جمع بندی بنیانگذار عرفان نظری کیست؟

تب‌های اولیه

103 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال

باسمه تعالی

و اما توصیه‌ای از پیر جماران

«لازم نیست اگر انسان داراى علمى نشد از آن تکذیب کند و به صاحب آن علم جسارت نماید. پیش عقل سلیم همان طور که تصدیق بی‌تصور از اغلاط و قبایح اخلاقیه به شمار می‌آید، تکذیب بی‌تصور نیز همین طور، بلکه حالش بدتر و قبحش افزون است.


اگر خداى تبارک و تعالى از ما سؤال کند که شما که مثلا معنى «وحدت وجود» را به حسب مسلک حکما نمی‌دانستید و از عالم آن علم و صاحب آن فن اخذ نکردید و تعلم آن علم و مقدمات آن را نکردید، براى چه کور کورانه آنها را تکفیر و توهین کردید، ما در محضر مقدس حق چه جوابى داریم بدهیم جز آنکه سر خجلت به زیر افکنیم.
و البته این عذر پذیرفته نیست که «من پیش خود چنین گمان کردم».

هر علمى مبادى و مقدماتى دارد که بدون علم به مقدمات، فهم نتیجه میسور نیست، خصوصاً مثل چنین مسئله دقیقه که پس از عمرها زحمت باز فهم اصل حقیقت و مغزاى آن به حقیقت معلوم نشود.


چیزى را که چندین هزار سال است حکما و فلاسفه در آن بحث کردند و موشکافى نمودند، تو می‌خواهى با مطالعه یک کتاب یا شعر مثنوى مثلا با عقل ناقص خود ادراک آن کنى!

البته نخواهى از آن چیزى ادراک کرد. رحم اللّه امرأ عرف قدره و لم یتعدّ طوره»[1]

پی‌نوشت
[1]. شرح چهل حدیث، صفحه‌ی ۳۸۹

پرسش:
بنیانگذار عرفان نظری کیست ؟

پاسخ:
بنیانگذار عرفان نظری را باید در قرن اول هجری و در آموزه های اهل بیت (علیهم السلام) جستجو کرد.زیرا عرفان نظری به معنای هستی شناسی از زمان نزول قرآن کریم در اسلام شروع شده و در بیانات و آموزه های اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) ادامه یافته است.
اما شخصی که به صورت مستقل و مدون در این عرصه وارد شده است جناب محی الدین ابن عربی می باشد.
در مورد شخصيت و تفكرات ابن عربي بين دانشمندان اسلامي اعم از شيعه وسني دو ديدگاه است.

الف : برخي او را منحرف از مسير حق دانسته ، نسبت هاي تند به ايشان داده ، عمدتا مخالفان او كساني اند كه با فلسفه و عرفان به مخالفت پرداخته اند، مانند نظريه پردازان مكتب تفكيك و اهل حديث از اهل سنت .
ب: برخي نيز مانند ملاصدرا نهايت احترام را براي اين مرد قائل بوده ، مقام او را از بوعلي و فارابي نيز برتر دانسته ، از او به "الشيخ الكامل المحقق" تعبير كرده است.

شهيد مطهري فرموده : "نه پيش از او و نه پس از او كسي به پايه او نرسيده است.(1)
امام خميني درباره دانش عرفان نظري نسبت به ابن عربي عناوين با شكوهي به كار مي برند (2) .البته نسبت به برخي از ديدگاه هاي ايشان نيز نقد هايي دارند. اين امر از تعليقات امام بر فصوص الحكم آشكار مي گردد.در اين باره مي توانيد به كتاب هايي چون:
زندگی و اندیشه ابن عربی، توسی هیکوایزوتسو، ترجمه دکتر همایون همتی ؛
مهر تابان، یادنامه علامه طباطبایی، ص 263 ؛
آوای توحید، آیت‏ الله جوادی آملی، ص 82، مراجعه نماييد.
در دانش عرفان نظري ابن عربي سرآمد دانشمندان مي باشد .بزرگاني چون صدر المتالهين را به شرح كتاب فصوص الحكم وي واداشته است .

وي را مي توان به حق بزرگ ترين و برجسته ترين بنيانگذار نظام عرفان فلسفي يا فلسفه عرفاني يا حكمت الهي عرفاني در تاريخ اسلام به شمار آورد. پس از ابن عربي، هيچ يك از عرفا يا فيلسوفان عارف را نمي توان يافت كه به گونه اي تحت تأثير وي قرار نگرفته باشند.

او بي شك پركارترين عارف و صوفي مسلمان و نيز يكي از پركارترين مؤلفان سراسر تاريخ جهان اسلام به شمار مي رود. درباره شمار نوشته هاي او هنوز پس از تحقيقات فراوان جاي سخن هست. خود او طيّ اجازه روايت كتبش به "الملك المظفر ايوبي" در سال 632 هـ . ق از 290 نوشته خود نام برده است، اما "عثمان يحيي" نويسنده تاريخ در طبقه بندي آثار ابن العربي، نام بيش از 800 عنوان اثر را آورده است. كتبي كه از او چاپ و منتشر شده، زياد است كه به بعضي اشاره مي كنيم.(3 )
روشن است که سخن به این معنا نیست که تمام افکار ابن عربی صحیح است. روشن است که هر دانشمندی هرچند مهم باشد، برخی عقائد او قابل قبول نیست و باید اهل فن عقائد او را نقد کنند.

_________________________________
پي نوشت:
1. دائرة المعارف بزرگ اسلامي ،سید کاظم موسوی بجنوردی ، تهران ، 1372 ش ، ج 4، ذيل عنوان ابن عربي، ص 284 ـ 218.
2. شرح فصوص الحكم با مقدمه تصحيح و تعليق سيد جلال الدين آشتياني ص 143، علمی و فرهنگی ، 1386.
3. دائرة المعارف بزرگ اسلامي .همان .

موضوع قفل شده است