جمع بندی ختم چهل روز

با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد میقات

جمع بندی   پرسش: من ختم 40 روز ذکر برداشتم که بخوانم البته نذر نکردم چه ساعتی بخوانم، ولی دیروز یادم رفت بخوانم، آیا اشکال دارد امروز دو بار ذکر بخوانم یا باید دو باره از اول شروع کنم؟   پاسخ: در روایات معصومین (علیهم السلام) دستور یا توصیه ای به ختم چهل روز ـ یعنی ذکر یا دعای خاصی را به منظور خاصی در مدت چهل روز تکرار کردن ـ نداریم؛ لذا در این موردی که اشاره فرموده اید، که نذر شرعی هم نکرده اید تا از آن طریق، بر شما چیزی واجب شده باشد، هر طور بخواهید می توانید عمل کنید و الزامی از طرف دین و شریعت نیست زیرا آدابی برای آن در دین و روایات معصومین (علیهم السلام) تعیین نشده است.   نکته اول: عدد چهل، موضوعیت خاصی دارد؛ به موارد ذیل توجه فرمایید: ـ چهل روز میقات حضرت موسی(علیه السلام) در کوه طور برای نزول الواح آسمانی(1) ـ چهل روز گریه و تضرع حضرت داوود (علیه السلام) به درگاه الهی، سپس خداوند متعال آهن را در دست او نرم کرد(2) ـ خوردن انار در چهل روز جمعه، صبح ناشتا، و نورانی شدن قلب و دور شدن وسوسه شیطان از دل(3) ـ چهل روز، خالص شدن برای خداوند (انجام واجبات و ترک محرمات)، و جاری شدن چشمه های حکمت از قلب بر زبان(4) ـ خوردن شراب (خمر) و قبول نشدن نماز تا چهل روز(5) ـ مراحل تکوین و تطور جنین (نطفه، علقه، مضغه، ...)، هر کدام چهل روز است(6) ـ و... لذا مداومت بر دعا یا ذکر یا قرآن و... به مدت چهل روز، می تواند ثمرات و آثار زیادی داشته باشد.   نکته دوم: بله ممکن است کسی بگوید تجربه شده که اگر بر فلان ذکر یا دعاء، مداومت داشته باشیم، مثلا چهل روز آن را ادامه دهیم، اثر بخش است و اگر برای برآوردن حاجت باشد، موجب استجابت دعا می شود. این هیچ اشکالی ندارد و ثواب نیز بر آن مترتب است، خصوصا مداومت بر آن؛ ولی همان طور که عرض شد، توصیه و دستوری از معصوم برای چنین روشی و برای این مدت، صادر نشده است لذا گرچه انجامش صحیح است و ثواب دارد ولی نمی توانیم آن را به دین و یا به معصوم نسبت بدهیم. البته در چنین تجربه هایی، معمولا گفته می شود چهل روز باید پشت سر هم باشد و اگر خلل و فاصله ای در بین آن چهل روز به وجود آمد، بایستی از ابتدا شروع شود.   بنابر این: گرچه عدد چهل، موضوعیت دارد، و گرچه تجربه ثابت کرده است که انجام برخی اذکار، اعمال یا دعاها در مدت چهل روز، نتایج و آثار و برکات زیادی دارد؛ ولی در خصوص این که ذکری خاص را معصوم توصیه کرده باشند که روشش این است که در مدت چهل روز، پشت سر هم انجام دهید، باید بگوییم چنین روایتی نداریم؛ لذا گرچه خوب و دارای ثواب است ولی چنین نیست که بگوییم معصوم دستور داده است.   پی نوشت ها: 1. اعراف: 7/ 142. 2. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 5، ص 74، ح 5. 3. همان، ج 6، ص 355، ح 16. 4. ابن بابويه، عيون أخبار الرضا (عليه السلام)‏، محقق/مصحح: لاجوردى، ‏ناشر: نشر جهان‏ ـ تهران، 1378 ق‏، چاپ اول، ج 2، ص 61. 5. الکافی، پیشین، ج 6، ص 401، ح 9و10. 6. همان، ص 13، ح 2.