی تا بی نهایت بتوان بر او افزود مانند عدد، که می گویند نامتناهی لا یقفی است.

یعنی ما در باب عدد به نقطه ای نمی رسیم که بالاتری نداشته باشد بلکه هر عددی را فرض کنیم بالاتر از آن عددی قابل تصور و تحقیق است گرچه جلو این عدد دهها یا صدها یا هزارها صفر بچینیم.

4. تسلسل در امور اجتماعی ترتبی: یعنی موجودات نامتناهی که در وجود با هم جمع نیستند و میانشان رابطه علی و معلولی برقرار است مانند: اجتماع علل و معلولهای مترتب بر یکدیگر در یک زمان و مکان.

5. تسلسل در امور اجتماعی غیر ترتبی: یعنی تحقق مجموعه ای که همه اجزای نامحدود آن وجود بالفعل یافته اند وحتی اجتماع در وجود هم دارند، اما میان آنها ترتب نبوده، وجود برخی متوقف بر وجود برخی دیگر نمی باشد. مانند تعداد نامحدودی از موجودات که رابطه علی و معلولی میان آنها برقرار نیست بلکه همه در عرض یکدیگر بوده و هستند به علتی بیرون از خود می باشند مثل فراهم آمدن میوه درختان و ریگهای بیابان که ترتب علی و معلولی بر یکدیگر ندارند.

6. تسلسل در امور ترتبی غیر اجتماعی: یعنی اجزای سلسله نامحدودی که وجود بالفعل دارند اما اجتماع در وجود ندارند مانند حرکت زمین و اجزای زمان و سایر سیارات و پدیده هایی که در بستر زمان به تدریج تحقق می یابند به گونه ای که پاره ای از آنها هنگام وجود اجزای دیگر معدوم می گردند، زیرا در این مجموعه آنچه تحقق دارد و موجود است، همیشه محدود و متناهی می باشد.

7. تسلسل در امور غیر اجتماعی غیر ترتبی. یعنی اجزای سلسله ای که نه وجود بالفعل دارند ونه در وجود با هم مجتمع هستند مانند: افراد، جمادات، نباتات وحیوانات.(سید محمد حسین طباطبایی، اصول فلسفه و روش رئالیسمص458)

8.تسلسل مورد بحثی که حکما آن را باطل و محال می شمارند، تسلسلی است که اجزای نامحدود آن هم وجود بالفعل و هم اجتماع در وجود و هم ترتب علی و معلولی داشته باشند و در میان اجزای آن رابطه علی و معلولی برقرار باشد.

شروط تسلسل چیست:

این بحث اختلافی به اصل مطلب ما ظربه ای نمی زند(مزید اطلاع عرض کردم)
پس در تسلسل های هفتگانه ای که گذشت هیج استخاله ای ندارد.

سوال:پس تسلسل محال در کجاهاست:
صوری که تسلسل در آنها جاری است

الف. تسلسل فقط در ناحیه علل: و التسلسل فی العلل ترتب معلول علی علة وترتب علته علی علة وعلة علته علی علة وهکذا الی غیر النهایه(نهایة الحکمة، مرحله 8، فصل 5، ص 167. )

تسلسل در ناحیه علل، عبارت است از ترتب یک معلول بر علت خودش و ترتب آن علت بر علت دیگر وترتب علت دوم بر علت سوم وبه همین ترتیب تا بی نهایت ادامه یابد.

این در جایی است که سلسله نقطه آغاز نداشته باشد اما نقطه پایانی داشته باشد، یعنی معلولی که خودش علت چیزی نباشد، و فقط معلول غیر باشد در آن یافت می شود اما علتی که خودش معلول علت دیگری نباشد در آن وجود ندارد در چنین سلسله ای، هر علتی، معلول علت دیگری است اما چنین نیست که هر معلولی علت معلول دیگری باشد.

ب. تسلسل فقط در ناحیه معلولها: این تسلسل در جایی است که سلسله مفروضه نقطه شروع داشته باشد اما نقطه پایانی نداشته باشد چنین سلسله ای از علت اولی وعلت نخستین آغاز می شود، ولی هرگز به معلول نهایی نمی رسد.

ج. تسلسل هم در ناحیه علل و هم در ناحیه معالیل: این تسلسل در جایی است که سلسله مفروضه نه نقطه شروع و نه نقطه پایانی داشته باشد. یعنی معلولی که خودش علت چیزی نباشد و علتی که خودش معلول چیزی نباشد بلکه هر علتی خودش معلول علت دیگری و هر معلولی خودش علت معلول دیگری است. بنابر این چنین سلسله ای از هر دو طرف تا بی نهایت ادامه می یابد و آغاز و پایانی برای آن نیست (علی شیروانی، شرح مصطلحات فلسفی بدایة الحکمة ونهایة الحکمة، چاپ اول، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم، 1373، ص 39. )

گفتیم تسلسلی محال و ممتنع است که دارای شرایط سه گانه ای که قبلا ذکر کردیم باشد، با توجه به شروط یاد شده می توان گفت امتناع تسلسل اختصاص به تسلسلی دارد که هم در ناحیه ی علل و هم در ناحیه ی معالیل باشد.

اما طبق بیان محقق داماد تسلسل فقط در ناحیه ی علل مورد بحث است و براهین اقامه شده بر امتناع تسلسل تنها تسلسل در ناحیه ی علل غیر متناهی را نفی می کند اما تسلسل در ناحیه ی معلولها را نفی نمی کند. اما علامه رحمه الله بیان محقق داماد را نقل نموده و رد می کند(جهت اطلاع مراجعه شود به: نهایة الحکمة، مرحله 8، فصل 5، ص 169 و )