جایگاه مردم درنظام اسلامی ازدیدگاه حضرت امام خمینی (ره)
تب‌های اولیه
[h=1][/h]
[/HR] از مجموعه رهنمودهای حضرت امام خمینی(ره)چنین استنباط می شود كه پس از اتكا به خداوند متعال،محور اصلی ونقش آفرین در پیروزی انقلاب وشكل گیری حكومت اسلامی درایران حضور و پشتیبانی مردم بوده است كه ایشان همواره برآن تاكیدداشته اند.
[/HR]
نقش و مشاركت مردم درحكومت: دراندیشه وسیره امام خمینی(ره) مشاركت مردمی به عنوان یك مساله اصلی، اساسی وتعیین كننده درحوزه تعیین سرنوشت مشترك عمومی موردتوجه وعنایت كامل قرارگرفته است. اوباتوجه به بنیانهای اسلامی، نگرش سیاسی خود و به پیروی از پیامبراسلام (ص) وپیشوایان راستین او،بارها برضرورت ورود مردم درصحنه سیاست وتصمیم گیریهای اساسی جامعه درقالب نهادهای حكومتی تاكید كرده وآن رابه عنوان بزرگ ترین عامل ثبات حكومت وضامن امنیت درجامعه معرفی نموده است. برای نمونه تاكید دارد:
«آگاهی مردم ومشاركت ونظارت وهمگامی آنهاباحكومت منتخب خودشان ،خودبزرگ ترین ضمانت حفظ امنیت درجامعه خواهدبود» ( صحیفه امام ، ج 4 ، ص 248).
مشاركت مورد نظر امام خمینی (ره)، مشاركتی همه جانبه ودرتمام ابعاد جامعه وازسوی همه مردم جامعه است كه اوازآن تحت عنوان مشاركت كامل همه مردم یاد می كندواصلاحات جامعه، تامین استقلال مملكت وآزادی مردم رادرسایه آن می داند:
«اساس كاریك جمهوری اسلامی،تامین استقلال مملكت وآزادی ملت ماو... اصلاحات لازم ... این اصلاحات با مشاركت كامل همه مردم خواهدبود.» (همان ، ج 5 ، ص 155).
حضرت امام دربیانی دیگر،ازبین سه عامل اساسی كه درپیروزی انقلاب وغلبه برطاغوت داشته است. یكی را مشاركت همه مردم می داندوآن رادركنار ایمان واعتماد به خدا و وحدت كلمه قرارمی دهدوبه وضوح مطرح می سازد:
«شما مردم شریف ایران ... توانستید بااتكال به خدای متعال و وحدت كلمه ومشاركت همه قشرها برطاغوت زمان غلبه كنیدوپشت ابرقدرتهارابلرزانید .» ( همان ، ج 6 ، ص 518 )
نگه داشتن مردم درصحنه : امام خمینی(ره) به این حقیقت كاملاً واقف بودكه باحضورمردم درصحنه، انقلاب اسلامی به راه خودادامه خواهددادوپایه های نظام اسلامی تحكیم خواهدیافت.ازاین رو با درایتی وصف ناپذیرهمواره به ملت شخصیت می داد، اوراصاحب اصلی انقلاب معرفی می كردوحس مسئولیت رادرآحادملت تقویت می كرد تا آنان به گونه ای تربیت شوند كه همواره به طورخودجوش درهمه صحنه هاحضوریابندواز انقلاب ونظام دفاع كنند.
به طورمثال ،ماههای نخستین سال1360 ، بااتحاد شوم ملی گراها به سركردگی بنی صدر و منافقین،جامعه دچار اضطراب وناامنی شده بود و می رفت تا حكومت نوپای جمهوری اسلامی دچاربحران گردد،جبهه ملی در روز25 خرداداعلام راهپیمایی كرد تا لایحه قصاص رامحكوم كندوسازمان منافقین همان روزاعلامیه نظامی صادركردو ... درچنین وضعیتی امام امت در روز 25 خرداد سخنرانی كردوبا كلماتی چون لاحول ولاقوه الابالله وسعدی از دست دوستان فریاد! سیل جمعیت را روانه خیابانها وآن توطئه شوم رادرنطفه خفه كردودربیانیه مهمی كه در همان روزهاصادرشد، فرمود:
«حضورشمامردم عزیزومسلمان درصحنه است كه توطئه های ستمگران وحیله گران تاریخ راخنثی می كند، حضورشمادرصحنه است كه گرد یاس و درماندگی برچهره های منافقین ومتحدان بی آبرویش می پاشد، حضور شمامردم شجاع وباایمان است كه خط اصیل اسلام را برایران وبه امید خدا برجهان حاكم خواهدنمود،حضورشما مردم مومن وازجان گذشته است كه روشنفكران غرب و شرق زده رابرای همیشه رسوا می كند، حضورشمادرصحنه تمام "من ها" و"منیت های" شیطانی راكوبیده ومی كوبد و"ما" واخوت اسلامی را جایگزین آن نموده و می نماید.... » ( صحیفه نور،ج15 ، صص 23 – 22).
وپس ازآنكه آثارگرانقدحضوردرصحنه راگوشزد می كند، باكلماتی بسیارصمیمی ،دوستانه ، بی پیرایه وصادقانه ازمردم می خواهد كه هیچ گاه صحنه های انقلاب ونظام راخالی نكنند ومسئولان آن راتنها نگذارند:
« دوستان عزیزم ! بسیاردقت كنید وكاملاً به هوش باشیدوهوشیارانه باآرامش كامل ولی باتمام توان درصحنه باشید كه بی شماهیچ كس ، هیچ نمی تواندكند وباشما دشمنان رسول اكرم(ص) وائمه اطهارنابودخواهند شد... خمینی دست یكایك شما رامی بوسد وبه یكایك شما احترام می گذارد ویكایك شما را رهبر خودش می داند كه بارهاگفته ام، من باشما یكی هستم ورهبری دركارنیست!... » ( همان ،ج2،ص 23 ).
درسال های پایانی عمرپر بركتش نیزضمن تاكید برهمه كاره بودن مردم ، ازمسئولان می خواهد كه به رای آنها احترام بگذارند وآنان را درهمه كارها شركت دهند:
« بدون اینكه این ملت همراهی كند مانمی توانستیم كاری بكنیم ،هرچی داریم ازاینهاست وهرچی هست، مال اینهاست ؛ دولت ، عامل اینهاست ، قوه قضاییه ، عامل اینهاست، قوه اجرائیه ، عامل اینهاست، قوه مقننه، عامل اینهاست،ادای تكلیف باید بكنند،شركت باید بدهندمردم رادرهمه امور» ( صحیفه نور،ج20،ص55).
نقش كارآمدی مردم درحكومت: امام خمینی(ره)بیانات زیادی داردكه درآنها به نقش كارآمدی مردم اشاره می كندعموم صحبت هایشان دربیان لزوم توجه مسئولان به جایگاه حمایت مردمی دربقای حكومت بوده است ولی اینگونه عبارتها درمقام بیان حداكثرنقش شرعی مردم درحكومت نبوده است كه برخی استنباط كنند كه منظورنفی مشروعیت بخشی ازناحیه مردم است.
به عنوان نمونه می فرمایند:
« توجه دارند آقایان كه تاملت دركارنباشد، نه ازدولت ونه ازاستانداران كاری نمی آید... ازاین جهت همه مان وشما آقایان همه و آنهایی كه دراختیارشما هستند،همه باید كوشش بكنید كه رضایت مردم راجلب بكنید،در همه امور... اینك دولت ایستاده است و به خوبی دارد عمل می كندبرای این است كه مردم هستند،كمك مردم است، هرجاهرنقیصه ای پیدا می شود مردم دنبالش هستند، برای رفعش دنبال هستند ...... امروز مردم می دانند كه دولت ازخودشان است وانتخابات هم ازخودشان است. شماباید كوشش كنید كه این چیزی كه الان درذهن مردم هست ، كه دولت را ازخودشان می دانند....... ازدل آنها بیرون نرود.» ( صحیفه امام،ج18،صص379 – 378)
یا می فرمایند:
«پایگاه پیداكنید دربین مردم، وقتی پایگاه پیداكردید ،خدا از شما راضی است ؛ ملت ازشما راضی است به قدرت دردست شماباقی می ماند، ومردم هم پشتیبان شمایند.» (همان،ج7،ص512).
چنان كه درجملات فوق به وضوح تاكید شده است،امام خمینی(ره)به اهمیت نقش مردم درموفقیت حكومت وكارآیی آن پرداخته اندوموفقیت حكومت رابدون ملت ناممكن دانسته است.
بنابراین آنچه روشن است اینكه ازدیدگاه امام خمینی(ره)مردم وحكومت اسلامی جدای ازیكدیگرنیستند.دراین راستا ایشان به نقش محوری مردم درشكل گیری حكومت تاكید می كنندومی فرمایند:
« ازحقوق اولیه هرملتی است كه باید سرنوشت وتعیین شكل ونوع حكومت خود را دردست داشته باشد.» ( همان،ج4،ص367).
اداره مملكت به دست خودمردم: حضرت امام درمورخه 2/8/58 درجمع شهردار وكاركنان شهرداری قائم شهر درخصوص اینكه مردم خوداداره مملكت رابه دست گیرندمی فرمایند:
«همین ملتی كه یك همچونهضتی كردویك همچوپیروزی برایش حاصل شد، باید این مملكت راخوداداره بكنید. هركس به هراندازه ای كه می تواند.البته یك قشرنمی تواند،دوقشرنمی تواند،... درهرصورت،مملكت باید بادست خودمردم، بادست خوداشخاص،اداره بشود.وشهرها باید به توسط خودتان اداره بشود؛ توسط خودتان آباد بشود.ننشینیدكناربگویید كه شورای شهردرست شد،وبرویم كنار» (همان،جلد10،ص237).
نتیجه: نقش مردم ازدیدگاه امام(ره) تاحدی است كه ایشان كل اركان اجرایی وحكومتی را از یك سو و مردم را ازسوی دیگردرجهت تعامل وتعادل ودرراستای یكدیگرقرارمی دهند؛ وازآنجاكه انقلاب اسلامی ایران برخلاف سایر انقلابها متكی به توده های مردم است ؛جایگاه ونقش مردم ازاساسی ترین موضوعاتی است كه قابل بررسی وتامل می باشد.