جمع بندی تفاوت مودت و محبت
تب‌های اولیه
سلام خسته نباشید.
ببخشید سوالی داشتم ایا میشه برای فرق بین محبت و مودت این مسیله را بیان کرد که محبت فقط دوست داشتن است و در دل و درون انسان است و مودت ابراز کردن و به عرصه عمل گذاشتن ان محبت است؟ اگر بله لطفا منبع هم معرفی کنید خیلی ممنون.
بسم الله الرحمن الرحیم
عرض ادب و سلام خدمت شما دوست گرامی ؛
ببخشید سوالی داشتم ایا میشه برای فرق بین محبت و مودت این مسیله را بیان کرد که محبت فقط دوست داشتن است و در دل و درون انسان است و مودت ابراز کردن و به عرصه عمل گذاشتن ان محبت است؟ اگر بله لطفا منبع هم معرفی کنید خیلی ممنون.
در تفاوت این دو کلمه که در حقیقت اشاره است به آیه شریفه :
«وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»(1)؛ «و از نشانه هاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد در اين نشانه هايى است براى گروهى كه تفكّر مىكنند!»
نظرات تفسیری گوناگونی بیان شده است که به مهمترین آنها اشاره می کنم. در طی پست های آتی به صحت تفسیر ارائه شده از سوی شما بر اساس تفاسیر نیز خواهم پرداخت.
در تفسیر شریف نمونه در ذیل عنوان تفاوت میان دو کلمه «مودت» و «رحمت« چنین آمده است:
«فرق ميان" مودت" و" رحمت" ممكن است از جهات مختلفى باشد:
1-" مودت" انگيزه ارتباط در آغاز كار است، اما در پايان كه يكى از دو همسر ممكن است ضعيف و ناتوان گردد و قادر بر خدمتى نباشد" رحمت" جای آن را مىگيرد.
2-" مودت" در مورد بزرگترها است كه مىتوانند نسبت بهم خدمت كنند اما كودكان و فرزندان كوچك در سايه" رحمت" پرورش مىيابند.
3-" مودت" غالبا جنبه متقابل دارد، اما رحمت يك جانبه و ايثارگرانه است، زيرا براى بقاء يك جامعه گاه خدمات متقابل لازم است كه سرچشمه آن مودت است و گاه خدمات بلاعوض كه نياز به ايثار و" رحمت" دارد.
البته آيه مودت و رحمت را ميان دو همسر بيان مىكند ولى اين احتمال نيز وجود دارد كه تعبير" بينكم" اشاره به همه انسانها باشد، كه دو همسر يكى از مصاديق بارز آن محسوب مىشوند، زيرا نه تنها زندگى خانوادگى كه زندگى در كل جامعه انسانى بدون اين دو اصل يعنى" مودت" و" رحمت" امكانپذير نيست، و از ميان رفتن اين دو پيوند، و حتى ضعف و كمبود آن، مايه هزاران بدبختى و ناراحتى و اضطراب اجتماعى است..»(2)
منابع:
1- روم :21
2- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،ج16،ص393.
بسم الله الرحمن الرحیم
اما در ادامه ی سوال شما در مفهوم مودت و محبت که بنظرم اشاره به آیه 21 روم و دو کلمه مودت و رحمت است :
ببخشید سوالی داشتم ایا میشه برای فرق بین محبت و مودت این مسیله را بیان کرد که محبت فقط دوست داشتن است و در دل و درون انسان است و مودت ابراز کردن و به عرصه عمل گذاشتن ان محبت است؟ اگر بله لطفا منبع هم معرفی کنید خیلی ممنون.
علامه طباطبایی چنین می فرمایند:
«....كلمه" مودت" تقريبا به معناى محبتى است كه اثرش در مقام عمل ظاهر باشد، در نتيجه نسبت مودت به محبت نسبت خضوع است به خشوع، چون خضوع آن خشوعى را گويند كه در مقام عمل اثرش هويدا شود، به خلاف خشوع كه به معناى نوعى تاثر نفسانى است، كه از مشاهده عظمت و كبريايى در دل پديد مىآيد.و" رحمت"، به معناى نوعى تاثير نفسانى است، كه از مشاهده محروميت محرومى كه كمالى را ندارد، و محتاج به رفع نقص است، در دل پديد مىآيد، و صاحبدل را وادار مىكند به اينكه در مقام برآيد و او را از محروميت نجات داده و نقصش را رفع كند.
يكى از روشنترين جلوهگاهها و موارد خودنمايى مودت و رحمت، جامعه كوچك خانواده است، چون زن و شوهر در محبت و مودت ملازم يكديگرند، و اين دو با هم و مخصوصا زن، فرزندان كوچكتر را رحم مىكنند، چون در آنها ضعف و عجز مشاهده مىكنند، و مىبينند كه طفل صغيرشان نمىتواند حوائج ضرورى زندگى خود را تامين كند، لذا آن محبت و مودت وادارشان مىكند به اينكه در حفظ و حراست، و تغذيه، لباس، منزل، و تربيت او بكوشند، و اگر اين رحمت نبود، نسل به كلى منقطع مىشد، و هرگز نوع بشر دوام نمىيافت.
نظير اين مورد مودت و رحمتى است كه در جامعه بزرگ شهرى، و در ميان افراد جامعه مشاهده مىشود، يكى از افراد وقتى هم شهرى خود را مىبيند، با او انس مىگيرد، و احساس محبت مىكند، و به مسكينان و ناتوانان اهل شهر خود كه نمىتوانند به واجبات زندگى خود قيام كنند، ترحم مىنمايد.
و به طورى كه از سياق برمىآيد مراد از" مودت و رحمت" در آيه همان مودت و رحمت خانوادگى است، هر چند كه اطلاق آيه شامل دومى نيز مى شود..»
از این رو به نظر می رسد سوال جنابعالی به نوعی طرح دیدگاه علامه طباطبایی در مساله تفاوت «مودت» و «رحمت» است.
سوال:
آیا مفهوم دو کلمه «محبت» و «رحمت» از نظر تفسیری این است که مودت به معنای ابراز کردن و به شکل عملی نشان دادن محبت است و لی محبت دوست داشتن در قلب بدون نشانه ظاهری است؟
پاسخ:
به نظر می رسد اصل سوال در حقیقت به دو واژه ی «مودت» و «رحمت» که در آیه ی 21 سوره روم آمده است بازگردد:
«وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»(1)؛ «و از نشانه هاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد در اين نشانه هايى است براى گروهى كه تفكّر مىكنند!»
نظرات تفسیری گوناگونی بیان شده است که به مهمترین آنها اشاره می شود:
در تفسیر شریف نمونه در ذیل عنوان تفاوت میان دو کلمه «مودت» و «رحمت» چنین آمده است:
فرق ميان" مودت" و" رحمت" ممكن است از جهات مختلفى باشد:
۱.مودت" انگيزه ارتباط در آغاز كار است، اما در پايان كه يكى از دو همسر ممكن است ضعيف و ناتوان گردد و قادر بر خدمتى نباشد" رحمت" جای آن را مىگيرد.
۲.مودت" در مورد بزرگترها است كه مىتوانند نسبت بهم خدمت كنند اما كودكان و فرزندان كوچك در سايه" رحمت" پرورش مىيابند.
۳. مودت؛ غالبا جنبه متقابل دارد، اما رحمت يك جانبه و ايثارگرانه است، زيرا براى بقاء يك جامعه گاه خدمات متقابل لازم است كه سرچشمه آن مودت است و گاه خدمات بلاعوض كه نياز به ايثار و" رحمت" دارد.(۲)
اما احتمال تفسیری دیگری که به اصل سوال نزدیک است عبارت است از آنچه صاحب تفسیری المیزان یعنی حضرت آیت الله طباطبایی بیان نموده اند:
«....كلمه" مودت" تقريبا به معناى محبتى است كه اثرش در مقام عمل ظاهر باشد، در نتيجه نسبت مودت به محبت نسبت خضوع است به خشوع، چون خضوع آن خشوعى را گويند كه در مقام عمل اثرش هويدا شود، به خلاف خشوع كه به معناى نوعى تاثر نفسانى است، كه از مشاهده عظمت و كبريايى در دل پديد مىآيد.و" رحمت"، به معناى نوعى تاثير نفسانى است، كه از مشاهده محروميت محرومى كه كمالى را ندارد، و محتاج به رفع نقص است، در دل پديد مىآيد، و صاحبدل را وادار مىكند به اينكه در مقام برآيد و او را از محروميت نجات داده و نقصش را رفع كند.
يكى از روشنترين جلوهگاهها و موارد خودنمايى مودت و رحمت، جامعه كوچك خانواده است، چون زن و شوهر در محبت و مودت ملازم يكديگرند، و اين دو با هم و مخصوصا زن، فرزندان كوچكتر را رحم مىكنند، چون در آنها ضعف و عجز مشاهده مىكنند، و مىبينند كه طفل صغيرشان نمىتواند حوائج ضرورى زندگى خود را تامين كند، لذا آن محبت و مودت وادارشان مىكند به اينكه در حفظ و حراست، و تغذيه، لباس، منزل، و تربيت او بكوشند، و اگر اين رحمت نبود، نسل به كلى منقطع مىشد، و هرگز نوع بشر دوام نمىيافت.
نظير اين مورد مودت و رحمتى است كه در جامعه بزرگ شهرى، و در ميان افراد جامعه مشاهده مىشود، يكى از افراد وقتى هم شهرى خود را مىبيند، با او انس مىگيرد، و احساس محبت مىكند، و به مسكينان و ناتوانان اهل شهر خود كه نمىتوانند به واجبات زندگى خود قيام كنند، ترحم مىنمايد.
و به طورى كه از سياق برمىآيد مراد از" مودت و رحمت" در آيه همان مودت و رحمت خانوادگى است، هر چند كه اطلاق آيه شامل دومى نيز مى شود».(3)
از این رو به نظر می رسد سوال مذکوربه نوعی طرح دیدگاه علامه طباطبایی در مساله تفاوت «مودت» و «رحمت» است.
منابع:
۱.روم:۲۱
۲. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،ج16،ص393.
۳. ترجمه تفسیر المیزان ،ج۱۶ ،ص۲۵۰