جمع بندی عذاب در خوشی ها

تب‌های اولیه

14 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد مسلم

[TD][/TD]

بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و احترام

مضطرب;994352 نوشت:
سلام.
از نظر شما عذابی از جانب خداوند به این شکل داریم :؟
اینکه فردی را ناتوان کند و خوشی ها و نعمت های دیگران را جلوی چشمان او بیاورد و او هم چون ناتوان است قادر نیست آن ها را کسب کند و عذاب روحی دهد .

خداوند هرگز شخصی را اینگونه عذاب نمی کند، چون:
اولا: در تمام آیات و روایاتی که به تبیین عذاب های الهی اشاره دارد؛ هیچ آیه و روایتی در این خصوص وجود ندارد که وجود چنین عذابی را تأیید کند.

ثانیا:
خدا اصلا با این موافق نیست که انسان ها نگاه به دارایی دیگران کنند، خودش تأکید می فرماید که به دارایی دیگران نگاه نکنید که جز اندوه چیزی برای شما ندارد، بنابراین وقتی اصلا از نگاه کردن به اموال دیگران و حسرت خوردن نهی کرده است چطور می تواند همان نهی خودش را مایه عذاب قرار داده و کسی را اینگونه مجازات کند؟ بنابراین کسی که اینگونه عذاب می کشد اتفاقا دارد بر خلاف رضایت الهی رفتار کرده و نهی خدا را زیر پا می گذارد.

ثالثا:
مجازات خداوند بر دو قسم است:
گاهی برای تنبیه وهوشیار ساختن است، که در مورد بندگانی است که آنها را دوست دارد و می خواهد در دنیا با آنها تسویه کند یا آنها را متوجه کند، بنابراین این دسته از مجازات ها از سر لطف بوده و به منظور رشد انسان هاست:
«وَ لَنُذيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‏ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ »؛ و بى‏ترديد آنان را غير از عذاب بزرگ‏تر [در قيامت‏] از عذاب نزديك‏تر [در دنيا] مى‏چشانيم، باشد كه [از فسق و فجور] برگردند (سجده:21)
بنابراین از آنجا که رشد هرگز با نگاه به دیگران و حسرت خوردن محقق نمیشود، لذا هرگز خداوند به دنبال این نیست که بنده ای را که می خواهد بیدار کند با حسرت خوردن به دیگران بیدار کند! چون این خودش مانع رشد است

و گاهی عذاب، حقیقی بوده و از روی خشم و غضب است و خداوند واقعا می خواهد آنها را مجازات کند، در مورد این دسته از عذاب ها اتفاقا بالعکس طبق آیات آنقدر در دنیا به آنها می بخشد که غرق در دنیا شوند:
«وَ لَوْ لَا أَن يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَّجَعَلْنَا لِمَن يَكْفُرُ بِالرَّحْمَانِ لِبُيُوتهِِمْ سُقُفًا مِّن فِضَّةٍ وَ مَعَارِجَ عَلَيهَْا يَظْهَرُونَ* وَ لِبُيُوتهِِمْ أَبْوَابًا وَ سُرُرًا عَلَيهَْا يَتَّكُِونَ* وَ زُخْرُفًا وَ إِن كُلُّ ذَالِكَ لَمَّا مَتَاعُ الحَْيَوةِ الدُّنْيَا وَ الاَْخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِين‏»(زخرف:32-35)
و اگر بیم اين نبود كه همه مردم كافر شوند، ما براى خانه‏هاى كافران به خداى‏ رحمان سقف‏ هايى از نقره قرار مى‏ داديم و نردبان‏هايى كه با آن بر بالاى خانه ‏ها برآيند. * و براى خانه ‏هايشان [نيز] درها و تخت‏هايى [از نقره مى ‏ساختيم‏] كه بر آن تكيه زنند، * و [براى خانه‏ ها و زندگى آنان‏] زر و زيور [قرار مى‏ داديم‏]، ولى همه اين‏ها جز كالاى اندك زندگى دنيا نيست، و آخرت نزد پروردگارت براى پرهيزكاران است‏.

این عذاب تدریجی است که انسان را غرق در دنیا و غفلت از آخرت می کند که از آن به سنت «استدراج» یاد می شود:
«وَ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُون‏»؛ و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج ازجايى كه نمى‏ دانند [به ورطه سقوط و هلاكت مى‏ كشانيم‏ (اعراف:182)

رابعا:
در برخی روایات آمده است که انسان در برابرت مام آنچه که می بیند و توان تأمین آن را ندارد اجر و عوض خواهد داشت:
حسین بن کثیر خزّاز می گوید امام صادق(علیه السلام) از من پرسید:
«قَالَ لِي أَ مَا تَدْخُلُ السُّوقَ أَ مَا تَرَى الْفَاكِهَةَ تُبَاعُ وَ الشَّيْ‏ءَ مِمَّا تَشْتَهِيهِ فَقُلْتُ بَلَى فَقَالَ أَمَا إِنَّ لَكَ بِكُلِّ مَا تَرَاهُ فَلَا تَقْدِرُ عَلَى شِرَائِهِ حَسَنَةً»؛ آیا تا به حال به بازار نرفته ای که ببینی میوه یا آنچه که تو به آن میل داری فروخته میشود(و تو توان خرید نداری؟) عرض کردم: بله؛ فرمود: تو برای تمام آن چیزهایی که می بینی و توان خرید آن را نداری در قیامت پاداش خواهی داشت.(الکافی، ج2، ص264، ح17)
بنابراین مطلقا دارایی و نداری دنیوی ملاک عذاب یا ارزش گذاری انسانها نیست.

[="Tahoma"][="Navy"]

مضطرب;994352 نوشت:
سلام.
از نظر شما عذابی از جانب خداوند به این شکل داریم :؟
اینکه فردی را ناتوان کند و خوشی ها و نعمت های دیگران را جلوی چشمان او بیاورد و او هم چون ناتوان است قادر نیست آن ها را کسب کند و عذاب روحی دهد .

سلام
اساسا خداوند مهربان اهل عذاب نیست
این ماییم که با اندیشه ها یا اعمال ناشایست خود را عذاب می کنیم...حتی در جهنم کذایی آخرت
یا علیم[/]

مضطرب;994352 نوشت:
سلام.
از نظر شما عذابی از جانب خداوند به این شکل داریم :؟
اینکه فردی را ناتوان کند و خوشی ها و نعمت های دیگران را جلوی چشمان او بیاورد و او هم چون ناتوان است قادر نیست آن ها را کسب کند و عذاب روحی دهد

با سلام

در اینکه این حالت، عذاب آور و بسیار سخت است حق با شماست اما قصد خداوند عذاب دادن نیست!

فرض کنید شیعه ای مثلا جانبازی قطع نخاع و فلج است! خب این شخص بخاطر این رنج تحمیلی که دارد فردای قیامت حسابش از گناهان خالی است و برعکس حساب ثوابهایش سرشار! و حتی چه بسا اصلا نیازی به حسابرسی وی نباشد! و مستقیم وارد بهشت شود!

و چنین کسی که مقداری از رنج و سختی اش هم کفاره گناهانش شده و هم بقیه محنتش بعنوان ثواب برایش ذخیره شده! دراین حالت خداوند به این شخص بدهکار است!

و لذا برایش پاداشهای بهشتی خاصی در نظر گرفته که وقتی ببیند تمام رنجی که در دنیا دلش را از شدتِ غم، ذوب کرده بود از یاد میبرد و خداوند را بخاطر آن بلایا و سختیها شکر میکند!!!

یکی از اولیای الهی فرموده: شبی حُوری دیدم از گوشه ای كه در من خندید، و روشنی او به حدی بود که وصف نتوان کرد. وصف زیبایی او به جایی که در عبارت نمی‌گنجد. گفتم: این روشنی و جمال از کجا آوردی؟

گفت: شبی قطره ای چند از دیده باریدی. از آن، روی من شستند. این همه از آن است که آب چشم شما گُلگونه رویهای حوران است، هر چند بیشتر خوبتر

نکته مهم دیگر اینکه اگر آن شخص متّقی و مومن باشد، بعد تحمّل چند سال از سختی و رنج، خداوند بهشت و پاداشهایی که به وی عطا خواهد کرد را در خواب به وی نشان میدهد تا درد و غمش کم شده و حکمت این محنتها را بداند! و حتی مشکلات دنیوی اش را حل میکند!

در دفاع مقدس و دفاع از حرم، بودند کسانی که چند ماه یا چند روز قبل شهادت،بهشت و پاداش خود را در خواب می دیدند!

البته این برای کسانی مثل استیون هاوکینگ اتفاق نمیفتد!

سلام بر استاد بزرگوار

مسلم;994550 نوشت:
اولا: در تمام آیات و روایاتی که به تبیین عذاب های الهی اشاره دارد؛ هیچ آیه و روایتی در این خصوص وجود ندارد که وجود چنین عذابی را تأیید کند.

آیا دلیل عقلی داریم که انواع عذاب، محدود و منحصر در عذابهایی باشد که در آیات و روایات به آنها اشاره شده است؟
ضمن آنکه در نقل داریم که هر گاه مردم گناه جدیدی بکنند، خداوند عذاب جدیدی می فرستد.

مسلم;994550 نوشت:
وقتی اصلا از نگاه کردن به اموال دیگران و حسرت خوردن نهی کرده است چطور می تواند همان نهی خودش را مایه عذاب قرار داده و کسی را اینگونه مجازات کند؟

اینکه امری را مایه عذاب قرار دهد، چه التزامی با اینکه دیگران را از آن امر نهی کند دارد؟
مگر سایر عذابهایی که در قرآن یا روایات به آنها اشاره شده، مورد امر یا رضای الهی بوده اند؟

خداوند همیشه از امور منفی و اموری که برای انسان ضرر دارد نهی میکند.
از سوی دیگر مفهوم "عذاب"، ایجاب میکند که از اموری باشد که از منظر انسان، منفی و مایه رنج باشد.
آیا میشود "عذاب" از چیزهایی باشد که منفی نباشد و برای انسان رنج نداشته باشد؟ عذاب یا سوختن است، یا ... و همه اینها از نظر انسان منفی و مایه رنج است.
به طور کلی می توان گفت: هر امری که از نظر انسان منفی و مایه رنج باشد، می تواند مصداق عذاب باشد.

مسلم;994550 نوشت:
گاهی عذاب، حقیقی بوده و از روی خشم و غضب است و خداوند واقعا می خواهد آنها را مجازات کند، در مورد این دسته از عذاب ها اتفاقا بالعکس طبق آیات آنقدر در دنیا به آنها می بخشد که غرق در دنیا شوند:

همیشه اینگونه نیست که عذابهایی که از روی خشم خداوند است، همراه با فراوانی بخشش ها باشد. این فقط یک نوع از انواع عذاب است. که همانطور که فرمودید سنت استدراج است و تنها یکی از سنن الهی است و نمیتوان همه عذابها را در ذیل آن گرد آورد.
مسلم;994550 نوشت:
در برخی روایات آمده است که انسان در برابرت مام آنچه که می بیند و توان تأمین آن را ندارد اجر و عوض خواهد داشت:

حدیث درست است اما در حوزه بحث ما نیست!
حدیث درباره انسانهای مومن است یا ناظر به روال عادی زندگی است، نه آنهایی که مستحق عذاب اند.
این حدیث، هیچ منافاتی با اینکه کسی به خاطر استحقاق عذابی که دارد، گرفتار عذاب ذکر شده در سئوال بشود، ندارد.

نتیجه:
منع عقلی یا نقلی ندارد که آنچه شروع کننده محترم تاپیک گفته اند، یکی از اشکال عذاب های دنیوی باشد.

اما:

مضطرب;994352 نوشت:
اینکه فردی را ناتوان کند و خوشی ها و نعمت های دیگران را جلوی چشمان او بیاورد و او هم چون ناتوان است قادر نیست آن ها را کسب کند و عذاب روحی دهد .

گرچه چنین نوع عذابی، "ممکن" است؛ اما نمی توان گفت هر کسی که ناتوان شد و خوشی های دیگران را دید و دچار عذاب روحی شد، این وضعیت او عذابی از طرف خداوند است. چه بسا مثل مثال دوستمان، یک جانباز که ناتوان جسمی است، دچار این حالت بشود. قطعا این عذاب نخواهد بود. و نیز طبق حدیثی که کارشناس محترم فرمودند، خیلی از این حالات موجب پاداش الهی خواهد بود.

اما از سوی دیگر، این مصادیق، نافی "عذاب بودن" این حالت برای برخی افرادی که "مستحق عذاب" هستند، نیست.

با سلام و احترام خدمت عبد شکور خداوند

عبد شکور;994588 نوشت:
آیا دلیل عقلی داریم که انواع عذاب، محدود و منحصر در عذابهایی باشد که در آیات و روایات به آنها اشاره شده است؟
ضمن آنکه در نقل داریم که هر گاه مردم گناه جدیدی بکنند، خداوند عذاب جدیدی می فرستد.

سخن از نوع عذاب است نه مصداق آن...
عذاب کردن با حسرت به دارایی دیگران نوع جدیدی است، نه مصداق جدید!(دقت کنید)
این که خداوند انسان ها را با عذاب های جدید مجازات می کند مثلا بیماری جدید است نه اینکه نوع عذاب جدید باشد!
علاوه بر اینکه خداوند انواع عذاب را بیان کرده اما هرگز نامی از آن نبرده، بله این یک دلیل قطعی و یقین آور منطقی نیست اما تا حد بسیار زیادی انسان را نسبت به وجود چنین عذابی به تردید می اندازد و بقیه ادله کار را تمام می کند.

عبد شکور;994588 نوشت:
اینکه امری را مایه عذاب قرار دهد، چه التزامی با اینکه دیگران را از آن امر نهی کند دارد؟
مگر سایر عذابهایی که در قرآن یا روایات به آنها اشاره شده، مورد امر یا رضای الهی بوده اند؟

دقت بفرمایید، منظور از عذاب در اینجا حسرت خوردن نسبت به دارایی دیگران است، خب این یک امری است که به اختیار خود انسان است و خداوند هم از آن نهی فرموده! بنابراین این نمیتواند عذابی از جانب خداوند باشد! عذاب که اختیاری نمیشود، آن هم اختیاری که خداوند از آن نهی کرده است، یعنی راضی به ارتکاب آن نیست!

عبد شکور;994588 نوشت:
همیشه اینگونه نیست که عذابهایی که از روی خشم خداوند است، همراه با فراوانی بخشش ها باشد.

بله اما به غیر از عذاب هایی چون عذاب قوم عاد و ثمود و نوح و مانند آن که به نابودی کافرین منجر میشود، تمام عذاب های دنیوی برای تنبه و بازگشت بندگان به مسیر حق است، این طبیعت کار است، عذاب دنیوی برای پیشگیری از عذاب اخروی است، و قرآن کریم هم به آن اشاره فرموده است:

«وَ لَنُذيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‏ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ »؛ و بى ‏ترديد آنان را غير از عذاب بزرگ‏تر [در قيامت‏] از عذاب نزديك‏تر [در دنيا] مى‏ چشانيم، باشد كه [از فسق و فجور] برگردند (سجده:21)

ضمنا در خصوص اون خوابها و بشارتهایی که بنده در پست قبلی ذکر کردم در آیات زیر به آنها اشاره شده:

الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ. لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ فِي الْآخِرَةِ آنان كه ايمان آورده و پرهيزگارى ورزيده‏ اند. در زندگى دنيا و در آخرت مژده براى آنان است

إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ
آنان که گفتند: محققا پروردگار ما خدای یکتاست و بر این ایمان پایدار ماندند فرشتگان رحمت بر آنها نازل شوند (و مژده دهند) که دیگر هیچ ترسی (از وقایع آینده) و حزن و اندوهی (از گذشته خود) نداشته باشید و شما را به همان بهشتی که وعده دادند بشارت باد.

سلام.
البته بنده سوال رو بد پرسیدم باید به این شکل می پرسیدم:
آیا از نظر شما خداوند همچین اقدامی انجام می دهد .....
چون ممکن است عملی از نظر خداوند عذاب نباشد اما برای آدمی عذاب آور باشد.

[SPOILER]
قطعاً همه شما را با چيزى از ترس، گرسنگى، و كاهش در مالها و جانها و ميوه‏ها، آزمايش می ‏كنيم و بشارت ده به صابران
[/SPOILER]

از نمونه های بارز عذاب روحی دادن هم حضرت ایوب بود که خداوند همه چیز او را گرفت ‌و ادامه ...

[SPOILER]
ما شما را با خیر و شر آزمایش می کنیم
[/SPOILER]

اما این شر چیست ؟ شر عذاب آور است ؟ آدمی در باتلاق شر بیفتد قطعا دچار عذاب شر خواهد شد در حالی که آدمی دیگر در آن باتلاق نیست.

پس این کار به نظر شدنی است که خداوند خوشی ها دیگران را جلوی چشم دیگری بیاورد.

و اما در مورد اینکه گفتید خداوند خواهان پیشرفت بنده است در لوح محفوظ خداوند سرنوشت ها موجود است که تغییر ناپذیر است و به تفسیر فخر رازی اگر اتفاق دیگر بیفتد علم خداوند جهل می شود که محال است و حال فردی درگیر شر می شوو مسلما این به خواست او نبوده و دست دیگری در کار است !

مسلم;994603 نوشت:
این که خداوند انسان ها را با عذاب های جدید مجازات می کند مثلا بیماری جدید است نه اینکه نوع عذاب جدید باشد!

چه دلیلی دارد که ما در روایت مذکور، منظور از عذاب جدید را، مصداق جدید بگیریم نه نوع جدید؟
اتفاقا ظاهر حدیث نشان دهنده نوع جدید است نه مصداق جدید:
گناه جدید انجام شود (گناهی که قبلا انجام نمیشده و حالا انجام شده) ==> عذاب جدید.
طبیعی است که طبق اصل سنخیت، بین ماهیت عذاب و ماهیت گناه، ارتباط و سنخیت برقرار باشد.
این منطقی است که عذاب متناسب با گناه باشد. پس هرگاه نوع جدیدی از گناه در بین مردم رایج یابد، نوع جدیدی از عذاب هم ایجاد شود.

از طرف دیگر شاید بتوان گفت:
بیماری جدید، نوع جدید بیماری است.، نه مصداق جدید آن.
اما مثلا یک همه گیری وبا در قرن بیست و یکم، مصداق جدید همه گیری وبا است که در قرون قبل هم بوده است.

مسلم;994603 نوشت:
خب این یک امری است که به اختیار خود انسان است و خداوند هم از آن نهی فرموده! بنابراین این نمیتواند عذابی از جانب خداوند باشد!

اینکه خداوند عذاب را به گونه ای بفرستد که اختیار مردم در آن نقش داشته باشد، دور از منطق نیست.
مثلا یک نوع عذاب می تواند این باشد که امنیت مردم برداشته شود یا جنگ ایجاد شود و بأس پیش بیاید یا احتکار و گرانی پیش بیاید. خوب، امنیت چطور برداشته می شود؟ جنگ چطور ایجاد می شود؟ احتکار چگونه شکل میگیرد؟با عملکرد اختیاری انسانها.
اما همه اینها عذاب از طرف خداوند هستند کما اینکه در روایات یا آیات، برخی از آنها به عنوان عذاب ذکر شده است.

يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ هم عذاب است و هم با اختیار شخص است.
فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ
هم عذاب است و هم با اختیار شخص است.
لیجعل الله ذلک حسرة فی قلوبهم
هم عذاب است، هم به اختیار شخص است (حسرت خوردن)، هم از جانب خداست و هم امری است که مورد نهی خداست (حسرت خوردن).

با سلام و احترام

عبد شکور;994811 نوشت:
بیماری جدید، نوع جدید بیماری است.، نه مصداق جدید آن

این حرف، که حرف درستی نیست! در معنای نوع و مصداق باید دقت بیشتری کنید

عبد شکور;994811 نوشت:
اینکه خداوند عذاب را به گونه ای بفرستد که اختیار مردم در آن نقش داشته باشد، دور از منطق نیست.
مثلا یک نوع عذاب می تواند این باشد که امنیت مردم برداشته شود یا جنگ ایجاد شود و بأس پیش بیاید یا احتکار و گرانی پیش بیاید. خوب، امنیت چطور برداشته می شود؟ جنگ چطور ایجاد می شود؟ احتکار چگونه شکل میگیرد؟با عملکرد اختیاری انسانها.

جناب عبد شکور عذاب انسان ها به دست یکدیگر را عرض نکردم، عذاب انسان با اختیار خود، آن هم اختیاری که مورد نهی خداوند است، و خدا گفته خود را چنین عذاب نکنید! این چطور می تواند عذاب الهی باشد؟ (خواهش می کنم دقت فرمایید)
به نظر بنده اگر در همان پاسخ ابتدایی بنده قدری با دقت بیشتری تأمل بفرمایید ابهامی نمی ماند.

با سلام و احترام

مضطرب;994753 نوشت:
آیا از نظر شما خداوند همچین اقدامی انجام می دهد .....
چون ممکن است عملی از نظر خداوند عذاب نباشد اما برای آدمی عذاب آور باشد.

دنیا با سختی همراه است، اما نمیتوان این سختی ها را عذاب دانست! نمیشود قانون علیت باشد و همه مردم در یک سطح باشند! این نشدنی است مگر آنکه قانون علیّت و سنخیت بین علت و معلول به هم ریخته شود! بنابراین نباید گمان کرد خداوند دنبال عذاب انسان هاست، اینطبیعت دنیا و لازمه رشد انسان است.

بنابراین اگر منظورتان این است که خداوند انسان را با سختی ها روبرو می سازد، پاسخ مثبت است، اما اینکه آیا او را با این سختی ها عذاب می کند کلیّت ندارد
همچنین اینکه آیا حسرت خوردن ما نسبت به دیگران هم جزء این برنامه است پاسخ منفی است؛ خداوند هرگز هدفش از این سختی دادن ها این نیست که انسان به دیگران نگاه کرده و حسرت بخورد! و لذا از این کار نهی کرده است.

مضطرب;994753 نوشت:
از نمونه های بارز عذاب روحی دادن هم حضرت ایوب بود که خداوند همه چیز او را گرفت ‌


حضرت ایوب دچار سختی میشد، اما هرگز در نیت خداوند این نبود که او را با این عذاب ها به دیگران متوجه کرده و موجب حسرت خوردن او شود! اساسا سختی ها فردی است و انسان برای رشد باید به پایین تر از خود نگاه کند، نه بالاتر از خود!

مضطرب;994753 نوشت:
اما در مورد اینکه گفتید خداوند خواهان پیشرفت بنده است در لوح محفوظ خداوند سرنوشت ها موجود است که تغییر ناپذیر است

این سوال پاسخ روشنی دارد و بارها پاسخ داده شده، آنچه در لوح محفوظ است با تمام قیود و بندهایش است، یعنی اگر سرنوشت کسی در لوح محفوظ نیک است به قید تلاش اوست، و اگر سرنوشت کسی شقاوت و بدبختی است به قید تنبلی اوست! لوح محفوظ همان مرتبه فعلی علم الهی است که به انتخاب بندگانش آگاهی کامل دارد، می داند که چه کسانی اهل تلاش هستند و چه کسانی اهل نشستن و دنبال مقصر گشتن!
وگرنه هر کسی در وجدان خودش کاملا اختیار را به بداهت کامل درک می کند.

پرسش:
از نظر شما عذابی از جانب خداوند به این شکل داریم که فردی را ناتوان کند و خوشی ها و نعمت های دیگران را جلوی چشمان او بیاورد و او هم چون ناتوان است قادر نیست آن ها را کسب کند و عذاب روحی دهد؟


پاسخ:

خداوند هرگز شخصی را اینگونه عذاب نمی کند، به چند دلیل:

اولا
: در تمام آیات و روایاتی که به تبیین عذاب های الهی اشاره دارد؛ هیچ آیه و روایتی در این خصوص وجود ندارد که وجود چنین عذابی را تأیید کند، البته در روایات آمده که گاهی خداوند به خاطر گناهان جدید، به عذاب های جدید مبتلا می کند اما سنخ عذاب ها تغییر نمی کند، هرگز در متون دینی نداریم که خداوند با حسرت دادن دیگران آنها را عذاب کند.

ثانیا: خدا اصلا با این موافق نیست که انسان ها نگاه به دارایی دیگران کنند،و از آن نهی فرموده است:

«وَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلى‏ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا لِنَفْتِنَهُمْ فيهِ وَ رِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَ أَبْقى‏»؛ ديدگانت را به آنچه برخى از اصناف آنان را بهره‏ مند كرديم مدوز، [آنچه به آنان داده ‏ايم‏] شكوفه [بى‏ ميوه و زيور و زينت‏] دنياست تا آنان را در آن بيازماييم، و رزق پروردگارت بهتر و پايدارتر است‏(1)

پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز تأکید می فرماید که به دارایی دیگران نگاه نکنید که جز اندوه چیزی برای شما ندارد:
«مَنْ أَتْبَعَ بَصَرَهُ مَا فِي‏ أَيْدِي‏ النَّاسِ‏ طَالَ هَمُّه‏» کسی که نگاهش به دنبال چیزی است که در دستان دیگران است، اندوه و ناراحتی اش طولانی خواهد بود. (2)

بنابراین وقتی خداوند اصلا از نگاه کردن به اموال دیگران و حسرت خوردن نهی کرده است چطور می تواند همان را مایه عذاب قرار داده و کسی را اینگونه مجازات کند؟
علاوه بر اینکه حسرت خوردن نسبت به دارایی دیگران یک امری است که به اختیار خود انسان است، بنابراین این نمیتواند عذابی از جانب خداوند باشد! عذاب که اختیاری نمیشود! آن هم اختیاری که خداوند از آن نهی کرده است، یعنی راضی به ارتکاب آن نیست! خود خداوند فرموده: خود را اینگونه عذاب نکنید! پس این چطور می تواند عذاب الهی باشد؟

ثالثا: مجازات خداوند بر دو قسم است:
گاهی برای تنبیه وهوشیار ساختن است، که در مورد بندگانی است که آنها را دوست دارد و می خواهد در دنیا با آنها تسویه کند یا آنها را متوجه کند، بنابراین این دسته از مجازات ها از سر لطف بوده و به منظور رشد انسان هاست، به غیر از عذاب هایی چون عذاب قوم عاد و ثمود و نوح و مانند آن که به نابودی کافرین منجر میشود، تمام عذاب های دنیوی از همین دسته است که برای تنبّه و بازگشت بندگان به مسیر حق است، این طبیعت کار است که عذاب دنیوی برای پیشگیری از عذاب اخروی است، همانطور که قرآن کریم می فرماید:
«وَ لَنُذيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‏ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»؛ و بى‏ ترديد آنان را غير از عذاب بزرگ‏تر [در قيامت‏] از عذاب نزديك‏تر [در دنيا] مى‏ چشانيم، باشد كه [از فسق و فجور] برگردند.(3)
بنابراین از آنجا که رشد هرگز با نگاه به دیگران و حسرت خوردن محقق نمیشود، لذا هرگز خداوند به دنبال این نیست که بنده ای را که می خواهد بیدار کند با حسرت خوردن به دیگران بیدار کند! چون این خودش مانع رشد است

و گاهی عذاب، حقیقی بوده و از روی خشم و غضب است و خداوند واقعا می خواهد آنها را مجازات کند، در مورد این دسته از عذاب ها اتفاقا بالعکس طبق آیات آنقدر در دنیا به آنها می بخشد که غرق در دنیا شوند:
«وَ لَوْ لَا أَن يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَّجَعَلْنَا لِمَن يَكْفُرُ بِالرَّحْمَانِ لِبُيُوتهِِمْ سُقُفًا مِّن فِضَّةٍ وَ مَعَارِجَ عَلَيهَْا يَظْهَرُونَ* وَ لِبُيُوتهِِمْ أَبْوَابًا وَ سُرُرًا عَلَيهَْا يَتَّكُِونَ* وَ زُخْرُفًا وَ إِن كُلُّ ذَالِكَ لَمَّا مَتَاعُ الحَْيَوةِ الدُّنْيَا وَ الاَْخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِين‏»(4)
ترجمه: و اگر بیم اين نبود كه همه مردم كافر شوند، ما براى خانه‏ هاى كافران به خداى‏ رحمان سقف‏ هايى از نقره قرار مى‏ داديم و نردبان‏ هايى كه با آن بر بالاى خانه ‏ها برآيند. * و براى خانه ‏هايشان [نيز] درها و تخت‏ هايى [از نقره مى ‏ساختيم‏] كه بر آن تكيه زنند، * و [براى خانه‏ ها و زندگى آنان‏] زر و زيور [قرار مى‏ داديم‏]، ولى همه اين‏ها جز كالاى اندك زندگى دنيا نيست، و آخرت نزد پروردگارت براى پرهيزكاران است‏.

این یک عذاب تدریجی است که انسان را غرق در دنیا و غفلت از آخرت می کند که از آن به سنت «استدراج» یاد می شود:
«وَ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُون‏»؛ و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج ازجايى كه نمى‏ دانند [به ورطه سقوط و هلاكت مى‏ كشانيم‏ (5)

رابعا: در برخی روایات آمده است که انسان در برابر تمام آنچه که می بیند و توان تأمین آن را ندارد اجر و عوض خواهد داشت:
حسین بن کثیر خزّاز می گوید امام صادق(علیه السلام) از من پرسید:
«قَالَ لِي أَ مَا تَدْخُلُ السُّوقَ أَ مَا تَرَى الْفَاكِهَةَ تُبَاعُ وَ الشَّيْ‏ءَ مِمَّا تَشْتَهِيهِ فَقُلْتُ بَلَى فَقَالَ أَمَا إِنَّ لَكَ بِكُلِّ مَا تَرَاهُ فَلَا تَقْدِرُ عَلَى شِرَائِهِ حَسَنَةً»؛ آیا تا به حال به بازار نرفته ای که ببینی میوه یا آنچه که تو به آن میل داری فروخته میشود(و تو توان خرید نداری؟) عرض کردم: بله؛ فرمود: تو برای تمام آن چیزهایی که می بینی و توان خرید آن را نداری در قیامت پاداش خواهی داشت.(6)
بنابراین مطلقا نداری دنیوی و این حسرت خوردن ها ملاک عذاب انسانها نیست.

پی نوشت ها:
1. طه:131/20.
2. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دار احیاء تراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق، ج67، ص317.
3. سجده:21/32.
4. زخرف:43/ 32-35.
5. اعراف:182/7.
6. کلینی، محمد، الكافي، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج2، ص264، ح17.

موضوع قفل شده است