جمع بندی مستحبات پس از نماز در روایات اهل بیت (ع)

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض ادب و سلام خدمت شما دوست گرامی؛

در مورد مطلبی که شما به نقل از آقای فرهنگ مطرح کردید باید عرض کنم در عناوین کتب روایی عنوان هایی مانند: «بَابُ مَا يُسْتَحَبُّ لِلدَّاعِي مِنْ وَظَائِفِ الْيَدَيْنِ عِنْدَ دُعَاءِ الرَّغْبَةِ وَ الرَّهْبَةِ وَ التَّضَرُّعِ وَ التَّبَتُّلِ وَ الِابْتِهَالِ وَ الِاسْتِعَاذَةِ وَ الْبَصْبَصَةِ وَ طَلَبِ الرِّزْقِ وَ الْمَسْأَلَه»(۱) که اشاره دارد به استحباب در دعا نمودن پس از نماز . در این ابواب هیچ اشاره ای به این مساله که حتما دست ها به چه صورت برای دعا قرار گیرد نشده است و تنها به این مساله تاکید شده که در دعا کف دست ها به سمت آسمان باشد. اما هیچ روایتی بر این مساله وجود ندارد که حتما از دست راست و یا تنها گردش صورت به سمت راست باشد.
اما در مورد چگونگی دست ها در پایان نماز نیز روایتی با این مضمون به دست نیامد. تنها روایتی که اشاره به میزان و حد بالا بردن دست ها پس از نماز دارد؛ روایتی از امام صادق (علیه السلام) به نقل از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که می فرمایند:
«َ إِذَا الْتَفَتَ فِي صَلَاةٍ نَادَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ عَبْدِي إِلَى مَنْ تَلْتَفِتُ إِلَى مَنْ هُوَ خَيْرٌ لَكَ مِنِّي فَإِنِ الْتَفَتَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ صَرَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ نَظَرَهُ فَلَمْ يَنْظُرْ إِلَيْهِ بَعْدَ ذَلِكَ أَبَداً وَ لَا تَنْفُخْ فِي مَوْضِعِ سُجُودِكَ فَإِذَاأَرَدْتَ النَّفْخَ فَلْيَكُنْ قَبْلَ دُخُولِكَ فِي الصَّلَاةِ فَإِنَّهُ يُكْرَهُ ثَلَاثُ نَفَخَات فِي مَوْضِعِ السُّجُودِ وَ عَلَى الرُّقَى وَ عَلَى الطَّعَامِ الْحَارِّ وَ لَا تَبْزُقْ وَ لَا تَمْخُطْ فَإِنَّ مَنْ حَبَسَ رِيقَهُ إِجْلَالًا لِلَّهِ تَعَالَى فِي صَلَاتِهِ أَوْرَثَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صِحَّةً إِلَى الْمَمَاتِ وَ ارْفَعْ يَدَيْكَ بِالتَّكْبِيرِ إِلَى نَحْرِكَ وَ لَا تُجَاوِزْ بِكَفَّيْكَ أُذُنَيْكَ حِيَالَ خَدَّيْكَ ثُمَّ ابْسُطْهُمَا بَسْطاً وَ كَبِّرْ ثَلَاثَ تَكْبِيرَاتٍ وَ قُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْمَلِكُ الْحَقُّ الْمُبِينُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ وَ بِحَمْدِكَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي ذُنُوبِي إِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ ثُمَّ كَبِّرْ تَكْبِيرَتَيْنِ فِي تَرَسُّل‏....(۲)

اما ترجمه قسمتی از روایت که به مورد سوال مربوط است:
«و دستهايت را با گفتن «اللَّه أكبر» تا حد گلوگاه يا گودى گردن (كه موضع نحر باشد) بالا ببر (بنحوى كه ابتداى تكبير همزمان با ابتداى بلند كردن دست باشد و چون دستها محاذى گودى گردن رسيد تكبير تمام شود) و دو كف دست خود را از محاذى گوشهايت كه حدود گونه‏ هاى تو است نگذران و بالاتر نبر، سپس دستها را بطور كامل باز كن و سه بار تكبير بگو و بعد اين دعا را بخوان: «اللّهمّ أنت الملك الحق المبين، لا إله إلّا أنت سبحانك و بحمدك، عملت سوءا...»
این عمل که در روایت وارد شده است برای تکبیره الاحرام ابتدای نماز است و هیچ ربطی به سلام اخر نماز ندارد.