جمع بندی بحث ولایت در ایران

[="Black"]

[="Black"]

[="Black"]

و اما شرایط حاکم حکومت اسلامی :
از آنجایی که اکنون شریعت و احکامش در متون اولیه اسلامی و در آیات و روایات بسته شده است لذا دانستن آنها علمی حصولی و اکتسابی می خواهد. در نتیجه علم فقه هم از نظر سنخیت مانند سایر علوم است. یعنی همانطور که برای اداره جامعه علوم مختلفی چون مهندسی - مدیریت - سیاست - علوم انسانی و اجتماعی و جامعه شناسی و ده ها علم دیگر نیاز است در جامعه دینی به علم فقه هم نیاز است. ولی آیا همه این علوم در یک فرد می تواند وجود داشته باشد؟ مسلما خیر. پس باید متخصصینی در همه علوم در رده های بالای تخصصی انتخاب کرد و با آنها شورایی را تشکیل داد و با یک مدیریت صحیح و علمی بین آنها توسط قوانینی هماهنگی ایجاد کرد و سیستمی را پایه ریزی نمود. در نتیجه شخصی که در راس این شورا قرار می گیرد باید مجهز به سلاح مدیریت هم به لحاظ علمی و آکادمیک و هم به لحاظ تجربی باشد تا بتواند هماهنگی لازم را بین اجزای مختلف این شورا و اجزای مختلف کشور برقرار کند.
پس اولین شرط برای حاکم یک حکومت ( چه دینی و چه غیر دینی ) مدیریت است.
چنین شخصی برای اینکه از این قدرتی که دارد سوء استفاده نکند و بتواند کشور را در مسیر سعادت پیش ببرد باید به لحاظ اخلاقی واجد فضیلت های لازم باشد که عالی ترین و لازم ترین آنها در این رده حکومتی عدالت است. پر واضح است که عدالت صفتی است که با علوم حصولی بدست نمی آید بلکه تقوی می خواهد. فلذا نمی توانیم بگوییم که مثلا فقیهان هدالت بیشتری نسبت به سایرین دارند. چون که فقه از جنس علم است و عدالت از جنس عمل.
یک مدیر عادل براحتی می تواند فقیهان را مدیریت کند بطوری که از تخصص های آنها بهترین استفاده را ببرد ولی یک فقیه نمی تواند مدیران را مدیریت بکند. فلذا مدیریت و سپی عدالت اصلی ترین مشخصه های یک حاکم می باشند.

با سلام خدمت شما دوست گرامی.:Gol:

خدمت تمام برادران بزرگواري كه در اين بحث شركت كرده اند سلام و عرض ادب دارم

بحث ولايت در اين تايپيك بسيار گسترده شده است و جمع بندي آن كار بسيار طاقت فرسائي است فلذا قبل از جمع بندي نهايي از طرف كارشناسان انجمن گفتگوي ديني لازم ديدم برخي مطالب كه مبتلابه اين تايپيك است را از كتاب ارزشمند ولايت فقيه حضرت آيه الله جوادي آملي حفظه الله انتخاب كنم و در اختيار شما عزيران قرار دهم

اين مطالب كه در قالب پاسخ به شبهات در باب ولايت فقيه مطرح شد در 115 سوال مطرح گرديد كه به تناوب براي شما كاربران محترم و فرهيخنه خواهم آورد

بخش اول
حكومت ديني ، حكومت اسلامي

1- آيا رهبري سياسي بخشي از وظايف نبوت است ؟؟ اگر پاسخ مثبت است چرا برخي از انبياء حكومت نداشتند ؟؟

پاسخ :
از آنجا كه برهان عقلي بر ضرورت نبوت عامه اقامه مي شود و محور آن برهان گذشته از تهذيب ارواح و تزكيه نفوس و تنظيم روابط فرد با خود و با خدا و جهان خارج از خويش تأسيس نظام حكومتي جامعه بر پايه قانون الهي است بنابر اين زمامداري و رهبري سياسي جامعه در نبوت مأخوذ است چرا كه با تعليم و ارشادِ تنها و بدون جهاد و دفاع و اقامه حدود و تنظيم روابط بين الملل و ... جامعه هرگز نمي تواند به حيات ديني خود ادامه دهد
غرض آنكه نبوت براي تكميل حيات برين انساني است و اگر تنها يك فرد بر روي زمين زندگي كند نيازمند وحي است هر چند دستور حكومتي در آن وحي نباشد و اگر بيش از يك فرد در زمين زندگي كنند تنظيم روابط اجتماعي آنان محتاج قانون مدَّون و حكومت است
البته اِعمال زمامداري ممكن است در شرايطي خاص براي پيامبري مقدور نباشد مانند رسول اكرم كه در چند سال اول رسالت خود از اِعمال مقام حكومت معذور بودند همچنين ممكن است در عصر پيامبري بزرگ كه مسئوليت زمامداري جامعه بر عهده اوست برخي ديگر از انبياء الهي زير مجموعه رسالت او باشند و فقط به سمت تبليغ احكام دين منصوب گردند و حق تشكيل حكومت جدا و مستقل را نداشته باشند مانند حضرت لوط عليه السلام كه نبوت او زير مجموعه نبوت ابراهيم خليل عليه السلام بود " فامن له لوط " و حكومت جدا نداشت و اين هيچ محذوري را به همراه ندارد زيرا نبوت چنين اشخاصي شعاعي از نبوت گسترده همان پيامبر بزرگ است كه فرمانرواي كل منطقه رسالت خود مي باشد
بنا بر اين هيچ نبوتي بدون حكومت نيست خواه به نحو استقلال باشد و خواه به نحو وابسته زيرا در مثال مزبور جناب لوط عليه السلام با حكومت ابراهيم عليه السلام زندگي سياسي و اجتماعي خود و ديگران را در محيط مخصوص خويش اداره مي نمود .
از اين رو حضور انبياء در صحنه سياست و اجتماع و زمامداري آنان به صورت موجبه جزئيه در قرآن كريم آمده است " و كاين من نبي قاتل معه ربيون كثير "
تذكر : تلازم عقلي راهگشاي مناسبي بر اين مطلب است كه يقينا هر پيامبري با برنامه حكومت ديني ارسال شده است اگر چه ممكن است گاهي در اثر طغيان مستكبران توده مردم از فيض حكومت يك پيغمبر مشخص محروم شده باشند

1- آيا مقوله سياست و تشكيل حكومت ، امري عقلايي است كه دين آن را امضا كرده و يا امري تأسيسي و ره آورد خود دين ؟؟

پاسخ :
اصل حكومت امري است عقلي كه ضرورت آن را عقل به خوبي ادراك مي كند و عقلاء نيز به استناد ضرورت عقلي آن را مي پذيرند و چيزي كه برهان معتبر عقلي بر آن اقامه شود حكم شرعي خواهد بود از سوي ديگر ، و دليل نقلي نيز آن را امضاء نموده ، شرائط و اوصاف لازم را به صورت تفصيلي بازگو مي كند و تعيين حاكم نيز بر اساس شواهد عقلي و نقلي به عهده خداوند است
2- آيا دين به عنوان يك هدف مستقل به سياست پرداخته است يا در حد ضرورتي كهه زمينه سعادت اخروي باشد ؟؟

پاسخ :
هدف مطلق و نهايي دين نوراني شدن انسان ها و رسيدن آنان به شهود و لقاء الله و دار القرار است و از اين رو قيام مردم به قسط و عدل " ليقوم الناس بالقسط " و حتي عبادات ، همگي اهداف نسبي و متوسط دين هستند
مسائل عبادي و سياسي وسائلي براي رسيدن فرد و جامعه به آن هدف نهايي مي باشند و همگي صراط و راهند و راه ، هيچگاه نميتواند هدف نهايي باشد ولي در عين حال سياست امري ضروري است و در همه شئون زندگي انسان و در همه احكام و دستورهاي اسلام ملحوظ شده است به گونه ايي كه قوانين ديني جداي از سياست نيست و سياست نيز خارج از قوانين اسلامي نخواهد بود .
3- آيا اسلام در حوزه اجتماع و سياست خطوط كلي را ديده يا جزئيات را نيز در نظر گرفته است ؟ خطوط اصلي اسلام درباهر سياست كدامند ؟؟

پاسخ :
اسلام در عبادات و احكام كه صبغه تعبدي آنها زياد است و عقل متعارف از ادراك خصوصيات آنها عاجز است هم كليات را فرموده است و هم جزئيات را ولي در اقتصاد ، سياست ، كشاورزي ، دامداري ، امور نظامي و مانند آن فقط خطوط كلي را بيان فرموده است و اجتهاد در جزئيات را به تعقل واگذار كرده است و البته خود عقل نيز يكي از دو منبع دين است
در عهد نامه مالك اشتر بسياري از خطوط كلي سياست اسلامي آمده است نظير اوصاف حاكم اسلامي ، حقوق اقشار مختلف ، وظايف حاكم و حكومت و مردم ، تقدم رضايت عموم بر رضايت خواص ، روابط سه گانه با مؤمنين به اسلام و موحدين به اهل كتاب و انسان هاي لائيك و خارج از حوزه توحيد ، عزت و استقلال و حفظ ثغور ، عدم استيلاء دشمنان و رابطه بطانه نداشتن با آنان ، تقسيم مال به شخصي و ملي و حكومتي و ....

ادامه ...

[="Tahoma"]1- حكومت و سياست مربوط به امور قرار دادي و جزئي است و در شان انبياء و امامان عليهم السلام نيست

پاسخ :
مفاهيم و الفاظ دين ارزش مفهومي و لفظي دارند و مقدمه ايي هستند براي تحقق احكام و حكَم آن در آن در اجتماع و حكومت اسلامي فعاليتي است براي تحقق دين در جامعه و در جان انسان ها ، پس چگونه مي شود كه تبيين آن مفاهيم و الفاظ قرار دادي در شأن پيامبران و امامان عليهم السلام هست ولي حكومت و سياست كه براي تحقق احكام دين لازم و ضروري است خلاف شأن آنان مي شود ؟؟
2- اگر تشكيل حكومت و اجراي دين وظيفه انبياء الهي باشد حس مسؤوليت مردم از بين ميرود .

پاسخ :
در صورتي كه انبياء الهي به تنهايي بتوانند چنين وظيفه ايي را انجام دهند و مردم نقش اساسي در اين امر نداشته باشند چنين سنخيتي درست است ولي اگر حكومت ديني حكومت امام و امت است و اولين شرط تحقق آن حضور مردم و نقش آفريني آنان است رهبري و حاكميت انبياء عليهم السلام در رأس نظام ديني نه تنها حس مسؤوليت مردم را تضعيف نمي كند بلكه سبب تقويت آن نيز مي گردد . آياتي از قرآن كريم مانند " فاستقم كما امرت و من تاب معك " و " محمد رسول الله و الذين معه اشداء علي الكفار رحماء بينهم " به خوبي نشانگر نقش مردم در كنار رهبر و وظيفه آنان در اجراي دين الهي است و حضور مسؤولانه و پرنشاط مردم در نظام جمهوري اسلامي به رهبري امام خميني رضوان الله تعالي عليه بهترين شاهد بر تحقق احساس مسؤوليت مردم مي باشد

ادامه ...

1- امام حسين در وصيت نامه خود فرمودند من براي امر به معروف و نهي از منكر قيام كردم و نفرمودند براي تشكيل حكومت قيام نمودم و امام رضا عليه السلام نيز از پذيرفتن حكومت و ولايتعهدي خودداري مي كرد و امامان ديگر عليهم السلام نيز بر حكومت هاي منحرف زمان خودشان قيام نكردند و حكومت تشكيل ندادند اين موارد نشانه جدائي دين از حكومت و سياست نيست؟؟

پاسخ :
اولا خود رسول الله و امير المومنين عليهماالسلام حكومت تشكيل دادند و امام حسن عليه السلام نيز حكومت تشكيل داد و جنگ كرد تا اينكه صلح را بر او تحميل كردند ثانيا سيدالشهداء عليه السلام در همان وصيت نامه پس از آنكه فرمود براي امر به معروف و نهي از منكر قيام كرده است فرمود " السير بسيره جدي و ابي " يعني سيره و روش من همان سيره و روش جدم و پدرم است پيغمبر در مدينه حكومت تشكيل داد علي بن ابيطالب در كوفه و مدينه حكومت تشكيل داد من نيز حكومت تشكيل مي دهم به همانگونه كه آنها انجام دادند آن حضرت در سخنراني رسمي اش نيز شرائط امام و رهبر را ذكر كرد كه امام بايد حاكم به قسط و عدل باشد بيعت گرفتن جناب مسلم بن عقيل از مردم كوفه براي آن حضرت نيز به جهت تشكيل حكومت بود
ثالثا امام رضا عليه السلام نيز چون مي دانست كه جريان ولايتعهدي يك نيرنگ است آن را به طور رسمي نمي پذيرفت و اينكه ائمه عليهم السلام يا مسموم شدند يا شهيد ، و در زندان تحت نظر بودند براي اين بود كه بر ضد حكومت منحرف وقت قيام مي كردند و گرنه كسي كه فقط حاكمان را نصحيت كند ، زاهد گوشه نشين و عالم مسأله گو باشد ، كسي كاري به او ندارد
مرحوم مجلسي رحمه الله عليه در كتاب بحار الانوار روايتي را از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه آن حضرت در مسافرتي به سدير فرمودند : اگر به اندازه اين بزغاله ها همراه و همفكر و ياور داشتم قيام مي كردم سدير مي گويد پس از نماز گوسفندان را شمردم و آنها هفده رأس بودند
2- لازمه حاكميت دين دنيايي شدن آن است كه با زلالي و قداست آن نمي سازد .

پاسخ :
دين هرگز تك بعدي و يك ضلعي نيست دين وقتي كامل است كه براي تعليم و تزكيه انسان باشد و انسان نيز حقيقتي سائر و سالك است كه از نشئه تراب به سوي نشئه لقاء رب الارباب مي رود " يا ايها الانسان انك كادح الي ربك كدحا فملاقيه " و دين بايد اين انسان كادح و سائر را در همه نشئآت تغذيه كند و ذات اقدس اله كه دنيا و آخرت از آنِ اوست ديني فرستاده است كه هم دنياي انسان را تأمين مي كند و هم آخرت او را .
خداي سبحان دعا و درخواست مرداني كه حسنه دنيا و حسنه آخرت را با يكديگر مي خواهند تاييد مي فرمايد " و منهم من يقول ربنا آتنا في الدنيا حسنه و في الآخره حسنه و قنا عذاب النار " چرا كه دنيا مزرعه آخرت است و بدون حسنه دنيا نمي توان به حسنه آخرت رسيد
بنا بر اين دين الهي به دنيا توجه دارد ولي با اين توجه داشتن به دنيا غير از دنيايي شدن دين است دنيائي محض بودن نكوهيد است چنانكه در آيه " فمن الناس من يقول ربنا آتنا في الدنيا و ما له في الآخره من خلاق " به مذمت آن اشاره شد .
_______
كاربران بزرگوار و فهيم توجه داشته باشند همچنانكه در پست اول پاسخ به شبهات ذكر كردم مطالب آورده شده از كتاب ارزشمند ولايت فقيه اثر گرانسنگ حضرت آيه الله العظمي جوادي آملي حفظه الله مي باشد

اين مطالب ادامه دارد

[="Tahoma"]1- در اسلام ولايت به معناي حكومت و زمامداري نداريم

پاسخ :
يكي از معاني واژه ولايت سرپرستي و اداره جامعه است علاوه بر قرآن كريم كه در ضمن بحث هاي گذشته آياتي از آن ارائه گرديد در رواياتي كه از امامان معصوم عليهم السلام به ما رسيده است واژه ولايت در همين معنا بسيار به كار رفته است كه براي نمونه چند روايت ارائه مي گردد

الف ) امير المومنين عليه السلام پس از بيعت مردم از ايشان وقتي كه با اعتراض طلحه و زبير و توقع نابجاي آنان روبرو شد فرمود " والله ما كانت لي في الخلافه رغبه و لا في الولايه اربه " يعني به خدا قسم كه من نه در خلافت رغبتي داشتم و نه در ولايت حاجتي .
بررسي مضمون خطبه و تأمل تام در همين جمله مذكور نشان ميدهد كه مقصود آن حضرت از خلافت مقام منيع خليفه اللهي كه مورد رغبت همگان اعم از فرشتگان و غير آنها مي باشد نيست و مقصود ايشان از ولايت تكويني نيست بلكه سرپرستي جامعه اسلامي و والي مسلمين بودن مي باشد

ب ) آن حضرت در هماورد صفين چنين فرمود " اما بعد فقد جعل الله سبحانه لي عليكم حقا بولايه امركم ولكم عليٌ من الحق مثل الذي لي عليكم " و در قسمت هاي ديگر آن خطبه مي فرمايد " و اعظم ما افترض الله سبحانه و تعالي من تلك الحقوق حق الوالي علي الرعيه لاتصلح الرعيه الا بصلح الولاه و لا تصلح الولاه الا باستقامه الرعيه "
ملعوم است كه مقصود از عنوان ولايت در خطبه مزبور سرپرستي و والي مسلمين بودن است زيرا ولايت در اين بيانات جزء حقوق قرار گرفته و در مقابل آن حق مردم نيز بازگو شده است در حاليكه ولايت تكويني اگر چه حقيقت است ليكن حق مصطلح حكمت عملي و اعتباري نيست و از حقوق به اين معنا نمي باشد

ج ) حضرت علي بن ابيطالب عليه السلام پس از انصراف ار جنگ صفين اوضاع جاهليت و اوصاف اهل بيت رسول اكرم و نعوت اقوام ديگر را چنين ترسيم مي نمايد " لايقاس بآل محمد من هذه الامه احد و لا يسوي بهم ... و لهم خصائص حق الولايه و فيهم الوصيه و الوراثه ، الان اذ رجع الحق الي اهله و نقل الي منقله " روشن است كه منظور از ولايت اهل بيت عليهم السلام در اين بيان نوراني همان والي امور مسلمين بودن است زيرا قرينه حال از يك سو ، و ظهور سياق و صدر و ساقه خطبه از سوي ديگر و تعبير به حق الولايه از سوي ديگر شاهد صدق مدعاست همانگونه كه گفته شد ولايت تكويني جزء حقوق مصطلح نيست چه اينكه مقام منيع تكوين نه توصيه پذير است و نه توريث پذير و لذا عناوين حق ، وصيت ، وراثت كه در اين كلام شريف آمده ناظر به مسائل حكمن عملي و سرپرستي و تدبير امور مسلمين است .

ادامه در پست بعدي

ادامه از پست قبل

د ) حضرت علي عليه السلام درباره ائمه دين عليهم السلام و صلاحيت آنان براي ولايت و بي صلاحيتي غير آْن بزرگان چنين مي فرمايند " ان الائمه من قريش غرسوا في هذا البطن من هاشم لاتصلح علي سواهم و لاتصلح الولاه من غيرهم " ترديدي نيست كه عنوان ولايت در اينگونه از موارد همان رهبري ملكي و زمامداري سياسي است زيرا رهبري ملكوتي و ولايت تكويني آن بزرگان نه مورد ادعاي بيگانگان بود و نه در اختيار آنان قرار داشت تا حضرت بخواهند آن را نفي نمايند

ه) حضرت علي عليه السلام در نهج البلاغه در نامه اش به والي خود در بحرين عمرو بن ابي سلمه مخزومي چنين مرقوم فرمودند " اما بعد فاني قد وليت نعمان بن عجلان الزُرقّي علي البحرين ... فلقد احسنت الولايه و ادّيت الامانه ... "
به او فرمود ... من نعمان بن عجلان زرقي را بر بحرين ولي و سرپرست قرار دادم ... و تو مادامي كه والي بحرين بودن حق ولايت و اداره آن سرزمين را خوب ادا كردي

و ) در عهد نامه مالك اشتر حضرت امير المؤمنين عليه السلام مكررا واژه ولايت را در معناي سرپرستي به كار برده است

1- " فانك فوقهم و والي الامر عليك فوقك و الله فوق من ولّاك " تو كه به آنجا گسيل شدي و والي مردم هستي بايد مواظب باشي و كسي كه والي توست و تو را به اين سمت منصوب كرد ناظر بر كارهاي توست و خداوند ناظر بر كارهاي همه ماست

2- " فان في الناس عيوبا الوالي احق من سترها فلاتكشفن عما غاب عنك منها " مردم اگر نقطه ضعف هايي دارند شايسته ترين فردي كه بايد آن ضعف ها را بپوشاند و علني نسازد والي آنان است

3- آن حضرت سياست و ولايت امويان را به صراحت باطل اعلام مي دارد و آنان را براي ولايت بر امت اسلامي صالح نمي داند و در نامه خود به معاويه چنين مي نگارد " متي كنتم يا معاويه ساسه الرعيه و ولاه امر الامه ؟؟ " ؛ " و ما انت و الفاضل و المفضول و السائس و المسوس " اي معاويه چه وقت شما سياستگذاران رعيت و واليان امر امت گشتيد ؟؟ " ... و تو كجا و بحث برتر و غير برتر در حكومت و سياست كجا ؟؟؟ "

ز ) مشابه به تعبيرهاي نهج البلاغه درباره ولايت حكومتي تعبيرهاي منقول در كتاب " غرر و دُرر " آمُدي است كه در آن كتاب از حضرت علي عليه السلام چنين آمده است : " لنا علي الناس حق الطاعه و الولايه و لهم من الله سبحانه حسن الجزاء " ؛ علي الامام ان يعلّم اهل ولايته حدود الاسلام و الايمان " ؛ " الجنود عز الدين وحصون الولايه "

نتيجه بخش اول (حكومت ديني ، حكومت اسلامي) :

بنا بر‌آنچه گذشت و موارد بسيار ديگري كه در قرآن كريم و روايات آمده است و ذكر همه آن موارد در اينجا مقدور نيست ، روشن مي گردد كه ادعاي اينكه در اسلام ولايت به معناي حكومت و سرپرستي وجود ندارد سخني ناصواب و به دور از تأمل است
_________________
پي نوشت
كتاب ولايت فقيه ( ولايت ، فقاهت و عدالت ) ، آيه الله العظمي جوادي آملي حفظه الله صفحات 331 الي 350

[="Tahoma"]بخش دوم
ضرورت ولايت فقيه و جايگاه علمي آن

1- وجوب اطاعت از ولي فقيه و حدود اختيارات او تقليدي است يا تحقيقي ؟؟
پاسخ :
اصل وجوب اطاعت از ولي فقيه مانند اصل وجوب تقليد از مرجع فقهي تحقيقي است نه تقليدي ، همانگونه كه عقل انسان چنين حكم مي نمايد كه در وقت بيماري مي بايد به طبيب مراجعه كرد و در جريان خانه سازي به مهندس رجوع نمود درباره احكام ديني نيز حكم مي كند كه بايد به مرجع تقليد كه خبره و كارشناس دين است مراجعه شود ، البته عقلا متفاوتند برخي كه خيلي دقيق هستند اين برهان عقلي را با همه موادش به طور تفصيل توجه دارند ولي برخي ديگر كه از دقت كامل برخوردار نيستند به صورت اجمالي و مدار بسته اين حكم عقل را مي فهمند و به آن عمل مي كنند فقيه نيز در كتاب فقهي خود همان طو ركه جريان وجوب تقليد را مطرح ميكند جريان لزوم پذيرش ولايت فقيه را نيز طرح مي نمايد
غرض اينكه اصل ولايت فقيه نيز همين گونه است يعني وجوب اطاعت از ولي فقيه امري تحقيقي است نه تقليدي ولي حدود و اختيارات فقيه امر ديگري است كه تحقيق آن مقدور همگان نيست
وقتي كه انسان اصل دستور عقل را به خوبي توجه داشت كه براي فهم احكام موضوعات جديد در هر زماني نيازمند فقيهي آگاه به زمان است اگر تنبّه پيدا كند كه ديگران نيز مثل خود او به چنين كارشناسي نيازمند مي باشند و نيز احكام اسلامي و حفظ جان و مال و نوميس مسلمانان و تعليم و تزكيه مردم خصوصا نسل جديد نيازمند اسلام شناسي عادل ، مدير و مدبر است قلمرو ولايت فقيه نيز روشن مي شود

2- آيا دليل عقلي محض بر اثبات ولايت فقيه از مستقلات عقليه است ؟؟

پاسخ :
دليل عقلي محض بر ولايت فقيه از مستقلات عقليه است اما نه آن مستقلات عقليه مانند حسن عدل و قبح ظلم :
توضيح مطلب :
ولايت فقيه گاهي اين گونه اثبات مي شود كه عقل بعد از دستيابي به حكم شرعي نقلي لازمه آن حكم شرعي را مي يابد و به وسيله آن ولايت فقيه را اثبات مي كند كه اين همان دليل تلفيقي از عقل و نقل است در اين مورد حكم عقل حكمي مستقل نيست اما در دليل عقلي محض بر ولايت فقيه كه در فضاي برهان عقلي بر نبوت و امامت است و اثبات مي كند كه در عصر غيبت ، نائبان خاصي از سوي خداوند منصوب شده ا ند در اين مورد چون عقل به صورت مستقل و بدون نياز با احكام نقلي حكم مي كند ميشود از مستقلات عقلي ؛ البته براي كسي كه اين حكم عقلي را تمام بداند

ادامه ...

[="Tahoma"]1- آيا غير فقيه مي تواند حاكم اسلامي باشد و مسائل ديني و فقهي را از فقهاء و مراجع عصر بگيرد؟؟

پاسخ :
مسؤول هر مؤسسه فرهنگي ، اقتصادي ، سياسي و نظامي و ... بايد سه ويژگي داشته باشد
الف ) اينكه كارشناس و متخصص باشد در همان رشته ايي كه مؤسسه براي آن هدف تشكيل شده است تا بتواند آن را بخوبي اداره كند
ب ) آنكه بايد امين باشد
ج ) اينكه توانايي مديريت عملي را داشته باشد و اين امري روشن و واضح است كه در همه جهان بدان عمل ميكنند
حاكم هر كشوري بايد علاوه بر شايستگي در صفات عملي كسي باشد كه به قانون اداره آن كشور آگاهي دقيق و كامل داشته باشد و به آن متعهد بوده توان اجراي آن را داشته باشد
به طور طبيعي حاكم كشور اسلامي نيز بايد كارشناس اسلامي و آگاه به معارف و احكام دين باشد تا بتواند كشور را بر اساس رهنمودهاي اسلام اداره كند و چنين شخصي همان فقيه جامع الشرائط است كه در مباحث گذشته كتاب با دليل هاي سه گانه عقلي و نقلي ولايت او اثبات شد
حال سوال اينجاست كه آيا ميشود شخص غير فقيه و غير آشنا به مسائل ديني حكومت اسلامي را به دست بگيرد و احكام فقهي و مسائل اسلامي را از فقيه اعلم زمان فرا بگيرد ؟؟
اين مسئله دو فرض دارد يكي آنكه شخص حاكم الزاما مسائل ديني را از فقيه جامع الشرائط فرا بگيرد كه در اين صورت ولايت وحكومت از آنِ فقيه جامع الشرائط است و شخص مزبور فقط مجري احكام است و چنين چيزي حتي در قانون اساسي (اصل يكصد و دهم ) نيز آمده است كه رهبر مي تواند بخشي از اختيارات خود را به شخصي ديگر واگذار كند
در اين فرض شخص حاكم منصوبِ از طرف فقيه جامع الشرائط است نه آنكه خود به طور مستقل حكومت كند .
اما فرض ديگر آن است كه شخص حاكم ملزم به دريافت نظريه فقيه و اجراي آن نباشد بلكه هر زمان كه صلاح دانست و هر موردي كه ميل داشت چنين كاري را انجام دهد در اين فرض هيچ تضميني وجود ندارد كه حكومت به صورت اسلامي اداره شود و چه بسا كه با گذشت زمان شخص حاكم كه قدرت و قواي مسلّح و ارتش را در دست دارد حكومت را به حكومتي غير ديني تبديل كند

ادامه ....

[="Tahoma"]1- وارد شدن عالمان و فقيهان در امر سياست و حكومت سبب مي شود كه نتوانند وظيفه هدايت علمي و معنوي مردم را انجام دهند

پاسخ :
فقيه جامع الشرائط به تَبَع امامان معصوم عليهم السلام وظائفي را بر عهده دارد كه بارز و شاخص آنها وظيفه تبيين احكام ، تعليل احكام ، حمايت از سلامت و صلابت و متانت احكام با پاسخ به شبهات و نقدها و اجراي احكام است و براي تحقق اين اهداف عده ايي را براي اينگونه مسائل معين مي كند و لازم نيست كه خود به صورت مستقيم در همه امور وارد شود ولي زعامت و مديريت و تدبير كل را شخصا بر عهده دارد .
اين چنين نيست كه همه عالمان ديني مشغول كارهاي اجرائي بشوند و كار هدايت علمي و معنوي امت اسلامي تعطيل بماند . وجود مبارك پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم آن گونه كه به ابن هشام در سيره اش نقل كرده پس از فتح مكه به دو نفر دو سِمَت جداگانه داد به يكي سِمَت فرهنگي داد و به ديگري سِمَت سياسي – اجتماعي و به اصطلاح يكي را وزير آموزش و پرورش و ديگري را وزير كشور
بنا بر اين هرگز همه فقيهان و عالمان وارد بخش هاي اجرائي نمي شوند برخي وارد بخش قضايي مي شوند برخي وارد بخش اجرائي و بعضي در امور فرهنگي و علمي و تربيتي به انجام وظيفه مشغول مي شوند و ضرورت هم ندارد كه امور اجرائي را عالمان و فقيهان به مباشرت بر عهده بگيرند بلكه تصدي افراد متديّن و امين و آشنا به كار كافي است ؛ چه اينكه در زمان تصدي معصومين عليهم السلام نيز اينگونه بود

2- برخي از روايات دلالت دارد بر اينكه هر حكومتي پيش از ظهور امام زمان (عج) تشكيل شود محكوم به شكست است . با توجه به اين روايات حكومت ديني و نظام ولايت فقيه درعصر غيبت ناموفق خواهد بود و مرضّي معصومين عليهم السلام نيست

پاسخ :
از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمودند " ما خرج و لايخرج منا اهل البيت الي قيام قائمنا احدا ليدفع ظلما او ينعش حقا الا اصطلمته البليّه و كان قيامه زياده في مكروهنا و شيعتنا " يعني خارج نشد و خارج نميشود از ما اهل بيت پيش از قيام قائم ما كسي براي دفع ظلمي يا گرفتن حقي مگر آنكه به مصيبت و بليّه دچار گردد و قيام او سبب زياد شدن مكروه و رنج ما و شيعيان ما مي شود .
آنچه از اين روايت و مشابه آن استفاده مي شود اين است كه اگر كسي پيش از قيام قائم قيام كند و داعيه امامت داشته باشد و مردم را به خود دعوت كند محكوم به شكست است تنها كسي كه به خود دعوت مي كند و داعيه امامت دارد و موفق مي شود وجود مبارك حضرت بقيه الله است علاوه بر اين اگر كسي قيام كند و امت را به خود دعوت نكند و داعيه امامت نداشته باشد بلكه جامعه اسلامي را به امام زمان دعوت كند ولي شرائط قيامش مهيا نباشد آن نيز محكوم به شكست است .
اما اگر كسي مردم را به امام زمان دعوت كند خواه خود امام زمان باشد مانند حضرت حسين بن علي عليه السلام و خواه نباشد و از سوي ديگر " حضور الحاضر و قيام الحجه بوجود الناصر " باشد يعني شرائط قيامش مهيا باشد چنين قائدي ممكن است حتي شهيد شود ولي دين با قيام و اقدام او پيشرفت مي كند مانند جريان سيد الشهداء عليه السلام كه آن حضرت شهيد شدند ولي دين خدا حفظ شد .
اگر فرض كنيم رواياتي يافت شود كه به طور مطلق بگويد هر قيامي صورت بگيرد محكوم به شكست و نادرست است اين روايت چون مخالف با خطوط اصلي قرآن و سنت قطعيه معصومين عليهم السلام است مردود و غير قابل پذيرش است زيرا اين همه آيات و رواياتي كه ما در جهاد و امر به معروف و نهي از منكر و احياي كلمه دين و اقامه حدود الهي داريم و اينها مخصوص زمان خاصي نيست نشان مي دهد كه جلوگيري از احياي دين سخني نادرست و قابل پذيرش نيست . اگر در عصر غيبت حكومت ديني نباشد لازمه اش حاكميت قوانين غير ديني و افراد ناصالح بر مردم است كه هيچگاه خداوند و رسولش به چنين چيزي راضي نيستند

ادامه ...

با سلام خدمت كاربران محترمي كه اين تايپيك را مطالعه ميفرمايند

بعد از وقفه ايي نه چندان طولاني كه رخ داد بار ديگر خداوند متعال توفيق عنايت فرمود تا ادامه مبحث پاسخ به شبهات در باب ولايت فقيه را تقديم حضور شما دوستان كنم

از همينجا از كاربران گرانمقدار خواهشمندم جهت انسجام بحث ، در بين پست هاي ارسالي حقير پستي ارسال نفرمايند بديهي است با توجه به هماهنگي كه با مدير اجرائي اين بخش انجام گرفت پست هاي دوستان حذف خواهند گرديد

آيا مقصود از " اعلم " در بحثي ولايت فقيه همان اعلمِ در مرجعيت است ؟
پاسخ : حضرت امير المومنين عليه السلام در نهج البلاغه مي فرمايد " ايها الناس ان احق الناس بهذا الامر اقواهم عليه و اعلمهم بامر الله " يعني اي مردم بدانيد كه سزاوارترين مردم به امر حكومت و ولايت كسي است كه قوي تر باشد در اين كار و آگاهتر باشد به امر خداوند . در بعضي از نسخه ها به جاي " اعلمهم " عبارت " اعملهم " آمده است كه در آن صورت هر دو صفت مربوطه به عمل و اجرا و مديريت مي شود ولي در صورتي كه " اعلمهم " باشد يك صفت مربوط به علم است و ديگري مربوط به عمل .

در باب ولايت فقيه ، فقيه اعلم بر ديگر فقيهان مقدم است و اوست كه از سوي امامان معصوم عليهم السلام براي ولايت و حكومت منصوب شده است . مقصود از اعلم در اينجا تنها اعلم در احكام فقهي نيست ، بلكه مقصود " اعلم بهذ الامر " است . اعلم بهذا الامر يعني كسي كه علاوه بر داشتن فقاهت و عدالت و تقوا ، مدير و مدبّرتر باشد و به اوضاع كشور و جهان آگاهتر باشد ، دشمنان اسلام و طرفندهاي آنان را بشناسد و به وقت مناسب بتواند تصميم گيري لازم را داشته باشد . كسي كه مدرّس خوب يا مصنّف و مؤلّف توانايي است ولي از سياست آگاهي ندارد و اعلم در كشورداري نيست اگر چه در فقه عبادي و معاملي اعلم نيز باشد نمي تواند رهبري نظام اسلامي را در دست بگيرد زيرا اعلم در فقه است نه اعلم بهذا الامر . اگر چنين فقيهي رهبر بشود اگر چه اعلم و اتقي باشد ممكن است بيگانگان تهاجم كنند و او نتواند از ميهن اسلامي دفاع كند .

غرض آنكه در صورت تزاحم بين اوصاف رهبري اگر كسي سياستمدار كامل اسلامي بود و در اين جهت از ديگر فقيهان اعلم بود بر آنان تقدم دارد زيرا اساس حكومت اسلامي همان فقه سياسي و هوش سياستمداري است .

ادامه ...

آيا دليل نصب ، شامل همه فقيهان آشنا به فقه مي شود ، اگر چه در مسائل سياسي آشنايي نداشته باشند و توانايي مديريت نداشته باشند . يا انكه فقط مخصوص فقيهان آشنا به سياست و مقتضيات زمان و مكان است ؟؟

پاسخ :
منصوب بودن فقيهان براي رهبري و ولايت بر جامعه اسلامي اختصاص به فقيهاني دارد كه آشنا به سياست باشند و علاوه بر بينش سياسي توانايي مديريتي لازم براي اداره جامعه را داشته باشند . شرائط فقيه منصوب براي رهبر در قانون اساسي آمده است .
اما فقيهاني كه چنين شرائطي را نداشته باشند منصوب براي رهبري نيستند ولي ممكن است براي افتاء و قضاء منصوب باشند . شرائط تفصيلي صلاحيت اِفتا و قضاء در فن فقه جمع آوري شده است .

منصوب بودن فقيهان از سوي حضرت ولي عصر (عج) چگونه است . آيا خود ايشان به وسيله دليل لفظي نصب فرموده اند يا به دليل عقلي ثابت مي شود كه فقيهان منصوب ايشانند ؟؟؟

پاسخ :
يك وقت است كه با دليل نقلي ولايت فقيه را ثابت مي كنيم در اين صورت خودشان اجازه داده اند و نصب فرمودند . اگر مقبوله عمر بن حنظله تام بود اگر چه سخن امام صادق عليه السلام است ، ولي سخن امام زمان (عج) نيز هست . بيان لطيفي فقهاي ما در اين زمينه دارند . مرحوم صاحب جواهر مي فرمايد " لان كلامهم جميعا بمنزله كلام واحد يفسّر بعضه بعضا " يعني مجموع سخنان امامان معصوم عليهم السلام مانند كلام واحدي است كه اجزاء آ» با يكديگر هماهنگ مي باشند و هر يك ديگري را تفسير مي كند . در بعضي نصوص نيز نقل شده كه از امام صادق عليه السلام سوال كردند كه اگر ما چيزي را از شما شنيديم آيا مي توانيم اين سخن را به آباء و اجداد گرامي تان نسبت بدهيم و بگوئيم آنان چنين گفته اند ؟ آن حضرت فرمودند آري .

بنا بر اين اگر كسي خواست ولايت فقيه را به كمك دليل نقلي اثبات كند مي شود گفت كه حضرت ولي عصر (عج) فقيهان را منصوب كرده اند ولي اگر بخواهيم با دليل عقلي اثبات كنيم چه از طريق قاعده حكمت باشد و چه از طريق قاعده لطف چون اراده حتمي ِ الهي در آن است اراده معصومين عليهم السلام نيز كه تابع اراده الهي است ، در آن خواهد بود .
_______________
ولايت فقيه ، آيت الله جوادي آملي صفحه 398

[="Tahoma"]آيا ولايت فقيه حاكم ، فقط شامل مردم مي شود يا فقيهان ديگر نيز مشمول ولايت او هستند ؟

پاسخ :
ولايت بر محجوران ( مردگان و كساني كه توان اداره امور خود را ندارند ) خارج از بحث است ، اما هر فقيه جامع الشرائط مي تواند در موارد شخصي محجوران كه قانون رسمي كشور بر خلاف آن نباشد دخالت يا اعمال ولايت كند ولي در كارهاي كلان كشور نه دخالت رواست نه اعمال ولايت صحيح است و همچنين هر فقيهي در كارهاي شخصي خود بايد قوانين و مقررات رسمي كشور را رعايت كند و هيچيك از آنها را عملا نفض نكند .
بنا بر اين در امور رسمي مملكت فقيهان نيز مانند ديگران مشمول ولايت والي اسلامي مي باشند ، اگر چه تقليد بر آنان حرام است و اگر چه پيش از متصدي شدن يك فقيه همگان در اين سِمَت متساوي الاقدام و همتاي يكديگرند ولي وقتي نظام اسلامي بر پا شد و يك فقيه زمام امور مملكت را به دست گرفت بر همه فقيهان واجب است كه نظم كشور را ردعايت كنند و نقض مقررات احكام حكومتي بر آنان حرام است مثلا اگر قانون كشور بر اين است كه براي رفتن به مكه همگان بايد گذرنامه بگيرند هيچ فقيهي نيم تواند بدون پاسپورت به مكه برود ، در مقررات راهنمايي و رانندگي و ديگر موارد نيز همين گونه است .

ولايت نسبت به ديگر كشورها چگونه است آيا ميشود در هر كشوري فقيهي ولايت داشته باشد ؟ در صورتي كه يكي از فقيهان اعلم از ديگر فقيهان باشد چگونه است ؟؟

پاسخ :
همانگونه كه اقليم جغرافيايي فتواي مجتهد و مرجع تقليد را شرعا محدود نمي كند قلمرو ولايت فقيه را نيز شرعا تحديد نمي سازد يك وليّ فقيه شرعا مي تواند همه جوامع اسلامي روي زمين را اداره كند . در صورتي كه محدوديت خارجي وجود نداشته باشد ولي در شرائط كنوني عملا چنين امري در خارج ميّسر نيست زيرا مسئولان ممالك ديگر آن را دخالت در امور كشورها مي دانند و مانع چنين امري خواهند شد و ديگر امكان ندارد فقيهي كه در يك كشور شرقي است براي مردم يك كشور غربي برنامه تعيين كند و بالعكس .
ولايت فقهي نظير نيابت از انبياء اولوالعزم است مثل جانشيني پيغمبر اسلام است كه ذاتا محدوديتي ندارد مگر مانع طبيعي يا سياسي در بين باشد . در زمان هاي گذشته موانع طبيعي وجود داشت و مثلا دو طرف يك اقيانوس يا از يكديگر خبر نداشتند يا امكان ارتباط ميان آنان جدّي نبود . در هر يك از اين موانع طبيعي يا سياسي هر فقيهي كه داراي شرائط رهبري و ولايت است در منطقه خود كشور را اداره ميكند .

ادامه ...

با سلام و عرض پوزش خدمت مدیر محترم و کارشناسان مربوطه.
قصد اخلال در بحث را نداشتم.
چند تذکر آیین نامه ای داشتم.
1. چه لزومی دارد متن های طولانی در پست های طولانی اینجا آورده شود. می توان فایل پی در اف کتاب در یک پست خدمت کاربران علاقمند آورده شود. بهتر بود که در پاسخ به سوالات کاربران صرفا متن هایی که مربوط به مباحثت است آورده شود.
2. ان شاء الله بنده سوالاتی داشتم که انتظار است تاپیک پس از پایان پست های جناب مختوم تاپیک قفل نگردد.
و من الله توفیق

بر اساس " حقوق مشاع شهروندان " نسبت به كشور و آب و خاك ميتوان گفت كه رهبر و حاكم نظام وكيل مردم است ؟

پاسخ :
كسي كه انسان را در مكتب عقل و وحي درست بشناسد خواهد دانست كه انسانيّت صدر و ساقه ايي دارد صدر آن عقايد است و بدنه آن اخلاق و اعمال و تكاليف است و ساقه و ذيل آن آب و خاك است و والي در نظام اسلامي كسي است كه در مرتبه نخست حافظ عقايد و اخلاق ديني مردم و حافظ احكام فقهي آنان باشد و در مراتب نازله نيز حافظ آب و خاكِ اجتماع و تامين كننده منافع طبيعي شهروندان باشد .حفظ منافع مادي مردم گوشه اي از وظايف نبوت عامه و امامت و ولايت است نه همه آن .

بنا بر اين اگر چه مردم مسلمان مي توانند براي تامين منافع مادي كشور خود شخص يا اشخاصي را به عنوان رئيس جمهور و نمايندگان مجلس و ... وكيل كنند اما بخش مهم مسئوليت نظام و حاكم اسلامي ، برتر از آب و خاك است و به حفاظت دين بر ميگردد و در مباحث گذشته روشن گرديد كه در امور اختصاصي امامت كه در اختيار مردم نيست امكان وكالت وجود ندارد .
در روايتي كه فضل بن شاذان از علي بن موسي الرضا عليه السلام درباره فلسفه جعل اولي الامر و وجوب اطاعت از آنان سوال مي كند آن حضرت ضرورت وجود امام و حاكم اسلامي را از زواياي مختلف بيان مي دارند .

در اين بيان امام عليه السلام حكومت را تنها براي حفاظت از خون و ناموس مردم و يا جلوگيري از هرج و مرج معرفي نمي كنند زيرا اين گونه از امور در كشورهاي غير ديني نيز كاملا مطرح است . محور اصلي استدلال امام عليه السلام در اين بيان همان ضرورت حفظ دين از تحريف و پاسداري از معارف و عقايد و اخلاق و احكام الهي است ، اگر چه دامنه وظايف حاكم اسلامي تا محافظت از جان و مال مردم نيز ادامه مي يابد .

آن حضرت در اين بخش مي فرمايد : اگر خداوند براي مردم امام و قيم و حافظ اميني قرار نمي داد دين از ميان ميرفت و سنن احكام الهي تغيير مي يافت و بدعت گذاران دين را تحريف مي كردند و ايمان مردم متزلزل و متبّدل مي گشت و همه خلق به فساد كشيده مي شدند : " و مِنْها أنَّهُ لَوْ لَمْ يَجْعَلْ لَهُمْ إماماً قَيِّماً أميناً حافِظاً مُستَوْدَعاً، لَدَرَستِ الْمِلةُ وَ ذَهَبَ الدّينُ وَ غُيِّرتِ السُّنَنُ و الأحْكامُ، وَ لَزادَ فيهِ الْمُبْتَدِعونَ وَ نَقَصَ مِنْهُ الْمُلحِدُونَ و شَبَّهُوا ذلِكَ عَلى الْمُسْلِمينَ. اذْ قَدْ وَجَدْنَا الْخَلقَ مَنقُوصينَ مُحْتاجينَ غَيْرَ كاملينَ، مَعَ اخْتِلافِهِم وَ اخْتِلافِ أهْوائِهِمْ وَ تَشَتُّتِ حالاتِهِمْ، فَلَوْ لَمْ يَجْعَلْ قَيِّماً حافِظاً لما جاءَ بِهِ الرَّسُولُ الأوَّلُ، لَفَسدُوا عَلى نَحْوِ ما بَيَّنَّاه و غُيِرتِ الشَّرائِعُ وَ السُّنَنُ وَ الأحْكامُ و الْأَيمانُ. وَ كانَ في ذلِكَ فَسادُ الْخَلْقِ أجْمَعينَ.

امور كشور اسلامي سه قسم است
1- امور شخصي افراد
2- امور عمومي
3- امور ولائي
در حوزه امور شخصي و نيز در حوزه امور عمومي مردم مي توانند براي اداره امور و استيفاي حقوق و منافع خود وكيل بگيرند كه در نظام اسلامي نيز همين گونه است اما همان گونه كه گفته شد امور اختصاصي امامت و ولايت وكالت پذير نيست و به دست امام يا جانشين او مي باشد .

تذكر :
چون در مكتب اسلام كارهاي شخصي و نيز كارهاي عمومي و ملي نبايد مباين موازين ديني باشد ( مخالفت ضرر دارد نه آنكه موافقت شرط باشد ) به منظور پرهيز از مباينت تمام امور مملكت به طور مستقيم يا غير مستقيم تحت اِشرافيت فقاهت و عدالت قرار دارد كه از آن به عنوان ولايت فقيه جامع الشرائط ياد مي شود . تشخيص اينكه كدام كار به طور مستقيم و كدام كار به طور مستقيم به رهبري مرتبط مي شود بر عهده كارشناسان امت و وكلاي مردم است كه قانون اساسي ايران تا حدودي بر اين روال تدوين شده است .

ادامه ...

[="Tahoma"]لازمه " قاعده لطف " و " برهان حكمت " وجود هدايت علمي و تشريعي است نه نصب والي و حاكم از طريق جعل ولايت و حكومت براي عنوان خاص ، و اگر هم لازمه آن دو دليل ،‌نصب والي وحاكم باشد ، فقط مستلزم نصب امام معصوم عليهم السلام است نه نصب فقهاي عادل .

پاسخ :
براي پاسخ به اين اشكال توجه به چند نكته لازم است :
اول : " قاعده لطف " به تنهايي تمام نيست و تا به " برهان حكمت " برنگردد كافي نيست و لذا در كتاب الحجه " كافي " روايتي از حضرت صادق عليه السلام نقل شده كه آن حضرت در اثبات وجود حجت به برهان حكمت استناد كرده اند { كافي ج 1 ص 168 حديث 1} .
دوم : ممكن است بر قاعده لطف اشكالي وارد شود كه اگر اين قاعده درست باشد بايد همه مردم يا حداقل اكثر آنان صالح و سعادتمند باشند ،‌در حالي كه قرآن مي گويد اكثر مردم طالح و نابخردند ،‌پس قاعده لطف در اثبات چنين مطلبي تمام نيست . اين اشكال كلامي به علم اصول نيز سرايت كرده است .
مي توان به اين اشكال چنين پاسخ داد كه لطف ، به حسب نظام كلي ( قبل از دنيا ،‌دنيا ، بعد از دنيا ) است و لذا نمي توان در يك جزء از اين مجموعه به قاعده لطف استناد نمود و نتيجه نقد و حاضرش را در دنيا خواست .
سوم : مرحوم نراقي در عوائد الايام به همان قاعده لطف تمسّك مي كند و آن را تمام ميداند لكن بايد دانست كه آنچه صدورش از خداوند واجب است لطف واقعي است نه لطف به حسب تشخيص ما و لذا هر چه را كه ما لطف بدانيم نمي شود گفت صدورش از خداوند واجب است .

سؤال : يعني طبق نظر ايشان ، لطف بودن اصل نبوّت نيز قطعي نيست ؟؟

جواب : منظور ابن سينا رحمه الله عليه اين نيست كه ما اصلا نمي توانيم هيچ لطفي را درك كنيم بلكه مقصود وي اين است كه همه موارد لطف را ممكن است درك نكنيم و صرف توقّع و انتظار كافي نيست . البته نبوت و امامت ،‌لطفي است كه ما ضرورت آن را درك مي كنيم و هيچ بطلاني در آن راه ندارد ، پس صدور اين گونه الطاف از خدا واجب است .

چهارم : لازمِ برهان حكمت و قاعده لطف ، نصب والي و حاكم و جعل ولايت و حاكميت براي اوست و صرف وجود هاديانِ علمي و معنوي كافي نيست ، زيرا بدون ولايت اجراي دين ،‌قوانين الهي ، بيش از وجودِ لفظي ، كتبي و ذهني نخواهد داشت و لذا اثر اساسي در هدايت مردم ندارند چون به اصطلاح فقط " سوادٌ علي البياض " هستند .

پنجم : براي تتميم لطف و حكمت الهي دو چيز لازم است يكي آنكه در زمان معصوم نمايندگاني از سوي پيامبر و امام عليه السلام اقليم هاي مختلف را تحت پوشش قرار دهند ، و ديگري اينكه در همه زمانها ‌،منصوبان معصوم وجود داشته باشند و شؤوون پيامبر و امام عليه السلام را به نيابت از او عهده دار باشند و عملي سازند .

تذكر :
آنچه از قاعده عقلي لطف و حكمت از يك سو و از قاعده نقلي " انما انت منذر و لكل قوم هاد " و " و لو شئنا لبعثنا في كل قريه نذيرا ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت " استنباط مي شود تداوم رهبري در تمام اعصار و امصار است ، ليكن گاهي در اثر طغيان و تمرّد زمامداران خود سر ،‌دسترسي مردم به رهبران ديني ،‌اندك يا متروك است كه در اين حال ، برخي قاصر و معذورند و عده اي مقصّر و مأذورند .

[="Tahoma"]آيا حكومت را مي توان بر اكثريت مردم جامعه تحميل كرد ؟

پاسخ :
1- حكومت اسلامي و نظام ولايت فقيه در مقام تشريع نظير داروي شفا بخشي است كه از حقوق مردم به شمار مي آيد نه وظيفه آنان . خداوند نيز كه به تمام مصالح آگاه است ، چنين حكومتي را براي جامعه بشري اصطفا نموده و آن را برگزيد .
2- در مقام اثبات كه همان مرحله اقتدار ملّي و مذهبي است ،‌مردم مي توانند ( تكوينا آزادند ) كه آن را بپذيرند يا نپذيرند ، اگر آن را پذيرفتند چنين حكومت ديني و مشروع با اقتدار ملي و مذهبي هماهنگ مي شود و كارآمد خواهد بود و اگر آن را نپذيرند يا پس از پذيرش نقض كنند آن حكومت متزلزل مي شود اگر چه رهبر آن علي بن ابيطالب سلام الله عليه باشد .
3- اگر حكومت اسلامي بخواهد اجباري و تحميلي باشد ، ممكن است " حدوثا " شكل بگيرد و ليكن " بقاءً " از بين مي رود .
4- اگر اكثريت جمهور ،‌نظام اسلامي را بخواهند و برخي افراد منحرف قصد براندازي نظام اسلامي را داشته باشند ،‌همانگونه كه حضرت امير المومنين عليه السلام با شورشيان جنگيد ،‌با ناكثين و قاسطين و مارقين جنگيد ،‌ حاكم اسلامي نيز موظف است كه با چنين گروه منحرفي مقابله كند و آنان را با اجبار و تحميل به موافقت جمهور مردم كه مكتب صحيح الهي را پذيرفته اند وادار نمايد .

اگر كسي " التزام عملي " به ولايت فقيه داشته باشد و در عمل با آن مخالفت نكند ولي اعتقاد و " التزام قلبي " به آن نداشته باشد آيا مي توان او را از برخي حقوق اجتماعي مانند حق رأي محروم كرد ؟

پاسخ :
لازم است مسأله فقهي ، حقوقي ، اجتماعي و سياسي را از مسأله كلامي تفكيك كرد . از نظر فقهي و اجتماعي و سياسي ،‌نمي توان كسي را كه مخالفت عملي با ولايت ندارد از حق رأي محروم نمود ،‌ زيرا همه شهروندان در برابر حقوق قانوني مساوي اند .
در كشور اسلامي ،‌ برخي ملحدند برخي موحد غير مسلمانند ، برخي مسلمان اهل تسنن هستند و برخي شيعه اند ، اما ولايت فقيه را در اثر برخي از شبهات قبول ندارند ،‌ همه اينها تا زماني كه در عمل مخالف با قانون نباشند ‌، حق رأي دارند .
اما از نظر كلامي كه به بهشت و جهنم رفتن و ثواب و عقاب بر ميگردد ‌، آن ،‌ مربوط به صوابِ در رأي و اخلاص در عمل است . در قانون سخن از بهشت و جهنم نيست ،‌سخن از حق رأي و مانند آن است . بهشت و جهنم به عقيده و عمل بر مي گردد ،‌ يعني در آن ،‌ دو عنصر محوري بايد در وجود داشته باشد ،‌يكي " حسن فاعلي " و ديگري " حسن فعلي " .

حسن فاعلي يعني اينكه فاعل ،‌ مومن باشد و در مبادي اعتقادي صد در صد سالم باشد ( تفصيلا و اجمالا ) و حسن فعلي يعني عمل و كار او خوب باشد . اگر كار خوب از شخص مؤمن صادر شود _ حسن فاعلي با حسن فعلي همراه باشد_ چنين كسي به بهشت مي رود اما حق رأي داشتن فقط به حسن فعلي وابسته است .

[="Black"]

[="Black"]

سلام علیکم

دوست عزیز ! کسی نگفته هرکی از سر خیابون پیدا شد را شما حاکم کنید ، گفته شد که فرد مدبر باشد ، برای اداره جامعه تدبیر و مدیریت ارجح بر تمامی امور و شرایط است . بعدهم حاکمان جامعه در زمان ائمه همگی مجتهد و فقیه بودند ؟ کسانی که خود این روایات را صادر کرده اند در زمان حکامی غیر اسلامی و بعضا طاغوت زندگی کرده اند . کمی از اتوپیای خود خارج شوید .

دوست عزیز ،وقتی ارگانی وجود دارد که می تواند بر ولی فقیه نظارت کند ، یعنی مصالح را بهتر از ولی فقیه تشخیص می دهد ( ناظر افضل بر عامل است ) . پس آیا بهتر نیست همان ها حکومت را در دست بگیرند ( همان ولایت جمعی فقها که خود آیت الله خامنه ای نیز در ابتدا موافق آن بود ! ) ؟

جناب شریعت عقلانی سلام علیکم

اولا تایپیک جاری با داشتن نزدیک به 190 پست که بعضا بصورت انحرافی بحثها به درازا می کشید با نظرات کارشناسان بزرگوار جواب داده شد ولی دوستان بزرگوار بدون در نظر داشت مطالب همچنان بر عقائد خود اصرار می ورزند بدون اینکه راه به جایی ببرند

ثانیا مغالطه هایی مانند بحث های لفظی جار و مجرور و مضاف و مضاف الیه و .... که هر طلبه مبتدی از آن آگاه است هیچ پیش شرطی را برای حکومت اسلامی ایجاد نخواهد کرد و این مطالب ابتدایی فقط زائیده عقول ناقص ماست ، چون کرارا هم گفتیم " فقه " حکومت عملی اسلام است که نمونه بارز و موفقش را در حکومت حضرت پیامبر اکرم صلوات الله و سلامه علیه و آله می بینیم و اصولا هر حکومتی بدون وجود ولی فقهیی که به اعتقاد ما منصوب از طرف امام معصوم است مشروعیت الهی و بالطبع دینی ندارد ، البته منکر وجود حکومت های غیر دینی هم نیستیم فلذا قائلیم حکومتی که در تحت اشرافیت امام معصوم نباشد از دایره حکومت الهی خارج است و چون باز معتقدیم حکومت تنها از آن خداست و بغیر از وجود خداوند تبارک و تعالی کسی را شأنیت حکومت در جهان نیست فلذا حکومت های غیر دینی باطلند هر چند که در ظاهر بر مردمشان حکومت می کنند و بطلان مشروعیت آنها مشروعیت عرفی نیست بلکه مشروعیت الهی و دینی است ( دین حکومتی که تحت رهبری و زعامت امام معصوم نباشد را مشروع نمیداند و ولی فقیه بعنوان نائب عام امام معصوم در دوران غیبت حکومت را نیابتا اداره میکند )

ثالثا همچنانکه در اواخر این تایپیک به عرض رسید بعد از این همه بحث ها و مطالب ارزنده کارشناسان حقیر بعنوان بخش پایانی ، شبهات و پاسخ هایی که از کتاب ارزشمند ولایت و فقاهت حضرت آیه الله جوادی آملی حفظه الله وجود داشت را اینجا جهت تنویر افکار آوردم فلذا بخاطر عدم انحراف بحث از مسیر اصلی و عدم اطاله کلام ، تایپیک توسط مدیریت محترم بخش نبوت و امامت قفل گردید و تا کسب تکلیف از محضر مدیریت بزرگوار انجمن باز نخواهد شد فلذا پیشنهاد بنده به دوستان این است که سوالات را بصورت شفاف و منطقی مطرح فرمایند تا انشاالله کارشناسان محترم جوابگو باشند

والسلام علی من اتبع الهدی :Gol: