جمع بندی محکم ترین دلیل برای اثبات وحیانی بودن اسلام چیست؟

[=microsoft sans serif]
یا مثلا در متون اصلی یک دین، بیان میشود که یک پیامبر شراب نوشیده و با دختران خود همبستر شده است.

می‌توان نشان داد که اصولاً همه‌ی معرفت‌ها شخصی هستند و در مباحثات تنها راه رسیدن به آن معرفت‌هاست که هموار می‌شود، در شهود هم غیر این نیست، شما راهی را نشان شخص می‌دهید که اگر ان راه را طی کند به آن معرفت در باطن خودش برسد ... از نظر شکلی متفاوت هستند ولی واقعاً متفاوت نیستند ... یک بار شما با یک کسی همکاری می‌کنید تا غذایی را بپزید و هر دو از آن بخورید، یک بار دستور طبخ غذا را به او می‌دهید که خودش آن غذا را به تنهایی درست کند و از آن بخورد ... در هر دو حالت چشیدن از غذا و تجربه‌ی درک طعم غذا به تنهایی انجام شده و کسب می‌گردد.

در مورد شبهات هم گفتم که شبهه چه وقتی مشکل‌زا می‌شود، وقتی که حرف حق شنیده شود ولی حرف‌های باطل هم به همان بلندی شنیده شود، شخص متوجه حق بودن آن بشود ولی در خودآگاهش خیلی نتواند ردّ آن را بگیرد و آن را با حرف‌های دیگر اشتباه کند و امر بر او مشتبه گردد ... شبهه در اینجاست که مشکل‌زا می‌گردد و اگر چنین شد دیگر هزار تا برهان فلسفی هم نمی‌تواند مشکل را حل کند اگر شخص واقعاً در وادی شک به حیرت افتاده و سرگردان شده باشد

حالا امروزه مد شده است که براهین منطقی روی بورس بوده و آن را بالاترین اطمینان‌آور بشناسند، به همین دلیل هم شخص راحت‌تر به آن اعتماد می‌کند، اعتماد می‌کند نه اینکه واقعاً مشکلش حل شود وقتی از نگاه معرفت‌شناختی به مسأله نگاه کنیم ... تمام اینها روی‌هم‌رفته یعنی آشنایی با تفکر فلسفی یا آشنا نبودن با تفکر فلسفی حقیقتاً تأثیری در برخورد با شبهات نخواهد داشت، اگرچه در نگاه نخست اینطور به نظر برسد که تأثیر مهمی دارد ...

مدعی شدم که یقین ناشی از فطرت حتی از یقین ریاضی هم محکم‌تر است (البته با تعریفی که از فطرت دارم که گفتم با تعریف معمول متفاوت است، میل به جاودانگی و میل به زیبایی و امثال آن با این تعریف فطری محسوب نمی‌شوند)، به این معنا که شما ممکن است به درستی اثبات ریاضی خودتان شک کنید ولی به این نمی‌توانید شک کنید

سبک اتمام حجت دین این سبک است ... این سبک برای کسانی که غرق در نفسانیات نشده باشند یقینی قوی‌تر از یقین ریاضی ایجاد می‌کند یا لااقل همطراز با آن، ولی برای دیگران شاید در حدّ یک حرف از میان هزاران حرف باشد که اگرچه در ایشان هم یقین ایجاد می‌کند ولی این یقین در خودآگاه ایشان گم می‌شود با توجیهاتی که نفس توجیه‌گر ایشان می‌تراشد ... به همین دلیل هم به تعبیر قران ایشان می‌دانند ولی فراموش کرده‌اند و در این فراموش‌کردن مقصر هستند و قاصر نیستند ... این یعنی اتمام حجت شده است و یقین قوی‌تر از ریاضی برای همگان شکل گرفته است، ولی اهل نجات کسانی هستند که خودآگاهشان را متوجه این مطلب نگاه دارند، ما بقی از زیانکاران هستند که در قیامت پرده از لوی چشمشان کنار رفته و به ایشان می‌گویند که امروز چشمان شما تیزبین است ...

خدا خیرتان بدهد، چطور این یقین در حده قضایای تحلیلی در شما شکل گرفته است، همان را که تبیین بفرمایید می‌شود همان چیزی که جناب سعدی شیرازی در این تاپیک به دنبالش هستند، آن را که تبیین کنید می‌شود همان دستور پخت غذا که می‌توانید به هر کسی که شک دارد بدهید تا خودش آزمایش کند و ببیند که به آنچه که شما ادعا می‌کنید که دست یافته‌اید می‌رسد یا خیر ... به یقینی در حد قضایای تحلیلی، به یقینی در حد و اندازه‌ی یقین ریاض

تا انجا که من میدانم... اگر مقصودتان دختران لوط باشد...
پیامبر شراب نمینوشد بلکه شراب به او مینوشانند
و ذکر میشود که پیامبر متوجه نشده است....
از این جهت نقل تان نادرست به نظر میرسد...

بله یقینی هستند، ولی یقینی که خودش ظنی است، مگر ما ظن قریب به یقین نداریم؟

جناب صدیق می‌دانید مشکل کجاست؟ مشکل اینجاست که ما داریم در مورد دین و جهان‌بینی صحبت می‌کنیم، نه در مورد یک معامله یا در مورد کیفیت چند سال از زندگی‌امان که اگر هدر برود بد است ولی همه چیزمان نیست، ما داریم در مورد حق صحبت می‌کنیم که شخص حق‌مدار می‌خواهد آن را بشناسد و در خدمتش باشد و مدافع آن حق در مقابل باطل باشد، اگر یک ذره هم این اسناد و مدارک و این همه برهان در ذهن کسی شک باقی بگذارد شخصی که می‌خواهد از حق دفاع کند دستش بسته است ... بسته است اگر برایش مهم باشد که پایش را جای محکمی بگذارد و اهل تساهل و تسامح در اصل مسیر حرکتش نباشد اگر بعد از مشخص شدن مسیر حرکتش در داخل آن مسیر هم گاهی متوسل به تساهل و تسامح بگردد ...

جناب صدیق بزرگوار، ما به ناچار باید راهی به سوی یقین دقیق و کامل باشیم ... این یقین همان است که در قرآن هم آمده که انسان به نفس خودش بصیر است اگرچه عذر و بهانه بتراشد ... انسان باید حق را بشناسد، واقعاً بشناسد، حقیقتاً بشناسد، یقین به آن باید از یقین ریاضی هم قوی‌تر باشد، مگرنه همان یک هزارم درصد احتمال مخالف می‌شود عذر و بهانه‌ای در قیامت که اگر خداوند بفرماید بر شما اتمام حجت کردم جواب بدهند که ولی برای ما حجت تمام نشد و همچنان احتمال مخالف می‌رفت و تو یا می‌توانستی آن را بزدایی ولی کوتاهی کردی و یا نمی‌توانستی که در هر دو صورت لایق خدایی نبودی، و نیستی اگر امروز مرا به این جرم بسوزانی یا حتی اندکی جریمه نمایی ... العیا‌ذ بالله ...

به نظر من اعتماد کردن به رأی اکثریت فرق اساسی‌ای ندارد با اعتماد کردن به رأی مثلاً افراد ادیب در شناخت خرق عادت بودن ادبیات قرآن یا اعتماد کردن به تاریخ‌نگاران در استناد به تاریخ‌هایشان یا به فلاسفه در استناد به براهینشان وقتی که ما نمی‌توانیم خودمان همه از از ابتدا تا به انتها بررسی کنیم و ناچار باید به صاحبان این علوم اعتماد کنیم

مگرنه اگر منظور از اهل ذکر همان اهل کتاب بود آن‌ها هر یک شما را به کیش خود دعوت می‌کردند، حالا ما اگر بخواهیم از اهل ادبیات عرب یا از تاریخ‌نگاران یا از فلاسفه بپرسیم آیا جز این است که هر کدام از ایشان ما را به کیش خودشان دعوت خواهند کرد؟

این اظهار نظر شما عجیب است بزرگوار، خداوند به تدریج چیزی را قانون کند یا به تدریج چیزی را منع کند یک چیز است، اینکه بعد از اتمام رسالت و گفتن اینکه این دین را برای شما پسندیدم باز هم بگوییم که هنوز هم برخی از احکام همان وضعیت را دارند و خداوند راضی به آن‌ها نبود ولی چون جامعه پذیرای حکم مورد مرضی خداوند نبود خداوند این حکم را امضاء کرد چیز دیگری است ... خوب مگر خداوند نعوذبالله مجبور بود بگوید که این دین دیگر دین آخر است؟ خوب یک دین دیگر برای زمانی که جامعه آمادگی پیدا کند می‌فرستاد ... مگرنه اینطور است که فرموده‌اند حلال محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّ م تا قیام قیامت حلال است و حرام او هم تا قیام قیامت حرام است ... چرا چیزی که برای ما یا جامعه‌ی امروزی ما هضمش سخت است را بگوییم که خداوند خودش هم راضی به امضای آن نبود و نعوذبالله ناچاراً بخاطر شرایط اجتماعی آنجا و آن زمان امضایش کرد؟

اگر امام زمان علیه‌السلام همین امروز صحبت کنند ما همین امروز این بحث را تمام می‌کنیم، حضرت خودشان می‌دانند که چطور بر خلق خدا اتمام حجت کنند، دیگر هر کسی که ایمان آورد را می‌گوییم انسان سالمی بوده است و کسی هم که ایمان نیاورد بدون شک مشکل‌دار بوده است، ما داریم برای امروزی بحث می‌کنیم که هنوز حضرت ظهور نکرده‌اند، امروز احکام دین ما همین‌هایی هستند که هستند، اینکه بگوییم اینها قوانین اسلام حقیقی نیستند دردی را از کسی درمان نمی‌کند، مگر آنکه شما بخواهید از خودتان قوانینی را به عنوان قوانین اسلام معرفی بفرمایید که قرار است امام زمان علیه‌السلام بعد از ظهورشان مطرح کنند ... مثلاً یکی از آن‌ها ظاهراً این است که شلاق زدن زناکار برای افراد پیر نیست و پیرمردی که زنا کند به جای حد زدن او را اعدام خواهند کرد، خوب الآن از نظر باورهای امروزی مردم با این قانون وضع بهتر شد؟

حالا سؤال من اینجاست که یقینی که مبتی بر صرفنظر کردن از یک سری احتمال‌های عقلانی باشد چرا یقین عقلایی محسوب نمی‌گردد؟ وقتی دنبال ۱۰۰٪ها نگردیم و در یک طیف خاکستری به دنبال یقین بگردیم خوب این یقین می‌شود یک یقین عقلایی دیگر؟ که آن هم علی‌الظاهر به این توافق رسیدیم که کفایت نمی‌کند ...

از طرف دیگر بحث از سیره‌ی عقلا کردن چه فرق اساسی با پیروی کردن از اکثریت مردم دارد؟ ...

اتفاقاً برادر بزرگوار جناب صدیق تا جایی که برای من محرز است تحدی برای همگان است ... کجای قرآن یا روایات آمده که تحدی باید به زبان عربی باشد؟ ... یا در کجای قرآن یا روایات آمده که شما باید تعریف معجزه را بدانید تا بتوانید وارد گود پاسخ دادن به تحدی قرآن شوید؟

مگرنه در عالم ظاهر همه چیز قابل جعل است، سوره‌های قرآن هم قابل جعل هستند، قرآن به زبان انسان نازل شد و برای انسان غیرممکن نیست که مانند آن را بیاورد، اگر تا امروز نتوانسته باشد هم می‌گوییم که آورنده‌ی آن عجب مرد ادیبی بوده است، نه بیشتر، شاید تا هزار سال دیگر هم ادیبی مثل او ظهور نکند، مثل ارسطو که تا ۲۰۰۰ سال کسی نتوانست مثل او کتابی بنویسد یا نظر صائبی بدهد ...

سلام
در تورات در مورد حضرت نوح(ع) اینچنین آمده است:
««و نوح به فلاحت زمین شروع کرد، و تاکستانی غرس نمود. و شراب نوشیده، مست شد، و در خیمه خود عریان گردید. و حام، پدر کنعان، برهنگی پدر خود را دید و دو برادر خود را بیرون خبر داد. و سام و یافث، ردا را گرفته، بر کتف خود انداختند، و پس رفته، برهنگی پدر خود را پوشانیدند. و روی ایشان بازپس بود که برهنگی پدر خود را ندیدند»(پیدایش 9: 20 – 23 )

در مورد حضرت لوط(ع) نیز اینچنین آمده است:
«پس در همان شب، پدر خود را شراب نوشانیدند، و دختر بزرگ آمده با پدر خویش همخواب شد، و او از خوابیدن و برخاستن وی آگاه نشد.و واقع شد که روزدیگر، بزرگ به کوچک گفت:اینک دوش با پدرم همخواب شدم، امشب نیز او را شراب بنوشانیم، و تو بیا و با وی همخواب شو، تا نسلی از پدرخود نگاه داریم.آن شب نیز پدر خود را شراب نوشانیدند، و دختر کوچک همخواب وی شد، و او از خوابیدن و برخاستن وی آگاه نشد. پس هر دو دختر لوط از پدر خود حامله شدند»(پیدایش 19: 30 – 36)

بله هر معرفتی شخصی است اینکه مشخص است ولی بحث بر سر منبع ایجاد معرفت است که آیا این منبع قابل ارائه به دیگران است یا نه؟
شهود منبعی شخصی است.
دلیل نقلی، منبعی است درون مذهبی.
اما دلیل عقلی برای همگان قابل فهم است و به همین جهت، قابل نقد و بررسی جزئی و مشخص است. در حالیکه در معرفت شهودی، شهود به صورت کلی قابل اثبات یا رد کردن است نه به صورت مشخص و جزئی.
به همین جهت، نمیتوان با استفاده از شهود و دلیل نقلی چیزی را به صورت همگانی به دیگران عرضه کرد.

بحث ما شخصی نیست.
بحث این نیست که یک نفر بتواند از شبهه راه علاج پیدا کند یا نه.
بلکه بحث این است که نوعا اینگونه راه ها با این اسیب روبرو هستند که با شبهات متزلزل میشوند.

همانطور که عرض کردم نگاه یک شخص مهم نیست.
یک نفر ممکن است به براهین فلسفی هیچ اعتنایی و اعتمادی نداشته باشد.
یک نفر هم ممکن است به شهود دیگران اعتماد بیشتری داشته باشد تا براهین عقلی و حتی نقلی.
ولی نکته مهم اینجاست که اینها باعث نمیشود یک قاعده و قانون در معرفت شناسی به دست بدهد.

قضایایی که در حد اعلای یقین نوعی قرار دارد، قضایای اولی و تحلیلی است.
برخی از قضایای ریاضی نیز از نوع تحلیلی میتواند باشد(هرچند محل اختلاف است)
این قضایا، به صورتی اند که اصلا امکان ندارد نادرست باشد چرا که معنای محمول در موضوع آنها نهفته شده است و به همین جهت، اسناد نقیض محمول به همان موضوع، امری محال و مستلزم تناقض است.
بنابراین شک در این قضایا معنا ندارد.

بله من هم این قسم منبع معرفتی را میشناسم و با شما اجمالا هم عقیده ام.
اما
اینکه این منبع را برای دیگران که این خصوصیات را ندارند تجویز کنیم، چنین خصوصیتی نخواهد داشت و اصلا قوتی ندارد تا بماند.
بحث هم در همین بود.
البته همانطور که عرض کردم در بحث بین الاذهانی، غیر از اولیات و تحلیلی ها، هیچ منبع معرفتی نمیتوان یافت که یقین آن زائل شدنی نباشد و به عبارت دیگر شک در آن مستلزم تناقض باشد.

این یقین شخصی است و قابل انتقال به صورتی نیست که هیچ شک و شبهه ای در آن باقی نمانده باشد.
همانطور که یک شخص میتواند از راه شهود و یا حتی از راه مشاهده یک نظم در عالم انچنان یقینی برایش ایجاد شود که قابل زوال نباشد.
همانطور که در مثالهای شما نیز بود و مخاطبان معجزه پیامبران که به او ایمان می اوردند به همین معرفت نائل میشدند که تا پای جای برایش جانفشانی میکردند.

باسلام
اگر یقین است پس ظن نیست و اگر ظن است پس یقین نیست.
خیر، دوست عزیز، یقین است ولی یقین دارای مراتب است.
همانطور که ظن نیز دارای مراتب است.

دوست عزیز
من بارها و بارها در همین تاپیک عرض کردم که مردم عادی و کسانی که درگیر مباحث فلسفی نیستند، اصلا این احتمالات به ذهنشان خطور نمیکند.

کسانی هم که این احتمالات را میشناسد بر دو دسته اند یا اصلا اعتنایی به آنها ندارند یا درگیر آنها میشوند.

اما برای دسته سوم نمیتوان هیچ ابزاری برای ایجاد یقین مورد نظرشان را پیدا کرد چون همانطور که عرض کردم، در اینگونه مباحث اصولا چنین یقین دست نیافتنی است.

کسی که معجزه و این همه شواهد را کنار بگذارد و به احتمالات خود توجه بیشتری داشته باشد به هیچ وسیله ای قانع نمیشود تا چه رسد به اینکه یقین پیدا کند.

در مورد وضعیت آن دنیایی این افراد نیز به صورت کلی میتوان نظر داد:
چنین افرادی اگر گرفتار شکاکیت افراطی و خوره وار شده باشند درست مانند افرادی که گرفتار وسواس عملی هستند، تا زمانی که قدرت بر حل وسواس خود ندارند معذب نمیشوند و معذورند.

فرق اینها در این است که در اولی اعتماد هیچ مبنایی ندارد و معذر نیست ولی در دومی هست.
یعنی فرض کنید خدایی باشد و آخرتی هم باشد.
حال اگر کسی خودش نتوانست تحقیق کند و به اعتماد کسانی که به صدق آنها باور دارد بیاید و دینی را انتخاب کند، چنین شخصی معذر است. همانطور که اسلام پیروان ادیان دیگر که توانایی اندیشه ندارند و به اعتماد بزرگان دین خود دینی غیر از اسلام را برگزیده اند را اهل نجات میداند.

این برای عوام...

اما برای خواص
تفاوت اعتماد به گفته یک متخصص و فرمایش یک معصوم، آن است که
در اولی تعبدی در کار نیست و راه تحقیق کاملا باز است. یعنی شما میتوانید خودتان متخصص شوید یا از متخصص دیگری بهره بگیرید.

عجیب نیست دوست عزیز
مگر شما به عنوان یک شیعه معتقد نیستید که یکی از وظایف ائمه اطهار(ع) بیان احکامی است که تا زمان رسول الله(ص) یا موضوع آن محقق نشده بود یا شرایط بیانش وجود نداشت. مگر نه این است که ما فقه خود را از امام صادق و باقر(علیهما السلام) میگیریم. کدام فقیه را دیده اید که فقه خود را مستند به روایات نبوی کند.
پس منظور من مشخص شود.
بنده نمیخواهم بگویم که دین جدیدی می آید که دین رسول الله(ص) نیست. خیر
عرض بنده این است که دین را رسول الله آورده است ولی زمان بیان برخی احکام یا شرایط آن فراهم نبوده است و به همین جهت ائمه اطهار ع وظیفه پرکردن این خلأ را پر کرده اند.

من هم نگفتم که در مورد زمان ظهور حضرت صحبت میکنم.
همچنین نگفتم که قطعا این احکام ،ا حکام دین خدا نیست.

لطفا دقت کنید.
عرض بنده این است که باتوجه به برخی قرائن و شواهد و موارد مشابه میتواند حداقل احتمال داد که برخی از احکام که از شرایط و آداب و رسوم دوران عصر نبوی و مکان و زمان آن شکل گرفته است، با حضور معصوم عوض شود.
این یعنی
دوران آن احتمال دارد به سر امده باشد و زمان بیان حکم جدید است به همان معنای بدایی که شیعه معتقد است.

اگر بحث ما منطقی است و از مبادی منطق بحث میکنیم باید از دستاوردهای آن استفاده کنیم.
در منطق گفته میشود استدلالی که از نظر ماده از مواد شش گانه یقینی استفاده کند برهان است و نتیجه آن یقین. یقین آن هم یقین بالامعنی الاخص است.
یقین بالمعنی الاخص نیز عبارت است از یقینی که هم نسبت به مفاد برقرار است و هم نسبت به بطلان نقیضش.
این ترسیمی است که علم منطق برای ما دارد.
اما اگر بخواهیم از منظر فلسفه منطق نگاه کنیم بحث تخصصی دیگری است که فعلا اینجا محل بحث آن نیست.

از منظر معرفت شناسی نیز، ما از دستاوردهای علوم دیگر بهره میگیریم وگرنه باید تمامی مبادی تصوری و تصدیقی که در علوم دیگر از جمله منطق و فلسفه از آنها بحث میشود در معرفت شناسی نیز دومرتبه بحث شود.
بنابراین این یقین، یقین منطقی است.
حتی اگر احتمال عقلی صرف در مقابلش باشد ولی این احتمال عقلی در این محل مورد توجه نیست.

در این بحث ما
سیره عقلا در این است که در زندگی روزمره خود به این احتمالات عقلی صرف که به ذهن هیچ عاقل متداولی نمیرسد توجه نمیکنند.
هرچند اصل و اساس حقانیت چنین روشی در جای دیگر اثبات شده است(در بحث از مقدمات یقینی باب برهان)
اینجا استناد ما به نظر اکثریت برای اثبات یک نظریه یا دیدگاه نیست بلکه استناد به شیوه عقلا در این است که عقلا در موارد مشابه زندگی روزمره خود چه کاری میکنند.

اینکه عرض کردم برای خواص است شواهدش را نیز ذکر کردم.
اینکه تحدی باید به زبان عربی باشد را میتوان از تحدی به آوردن مثل قران برداشت کرد. مثل دیوان حافظ باید فارسی باشد و با آن رقابت کند و مثل قران باید به زبان عربی باشد تا حداقل شرط رقابت در فصاحت و بلاغت را داشته باشد.

در مورد نکته سوم نیز بحث من دانستن معنای معجزه نبود بلکه دانستن این بود که مثلیت چیست. چرا که برای رقابت حداقل باید طرفین بدانند که در چه چیزی قرار است رقابت کنند.

اینکه خواص هم مثلیت را نمیشناسند نادرست است. بله اختلاف نظر هست ولی این اختلاف نظر باعث نمیشود که کسی نداند حداقل شرط مثلیت در فصاحت و بلاغت است.

اگر اوردن مثل آن ممکن است پس چرا تاکنون تمام تلاش مخالفان در این خلاصه میشود که سخنانی از قبیل الحمدللرحمن، رب الاکوان، الملک الديان. لک العباده و بک المستعان اهدنا صراط الايمان.(برای نقد به اینجا بنگرید)

ما نه مانند سید مرتضی معتقدیم که اگر خدا جلوی انسان را نمیگرفت و او را تکوینا منع نمیکرد اوردن مثل قران ممکن بود و نه مانند برخی از اندیشواران جدید میگوییم که اوردن مثل اصلا ممکن نیست نه به جهت خصوصیات قران بلکه چون اصولا اوردن مثل برای هر چیزی ممکن نیست.

بحث ما این است که مثل اجمالا مشخص است و بارها و بارها از ان بحث شده است. معنای آن نیز در مصادیق و گستره اعجاز قران کریم مشخص است.
تحدی نیز به همین شده است.

در مورد داستان نوح، جزئیاتی در تورات اومده که ضدیت با عقل داره. اما در قرآن بسیار کلی صحبت شده و فاقد این جزئیاته. مثلاً ابعاد کشتی نوح ذکر نشده و کسی نمی تونه بپرسه در کشتی با این ابعاد چند تا حیوان جا می گیرند. میزان بالا آمدن آب ذکر نشده. این که آیا طوفان جهانی بوده یا منطقه ای مشخص نیست. این که فرزندان نوح دقیقاً چند نفر بودند، چه کار کردند، چه صحبتهایی بین اونها رد و بدل شد و ... هم مشخص نیست.

در نبود این جزئیات، واضحه که خیلی از تضادها رخ نمی دن.

سلام
خوب این تاییدی است بر نقل و قول و نسبت نادرست شما به تورات...
بهتر بود اشتباه خود را اصلاح میکردید...

اعتراضی به اینکه شهود منبعی شخصی باشد ندارم که بزرگوار، اعتراضم به این است که بگوییم دلایل فلسفی برای همگان قابل فهم هستند ... شما اگر یک دلیل فلسفی برای حرف‌هایتان بیاورید و من بپذیرم چند حالت دارد، یا من علمم به حقایق کامل است و می‌بینم که شما دارید حق را می‌گویید و می‌پذیرم که درست گفته‌اید، یا اینکه علمم کم است و توان دیدن اشکالات در سخن فلسفی شما را ندارم و چون نقدی به سخن شما به ذهنم نمی‌رسد فکر می‌کنم که پس لابد حرف شما درست است و آن را می‌پذیرم ... اولی تصدیق بر مبنای علم است و دومی تصدیق بر مبنای ترکیبی از علم و جهل، تصدیقی ظنی ... دیگر من چیزی نمی‌گویم، شما پیش خودتان فکر کنید ببینید که اگر کسی مخاطب شما بشود و شما برای او با براهین خودتان چیزی را اثبات کنید و او هم بپذیرد این تصدیق فرمایشات شما از طرف ایشان یک تصدیق علمی است یا یک تصدیق ظنی ... به نظر من بدیهی است که تصدیق او ظنی است و ظاهراً به نظر شما هم واضح است که تصدیق او علمی است ... اگر چنین است اختلاف ما در مبانی است ...

اتفاقا بحث ما کاملاً بحثی شخصی است ... یک جوان از شما سؤال کرده که جناب صدیق من دارم دیوانه می‌شوم، از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود، اینکه من می‌خواهم بالأخره بفهمم که اسلام حق است یا اینکه من فکر می‌کنم اسلام حق باشد به این خاطر است که در یک خانواده‌ی مسلمان زاده شده و در جمع مسلمین بزرگ شده و پای منبر علمای مسلمان یک سری مسائل به من تلقین گشته است؟
حتی اگر مخاطب شما هزار نفر هم باشند باز این هزار نفر تشکیل شده است از هزار شخص منفرد که هر کدام جداگانه این مشکل را دارد ...

اتفاقاً صحبت من سر این است که اعتماد کردن به براهین فلسفی ناشی از ضعف در معرفت‌شناسی است ... دلایل فلسفی در مقابله با شبهات خوب است، شبهات از جنس ظن و گمان هستند و براهین فلسفی هم از جنس ظن و گمان هستند و یک گمان باطل را می‌توان با یک گمان دیگر تضعیف کرد، یعنی فلسفه‌ی مسلمین برای مسلمین می‌تواند خیلی مفید باشد، اما الآن فلاسفه‌ی مسلمان ادعا دارند که ما بحثمان فرادینی است، اینجاست که شخصاً می‌گویم این اشتباه است، فلسفه نمی‌تواند حجت را بر کسی تمام کند و اگر بکند در اصل دارد از چیزی در ایشان استفاده می‌کند که دیگر چندان هم فلسفی و اصطلاحاً عقلی نیست، بلکه فطری و وجدانی است ...
البته تا کنون چندین بار اینها را گفته‌ام و شما هم احتمالاً چندین بار جواب داده‌اید و به تفاهمی در این وسط نرسیده‌ایم ...

در نهایت چون فرمودید که غیر از اولیات و تحلیلی‌ها هیچ منبع معرفتی نمی‌شود یافت که یقینش زائل شدنی نباشد تکرار می‌کنم که یقین ناشی از این بحث فطری باید در حدّ اعلای یقین باشد، یعنی هیچ احتمال عقلانی یا عقلایی بر خلافش نمی‌رود، در لحظه‌ی بیدار شدن فطرت هیچ احتمال خلافی در آن نمی‌رود حالا اگر چند لحظه‌ی بعد باز شک و تردیدها به سمت شخص هجوم بیاورند مسأله‌ی دیگری است که جواب خودش را هم دارد و پیشتر به آن هم پرداخته شد ...

اگر فرمایشات شما را بتوانم درست جمع‌بندی کنم شما می‌فرمایید که یقین قطعی و کامل به حقانیت دین که خودتان هم به آن رسیده‌اید یک یقینی است که به صورت سخصی می‌توان به آن رسید و شما هم همینطور به آن رسیده‌اید، ولی این یقین چون شخصی است قابل بازگو کردن برای دیگران نیست که یعنی راهی که شما را به این یقین رساند شاید دیگران را به این یقین نرساند، ولی در عوض راه دیگری مثل براهین فلسفی پیش پای ما هست که برای همگان مهیا و قابل طرح است ولی این براهین قادر نیستند کسی را به آنچنان یقینی برساند که از آن راه شخصی برای افراد قابل کسب است ... درست نتیجه‌گیری کردم؟

فقط از آنجایی که کسانی که شبهه دارند دنبال آن یقین قطعی هستند می‌گویم که براهین فلسفی این کارایی را ندارند که شما را به چنان یقینی برسانند و باید از ابتدا به دنبال آن راه شخصی بروید ... از اینجا به بعد هنر ماست که بتوانیم همان راه شخصی را به ایشان نشان بدهیم که اگر از کدام طرف بروند خودشان می‌توانند به آن یقین شخصی برسند تا جانشان آرام بگیرد ...
کافی است شما به عنوان یک مسلمان که این راه را رفته و به یقین شخصی رسیده است تجربیاتش را بگوید، اینکه چه شد که نهایتاً به این یقین رسید، من هم بگویم، ۱۰۰ نفر دیگر هم بگویند، اینها اثبات نیستند و کسی به صرف شنیدن این خاطرات مسلمان نمی‌شود ولی اگر کسی بخواهد حقیقت را بشناسد الآن الگوهایی دارد برای آنکه بداند دیگران از چه سنخ تجربیاتی به چنان یقین‌هایی دست یافتند که حاضر باشند برای این حقیقتی که در درون خود یافته‌اند جانشان را هم بدهند و جهاد کرده و جان‌هایی را هم در صورت لزوم در دفاع از حق و در دفاع از مظلوم بگیرند

شما دارید سر یقینی صحبت می‌کنید که از مراتب ایمان است ... صحبت من بر سر یقینی است که صرفاً قرار است حجت را بر مخاطب خودش تمام کند تا او را مکلف کند به مؤمن شدن، مگرنه که او هنوز تسلیم زبانی هم نشده است تا بعد برسیم به مراتب ایمان در او و مراتب یقین ...
شما می‌خواهید بدانید که دین اسلام حق است یا خیر ... مراتب یقین در اینجا معنا ندارد ... حجت باید به صورت قطعی بر شخص تمام شود ... روش دین در این اتمام حجت را هم گفتم، شخص باید نزد خودش یقین کامل و قطعی به حقانیت دین داشته باشد تا مخالفتش با دین قابل بازخواست باشد، مگرنه همیشه می‌تواند بگوید که اگر یقین بالاتری داشتم دیگر حتماً به دین پشت نمی‌کردم و حجت بر او تمام نمی‌شود ...

جناب صدیق ... حرف‌های من غیراستاندارد هستند، اگر بخواهید آن‌ها را در چهارچوب اصطلاحات رایج در علوم رایج حوزوی متوجه شوید این سوء تفاهم‌ها پیش می‌آیند ... ممنون می‌شوم در این گفتگوها خیلی درگیر اصطلاحات علمی نشوید و سعی کنید چیزی که می‌گویم را در شابلون این اصطلاحات بررسی ننمایید ...

اگر این احتمالات به ذهنشان نرسد و در مقابل شما تسلیم گردند و اسلام بیاورند از آنجا که این احتمالات به ذهنشان نرسیده بود که مسلمان شدند همواره اسلام ایشان در خطر اصابت این احتمالات بوده و چه بسا با به ذهنشان رسیدن هر یک از این احتمالات پایه‌های اسلامشان متزلزل گردد ... تسلیم شدن مقابل یک گزاره وقتی از سر جهل نسبت به این احتمالات مخالفی باشد که وجود دارند ولی فی‌المجلس به ذهن شخص نرسیده‌اند نتیجه‌اش همین خواهد شد، یک تسلیم شدن سطحی ...
جناب صدیق شما این مطلب را چند بار فرمودید و من هم چند بار تکرار کردم، این احتمالات اگر به ذهن کسی نرسد این عیب فلسفه و براهین فلسفی را می‌رساند، ضعف براهین فلسفی را می‌رساند، ظنی بودن نتیجه‌ی این براهین را می‌رساند، اگرچه موضعاً و موقتاً برگ برنده‌ای برای فلسفه محسوب گردد و شخص فیلسوف بتواند موضعاً و موقتاً خود را پیروز مناظره تصور نماید ... اما این پیروزی موقتی است ... اتمام حجت حقیقی در این وسط رخ نداده است ... بلکه صرفاً به نظر رسیده است که حجت تمام شده باشد، بعداً شخص می‌بیند که نه، اگر این احتمالاتی که الآن به ذهنش رسیده است اگر یک روز زودتر به ذهنش می‌رسید هرگز در آن مناظره‌ی با آن فیلسوف ناچار به پذیرش شکست نمی‌شد و از مواضع خودش کوتاه نمی‌آمد ...

اگر وقت کافی صرف این احتمالات کنند حتماً می‌شود این احتمالات را نفی کرد، این وسط فقط وقت و انرژی‌اشان را هدر داده‌اند ...
۲. کسانی که جاهلانه روی موضع خودشان تعصب دارند و با هر مخالفتی ولو به این میزان که احتمالی مطرح شود برخوردی متعصبانه می‌کنند ...
۳. کسانی که ظاهراً مدّ نظر شما هستند که نه به حقیقت یقین قطعی و اعلی دارند و نه تعصبی داشته و مغرضانه فکر و بحث می‌کنند، بلکه ایشان صرفاً به سیره‌ی عقلا عمل می‌کنند، چیزی که من هر چه پیش خودم فکر می‌کنم نمی‌فهمم که یعنی چی و گمانم بر این است که یک فریب باشد، یک توجیه برای اینکه عیب‌های برهان‌های خودمان را لاپوشانی کنیم ... و شما هم معتقد هستید که حجیت سیره‌ی عقلا قابل اثبات است، اگرچه قبول خواهید کرد که خود این اثبات هم قابل نقد است و نمی‌دانم که آیا در مقابل احتمالات عقلانی که بر علیه این اثبات مطرح شود هم آیا باز به سیره‌ی عقلا تکیه خواهید کرد و گرفتار دور می‌شوید یا نه ...
نقل قول نوشته اصلی توسط صدیق نمایش پست ها

[=microsoft sans serif]
سلام
بله درست میفرمایید اشتباه از من بود که واو عطف را به کار بردم.

هرچند این اشتباه به اصل بحث آن پست خللی وارد نمیکند.

برهانی وجود نداره که ما رو به یقین کامل برسونه. چنین برهانی نه برای اثبات اسلام مطرح شده نه برای رد اون.

بسیار خب.
شما بفرمایید چه کنیم؟

مسئله اینه: کتابهایی که در اونها یک مسئله خیلی واضح و با ذکر جزئیات بیان شده را می توان بر واقعیتهای شناخته شده تطبیق داد و صحتشون رو بررسی کرد. در مورد تورات این حالت را داریم اما در مورد قرآن نه. چون قرآن تفسیر پذیره و فاقد جزئیات.

وقتی درباره درباره دلایلی منطقی صحبت می کنیم، پیرو یه سری قواعدیم (چه از منطق کلاسیک استفاده کنیم چه منطق احتمالاتی)
منطق مثل ریاضیه. اگر من و شما هر دو دست ازش استفاده کنیم، باید به نتیجه یکسان برسیم. اگر نتیجه یکسان هم حاصل نشه، میشه از طریق همین قواعد بررسیش کرد.

خوب حالا با این توضیح....اگر ما با موردی برخوردیم، که برای اون داده های اماری و مشاهدات تجربی ای نداریم و یا انگشت شمار داریم....نمی تونیم بگیم که ما یک احتمال صرف عقلایی داریم و که نباید طبیعتا بهش توجه کرد... مثلا فرض کنید که یک موجودی جلومون سبز بشه و یک تخم مرغ رو بندازه دستمون...و به ما بگه این یک تخم مرغه!!!!اما نه یک تخم مرغ معمولی و زمینی....این تخم مرغ، تخم مرغیه که از عالمی دیگه، عالمی که تفاوت های زیادی و چشم گیری با عالم شما داره آورده شده...خوب ما دیگه با این تخم مرغ، مثل بقیه تخم مرغا رفتار نمی کنیم....دیگه راحت نمی زنیم بشکونیمش و نیمروش کنیم و بخوریمش....ما از اون عالم شناخت بسیار ناچیزی داریم در حد صفر و چه بسا بدونیم که قوانینش مخالف با قوانین ماست...دیگه اینجا این احتمال که شاید با شکستن تخم مرغ، یک اژدها بیرون بیاد، یک احتمال وسواس گونه و احتمال صرف عقلی نیست....ما قبل از شکستن تخم مرغ، خیلی منطقی و معقوله که اونو زیر دستگاه اشعه ایکس قرار بدیم و محتویاتشو نگاه کنیم....حتی با زیر امواج ایکس قرار دادن و مشاهده ی اون هم باز نمی شه انچنان اعتمادی به تخم مرغ کرد و چه بسا بهترین و منطقی ترین کار این باشه که اصلا، تخم مرغ رو نشکونیم...حالا اینجا نمی شه به طرف خرده گرفت که مرد عاقل مگه تو هر روز تخم مرغ نمی خوری، تخم مرغاتو زیر دستگاه بررسی می کنی هربار؟

حالا این توضیح رو دادم که به این برسم که به نظرم، مورد پیامبر یک مورد خاص و منحصر به فرده!!!!مثالش شبیه به اون تخم مرغیه که از عالم دیگه به دست ما رسیده، عالمی که از بسیار جهات، قوانینش متضاد و مخالف با قوانین ما هست... خوب که نگاه می کنیم می بینیم، اون احتمالایی که ما در مورد پیامبر مطرح می کنیم، کاملا معقول و جدی هستن... گفتم مورد پیامبر یک مورد خاصه..مثال می زنم...پیامبر ادعا می کنه که یک جبرئیلی هست که هیچ کس اونو نمی بینه، ولی من اونو می بینم!!!!!!!!!!!!! با هم حرف میزنیم!!!!!!!او از طرف خدا اومده!!!!یعنی مستقما از شخص خدا دستور می گیره!!!!!!!!!!!یک خدایی هست که کلام داره، سخن داره، سخنش رو بوسیله جبرئیل به پیامبر می رسونه!!!!!!!!!!!!!!!!خوب وقتی این ادعا ها رو می بینیم می بینیم با یک مورد منحصر به فرد و خاص مواجه هستیم....
حالا سوال من اینه، وقتی ما در این مورد خاص، احتمالاتی مطرح می کنیم و مثلا می گیم، معجزه ای که این پیامبر مدعیه از طرف خدا می آره، ممکنه سحر و جادوگری باشه و کار یک موجود خارق العاده باشه.....چجور احتمالیه؟؟؟چرا منتقدا رو متهم می کنیم که ایرادای بنی اسرائیلی می گیرن...من می گم معیار اصلی و تعیین کننده ای که حرف آخر رو می زنه، مشاهدات تجربیه....و من می گم در این مورد خاص، ما با پدیده ای نو و نایاب و یا انگشت شمار مواجه شدیم....استاد صدیق طوری سخن می گن که هرکس اینجا این احتمال رو بده که کار پیامبر و به ظاهر معجزه ی پیامبر حتی اگر دو نیم کردن ماه باشه می تونه سحر و جادوگری باشه، یک احتمال عقلایی صرفه و نباید بهش اعتباری آنچنان داد... چرا اینطور فکر می کنید.....

در اسلام هم مواردی داریم که براشون توجیه می‌آوریم. مثل توجیهاتی که برای حکم ذکر شده در آیه 24 سوره نساء ذکر می کنیم.
اگر نخواهیم به جهتگیری های شناختی میدان بدیم باید همه این موارد را با یک منطق یکسان بسنجیم. یا همه جا سختگیری کنیم یا همه جا توجیه بیاریم.

پس مقایسه با تورات غلطه.

دوست عزیز
بحث از این نیست که بعد از اقامه دلیل و برهان، چه مرتبه ای از باور در درون او شکل میگیرد.
بلکه بحثم این بود که دلایل فلسفی برای همگان قابل تبیین است.
یعنی من میتوانم مقدمات برهان وجوب و امکان را در قالب یک سری مقدمات فلسفی و غیر فلسفی برای دیگران تبیین کنم.
حال به فراخور میزان هوش و اطلاعات مخاطب، گاهی این توضیحات کم است و گاه به توضیحات مفصل تری نیاز دارد.
ولی به هر حال، او میفهمد که من چه میگویم.
حال عکس العمل او در مقابل دلیل من چه باشد: قبول کند به نحو یقینی، یا به نحو ظنی یا قبول نکند اینها دخلی به ادعای بنده نداشت.

اما در مسئله شهود، من اصلا نمیتوانم او را نسبت به انچه کشف کرده ام قانع کنم. بله اگر مخاطبم کسی باشد که مرا دربست قبول داشته باشد، به پشتوانه این مسئله سخن من را هم میپذیرد اما نه از این جهت که به صورت خاص متوجه شود که من در این گفته ام صادقم یا نه. بلکه از این جهت که مرا قبول دارد. درست شبیه آنچه برخی فلاسفه مشائی در مقابل برخی مدعیات پذیرفته شده و تقریبا مسلم دینی به استناد دلیل نقلی تلقی به قبول میکردند آن هم به جهت اینکه موید به صادق مصدق بودن گوینده آن بود هرچند هنوز هم به صورت جزئی و مشخص آنرا نمیتواند بپذیرد.

بعلاوه
اشکال دیگر بیان شما این است که مسئله یقین و ظن را در مورد خودش جاری نکردید.
بحث از این بود که آیا با وجود دلیل عقلی، مخاطب میتواند به یقین برسد یا نه.
این یقین یقین از منظر اول شخص است. یعنی خود مخاطب در درون خود چه حسی را دارد.
نه یقین از منظر سوم شخص. یعنی یک ناظر بیرونی خاص با عام در این بحث مهم نیست که بیاید و در مورد یقین مخاطب اظهار نظر و داوری کند.
بگذریم از اینکه اصلا ناظر بیرونی هم یک فرد یا یک جمع از انسان است و یقین او هیچ برتری ای بر یقین خود مخاطب ندارد، اگر بگوییم که ممکن است آنها اشتباه کرده باشند.

اشکال بیان شما در این است که گاهی از درجات باور از منظر اول شخص سخن میگویید و گاهی اوقات از درجات باور از منظر سوم شخص.
اینکه دلایل مبتنی بر فطرت برای شخص یقین آور است باور از منظر اول شخص است.
ولی اینکه دلایل فلسفی ایجاد ظن میکنند نه یقین، از نگاه سوم شخص و ناظر بیرونی است نه خود شخص.

اگر میخواهید مقایسه کنید و راه جایگزین ارائه کنید باید از یک دریچه به هر دو طرف نگاه کنید.
یا در هر دو از منظر اول شخص(یعنی خود شخصی که با آن درگیر است)
یا در هر دو از منظر سوم شخص(یعنی از منظر ناظر بیرونی نه مخاطب و کسی که با آن منبع معرفتی درگیر بوده و هست)

در این صورت است که متوجه میشوید،
اولا دلیل فلسفی نیز عموما از منظر اول شخص یقینی است همانطور که دلیل فطرت و شهود برای خود شخص یقین اور است.
ثانیا اگر دلیل فلسفی را به استناد داوری از منظر سوم شخص کنار بگذاریم، هیچ دلیل دیگری نمیتوان جایگزین آن کرد که برای نوع انسان(و از منظر اول شخص) یقین آور باشد حتی در اندازه دلیل فلسفی.

بنابراین با توجه به سیر بحث، منظور روشن میشود.
ما با دلایل عقلی میخواستیم حقانیت اسلام را روشن کنیم.
انگاه شخصی پرسید که با وجود این احتمالات ولو عقلی چطور میتوان یقین به دست آورد. در انجا بود که آن راهکار و تبیین ارائه شد.

حال اگر کسی مانند آن زندیق از این ادله برایش یقین ایجاد نشود و در همه ادله بخواهد ان قلت و قلتهای طلبگی بیاورد و احتمالات عقلی را ناقض این ادله به حساب بیاورد، میتوان از روش دفع ضرر محتمل یا شرط بندی پاسکال بهره گرفت. این استفاده بدان معنا نیست که این روش برای همگان است پس یقینی در کار نیست بلکه این آخرین مرحله است برای کسی که راه های قبلی برایش فایده نداشت.

بسیار خب.
شما بفرمایید چه کنیم؟

دوست عزیز
بحث بر سر یقین نوعی است نه یقین شخصی یا یقین گروهی خاص.
مثلا ادله نقلی برای متدینان یا حداقل بخشی از آنان حتی در مسائلی که استناد به ادله نقلی در اثبات آنها مستلزم دور است یقینی تر از هر دلیل دیگری هست ولی این بدان معنا نیست که ما بتوانیم این دلایل را در استدلال به کار بگیریم.
یا شهود برای خود فرد آنقدر محکم است که هیچ دلیل دیگری آنقدر یقین اور برایش نیست.
اما با این حال نمیتوان آنرا در استدلال با دیگران به کار گرفت.

بله.
البته قسمت اخر جمع بندی نیز این تکمله را میخواهد: این براهین قادر نیستند یقینی به انسان ارائه دهند که د رحد یقین در اولیات یا قضایای تحلیلی و علوم حضوری است.

اتفاقا فلاسفه ای که تهذیب نفس را مقدمه حکیم شدن میدانستند مشابه همین نظر را داشتند.
اما بحث اینجاست که این راه برای چند درصد مردم قابل دستیابی است.

یقینی که فرد از راه شهود به دست آورده است، در این درجات قرار میگیرد. فارغ از مسئله درجات ایمان.
بحث ما نیز منحصر به اعتقادات نیست که بحث ایمان ملازمه آن باشد.
فرض کنید که بحث در یک مسئله هستی شناسی باشد.
در این صورت، دلیل فلسفی یک طرف است، شهود در سویی دیگر و دلیل نقلی د رجانبی دیگر و...
در اینجا
یقین دارای مراتبی میشود.
یک مرتبه آن مرتبه ای است که هیچ خدشه ای در آن نمیتوان وارد کرد چرا که خدشه در آن مستلزم تناقض است.
یک مرتبه آن مرتبه ای که خدشه در آن نمیتوان وارد کرد هرچند احتمال عقلی صرف مخالف میتواند داشته باشد ولی این یقین برای نوع انسانها از آن دلیل قابل دستیابی و حصول است.

بله. حداکثر می توان گفت که در موردش نمی توان صحبت کرد. پس از این طریق نمیشه چیزی رو اثبات کرد.

صدیق گرامی
دقت کنید که احتمال راستگو بودن فرد مدعی یک احتمال خاصه، نه احتمال راستگو نبودنش.

فرض کنید فردی ادعای امام زمان بودن کرده. چقدر احتمال میدید که این فرد راست بگه؟ یه جایی خوندم که 600 نفر مدعی دروغین امام زمان بودن داریم که در زندان اند. 750 هزار نفر مبتلا به شیزوفرنی توی کشور داریم. هر روز میلیاردها دروغ توی دنیا داره گفته میشه. اینها آمار کمی نیست که بخواهیم صرف نظر کنیم. احتمال صداقت این فرد به خودی احتمال خیلی کمیه. مگر اینکه با یک دلیل محکم، این احتمال را تا حد زیادی افزایش دهیم.

حالا شما می فرمایید احتمال کم را اصلا بررسی نکنیم و بگذاریم کنار ... خب این کنار گذاشتن به اثبات منجر نمیشه. ولی ما باید بررسی کنیم چون موضوع مهمی است.

اگر اشتباه می‌کنم بفرمایید، ولی احتمالاً ادعای بعدی شما این باشد که حرف‌های بالا تا آنجا درست است که یک تقریر مشخص و ثابت از براهین فلسفی مستقل از مخاطبان آن ارائه شده باشد ... یعنی برای همان مخاطبی که یقین در او ایجاد نگشته است می‌توان مشکلش را پرسید و سعی کرد آن مشکل را هم برطرف نمود تا او هم به یقین برسد ... اگر این ادعا را داشته باشید عملاً مدعی شده‌اید که براهین فلسفی پتانسیل رساندن همگان به یقین را دارند به شرط آنکه شخص ظرفیت علمی فهم مقدمات آن براهین را داشته باشد ... در این صورت از نظر شما براهینن فلسفی حداقل برای افرادی که پتانسیل فهم این براهین را دارند در صورت بالفعل شدن این ظرفیت در ایشان همان کاری را می‌کند که معجزات انبیاء علیهم‌السلام برای همگان انجام می‌داد ... و البته شما هیچ ادعایی هم نخواهید داشت نسبت به اینکه یقینی که از این طریق در یک عالم به مقدمات فلسفی شکل می‌گیرد بالاتر از یقینی باشد که در یک مخاطب معجزه‌ی نبی شکل می‌گیرد ... یعتی تفاوت براهین فلسفی و معجزات انبیاء علیهم‌السلام تنها در دامنه‌ی اجتماعی مخاطبانی خواهد بود که می‌توانند از این طریق‌ها به یقین برسند ...

آیا فرمایشات شما را درست نتیجه‌گیری کردم؟

البته خودم هنوز نسبت به درستی همین مطالب بالا اعتراضاتی دارم که ان شاء الله به آن هم می‌رسیم، ولی با فرض آنکه این مطالب چکیده‌ی فرمایشات شما باشد و ما هم آن را بپذیریم الآن چه مزیتی در براهین فلسفی نسبت به معجزات انبیاء علیهم‌السلام وجود دارد؟

عه‌ها نشدن و امثال آن تنها در مورد برخی از مردمی که جویای حقیقت هستند انجام می‌دهد معجزات بتوانند بدون هیچ یک از این مقدمات آن هم نسبت به تمام مخاطب‌های خود انجام دهند، چرا به جای معجزات به سراغ فلسفه رفته و هر کسی که سؤالی می‌کند که حقیقت چیست به سراغ مباحث فلسفی برویم؟ ... در عصر انبیاء گذشته که معجزات هر نبی محدود به زمان خودش بود و تنها خبر آن به آیندگان می‌رسید اگر معجزه‌ای به صورت زنده رخ نمی‌داد اما بحث فلسفی هم انجام نمی‌گرفت، اما الآن که معجزه‌ی جاویدی در دستان ماست مباحث فلسفی دیگر چه نقشی می‌توانند داشته باشند؟ آیا معجزات که می‌تواند حجت را بر بی‌سواد تمام کند نمی‌تواند حجت را بر باسواد تمام نماید؟ (در فلسفه نهایت ادعا این است که حجت بر باسواد تمام شود و بعد بی‌سوادها از جهت رجوع غیرمتخصص به متخصص به آن باسوادها رجوع کرده و حقانیت مسیر را از ایشان جویا گردند، و این سیره خلاف قران است که عده‌ای را سرزنش می‌کند از اینکه بدون آنکه خودشان بفهمند از آیین دیگران تبعیت می‌کردند، به این معنا که حداقل قرآن لازم می‌داند که هر کسی خودش حق را تشخیص بدهد و به صرف اعتماد به دیگران به جلو نرود)

[=microsoft sans serif]
شما وقتی از خواب بیدار میشوید، یقین دارید که خودتان هستید.
همان فرد دیروزی.
همان فردی که دیشب خوابید و این خانه نیز ملک اوست.
همان فردی که صاحب ماشینی است که سوئیچش در جاکلیدی دم در خانه است.
همان فردی که زن و بچه دارد.
همان فردی که عاقل است و تحصیلاتی و شغلی مشخص را دارد.
همه اینها یقینی است.
هرکسی به شما بگوید از کجا میدانی که اینها خواب و خیال نباشد، اگر سوالش ناظر به غیرت شما باشد، حتما با او دست به یقه میشوید.
اینطور نیست؟
خب این یقین شماست و هیچ قابل خدشه و نقض نمیدانید.
اگر کسی بیاید و بگوید از کجا میدانی که این ماشین توست و بعد هم بنشیند در ماشین شما، او را به زور پیاده میکنید و با او دعوا میکنید.

دلیلش سخنی از صدرائی است که خودش ادله نقلی را به وفور در اثار فلسفی اش به کار گرفته است.
او در جائی مدعی میشود دلیل نقلی بر دو نوع است:
محتوای برخی از ادله به صورتی است که تمسک به آن متوقف بر اثبات عقلی محتوایش نیست. مانند اثبات خدا، که از دلیل نقلی نمیتوان برای اثبات آن بهره گرفت چرا که حقانیت این دلیل، متوقف است بر اثبات قبلی محتوای آن. پس تمسک به محتوای آن برای اثبات محتوایش دور معرفتی است.
اما محتوای برخی ادله اینچنین نیست. مثلا مسئله توحید که تمسک به دلیل نقلی برای اثبات آن ایرادی ندارد.

مشکل ما در این بحث همین مسئله است.
اگر شما از معجزه به دنبال اثبات دسته اول مسائل هستید گرفتار دور معرفتی میشوید.
ولی برای دسته دوم اشکالی ندارد.

پس جناب صدیق اگر ما به شما نشان بدهیم که وجود خداوند نیازی به اثبات ندارد و فطری است شما به کل فلسفه را بوسیده و کنار می‌گذارید؟