تاثیر علل غیر مادی بر علل مادی

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
تاثیر علل غیر مادی بر علل مادی

با سلام علل غیر مادی چگونه بر ماده تاثیر میگذارد.
مثلا اینکه نماز باران باران میآورد چگونه نماز بر باران آمدن تاثیر میگذارد؟
نتیجه قبول است اما چگونگی حصول آن سوال است.
زیرا از نظر تجربی علت تامه باران علت های مادی هستند و باران باریدن فقط منوط به این علت تامه است و لا غیر
با این حساب چگونه میتوان نماز را یکی از اسباب بعضی از باران ها دانست.

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد صدیق

پرسش:
علل غیر مادی چگونه بر ماده تاثیر می گذارد. مثلا این که نماز باران باران می آورد چگونه نماز بر باران آمدن تاثیر می گذارد.؟

پاسخ:
گرچه هر حاثه ای که روی می دهد و هر معلولی، علتی دارد و این مسئله یک امر بدیهی است، اما علت مورد نظر علت تامه است که مجموعه ای مرکب از مقتضیات، شرایط و نبود موانع است.
بنا بر این، برخلاف آن چه عرف می پندارد علت تامه یک چیز نیست خصوصا در جهان طبیعت که عوامل مختلف دست به هم می دهد تا یک پدیده روی دهد.
برای این که گندمی بروید، باید عوامل مختلفی وجود داشته باشد.
عواملی که برخی از آن ها بودنشان مهم است و برخی نبودنشان که از آن ها به مقتضی و شرط و فقدان مانع نام برده می شود.
از آن جا که خداوند متعال، مالک و پروردگار جهان است و بر اساس توحید افعالی و ربوبی، تاثیر گذاری تمام عوامل طبیعی، به اراده او بستگی دارد و اگر او نخواهد هیچ آتشی نمی سوزاند و هیچ آبی سیراب نمی کند.
با این حال، او تاثیر و تاثّر در عالم را بر اساس قواعدی در درون اشیاء قرار داده است و هر چیزی را از مجرای خود محقق می کند.(1)
اما گاه به واسطه حکمتی که دارد جلوی تاثیر برخی عوامل را می گیرد و بر خلاف حالت طبیعی و روال طبیعی عمل می کند.
مانند خود معجزه که نمونه بارزی از دخالت خداوند در طبیعت و بر هم خوردن نظم و روال طبیعی و مورد انتظار در عالم است.
گاهی نیز شرایطی را مهیا می کند که یک عامل بتواند تاثیر خود را بهتر بگذارد.
البته این دخالت ها بی جهت و بدون حکمت نیست و برای این دخالت ها نیز قوانینی را وضع کرده و برخی از آن ها را به بندگانش اعلام نیز کرده است.
دعا و استغفار از عواملی است که باعث رحمت الهی شده و باعث می شود به قدرت خداوند شرایطی مهیا شود که عوامل طبیعی بهتر بتوانند اثر بخشی داشته باشند.

بنا بر این بر خلاف آن چه پنداشته می شود، علت تامه بارش باران، تماما مادی نیست بلکه عوامل غیر مادی نیز در این فرایند موثر است.
علامه طباطبایی در توضیح این امر بیان می کند که بین اعمال انسان و حوادثی که رخ می دهد ارتباط هست. چنان که در قرآن کریم به این واقعیت به وضوح اشاره دارد و می فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ‏ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُون‏»؛ و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند، قطعاً بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى‏گشوديم، ولى تكذيب كردند پس به [كيفر] دستاوردشان [گريبان‏] آنان را گرفتيم.(2)
آن چه این آیات به دنبال اثباتش است این نیست که تاثیر گذاری عوامل طبیعی انکار شود و یا گفته شود که علت تامه حوادث عالم، اعمال و رفتار انسان است، بلکه اعتقاد به تاثير افعال كه جاى خود دارد، حتى قرآن و اهل آن و بلكه عموم خدا پرستان با اثبات صانع نمى‏ خواهند قانون عليت و معلوليت عمومى را انكار كنند، و بگويند آن چه اتفاق مى‏ افتد صرف اتفاق است، و حتى نمى‏ خواهند خداى تعالى را در پديد آمدن حوادث شريك علل طبيعى بدانند، بعضى از حوادث را به علل طبيعى مستند كنند، و بعضى ديگر را به خداى تعالى نسبت دهند.
بلكه منظورشان در هر دو مرحله اثبات علتى است، در طول علل طبيعى، اثبات عاملى است معنوى، فوق عوامل مادى، مى‏ خواهند بگويند، هم علل طبيعى دست اندر كارند، و هم افعال بندگان و هم خود خداى تعالى، اما به طور ترتيب، نزديك ترين علت به حدوث حوادث، علل طبيعى است، و باعث به كار افتادن عوامل، رحمت و غضب الهى است، و باعث جلب رحمت و فوران غضب الهى، اعمال نيك و بد انسان ها است نظير نامه نوشتن كه يك عمل است، هم به نوك قلم نسبتش مى‏ دهيم، و هم به خود قلم، و هم به دست و پنجه نويسنده و هم به خود او.(3)

ــــــــــــــــــــ
(1) نهایه الحکمه، مرحله 12، فصل 6 ( محمد حسین طباطبایی، قم، نشر اسلامی، 1422ق).
(2) اعراف/ 96.
(3) تفسیر المیزان، ج2، ص184-185 (محمد حسین طباطبایی، قم، نشر اسلامی، 1417ق، چاپ پنجم).

موضوع قفل شده است