برزخ عالم نهايي متوسطين

کارشناس بحث: استاد اندیشمند

با سلام خدمت شما بزرگوار

قبل از هرچیز باید عرض کنم این نسبت به صدراییان صحیح نمی باشد که عموم در برزخ برای همیشه می مانند و بنده تا به حال همچین سخنی را مشاهده نکردم .اگر استناد شما به متن خاصی می باشد ممنون میشم ذکر کنید.

انسان که از دنیا می رود به عالم دیگری به نام برزخ وارد می شود در آنجا هست تا وقتی که در صور دمیده می شود و مردم از قبرها بیرون آیند در آن وقت به عالم قیامت وارد می شوند .[1]

قیامت بر دو قسم است: قیامت صغرا و قیامت کبرا.
هر کس مى‏میرد قیامت صغراى او بر پا مى‏شود (من مات قامت قیامته) و سرآغازى است براى پاداش و کیفرها که بخشى جنبۀ برزخى دارد و بخش دیگرى در قیامت کبرا یعنى قیامت عمومى انسان ها دامانشان را مى‏گیرد، و در هیچ یک از این دو مرحله نه چاره‏ جویی ها مؤثر است، و نه در برابر ارادۀ الهى یار و یاورى وجود دارد.
هول قیامت صغرا مثل هول قیامت کبرا است، با این فرق که در قیامت صغرا هولش فردى است و در قیامت کبرا هولش جمیع خلق را فرا مى‏گیرد.[2]

قیامت کبرا که عالمی است پس از عالم برزخ همۀ انسان ها از اولین تا آخرین جمع شده، و وارد مرحلۀ جدیدی از زندگی و حیات می شوند؛ و به پاداش و یا جزای اعمال و رفتار زندگی دنیایی خود می رسند.[3]
صدرالمتألّهين در مورد مرگ و برزخ مى‌نويسد: «الانسان اذا مات و تجرّد عن هذا البدن الطبيعى قامت قيامته الصغرى و حشر اولا الى عالم البرزخ ثمّ الى الجنة و النار عند القيامة الكبرى.»[4] اين عبارت حاكى از همگانى بودن برزخ است و در جاى ديگر، به صراحت، عموميت برزخ نسبت به متوسطان و ناقصان را مطرح كرده است و مى‌گويد: نفوس انسانى پس از مرگ بدن طبيعى، باقى خواهند بود؛ اما متوسطان در عقيده و عمل نه توان آن را دارند كه به عالم مفارقات نايل شوند و نه امكان آن هست كه به ابدان عنصرى تعلّق بگيرند؛ چراكه تناسخ لازم مى‌آيد؛ و نيز نمى‌توانند به اجرام فلكى تعلّق بگيرند. از سوى ديگر، تعطّل محض آنها هم معنايى ندارد. پس ناچار وجود ديگرى كه نه در اين عالم است و نه در عالم تجرّد محض، براى آنها خواهد بود؛ «فهى موجودة فى عالم متوسط بين التجسّم المادّى و التجرّد العقلى.»[5]

[1] معاد شناسی،ج2 ص 180،حسینی طهرانی،سیدمحمدحسین؛ انتشارات علامه طباطبایی، مشهد
[2] تفسیر نمونه، ج‏۲۲، ص ۴۶۵٫
[3] عالم برزخ شخصی است و هر فرد وقتی مرد وارد برزخ می شود، قیامت کبری مربوط است به جمع یعنی همۀ افراد عالم یک مرتبه محشور می شونند. نک: جهان بینی شهید مطهری، بحث معاد، ص ۳۱
[4] ملّاصدرا، الاسفار، ج 9، ص 335. نيز ر.ك. همان، ص 218ـ219.، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، قم، مصطفوى، 1379
[5] ملّاصدرا، الشواهد الربوبية (قم، بوستان كتاب، 1382)، ص 347. نيز ر.ك. همو، المبدأ و المعاد، ص 325.به نقل از مقاله ، حيات برزخى از منظر حكمت متعاليه، قرآن و سنّت، على‌محمّد قاسمى

آیا تمام کسانی که از دنیا می‌روند و به جهان برزخ منتقل می‌شوند همه حیات آگاهانه دارند؟
یا گروهی همانند کسانی که به خواب فرو می‌روند
حیات برزخیشان ناآگاهانه است و گویی در قیامت از خواب بیدار می‌شوند و هزاران سال را
ساعتی می‌پندارند؟ از آیه 55 سوره روم معنای دوم
استفاده می‌شود که فرموده است: یُوم تَقُومْ الساعُهْ یْقْسِمْ الْمْجًرِمْونُ مالَبِثُوا غَیًرُ ساعُهٍ
روزی که قیامت برپا می‌شود گناهکاران سوگند یاد می‌کنند
که جز ساعتی توقف نکرده‌اند. البته این معنی در صورتی است که آیه را به معنی ناچیز بودن
عالم دنیا یا عالم برزخ در برابر قیامت تفسیر نکنیم ولی
بعضی از آیاتی که به مساله برزخ اشاره می‌کند مثل آیه 100 سوره مومنون مطلق و عام است
که می‌فرماید: «من وارئهم برزخ الی یوم یبعثون» و از
روایات فشار قبر هم استفاده می‌شود که عمومیت دارد و همه به استثنای بعضی از اولیاء الله
به آن گرفتار می‌شوند و سووال قبر گرچه در روایات برای
دو گروه ذکر شده کسانی که دارای ایمان خالص و یا کفر خالص‌اند و بقیه به حال خود رها می‌شوند
اما تعبیر «یلهی عنهم» مفهومش این نیست که
آنها برزخ ندارند بلکه سووال قبر در باره آنها نیست.

با سلام خدمت شما بزرگوار

همانطور که اشاره کردید و در متن نیز آمده بیان این مطلب است که نتیجه سخن ملاصدرا این می شود که ایشان نمی تواند قیامت را برای متوسطین اثبات کند .یعنی اشکال سخن ایشان این می شود که چنین لازمه ای دارد نه اینکه واقعا ایشان صراحتا چنین مطلبی را بیان کرده باشند.
مضافا بر این به نظر بنده دیدگاه شخص ملاصدرا را نمی توان به تمام صدراییان تعمیم داد.

موفق باشید