جمع بندی سوالات و شبهاتی در رابطه با علم غیب پیامبر و ائمه علیهم السلام

من یک سوال از شما می پرسم، اگر معلمی بگوید این شاگرد من قطعا در آخر سال نمره نمی آورد آیا اختیار آن شاگرد از میان میرود؟! خیر ، چون آگاهی و پیشگویی معلم ربطی به افتادن آن شاگرد ندارد، بلکه معلم از علل نمره نیاوردن(درس نخواندن) باخبر است، لذا نتیجه کار آن شاگرد را پیش بینی میکند.

زمانی موجب جبر می شود که چون ما می دانستیم فلان اتفاق می افتد فلان اتفاق بیفتد، اینجا بله جبر است، چون علم ما علت آن حادثه بوده، اما گاهی اینطور نیست، بلکه علم ما به علت آن حادثه علم پیدا می کند و لذا حادثه را پیش بینی می کند اینجا جبر نیست، مثل این که شما چون میدانی دوستتان از رنگ آبی خوشش می آید قبل از اینکه او لباس آبی بخرد شما می دانید که لباس آبی خواهد خرید.

در علم غیب هم اگرچه ما مستقیم به عوامل آن وقایع علم نداریم، اما خدایی که به همه علل و عوامل علم دارد، می گوید فلان حادثه اتفاق خواهد افتاد و آن را به عنوان علم غیب به انبیاء فرموده و آنها را آگاه میکند، پس میگوید این حادثه به خاطر عواملش اتفاق خواهد افتاد، نه به خاطر این که من می دانم! بلکه به خاطر اینکه علل آن موجود است، یعنی به خاطر ضعف نظامی یا هر چیزی دیگری ایران از روم شکست میخورد!

(البته برخی آیه را به گونه دیگری معنا میکنند، یعنی روم بار دیگر از ایران شکست خواهد خورد، البته این معنا در اصل بحث دخالتی ندارد، در هر دو صورت پیشگویی است)

زمانی موجب جبر می شود که چون ما می دانستیم فلان اتفاق می افتد فلان اتفاق بیفتد، اینجا بله جبر است، چون علم ما علت آن حادثه بوده، اما گاهی اینطور نیست، بلکه علم ما به علت آن حادثه علم پیدا می کند و لذا حادثه را پیش بینی می کند اینجا جبر نیست، مثل این که شما چون میدانی دوستتان از رنگ آبی خوشش می آید قبل از اینکه او لباس آبی بخرد شما می دانید که لباس آبی خواهد خرید.

در علم غیب هم اگرچه ما مستقیم به عوامل آن وقایع علم نداریم، اما خدایی که به همه علل و عوامل علم دارد، می گوید فلان حادثه اتفاق خواهد افتاد و آن را به عنوان علم غیب به انبیاء فرموده و آنها را آگاه میکند، پس میگوید این حادثه به خاطر عواملش اتفاق خواهد افتاد، نه به خاطر این که من می دانم! بلکه به خاطر اینکه علل آن موجود است، یعنی به خاطر ضعف نظامی یا هر چیزی دیگری ایران از روم شکست میخورد!

(البته برخی آیه را به گونه دیگری معنا میکنند، یعنی روم بار دیگر از ایران شکست خواهد خورد، البته این معنا در اصل بحث دخالتی ندارد، در هر دو صورت پیشگویی است)

کدام کاربر بود که منکر علم خدا به آینده بود ؟
کسی یادش هست ؟

ه دنیا آمدن یا نیامدن که موضوعیت ندارد، آنچه که ملاک است علم و شناخت نسبت به آن شخص یا علل و عوامل تصمیم گیری است، اگر شما بدانید که این کسی که فردا قرار است به دنیا بیاید در جوانی از رنگ آبی خیلی خوشش می آید، خب طبیعتا قبل از تولدش می توانید انتخابش را یش بینی کنید.
پیش بینی شما در گرو علم شما به سلیقه اوست، اما اینکه این علم چه زمانی برای من حاصل می شود دخالتی در قدرت پیش بینی ندارد! این علم چه بعد از تولد باشد، چه قبل از تولد، چه حین تولد فرقی نمی کند. درست است که شناخت انسان ها قبل از تولدشان برای ما سخت است، اما ما که از علم غیب انسان سخن نمیگوییم، ما از علم خداوند که خالق این انسان و خالق علل و عوامل این انسان هست سخن میوییم، خداوند خالق همه چیز است، هم خود این بچه، و هم تمام آنچه در رشد و شکل دهی به سلیقه او نقش دارد، هیچ چیز بر او پوشیده نیست.

[="Arial"]

اینجانب چون هنوز آینده واقع نشده پس علم به آن هم وجود ندارد

متاسفانه شما در این خصوص استبعاد دارید، آگاهی بشری را دائما ملاک قرار می دهید و آن را با آگاهی خداوند قیاس می کنید، بله آگاهی بشر چون ناقص است هیچ پیش بینی 100 درصد نیست، اما بنده از یک قاعده کلی دارم سخن می گویم، شما قبول ندارید که اگر آگاهی به علل و شرایط 100 درصدی باشد، نتیجه پیش بینی هم 100 درصدی خواهد بود؟ 100 درصد این را قبول دارید، مثلا امروز می بینید که منجمین زمان و ساعت دقیق خورشید گرفتگی در 50 سال دیگر را پیش بینی می کنند و سر آن ساعت و دقیقه محقق می شود، چون علم آنها به شرایط 100 درصدی است و لذا نتیجه پیش بینی هم 100در صدی خواهد بود.

نگویید در علوم تجربی فرق می کند، چون قاعده که یک قاعده عقلی است و تخصیص بردار نیست، قاعده این است: "علم به علت، موجب علم به معلول می شود"

نگویید در علوم تجربی فرق می کند، چون قاعده که یک قاعده عقلی است و تخصیص بردار نیست، قاعده این است: "علم به علت، موجب علم به معلول می شود"؛ فقط تشخیص علل در علوم انسانی، دشوارتر از تشخیص علل در علوم تجربی است، لذا پیش بینی در علوم انسانی آماری شده، اما در علوم تجربی اینچنین نیست.

اما در مورد خداوند که همه چیز هم انسان ها و هم علل طبیعی مخلوق او هستند، دیگر جهل به این علل معنا ندارد، او هم به ذره ذره علل در علوم انسانی آگاه است و هم به ذره ذره علل در علوم تجربی احاطه دارد، لذا پیش بینی آماری برای خدا معنا ندارد. پیش بینی آماری برای کسی است که از علت ها بی خبر است، لذا طبق آمار برآورد می کند.

در یک کلام شما برای رد حرف بنده یکی از این مقدمات را باید رد کنید:

مقدمه اول: علم به علت موجب علم به معلول می شود.

خیر چنین علمی نمیتواند وجود داشته باشد زیرا مطابق ذات ماده نه ما به عنوان انسان یا هیچ موجود غیر انسانی نمیتواند علم صد درصدی به علتها و یا اشیاء پیدا کند (اصل عدم قطعیت هایزنبرگ)

اگرچه این مقدمه شما باید ثابت شود ولی شاید بتوان پذیرفت که همه قوانین را میتوان دانست
ولی آیا میتوان قوانین بنیادین را خلق کرد ؟ (قوانین بنیادین فیزیک)
و در ادامه گستاخ تر و جسورتر آیا میتوان اصول منطق را خلق کرد؟ مثلا اصل منطقی: « جمع اضداد محا ل هست» آیا از روز ازل که هیچ نبوده آیا خداوند میتوانسته چنین اصل منطقی را بنیان نگذارد و اگر به این نتیجه برسیم که چنین خواستی ناشدنی است یعنی خدا خالق قوانین نیست پس خدا خالق همه اصول و یا شاید قوانین دیگری هم میتواند نباشد میتواند به همه قوانین هم مطلع نباشد ولی برای اینکه این قضیه کشدار نشود و از بحث دور نمانیم میپذیریم که خداوند همه قوانین را میداند یا خلق کرده

فیزیک کوانتوم تفسیرهای متعددی دارد، و تفسیر فیزیکدانانی چون ماکس پلانک، دیوید بوم، و نلیز بور بر خلاف تفسیر هایزنبرگ، حاکی از قوانین واقعی در جهان زیر اتمی است که انسان به آنها جهل دارد، یعنی از دیدگاه ایشان این عدم قطعیت به خاطر محدودیت آگاهی انسان است، نه اینکه در واقع هیچ قانون و قاعده مشخصی وجود نداشته باشد.(ایان باربور، علم و دین، بخش سوم)

ثانیا اصل علیت یک اصل بدیهی فلسفی است و انکار آن مستلزم تناقض است، و نمی توان با علوم تجربی آن را نقض کرد.(عبدالحسین خسروپناه، کلام نوین اسلامی، ج1، ص99)

تمام مواردی که شما می فرمایید، و اشاره به تلرانس دارید همه از جهل به علت است، نه نقض قاعده، من عرض می کنم اگر علم به علت باشد قطعا انسان علم به معلول خواهد داشت، اما مثال های شما همه مواردی است که انسان نسبت به علت جاهل است، چون تلرانس یعنی خطا، خب پای خطا که به میان آید، یعنی عدم العلم، و این نقض قاعده نیست، چون قاعده می گوید جایی که علم به علت باشد، نه جهل به علت، در این مواردی که شما می فرمایید که بنده هم حرفی ندارم که پیشگویی محقق نمیشود! شما برای رد قاعده باید جایی را بگویید که ما علم به علت داشته باشیم، اما علم به معلول حاصل نشود.

بینید قوانین عالم به تبع موجود شدن عالَم پدید می آیند، پس می توان قوانین را هم مخلوق خداوند دانست، اگرچه برخی از قوانین ضروری هستند، مثل عدم اجتماع ضدیتن و اینها، اما بالاخره بستر تحقق این قوانین عالَمی است که خداوند آفریده است.
ثانیا: ما به دنبال آگاهی خداوند هستیم، مهم این است که خداوند به تمام این قوانین آگاه باشد.

چون ما که از درصد بحث نمی کنیم، ما از اصل امکان پیشگویی سخن می گوییم، اگر امکان داشته باشد، مطلقا امکان دارد، و اگر امکان نداشته باشد، مطلقا امکان ندارد.

ثانیا: من از شما یک سوال می پرسم: می بینید که امروزه می شود خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی را در ده ها سال بعد پیشگویی قاطعانه کرد، یا ساعت طلوع خورشید و غروب آن را به دقت می شود از قبل اعلام کرد، خب شما که میگویید پیش بینی دقیق مطلقا امکان ندارد، اینها را چطور توجیه می کنید؟

صل عدم قطعیت به احتمالات توجه دارد.و به معنی نبود حتمیت در جهان زیر اتمی میباشد.بنابراین علیت لزوما به معنای حتمیت نیست.ما انسانها چون حتما باید اندازگیری کنیم تا علم داشته ب اشیم پس نقش ناظر رو داریم.یعنی با ناظر بودن بر جهان خود تاثیر میگذاریم و احتمالات بوجود میاد و نظریه کاملا اثبات نشده جهانهای موازی هم بر پایه همین احتمالات واقع شده.اما خدای عالم مطلق بر همه احتمالات عالم است در نتیجه نیاز به اندازه گرفتن ندارد.

هر چیزی که خلق کردنی نیس.قوانین منطقی در علم خدا وجود دارند.ما فکر میکنیم قوانین منطقی جدا از خدا هستند اما این تصور درست نیست.

مثل آیت الله سید احمد خوانساری یا عارفای دیگر از حوادث آینده، یا زمان مرگ خود یا حوادثی که برای دیگران قرار است اتفاق بیفتد خبر می دهند، آن موقع پذیرش آن برای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) دشوار است؟

اگر بپذیریم علم غیب وجود دارد یعنی پذیرفته ایم زمان تحقق و سرنوشت مختوم اشیاء و موجودات قبل از بوجود آمدنشان درجایی مثلا لوح محفوظ وجود داشته است بعد اشیاء و موجودات به ترتیب و با نزول اسباب و علتهای ما قبل خود رفته رفته صورت واقع به خود گرفته اند بنده هم گفتم اگر به چنین عقیده ای اعتقاد داشته باشبم این یعنی جبر

علم غیب از ازل بوده حتی زمانی که موضوعات آن هر گز نبوده اند

اگر خدا بداند كه انسان راه c را انتخاب میکند به تبع خواست خدا هم پیش می آید و این جبر است چون خواسته انسان نیست

یعنی انسانی که کافر میشود خواسته خدا بر کفر او است یا نه؟
اگر خواسته خدا بر او تحمیل شده که جبر است[چون در اختیار او دیگر نیست]
و اگر نشده یعنی انسان کاری خلاف خواسته خداوند انجام داده که محال است
این آلترناتیو هر دو باعث رد اختیار انسان میشود

سلام
شما بين دو جملهء زير خلط كرده ايد (به تقدم و تاخر رخدادها دقت بفرمائيد):

الف) در لوح محفوظ نوشته شده كه آقاي x در تاريخ 91/1/1 دزدي ميكند
ب) آقاي x در تاريخ 91/1/1 دزدي ميكند و اين موضوع در لوح محفوظ نوشته شده

شما حالت الف را در نظر مي گيريد و حكم به جبر مي دهيد. در حاليكه آنچه واقع ميشود حالت ب است

الف) در لوح محفوظ نوشته شده كه آقاي x در تاريخ 91/1/1 دزدي ميكند
ب) آقاي x در تاريخ 91/1/1 دزدي ميكند و اين موضوع در لوح محفوظ نوشته شده

شما حالت الف را در نظر مي گيريد و حكم به جبر مي دهيد. در حاليكه آنچه واقع ميشود حالت ب است

شبیه حضرت علی به انبیا از این خاطر باطله چون علی علیه السلام اولانبی نبوده دوم هم معصوم نبوده و غیره...

الف)من[لوح محفوظ] می دانم که برنامه شطرنج[آقای ایکس] در اولین حرکت سرباز را دو خانه به جلو میبرد
ب)برنامه در اولین حرکت سرباز را دو خانه به جلو می برد و این را من می دانم
می بینید؟
اگر جبر هم اتفاق افتاده باشد گزینه ب حالت جبری را از بین نمی برد

سلام
وقتي انتخاب ميكند ، ديگر چطور جبر است؟!

خداوند دوست دارد ما وارد بهشت بشويم
حالا كسي نمي خواهد وارد بهشت بشود و به قول شما كافر ميشود
آيا كافر شدنش از روي جبر بوده؟ نه ، چون اختيار تشريعي داشته
آيا از حيطهء خواست خدا بيرون آمده؟ نه ، چون اجبار تكويني داشته

فكر كنم ابتداي جملهء آخر چيز ديگري مي خواستيد بنويسيد (بخش بولد شده)

در حالت "ب" برنامه (آقاي ايكس) مي توانست اسب را حركت دهد يا سرباز را يك خانه به جلو ببرد يا بجاي اين سرباز كه حركت داده سرباز ديگري را حركت دهد

ایا اختیار به عمل بد من [در عالم تشریع که مختار میدانید] علت العلل آن خود من هستم؟یا خداست؟
اگر من هستم شما واجب الوجود[علت العلل را رد کردید]
اگر من نیستم شما خدارا مسئول عمل بد من کرده اید

خیر نمی تواند چون خواسته من که به صورت برنامه نویسی و توابع در آمده حرکت به جلوی سرباز است و برنامه اسب را نمی تواند حرکت دهد

علت العلل قطعاً خداست ، اما علت العللِ چه چيزي؟

دقت بفرمائيد:
خداوند علت همه چيز است ، از جمله علتِ اينكه شما اختيار و قدرت انتخاب داريد

اگر منظور شما اين بوده كه قياس نادرستي انجام داده ايد
به اين بخش از صحبت شما فعلاً پاسخي نمي دهم. همان پست 78 را بخوانيد و گفتگو را ادامه دهيد تا مباحث قاطي نشود
اگر هم مطلبي در زمينه اين جملهء خودتان داريد در ادامهء همان پست مطرح بفرمائيد

علت العلل عمل بد من خداست یا نه؟

اما جزئی تر میگویم علت العلل عمل بد انسان خداست یا خود انسان؟

کبریبتی را من آتش میزنم علت آتش کبیریت گرم شدن کلاهک آن است علت گرم شدن کلاهک حرکت جنبشی دست من است علت حرکت جنبشی دست من خود من هستم
پس مسئول آتش گرفتن کبریت گرم شدن کلاهک نیست بلکه من هستم

نه

با سلام و احترام

بنده هم میلاد با سعادت حضرت ولی عصر(عج) رو خدمت شما تبریک عرض کرده، و آرزوی بهترینها را برای شما دارم

من بر خلاف شما اصلا به این چیزها ایمان نمی آورم، چون اینها ملاک حقانیت نیست،

من خودم به شخصه دو بار با مقابل آن هم برخورد داشته ام، اشخاصی که از نظر اعتقادی بر باطل بوده اند اما توان تشحیص آینده را با کمی ابهام داشته اند.

و برایم عجیب است که باور این موارد برای دوستان عجیب است!

جناب hessam عزیز اتفاقا بنده می خواهم بگویم اینچنین نیست، بله درست است که خداوند هرچه را به اراده تکوینی که اراده کند تحقق می یابد، اما یانجا اراده کرده که انسان ها با اختیار رفتارشان را انجام دهند، اما به خاطر شناخت دقیق عوامل درونی و بیرونی می داند که انسان چه چیزی را انتخاب می کند.

من نمی خواهم بگویم چون خداوند علم دارد، ما انسان های خوبی خواهیم بود ! بلکه می گویم خداوند علم دارد به اینکه ما انسانهای خوبی خواهیم شد!

در بودن احتمالات قطعیت هست شما در آزمایشات کوانتومی با تکرار یکسان شرایط تنها احتمالهای یکسان و قطعی بدست می آورید نه نتیجه قطعی از یک جزء این احتمال و تاس انداختن جزو حتمی هست چه خدا باشید چه انسان همیشه مواجه با احتمال هستید ربطی به اندازه گیری ندارد چه اندازه بگیرید چه نگیرید جهان با این احتمالات پیش میرود

وفتی همه چیز را از خدا میدانید لابد قوانین هم از خداست
ولی اگر بر این باور باشیم که هر چیزی نیاز به خلق شدن ندارد بسیاری از ابهامات رفع میشود ولی خدای ادیان محدودتر میشود

به جزعلت خدا ،علت خود به خودی دیگری داریم که ب خدا نرسد؟
چون فرمودید علت العلل عمل بد من خدا نیست

شما میگویید اراده خداوند بر اختیار انسان است؟ نه فعل صادره از انسان؟

"عمل" شما از خداست و "بد" بودن آن از خودتان

فعل انسان هم ارادهء خداوند است

عرض سلام مجدد
بنده منکر وجود احتمالات در جهان کوانتومی نیستم .اما ما انسانها در مکان و زمانی محصور هستیم و نمیتوانیم تمامی احتمالات رو در یک لحظه تعیین کنیم.چون زمان بر ما و ماده حاکم است.اصلا همین ویژیگ زمان و مکان ماده هست که ذات ماده با احتمالات پیش میرود.در نتیجه به عنوان مثال در مورد مکان حضور الکترون بنا به تصادف وقتی اندازگیری میکنیم و نقش ناظر رو داریم یک مکانی برای حضور الکترون تعیین مشود.چون مکان حضور الکترون با احتمالات مختلفی توزیع میشود.همانند انداختن تاس چون هر دفعه نمیتوانیم همه عوامل رو اندازگیری کنیم نمیتوانیم با قطعیت بدانیم تاس چه عددی نشان میدهد.اما اگر میتوانستیم همه عوامل مثلا اندازه نیرو جهت اعمال نیرو بر تاس و ارتفاع رو تعیین کنیم با قطعیت میتوانستیم بدانیم در تاس چه عددی ظاهر میشود.خدایی که در دین معرفی میشود به تمام علل و عوامل داناست و بیرون از چارچوب زمان و مکان قرار دارد در نتیجه به تمام احتمالات و حالت ها دانا هست.از جمله همین حرکت الکتون داخل فضای اروبیتال که با احتمالات توزیع میشود.

هر چیز یعنی هر مخلوق.تنها مخلوقات یا پدیده ها نیاز به خلق شدن دارند.در مورد قوانین چون وجود قوانین بدون وجود یک مخلوق معنا پیدا نمیکند ما به زبان مسامح امیز هم میتوانیم بگوییم قوانین هم مخلوق خدا هستند.برای مثال قانون علیت چیزی نیست که اول بگیم خدا قانونی بنام علیت خلق کرد بعد علت و معلول رو خلق کرد.بلمه خدا وقتی سلسله علل و معلولها رو خلق میکند رابطه علت با معلول قانون علیت رو در ذهن انتزاع می شود. .چون بدون علت و معلول قانون علیت مفهوم و معنا ندارد .
خب ایا با توجه به این مثال خدا محدودتر شده؟

نقل قول:

اگر بپذیریم علم غیب وجود دارد یعنی پذیرفته ایم زمان تحقق و سرنوشت مختوم اشیاء و موجودات قبل از بوجود آمدنشان درجایی مثلا لوح محفوظ وجود داشته است بعد اشیاء و موجودات به ترتیب و با نزول اسباب و علتهای ما قبل خود رفته رفته صورت واقع به خود گرفته اند بنده هم گفتم اگر به چنین عقیده ای اعتقاد داشته باشبم این یعنی جبر

نقل قول:

سلام
شما بين دو جملهء زير خلط كرده ايد (به تقدم و تاخر رخدادها دقت بفرمائيد):

الف) در لوح محفوظ نوشته شده كه آقاي x در تاريخ 91/1/1 دزدي ميكند
ب) آقاي x در تاريخ 91/1/1 دزدي ميكند و اين موضوع در لوح محفوظ نوشته شده

شما حالت الف را در نظر مي گيريد و حكم به جبر مي دهيد. در حاليكه آنچه واقع ميشود حالت ب است
اشكال شما در اين قسمت است:

نقل قول:

وشته اصلی توسط متحیر
علم غیب از ازل بوده حتی زمانی که موضوعات آن هر گز نبوده اند
جملهء فوق براي ما مخلوقات معنا دارد نه براي خدا
براي خداوند "زماني كه نبوده اند" معنا ندارد چون زمان بر خداوند مترتب نيست

اين صحبت شما مانند آن پرسش است كه ميگويند خداوند "قبل" از خلقت چه ميكرده؟
در حاليكه "قبل" و "بعد" براي ما انسان ها معنا دارد نه براي خداوند

در مثالي كه گفتم ، آقاي x خودش در تاريخ مورد نظر مرتكب دزدي شده نه آنكه كسي او را اجبار كرده باشد
منتهي زمانِ اين عمل براي من و شما متفاوت است با آنچه براي خداست

ما انسان ها اينطور ميگوئيم: آقاي x در تاريخ 91/1/1 مرتكب دزدي خواهد شد
اما اين موضوع براي خدا اينگونه است: آقاي x در تاريخ 91/1/1 مرتكب دزدي شده است

اهل سنت بعد از نبی اکرم(ص) کسی را معصوم نمی دانن

از خواهران اهل سنت ما

بله حرف شما درست است، علیت قابل تجربه نیست و این اشتباه بسیاری از فلاسفه تجربه گرای غربی است، که خواستند با تجربه علیت را اثبات کنند! کسی که صادقانه پای تجربه گرایی اش ایستاد و گفت علیت با تجربه قابل اثبات نیست هیوم است.

اما برادر من ، بنده عرض کردم اصل بدیهی فلسفی، نه تجربی! من هم می دانم آنچه که شما دارید می بینید و تجربه می کنید صرف تقارن پدیده ها است، لذا انسانی که این تقارن را مشاهده می کند با قاطعیت نمی تواند بگوید علت این حادثه چه بود، اما عقل می فهمد این حادثه حتما علتی دارد، چون تا الان محقق نشده بود، و الان محقق شد! وجود کسی یا چیزی که هستی عین ذاتش نیست لاجرم از علتی نشأت گرفته، ترجیح بلا مرجح که نمی شود، چیزی که تا به حال وجود نداشته هم که نمی تواند علت وجود خود شود! پس مگر می شود بدون علت باشد! نپذیرفتن اصل علیت، تأکید می کنم «اصل علیت» به اجتماع نقیضین منجر می شود. اگرچه با تجربه نمی شود این علت را به صورت قطعی تشخیص داد، اما اصل وجود آن را عقل به بداهت می فهمد!

شما که فرمودید اصل علیت یک اصل بدیهی فلسفی است باید بگویم چنین نیست صرفا بر اساس تجارب ما علیت را یک اصل بدیهی قرار داده ایم اگر چه از لحاظ فلسفی مانند هیوم میتوان اصل علیت را به چالش کشید
سپس اینکه ما تسلط کامل به تمام جهان و تمام زمان نداریم ممکن است در آینده وقایعی بی علت باشند همبن عدم تسلط بر تمام زمان و ککان این بدیهی بودن علیت را زیر سؤال میبرد.
در حقیقت این امر بدیهی یک امر استقرایی است نه کلی
ما صرفا وقایعی را میبینیم که متناظر یکدیگرند ولی علیت و خود علیت را درنمی یابیم
و از لحاظ تجربی هم بعضی آزمایشات کوانتومی از لحاظ ترتیب زمانی اصل علیت را به چالش میکشاند
و بعد علیت یک برهان تنیده در زمان هست چنانچه زمان را از معادلات و مشاهدات خود برداریم هیچ چیز علت هیچ چیز دیگر نیست ب پیامد الف نیست و در بی زمانی ب و الف هر دو حاضر هستند و این علیت درباره خدایی که زمان بر او راه ندارد ولی عامل زمان و مکان میشود قضیه بسیار بغرنج و غیر قابل حل می آفریند.
به هر روی علیت را نمیتوان اثبات کرد و نه آنرا انکارکرد.
علیت در زندگی روزمره ما اهمیت اساسی دارد آن چنان اساسی که آنرا بدیهی میدانیم و بدون بدیهی فرض کردن علیت قادر به ادامه و محاسبات در زندگی مان نیستیم

بنده اصرار دارم بگویم ادله شما، ادله کارآمدی در این بحث نیستند این است که شما مقهور فلسفه و علوم غرب شده اید، به گونه ای که می خواهید همه چیز را با تجربه حسی به دست آورید و ماوراء آن را منکر می شوید، در حالی که خود غرب هم در این خصوص سرش به سنگ خورده!

اگر علم پیشینی منجر به جبر بشود

این ور بوم زمستان آن ور بوم تابستان که نمی شود!

آتشی اینجا وجود ندارد، اما اگر من آتشی روشن کنم شما حاضرید دستتان را روی آن بگیرید؟ یا وارد آن شوید؟ صد در صد می گویید خیر، با اینکه آتشی هنوز اصلا وجود ندارد، چطور سوختن را قبل از اینکه آتشی وجود داشته باشد پیشگویی کردید؟ و شکی در سوختن هم نمیکنید! خواهش می کنم در استدلال منطقی باشید.

و دو نکته دیگر جهت تکمیل خدمت شما عرض می کنم:

اولا: خود شما می پذیرید که با تحلیل و آمار، یک اطلاعات نسبی از آینده می توان به دست آورد، خب این پیش بینی 10 درصدی یا20 درصدی از کجا حاصل می شود؟ از تحلیل علل و عوامل؛ خب وقتی می شود با اطلاع 20 درصدی یک پیش بینی 20 درصدی داشت چرا نشود با آگاهی 100 درصدی ، یک پیش بینی 100 درصدی داشت؟ یا شما باید بگویید مطلقا علم پیشین ما حتی 10 درصد هم ممکن نیست! یا اگر گفتید 1درصد احتمال دارد آینده را پیش بینی کرد باید امکان پیش بینی 100 درصدی را هم بپذیرید.
چون ما که از درصد بحث نمی کنیم، ما از اصل امکان پیشگویی سخن می گوییم، اگر امکان داشته باشد، مطلقا امکان دارد، و اگر امکان نداشته باشد، مطلقا امکان ندارد.

ثانیا: من از شما یک سوال می پرسم: می بینید که امروزه می شود خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی را در ده ها سال بعد پیشگویی قاطعانه کرد، یا ساعت طلوع خورشید و غروب آن را به دقت می شود از قبل اعلام کرد، خب شما که میگویید پیش بینی دقیق مطلقا امکان ندارد، اینها را چطور توجیه می کنید؟

خب همین حرف شما تصدیق حرف بنده است، من برایم عجیب است که چرا دقت نمی کنید؟!
شما اگر می گویید پیش بینی در یک مقطع محدود زمانی ممکن است، یعنی علت محال بودن آن در زمان طولانی را به خاطر محدودیت انسان در تشخیص عوامل می دانید، نه اصل آن(دقت کنید)، وگرنه در جایی مثل نجوم که انسان اطلاعاتش دقیق تر است می شود پیش بینی های چندصد ساله داشت، پس شما هم پیش بینی را در گرو علم انسان می دانید.
والا اگر طبق ادعای شما پیش بینی محال بوده و ربطی به علم انسان نداشت، حتی پیش بینی وقایع فردا هم ممکن نبود!

عدم پیش بینی دقیق و صد درصدی ما بخاطر ذات جهان ماده هست نه درجه تسلط ما به علم مثلا اعدادی هستند که انتها ندارند مثل عدد پی از آن برای تعیین مساحت یا محیط یک دایره استفاده میکنند به کرات در محاسبات علمی از عدد پی استفاده میشود این یعنی هیچ دایره ای را نمیتوان به دقت صد در صدی تعیین مساحت کرد این عدم تعین و پیش بین ذاتی است ربطی به انسان و غیر انسان ندارد حتی خدا هم نمیتواند تعیین صد درصدی مساحت دایره بکند کما اینکه انسان هم نمیتواند این رامثال آوردم که اگر قوانین را هم بدانیم باز هم نمیتوانیم

آن چیز[بدی خوبی عمل بد هرچه که هست] اگر علت العلل آن به خدا ختم نشود مخالف فلسفه اسلامی و اسلام می شود

از روز ازل سرنوشت تمامی خلایق ثبت هست پس رفتار و کردار من در زمانی که از روز ازل برای من مقدر شده خواه نا خواه مطابق آنچه برای من دانسته شده محقق میشود این از نگاه من یعنی جبر

امیدوارم با این مثالها درک خود را از نظر شما رسانده باشم ولی باز هم به نظر من این جبر هست

سلام حسام عزیز و عذرخواهی بابت تاخیر در پاسخ
لطفاً سخن اسلام را با ذکر منبع قرار بدهید و بفرمائید دقیقاً در چه بخشی اختلاف می بینید؟
چون به نظر من میرسد که بحث "علت العلل" را اشتباه برداشت کرده اید

این قسمت از سخنان جناب متحیر برای من بسیار جالب و آموزنده بود
استاد مسلم بزرگوار عزیز تر از جان در این مورد چطور توجیهی می توان کرد؟
نظریه آشوب و اعداد گنگ که ناشمارا هستند و موارد دیگر توجیه درست دینی نمی تواند داشته باشد مثل اینکه