جمع بندی خدای شخصی و غیر شخصی

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
خدای شخصی و غیر شخصی

منظور از خدای شخصی و غیر شخصی چیست؟

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد صدیق

پرسش:
خدای شخصی و غیر شخصی چیست و قائلان آن چه کسانی اند.؟

پاسخ:
خدای شخصی، به معنای موجودی است مقدس و دارای الوهیت که مشخص است و دارای صفاتی است شبیه انسان. خدای غیر شخصی نیز خدایی است که مشخص نیست و با کل طبیعت و جهان هستی یکسان است.
به نظر می رسد، اگر منظور از خدای شخصی، خداوندی باشد که دارای صفات مشخص است و همانی است که در ادبیات قرآنی، حدیثی، کلامی و فلسفی (خصوصا فلسفه مشائی) مطرح است، تمام ادیان ابراهیمی معتقد به آن هستند. و خدای غیر شخصی که غالبا با همه خدایی و خدا انگاری طبیعت یکسان گرفته می شود، مورد تایید ادیان نیست.
خدایی که ادیان ابراهیمی و خصوصا دین اسلام مطرح کرده است از صفات و ویژگی هایی برخوردار است که شبیه ویژگی های انسان است.

این خدا قابل مخاطبه است و می توان با او سخن گفت و از او درخواست کرد و او را با ضمیر مخاطب مفرد مورد خطاب قرار داد: «ایاک نعبد و ایاک نستعین»؛ [بار الها] تنها تو را مى‏ پرستيم و تنها از تو يارى مى‏ جوييم.(1)
میتوان از او درخواست هدایت کرد: «اهدنا الصراط المستقیم»؛ ما را به راه راست هدايت فرما.(2)
او خدایی است که از خود، با ضمیر متکلم وحده یاد می کند: «أَوْفُوا بِعَهْدي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَ إِيَّايَ‏ فَارْهَبُون‏»؛ پيمان مرا وفا كنيد تا به پيمانتان وفا كنم، و تنها از من بيم داريد.(3)
و بالاخره او خدایی است که خود را با صفاتی مانند عالم، سمیع، بصیر، رحیم، غضب کننده و بخشنده معرفی می کند.

البته در این میان باید به چند مسئله توجه کرد.
نکته اول: دارا بودن این صفات به این معنا نیست که این صفات در خداوند به همان صورت و ویژگی هایی است که در موجودات ممکن و خصوصا انسان ها است، بلکه این صفات به صورت تنزیهی بر خداوند حمل می شود.(4)
نکته دوم: نباید وحدت شخصی وجود عرفانی را با همه خدایی یکسان دانست. همه خدای مدعی است که تمام موجودات در عین این که وجود واقعی دارند، خدا نیز هستند. به عبارت دیگر، مثلا انسان موجودی است واقعی و با حفظ حیثیت انسانی اش، خدا نیز هست. به علاوه، خدایان متعدد و متکثری وجود دارند (به تعداد موجودات عالم) اما وحدت شخصی وجود، معتقد به یک خداست و سایر موجودات را یا وهمی و خیالی می داند و یا وجودشان را گرچه غیر واقعی نمی داند، اما نه این که وجودی در عرض وجود خدا داشته باشند.

ـــــــــــــــ
(1) حمد/ 5.
(2) حمد/ 6.
(3) بقره/ 40.
(4) اموزش فلسفه، محمد تقی مصباح یزدی، ج2، درس65.

موضوع قفل شده است