جمع بندی معاد روحانی در قرآن نیامده است!!

بر خلاف آنکه شما اصرار دارید که در منابع دین (آیات و روایات) هیچ تصریحی بر معاد جسمانی وجود ندارد، چنانکه ملاحظه می فرمایید مجموع نظراتی که از قول اندیشمندان بزرگ اسلامی ارائه شد، نظرات فلاسفه، بویژه جناب ملاصدرا در انکار معاد جسمانی که شما نیز بر آن مبنا تصریح می کنید را مخالف صریح آیات قرآن و اخبار وارده و روایات معصومین (ع) می دانند.

و شما تنها با این بیان که "این مسأله را نشان حریت فکری دانشمندان شیعی می دانید" بسادگی از کنار مسأله عبور می کنید. موفق باشید ...:Gol:

سلام و ادب:Gol:

یکی از شبهاتی که موجب گردیده برخی فلاسفه و اندیشمندان را به انکار معاد جسمانی وا دارد "شبهه آکل و مأکول" است که در حقيقت يكي از پيچيده ترين مباحث معاد جسماني است.

طرح شبهه: گاه اتفاق مي افتد كه اجزاي بدن انساني، جزو بدن انسان ديگري مي شود، خواه به صورت مستقيم باشد، مثل اينكه در زمان قحطي كسي از گوشت انسان ديگري تغذيه كند، يا به صورت غيرمستقيم مثل اينكه بدن انساني خاك شود و مواد غذائي آن خاك جزء گياهان گردد. و انساني از آن گياه (سبزي، دانه هاي غذائي، و ميوه ها) تغذيه كند، و يا حيواني آن گياه را بخورد «و انساني از آن حيوان تغذيه نمايد، حتّي امكان دارد كه بعضي از اجزاء بدن انسان تجزيه و تبديل به بخار و گاز شود و انسان ديگري از طريق استنشاق آن را وارد بدن خود سازد.
اين نيز ممكن است كه تمام بدن يك انسان تدريجاً جزء بدن انسان ديگري شود.

حال اين سؤال پيش مي آيد كه به هنگام بازگشت روح به بدن اين اجزاء جزء كدامين بدن خواهد بود؟ اگر جزء بدن اول شود، بدنهاي ديگر ناقص مي گردد، و اگر جزء بدنهاي بعد شود، چيزي براي بدن اوّل باقي نمي ماند، به علاوه ممكن است يكي از اين دو نفر انسان خوب و ديگري انسان بدكاري باشد تكليف اين اجزاء چه خواهد شد؟

از شأن نزول سرگذشت ابراهيم و داستانهاي مرغهاي چهارگانه (بقره-260) نيز استفاده مي شود، كه سؤال ابراهيم دربارة معاد جسماني و شبهة آكل و مأكول بوده، چرا كه مرداري را در كنار دريا مشاهده كرد كه بخشي از آن در دريا بود و حيوانات دريا آن را مي خوردند، و بخشي از آن در خشكي و حيوانات خشكي از آن تغذيه مي كردند، و همين مسأله ابراهيم(ع) را در فكر فرو برد، و تقاضاي خود را مبني بر ارائة معاد به پيشگاه خداوند عرضه نمود.

پاسخ: در پاسخ به این شبهه پاسخ های متعددی داده شده که بهترين پاسخي كه مي توان به اين شبهه داد به بیان زیر است که نياز به ذكر چند مقدمه دارد:

1- مي دانيم كه اجزاء بدن انسان بارها از زمان كودكي تا هنگام مرگ عوض مي شود حتي سلولهاي مغزي با اينكه از نظر تعداد كم و زياد نمي شود، از نظر اجزاء عوض مي گردد، زيرا از يك طرف «تغذيه» مي كنند و از سوي ديگر «تحليل» مي رود، و اين خود باعث تبديل كامل آنها با گذشت زمان است، خلاصه اينكه در مدتي در حدود هفت سال تقريباً هيچ يك از ذرات پيشين بدن انسان باقي نمي ماند. ولي بايد توجه داشت كه ذرات قبلي به هنگامي كه در آستانة مرگ قرار مي گيرد همة خواص و آثار خود را به سلولهاي نو و تازه مي سپارد، به همين دليل خصوصيات جسمي انسان از رنگ و شكل و قيافه گرفته، تا بقية كيفيات جسماني، با گذشت زمان ثابت هستند، اين نيست مگر به خاطر انتقال صفات به سلولهاي تازه. بنابراين آخرين اجزاء بدن هر انساني كه پس از مرگ مبدل به خاك مي شود داراي مجموعه صفاتي است كه در طول عمر كسب كرده و تاريخ گويائي است از سرگذشت جسم انسان در تمام عمر!

2- درست است كه اساس شخصيت انسان را روح انسان تشكيل مي دهد ولي بايد توجه داشت كه روح همراه جسم پرورش و تكامل مي يابد، و هر دو در يكديگر تأثير متقابل دارند، و لذا همانطور كه دو جسم از تمام جهات با هم شبيه نيستند، دو روح از تمام جهات نيز با هم شباهت نخواهند داشت، به همين دليل هيچ روحي بدون جسمي كه با آن پرورش و تكامل پيدا كرده نمي تواند فعاليت كامل و وسيع داشته باشد و لذا در رستاخير بايد همان جسم سابق بازگردد تا روح با پيوستن به آن فعاليت خود را در يك مرحله عاليتر از سرگيرد و از نتائج اعمالي كه انجام داده بهره مند شود.

3- هر يك از ذرات بدن انسان تمام مشخصات جسمي او را دربردارد، يعني اگر هر يك از سلولهاي بدن را بتوانيم پرورش دهيم تا به صورت يك انسان كامل درآيد انسان تمام صفات شخصي را كه اين جزء، از آن گرفته شده دارا خواهد بود. مگر روز نخست يك سلول بيشتر بود؟ همان يك سلول نطفه تمام صفات او را دربرداشت و تدريجاً از راه تقسيم به دو سلول تبديل شد، و دو سلول به چهار سلول، و به همين ترتيب تمام سلولهاي بدن انسان به وجود آمد، بنابراين هر يك از سلولهاي بدن انسان شاخه اي سلول نخستين است، كه اگر همانند او پرورش يابد انساني شبيه به او از نظر خواهد ساخت كه همان صفات او را دارا باشد.

4- آنچه از آيات قرآن در زمينة معاد جسماني استفاده مي شود، اين است كه آخرين بدن انسان كه مبدل به خاك شده و در قبر قرار دارد به فرمان خدا زنده و آمادة حساب و جزا مي شود، آيات فراواني كه قبلاً دربارة معاد جسماني از ديدگاه قرآن گفته شد گواه بر اين معني است.

5- يك بدن ممكن نيست به تمام معني متحد با بدن ديگري شود و به تعبير ديگر تمام بدن اول تنها مي تواند جزئي از بدن دوم را تشكيل مي دهد زيرا بدن دوّم بايد قبلاً وجود داشته باشد تا همه يا قسمتي از بدن اوّل را از طريق تجزيه جزء خود سازد. بنابراين مانعي ندارد كه تمام بدني «جزء» بدن ديگر گردد، اما ممكن نيست «كلّ» آن گردد، همانگونه كه ممكن است بدنهاي متعددي جزء بدن ديگري شود ولي كلّ آن را تشكيل نمي دهد.

حال با توجه به مقدمات پنجگانه فوق به سراغ پاسخ اصلي شبهة آكل و مأكول مي رويم:

قرآن صريحاً مي گويد: آخرين ذرّاتي كه در بدن انسان هنگام مرگ وجود دارد روز قيامت باز مي گردد، بنابراين اگر اين ذرّات خاك شده جزء بدن انسان ديگري شود در قيامت به بدن صاحب اصلي يعني بدن شخص اول باز مي گردد، منتها خواهيد گفت بدن دوّم ناقص مي شود چرا كه اجزائي را از دست مي دهد، ولي بهتر آن است كه گفته شود بدن دوم كوچك و لاغر مي شود (نه ناقص) زيرا اجزاي بدن اول در تمام بدن دوم پراكنده است نه در يك گوشة آن (چون هر غدائي كه انسان مي خورد به تمام بدن تقسيم مي شود) بنابراين ممكن است يك انساني كه هفتاد كيلو وزن داشته نيمي از وزن خود و يا حتي تمام وزن خود به استثناي يك كيلوگرم يا كمتر از دست بدهد و بدن كوچكي از او بماند به اندازة دوران كودكي يا حالت جنيني! ولي اين موضوع مشكلي ايجاد نمي كند، چرا كه اين بدن كوچك تمام ويژگيهاي آن بدن بزرگ را دارد، و اگر نمو كند به صورت همان بدن بزرگ درمي آيد. مگر روز اول طفل نوزاد بدن كوچكي نداشت، و قبل از آن در دوران جنيني، موجود كوچكتري نبود؟ سپس رشد و نمو كرد و به صورت انسان كاملي درآمد، بي آنكه شخصيت او عوض شود و شخص تازه اي گردد.

تنها سؤالي كه در اينجا باقي مي ماند اين است كه آن اجزاء خاصي كه عضو دو بدن يا چند بدن گرديده، و يكي از آن بدنها مربوط به انسان مطيع و ديگر گنهكاري بوده، چه سرنوشتي خواهد داشت؟ پاسخ اين سؤال نيز مشكل نيست، زيرا همان گونه كه قبلاً نيز اشاره شد پاداش و كيفر در حقيقت براي روح است، لذا هنگامي كه اين رابطه موقتاً به وسيله بي هوشي قطع مي شود بدن را با چاقوي جراحي پاره پاره مي كنند بي آنكه روح متألم شود. به تعبير ديگر بدن به تنهائي پاداش و كيفر و لذت و المي ندارد بلكه ابزاري است براي پاداش و كيفر و لذّت و الم روح انسان.

موفق باشید ... :Gol:

سلام مجدد:Gol:

آنچه از سیر بحث، از اغاز تایپیک تا این مرحله، مشاهده می شود گویای انست که سؤال اصلی و شاخه های فرعی سؤال مورد بررسی قرار گرفته، دیدگاه های طرفین در باب کیفیت معاد ذکر شده و نیز نظرات اندیشمندان مختلف در این موضوع مطرح گردیده، بعلاوه نگاه قرآنی به مسأله معاد جسمانی - روحانی مورد توجه قرار گرفته است، آنچه در پست های اخیر مشاهده می شود عموماً تکرار مطالب قبلی با ادبیات جدید است که بنوعی ملال آور است. از اینرو اگر دوستان عزیز نکته جدید، قابل توجه و مرتبط با اصل سؤال ندارند، بحول و قوه ی الهی در روزهای آتی بحث تایپیک را جمعبندی نموده و قضاوت را بر عهده مخاطبان عزیز بگذاریم.

موفق باشید ...:Gol:

سلام و ادب:Gol:

چنانکه پیشتر وعده کرده بودیم با توجه به اینکه به قدر کافی در خصوص سؤال اصلی و مطالب پیرامونی آن گفتگو شده است تایپیک را می بندیم تا در فرصت مقتضی به جمعبندی نهایی بپردازیم. از مساعی همه دوستان و کاربران محترم تشکر و سپاسگزاری می کنیم.

موفق باشید ...:Gol:

بنام خدا

پست جمعبندی 1

سلام و ادب:Gol:

در جمعبندی تایپیک کیفیت معاد، توجه به نکات زیر حائز اهمیت است:

اول. اینکه بگوییم معاد جسمانی - نفسانی و یا معاد جسمانی - روحانی تفاوتی نمی کند. زیرا بر اساس برخی روایات، نفس دارای مراتبی است که مرتبه عالی آن به روح انسانی اشاره دارد. از اینرو هر دو تعبیر، از این زاویه صحیح است.

دوم. در باب روح و نفس و کیفیت رابطه آن با بدن، دیدگاه های مختلفی بین فلاسفه و متکلمان مطرح است که مستقیماً از دایره بحث ما خارج است.

سوم. وقتی در آيات مربوط به خلقت انسان تأمل می کنیم: پس از طرح مراحل جسمانى آفرينش انسان، از خلقتى ديگر و يا دميدن روح در او، سخن به ميان آمده است. و اين نكته نشان غير مادى بودن روح است. گاهی عدم توجه و آگاهی، به حقیقت روح موجب اشتباه در برداشت می شود و ممکن است کسی گمان کند که روح از خدا جدا گشته و در نهاد انسان دمیده شده، در حالیکه اینگونه نیست بلکه بدلیل شرافتی که روح انسانی دارد به خدا نسبت داده می شود، به این نوع اضافه، اضافه تشریفی می گویند.

چهارم. بقاى انسان پس از متلاشى شدن جسم و تداوم زندگى وى در عالم برزخ (عالم ميان دنيا و آخرت) و به تمام و كمال دريافت شدن آن، نشانگر غير مادى و غير جسمانى بودن روح است. همچنین، ما بعینه مشاهده می کنیم متلاشی شدن اجساد شهدا را در حالیکه خداوند در باره شهدا می فرماید: "ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون ".
بنابر این، همين حقيقت واحد و مجرد - كه آن را گاهی روح، گاهی نفس و گاهی روان و يا جان مى‏ ناميم - مراتب و شؤون مختلفى دارد. در نتیجه در حقیقت، همان روحی که در آغاز خلقت در نهاد انسان دمیده شده، در هنگام مرگ تحت عنوان نفس توسط خداوند و یا فرشته موکل موت دریافت می شود فلذا بر اساس این تقریر و از این زاویه، تفاوتی بین روح و نفس کلی الهی نیست. و تفاوتی نمی کند که بگوییم: معاد جسمانی -- روحانی و یا معاد جسمانی -- نفسانی.

پنجم. بعلاوه، از مجموع آیات قرآن کریم درباره عالم برزخ و حیات برزخی که حدود پانزده آیه می‏باشد و روایاتی که در این باب بسیار است به دست می‏ آید که: انسان در فاصله بین مرگ و قیامت از نوعی حیات (برزخی) برخورداراست. این حیات برزخی برتر از حیات مادی و دنیوی است؛ بطوری که انسان، لذت و سرور و یا رنج و الم و اندوه را با شدّت و قدرت بیشتری ادراک می‏کند. روح انسان پس از جدایی از بدن در قالبی شبیه قالب دنیوی قرار می‏گیرد که به آن «بدن مثالی» یا «بدن برزخی» گفته می‏شود.
همچنین حکایت های قرآنی، همچون حکایت کشتن و زنده شدن پرندگان توسط ابراهیم (ع)، حکایت مرگ و زنده شدن مجدد عزیر نبی(ع) و حکایت خواب مرگ گونه ی اصحاب کهف، برای اثبات حقیقت معاد و کیفیت حشر و نشر در قیامت ذکر شده فلذا بر اساس این نمونه های قرآنی، نمی توان واقعیت حیات برزخی و یا جسمانی - روحانی بودن معاد را نفی کرد.

ششم. آگاهی کامل از جهان برزخ برای ما امکان پذیر نیست و تا انسان گام در آن جهان نگذارد نمی‌تواند به کیفیت آن پی ببرد. از اینرو باور به اصل برزخ و کم و کیف آن نشئه تنها از طریق آیات و روایات برای ما حاصل گردیده است.

ادامه دارد ...:Gol:

سلام مجدد

ادامه پست جمعبندی

هفتم. بر اساس روایات، پاداش ها و عذاب هایی که در عالم برزخ به انسان می رسد گویای عمق و سطح و کم و کیف بیشتری نسبت به راحتی و آسایش و سختی ها و مرارت های دنیوی است. به قول یکی از بزرگان، عالم برزخ نسبت به این دنیا مانند همین دنیا نسبت به شکم مادر است. که مسلماً سطح و عمق درک و برخورداری انسان از نعمات و برخوردش با مشکلات دنیا بمراتب بیشتر از آن چیزی است که در رحم مادر درک و دریافت می کرده است.

از اینرو بر اساس روایات دینی هر چه نشئه های زندگی به طرف قیامت پیش می رود، سطح درک انسان هم افزایش می یابد. دنیا نسبت به رحم مادر، برزخ نسبت به دنیا و قیامت نسبت به برزخ از سطح عالی تر، وسیع تر و عمیق تری برخوردار است. اما در همه این مراحل، همراهی جسم و روح ثابت است.

هشتم. کیفت معاد از نظر اندیشمندان اسلامی را در پست 27 می توانید نظاره کنید اما هر چند دلایل عقلی، اصل معاد را می پذیرد، اما هرگز قادر نیست به درک کیفیت معاد و چگونگی آن راه یابد. دلایل عقلی نمی تواند ثابت کند که معاد چگونه است آیا روحانی محض است، یا روحانی و جسمانی است و بر فرض دوم، آیا این جسم، جسم عنصری و مادی است یا جسم برزخی و مثالی؟ بنابراین لازم است درباره کیفیت معاد و این که آیا تنها روحانی است و یا روحانی و جسمانی و در صورت دوم با چه بدنی محشور خواهد شد به کتاب آسمانی و احادیث متقن مراجعه کرد.

آیات قرآن، به روشنی گواهی می دهد که معاد انسان ها تنها روحانی نبوده بلکه روحانی و جسمانی است و جسمی که روح به آن تعلق خواهد گرفت همان جسم عنصری است که مبدأ یک رشته فعل و انفعال های فیزیکی و شیمیایی است. برای این منظور به پست 28 مراجعه کنید.

نهم. مبنای انسان شناختی بر آنست که انسان از دو بعد جسمانی و روحانی فراهم آمده، به گونه‌ای که هر دو ساحت در حقیقت او موثر است. اینطور نیست که یکی (مثلاً جنبة جسمانی) جنبة عارضی و موقتی داشته باشد، البته بعد روحانی انسان در مقایسه با جسمانی، از نوعی اصالت برخوردار است اما فرعیت بعد جسمانی لزوماً به معنای خروج آن از حقیقت ذات آدمی نیست. بنابر این اگر دو جنبة جسمانی و روحانی را در ذات انسان موثر بدانیم، چاره‌ای جز پذیرش معاد جسمانی و روحانی نخواهیم داشت.

دهم. آیات قرآن، علاوه بر اینکه در صدد اثبات اصل معاد است در صدد اثبات کیفیت معاد نیز هست یعنی بر توانایی و قدرت نامحدود خداوند بر معاد جسم و روح (همین جسم عنصری) تأکید دارد. هر تفسیر و تأویلی جز این، بر خلاف ظاهر آیات و نص صریح قرآن و روایات، نوعی محدود کردن قدرت و توانایی خداوند در امکان حشر و معاد جسمانی(همین جسم دنیایی) و روحانی است.

یازدهم. بی شک، بُعد جسمانی در حقیقت انسان دخیل هست، زیرا حقیقت انسان از آغاز خلقت تا حیات دنیوی یک توأمانی بینشان مطرح است و وقتی گفته می شود انسان، تمام انسان یعنی هر دو بُعدش مورد نظر است نه تنها روح او. اگر اشکال کننده ای بگوید: این خطابات مسامحتاً و برای تمثیل است، می گوییم: خطابات خداوند به انسان در قرآن چطور؟ وقتی خداوند انسان را خطاب می کند مقصودش، تنها ساحت روحانی وی نیست بلکه انسانی مورد نظرش است که این دو مرحله را گذرانده. "فاذا سویته و نفخت فیه من روحی" انسان، یعنی هم ساحت جسم هم ساحت روح و قرار است همین انسان، به محضر الهی راه یابد.

دوازدهم. توجه به نگاه اندیشمندان اسلامی در خصوص کیفیت معاد جسمانی و در نقد نگاه جناب ملاصدرا نیز خالی از لطف نیست. (به پست 50 مراجعه کنید)

بنابر اين، اگر هر دو جنبة جسماني و روحاني را در ذات انسان دخيل بدانيم،(توجه کنید) چاره‌اي جز پذيرش معاد جسماني و روحاني نخواهيم داشت، زيرا حضور حقيقت هر فرد در سراي آخرت ضروري است، چرا که در غير اين صورت، حاضران در رستاخيز موجوداتي مغاير با انسان‌هايي که مدت زماني در دنيا به سر برده‌اند، خواهند بود. بعبارتی ديگر نمي‌توان گفت همان شخصي که در دنيا بوده است، (جسماً و روحاً) اينک در پيشگاه الهي حاضر مي‌شود و پاداش و يا کيفر اعمال خود را مي‌بيند، بنابر اين لزوم حضور انسان با تمام حقيقت وجودي خود(روح و همین جسم عنصری) در آخرت، اقتضا مي‌کند که معاد او جسماني - روحاني باشد.

موفق باشید ...:Gol: