جمع بندی خوردن غذا توسط مردگان!

سؤال:
آیا غذاهایی که برای مردگان خیرات می‌شود، با همان ویژگی مادیشان به آنان می‌رسد یا به نحو دیگری؟

پاسخ:
آن چه در اسلام درباره خیرات مد نظر است ارسال ثواب آن برای مردگان خویش است نه ارسال خود آن مواد غذایی با وجود مادیشان؛ در غیر این صورت، همانند برخی از ادیان غیر الهی، دستور داده می‌شد همراه با دفن جسد مرده، غذا هم کنار مردگان دفن شود تا از آن‌ها بهره ببرند.

در حدیثی از پیامبر(صلی الله علیه وآله)آمده است:

«مَا تُصُدِّقَتْ لِمَيِّتٍ فَيَأْخُذُهَا مَلَكٌ فِي طَبَقٍ مِنْ نُورٍ سَاطِعٍ ضَوْؤُهَا يَبْلُغُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ثُمَّ يَقُومُ عَلَى شَفِيرِ الْخَنْدَقِ فَيُنَادِي السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ الْقُبُورِ أَهْلُكُمْ أَهْدَى إِلَيْكُمْ بِهَذِهِ الْهَدِيَّةِ فَيَأْخُذُهَا وَ يَدْخُلُ بِهَا فِي قَبْرِهِ»؛ هر صدقه که براى مرده داده مى شود مى گیرد آن را ملکى در طبقى نور که درخشان است شعاع آن و مى رسد به هفت آسمان پس مى ایستد بر لب قبر و فریاد مى کند: اَلسَّلامُ عَلَیکمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ؛ اهل شما فرستادند این هدیه را بسوى شما پس آن را مى گیرد و داخل در قبر خود مى کند. (1)

همانطور که از این حدیث استفاده میشود صدقاتی که بازماندگان به عنوان خیرات میدهند علاوه بر حقیقت مادی یک حقیقت معنوی نیز دارند که همان حقیقت معنوی تحت عنوان ثواب به اموات میرسد نه ماهیت مادی آنها زیرا مثلا خوراک یا نوشیدنی ای که به عنوان صدقه به فقیر داده میشود توسط او مصرف میشود و ماهیت مادی آنها باقی نمیماند تا فرشته الهی به آسمان ببرد.

حدیث دیگری که با صراحت بیشتر در این باره سخن گفته را نقل میکنیم:

امام صادق(علیه السلام)فرمود: «يَدْخُلُ عَلَى الْمَيِّتِ فِي قَبْرِهِ الصَّلَاةُ وَ الصَّوْمُ وَ الْحَجُّ وَ الصَّدَقَةُ وَ الْبِرُّ وَ الدُّعَاءُ وَ يُكْتَبُ أَجْرُهُ لِلَّذِي يَفْعَلُهُ وَ لِلْمَيِّتِ»؛ داخل میشود بر میت در قبرش، هر كدام از نماز، روزه ، حج ، صدقه و نیکی و دعا و نوشته میشود اجر آن براى كسى كه این اعمال را انجام مى دهد و نيز براى میت.(2)

طبق این روایت، حقیقت معنوی اعمالی که برای میت انجام میشود به او داده شده و به عنوان اجر در پرونده اعمالش ضبط و ثبت میشود.

بنابراین حقیقت معنوی صدقات است که به اموات میرسد البته این حقیقت معنوی میتواند به شکل خوراکی و آشامیدنی به میت برسد. توضیح مطلب اینکه، عقل انسان شکی ندارد که خوردن و آشامیدن دنیوی با خصوصیات دنیوی اش برای بدن‌هایی که خصوصیات دنیوی دارند، منحصر به دنیاست و در عالم دیگر وجود ندارد؛ اما به هیچ وجه انکار نمیکند که خوردنیها و آشامیدنیهایی نیز متناسب با عوالم دیگر و بدنهای موجود در آن عوالم، وجود داشته باشند.

قرآن، خوراکیها و آشامیدنیها را از جمله نعمتهایی معرفی میکند که در عالم آخرت نصیب بهشتیان میشود:

«يَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ؛ بِأَكْوابٍ وَ أَباريقَ وَ كَأْسٍ مِنْ مَعينٍ؛ لا يُصَدَّعُونَ عَنْها وَ لا يُنْزِفُونَ؛ وَ فاكِهَةٍ مِمَّا يَتَخَيَّرُونَ؛ وَ لَحْمِ طَيْرٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ»؛ بر گِردشان پسرانى جاودان [به خدمت‏] مى‏گردند؛ با جامها و آبريزها و پياله [ها] يى از باده ناب روان؛ [كه‏] نه از آن دردسر گيرند و نه بى‏ خرد گردند؛ و ميوه از هر چه اختيار كنند؛ و از گوشت پرنده هر چه بخواهند. (3)

حتی بخشی از عقوبت دوزخیان در آخرت مربوط به مقوله خوردن و آشامیدن است:

«ثُمَّ إِنَّكُمْ أَيُّهَا الضَّالُّونَ الْمُكَذِّبُونَ؛ لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ؛ فَمالِؤُنَ مِنْهَا الْبُطُونَ؛ فَشارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَميمِ؛ فَشارِبُونَ شُرْبَ الْهيمِ؛ هذا نُزُلُهُمْ يَوْمَ الدِّينِ»؛ آن گاه شما اى گمراهان دروغپرداز؛ قطعاً از درختى كه از زقّوم است خواهيد خورد؛ و از آن شكمهايتان را خواهيد آكند؛ و روى آن از آب جوش مى‏نوشيد؛ [مانند] نوشيدن اشتران تشنه؛ اين است پذيرايى آنان در روز جزا. (4)

همچنین در عالم برزخ، امواتی که به بهشت برزخی وارد میشوند از نعمت خوردن و آشامیدن برخورداند. در روایتی از امام صادق آمده است:

«فَإِذَا قَبَضَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ صَيَّرَ تِلْكَ الرُّوحَ إِلَى الْجَنَّةِ فِي صُورَةٍ كَصُورَتِهِ فَيَأْكُلُونَ وَ يَشْرَبُونَ...»؛ مؤمن وقتى قبض روح ميشود، او را بسوى بهشت ميبرند، با بدن و صورتى نظير بدن و صورتى كه در دنيا داشت؛ مؤمنين در آنجا ميخورند و مى‏ آشامند. (5)

بنابراین، خوردن و آشامیدن منحصر به این دنیا نیست و در عوالم دیگر نیز متناسب با فضای هر یک، وجود دارد.

علامه طباطبایی در این باره میگوید: «انسان آخرت هم همان انسان دنيا است، ما يحتاج آخرتش هم همان ما يحتاج دنيا است، آنچه در دنيا وسيله استكمالش بوده است همان در آخرت هم وسيله استكمال اوست، خواسته ها و مقاصدش هم همان خواسته ها و مقاصد است». (6)

بنابراین این امکان وجود دارد که ثوابی که با خیرات به روح مردگان می‌رسد، در قالب خوراکی یا نوشیدنی مورد نیازشان و متناسب با عالم برزخ به ایشان برسد.

منابع:
(1) محمد بن محمد شعيري، جامع الأخبار، مطبعة حيدرية، چاپ اول، نجف، ص: 169.
(2) شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409 ق‏، چاپ اول، قم، ج‏2، ص: 444.
(3) واقعه(56): 17-21.
(4) واقعه(56): 51-56.
(5) محمد باقر مجلسى، بحار الأنوار، دار إحياء التراث العربي، 1403 ق‏، چاپ دوم،‏ بیروت، ج‏6، ص: 229.
(6) سید محمدحسین طباطبایی، تفسير الميزان، ترجمه: سيد محمدباقر موسوى همدانى، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم، 1374 ش، چاپ پنجم، قم، ج‏3، ص: 172.

سلام علیکم
لطف کنید روایاتی در مورد خیرات ذکر کنید
؟؟؟
با تشکر

با عرض سلام به شما دوست گرامی

میتوانید بخشی از روایات در این باره را در مفاتیح الجنان/بخش باقیات الصالحات/باب دوم/نماز برای اموات، و نیز کتاب وسائل الشیعه/ج8/ص276/باب استحباب التطوع بالصلاه و ...، مشاهده فرمایید.

در پناه حق