جمع بندی آیا عذاب قوم لوط ابدی است؟

با سلام و وقت بخیر   ایا قوم لوط همیشه در انش جهنم باید بسوزند یا خیر؟   منظورم این که بعد از مدتی به بهشت نمی روند چون من جایی خوانده ام که افراد گناهکار بعد از عذاب به بهشت می روند ایا قوم لوط نیز شامل می شوند یا خیر؟

سلام و ادب حضرت لوط (علیه السلام) سي سال در ميان قوم خود همچون كوه ايستاد و در برابر آنها قيام كرد، و مكرّر و هر روز آنها را با نصيحت و پند و استدلال و ترساندن از عذاب خدا، به سوي حق و اطاعت از فرامین دین الهی راهنمايي مي‎نمود و با حجت ها و نشانه های گوناگون، حجت را بر آنها تمام مي‎كرد. اما آنها مکرر پیامبرشان را انکار و تکذیب می کردند و به روشهای مختلفی او را مورد اذیت و آزار قرار می دادند. قوم لوط علاوه بر کفر و انکار و تکذیب خداوند و پیامبرشان، گرفتار اعمال زشت و ناپسند و گناهان بزرگی بودند از این رو، به کیفر کفر و نافرمانی شان دچار عذاب الهی شده و نابود شدند. از جمله گناهان و گمراهی هایی که قوم لوط گرفتار بودند عبارت بود از: 1. بی منطقی و حق ناپذیری: خداوند می فرماید: «و ما کان جواب قومه الا ان قالوا اخرجوهم من قریتکم انهم اناس یتطهرون؛ ولی پاسخ قومش چیزی جز این نبود که گفتند: اینها را از شهر و دیار خود بیرون کنید که اینها مردمی هستند که پاک دامنی را می طلبند (و با ما همصدا نیستند). » (1) نه تنها دعوت لوط (علیه السلام) را به خدا و اطاعت از فرامین الهی و تقوا نمی پذیرفتند بلکه درصدد اذیت او و مؤمنان بودند. 2. ظلم و ستم: خداوند در قرآن می فرماید: «والمؤتفکات اتتهم رسلهم بالبینات فماکان الله لیظلمهم ولکن کانوا انفسهم یظلمون؛ و شهرهای زیر و رو شده [قوم لوط] پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند (ولی نپذیرفتند) خداوند به آنها ستم نکرد اما خودشان بر خویشتن ستم می کردند. » (2) چنانکه در آیه دیگر چنین آمده است. «قالوا انا مهلکوا اهل هذه القریة ان اهلها کانوا ظالمین؛ (فرشتگان الهی) گفتند: ما اهل این شهر و آبادی را [به شهرهای قوم لوط اشاره کردند] هلاک خواهیم کرد. چرا که اهل آن ستمگرند. » (3) 3. جسور و مُصِرّ در ارتکاب معاصی: خداوند می فرماید: «وجاءه قومه یهرعون الیه و من قبل کانوا یعملون السیئات؛ قوم او (به قصد مزاحمت میهمان) به سرعت به سراغ او آمدند، و قبلا کارهای بد انجام می دادند. » (4) از جمله ی «و من قبل کانوا یعملون السیئات» استفاده می شود که قوم لوط همواره مرتکب معاصی می شدند و گناهان و کارهای زشتی می کردند و در ارتکاب فحشاء بی حیا و جسور و بی باک شده بودند و به نوعی عادت و اعتیاد برایشان تبدیل شده بود و هیچ چیز نمی توانست آنها را از معصیت باز دارد. 4. منحرف و اسراف گر: خداوند می فرماید: «انکم لتأتون الرجال شهوة من دون النساء بل انتم قوم مسرفون؛ آیا شما از روی شهوت به جای زنان به سراغ مردان می روید؟» (5) شما گروه اسرافکار (و منحرفی) هستید. می فرماید: شما شهوت خود را به وسیله مردان فرو می نشانید و از همبستر شدن با زنان که خداوند برای شما حلال کرده است، خودداری می کنید، شما مردمی هستید مسرف و متجاوز و ستمکار و فاسد و همه عیبها را در خود گرد آورده اید. از آنجایی که این عمل تجاوز و انحراف از قانون فطرت است اسراف نامیده شده است. 5. تهدید کننده پیامبر خدا: خداوند می فرماید: «قالوا اولم ننهک عن العالمین؛ گفتند: مگر تو را از جهانیان نهی نکردیم (و نگفتیم کسی را به میهمانی نپذیر؟)» (6) اخلاق آن قوم این بود که متعرض هر تازه واردی می شدند و از او هتک حرمت می کردند و انتظار داشتند که کسی مانع ظلم آنها نشود تا با خیالی آسوده به رفتار بی شرمانه خود ادامه دهند بنابرابن قوم لوط علاوه بر گرفتاری در انواع و اقسام گناهان و معاصی، و اقسام مختلف ظلم (ظلم به خود، به خدا و به دیگران) گرفتار انواع ضلالت و گمراهی نظیر کفر و انکار و تکذیب خداوند و پیامبرش نیز بودند و با همین حالت(انکار و تکذیب) دچار عذاب و هلاکت الهی شدند فلذا کسانیکه با کفر و انکار و تکذیب خدا و آیات الهی مرگ را ملاقات کنند برای همیشه از رحمت الهی محروم و در عذاب الهی جاودانند. چنانکه خداوند در آیات مکرری از قرآن مجید، به عذاب جاودان و همیشگی گروه های مختلفی اشاره کرده است: 1. کافران، 2. مشرکان، 3. منافقان، 4. مرتدان، 5. تکذیب کنندگان آیات خدا، 6.  دشمنان خدا و پیامبر خدا (ص)، 7.  ستمگران، 8. نافرمانان از دستور خدا و رسول (ص)، 9. شقاوتمندان، مجرمان و گنه کاران 10. رباخواران و ...(7) پی نوشت ها: 1. اعراف/ 82. 2. توبه/ 70. 3. عنکبوت/ 31. 4. هود/ 78. 5. اعراف/ 81. 6. حجر/ 70. 7. برای مطلعه بیشتر ر.ک: آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن ج ۵ (معاد در قرآن).

اگر گناه قوم لوط فقط گناه جنسی باشد ، میتوان عذاب کم را در نظر گرفت.   اما گویا گناه ایشان تکذیب پیامبر بوده و این گناه بسیار بزرگتری است.   اما خداوند فرموده است که ممکن است هر گناهی را ببخشد به جز شرک...   پس اگر قوم لوط مشرک نباشند، امکان بخشش از سوی خدا وجود دارد.   از طرفی قول غیر مشهوری وجود دارد که می گوید جهنم ابدی نیست و همه انسانها بالاخره از جهنم بیرون می آیند که قول عجیب و در عین حال جالب است.    

سلام و تشکر از بیت المعمور عزیز در این خصوص، مطابق با اشاره شما، بر اساس نظر مشهور در منابع دینی می توان گفت: تقریبا اکثریت انسان هایی که در جهنم به سر می برند، پس از تحمل عذابی موقت به بهشت می روند، مثلا شخصی را در نظر بگیرید که ایمان آورده، ولی به خاطر ضعف ایمان‌، گناهان کبیره انجام داده،این فرد اگر توبه نکرده باشد، با سختی جان دادن یا عذاب برزخ یا شفاعت یا تحمّل عذاب موقت جهنم پاک گردیده‌، به بهشت می‌رود؛ درواقع عذاب برای او حکم تطهیر و درمان از پلیدی گناه را دارد. از طرفی درست است که در قرآن کریم ، تصریح شده: «إِن‌َّ اللَّه‌َ لاَ یغْفِرُ أَن یشْرَک بِه‌ِ وَیغْفِرُ مَا دُون‌َ ذَلِک لِمَن یشَآءُ؛ (1) خداوند [هرگز] شرک را نمی‌بخشد! و کم‌‌تر از آن را برای هر کس بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد!». با این وجود، بر اساس صریح آیات و روایات دینی، عده ای از جهنمیان هم هستند که به عذاب ابدی گرفتار بوده، امکان نجات از دوزخ را ندارند .(که بیانش گذشت) چنانکه از معصوم(علیه السلام) نقل شده است: «مؤمنان گناهکار روزى از جهنم خارج خواهند شد».(2) اما اگر گناه به گونه اى در او اثر کرده باشد که او را به حدّ کفر رسانده باشد، براساس آيات قرآنى(3) و روايات(4) گرفتار جهنم ابدى خواهد شد.(5) مضافاً اینکه: - ما یک وقتی در باره مجازاتهای قراردادی و اعتباری صحبت می کنیم فلذا در این گونه مجازاتها همه گفته‏ اند باید بین جرم و کیفر تناسب وجود داشته باشد. مانند مجازات شرابخوار و دزد و ... - اما گاهی در باره مجازات هایی صحبت می کنیم که یا عین جرم و گناه افراد، تجسم و عینیّت می یابد. (تجسم اعمال) مثلاً کسی که همه عمر کفر ورزیده، یا به انکار و مخالفت با دین الهی و راه پیامبران پرداخته، تجسم آن خلود در دوزخ الهی است. - و یا سخن از مجازات هایی است که با عمل، رابطه تکوینی، یا علت و معلولی دارد، مثلاً بین خوردن سمّ و مسموم شدن یا فروکردن شیء تیز در چشم رابطه تکوینی وجود دارد، چه شخص بداند و چه نداند، بچه باشد یا بزرگ، گناهکار باشد یا بی گناه،... فرقی نمی‏کند هر کسی در چنین وضعیتی قرار بگیرد باید نتیجه و عواقب سوء آن را دائماً بصورت تکوینی و حقیقی متحمل شود. فلذا کسانیکه در تمام طول عمر، گرفتار گناه شرک و کفر و نفاق و انکار خدا و رسول و صد عن سبیل الله و ... می شود اگر بدون توبه از دنیا برود نتیجه و عاقبت تکوینی آن، خلود در آتش جهنم است. پی نوشت ها: 1. نساء (4) آیه 48. 2. بحارالانوار، ج ۸، ص ۳۴۶. 3. نگا: بقره۲، آيات ۳۹، ۸۱، ۸۰، ۱۶۲ و ۱۶۱؛ مائده (۵)، آيه ۳۷؛ يونس (۱۰) آيه ۵۲ و… . 4. نگا: بحارالانوار، ج ۸، صص ۳۵۱  ـ ۳۶۲ و… . 5. در باب جهنم و مسائل مرتبط با آن، ر.ک: محمد حسن قدردان قراملکى، جهنم چرا؟

جمع بندی پرسش: آیا قوم لوط همیشه در آتش عذاب جهنم باید بسوزند یا بر اساس دیدگاهی که معتقد است افراد گناهکار بعد از مدتی تحمل عذاب، به بهشت می روند ایشان نیز از عذاب رهایی می یابند؟ پاسخ: در پاسخ نکاتی را تقدیم می کنیم: اولاً قوم لوط، مکرر پیامبرشان را انکار و تکذیب می کردند و به روشهای مختلفی او را مورد اذیت و آزار قرار می دادند. ایشان، علاوه بر کفر و انکار و تکذیب خداوند و پیامبرشان، گرفتار اعمال زشت و ناپسند و گناهان بزرگی بودند از این رو، به کیفر کفر و نافرمانی شان دچار عذاب الهی شده و نابود شدند. از جمله گناهان و گمراهی هایی که قوم لوط گرفتار بودند عبارت بود از: 1. بی منطقی و حق ناپذیری.(1)  2. ظلم و ستم .(2) 3. جسوری و اصرار در ارتکاب معاصی.(3)  4. منحرف و اسراف گر.(4) 5. تهدید کننده پیامبر خدا.(5) فلذا چون با چنین وضعیتی مرگ را ملاقات کردند برای همیشه از رحمت الهی محروم و در عذاب الهی جاودانند. چنانکه خداوند در آیات مکرری از قرآن مجید، به عذاب جاودان و همیشگی گروه های مختلفی اشاره کرده است: 1. کافران، 2. مشرکان، 3. منافقان، 4. مرتدان، 5. تکذیب کنندگان آیات خدا، 6.  دشمنان خدا و پیامبر خدا (ص)، 7.  ستمگران، 8. نافرمانان از دستور خدا و رسول (ص)، 9. شقاوتمندان، مجرمان و گنه کاران 10. رباخواران و ...(6) ثانیاً از طرفی درست است که در قرآن کریم، تصریح شده: «إِن‌َّ اللَّه‌َ لاَ یغْفِرُ أَن یشْرَک بِه‌ِ وَیغْفِرُ مَا دُون‌َ ذَلِک لِمَن یشَآءُ؛ (7) خداوند [هرگز] شرک را نمی‌بخشد! و کم‌‌تر از آن را برای هر کس بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد!». با این وجود، يكي از متقن ترين ادلّة طرفداران خلود، وجود آيات فراوان در قرآن كريم است كه نسبت به جاودان بودن كيفر كفار دلالت تام و صريح دارد و با تعابير مختلفي اين مدّعا را اثبات مي كند. نظير تعابير ذيل:«فالذين فيها» «نخلّدفيه» «دارالخلد» «عذاب الخلد» «عذاب مقيم» «و لا يخف عنهم العذاب» «ما هم بخارجين من النار» ، و ده ها تعبير ديگر. به طوري كه كلمه «خلود» با مشتقاتش، بيش از سي بار در قرآن استعمال شده است. كه در آيات مختلف خداوند متعال به طور صريح و بي پرده سخن از عذاب جاودانه كفار و عدم خروج از جهنّم و عدم تخفيف عذاب به ميان مي آورد و در پاسخ اهل كتاب كه معتقد بودند: عذاب الهي براي آنها موقت است. خداوند ضمن خط بطلان كشيدن بر اين توهم باز به مسأله خلود تأكيد مي كند.(8) و دليل معتبر و متقن ديگر بر خلود، عبارت است از روايات متواتر «نبوي» كه از فريقين منقول است و نيز روايات متواتر اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ كه در دلالت بر خلود، مانند آيات الهي صريح و نص هستند. (9) فلذا بر اساس صریح آیات و روایات دینی، عده ای از جهنمیان هم هستند که به عذاب ابدی گرفتار بوده، امکان نجات از دوزخ را ندارند. چنانکه از معصوم(علیه السلام) نقل شده است: «مؤمنان گناهکار روزى از جهنم خارج خواهند شد».(10) اما اگر گناه به گونه اى در او اثر کرده باشد که او را به حدّ کفر رسانده باشد، براساس آيات قرآنى(11) و روايات(12) گرفتار جهنم ابدى خواهد شد.(13) ضمن آنکه آیه مذکور گویای آنست که مشرک را، علیرغم اینکه به وجود خدا درجه نازله ای از ایمان دارد نمی بخشد و دیگران از اهل ایمان را که دچار معاصی و گناهانی باشند می بخشد، وقتی خداوند مشرکان را علیرغم دارا بودن مرتبه ای از ایمان نمی بخشد چگونه کسانی را که عمری عالمانه و عامدانه در کفر و انکار و تکذیب آیات و انبیاء الهی و ظلم و ستم و فساد و صد عن سبیل الله غوطه ور بوده و ماهیت حقیقی روح انسانی شان با احاطه گناه مسخ شده را می بخشد. ثالثاً ما یک وقتی در باره مجازاتهای قراردادی و اعتباری صحبت می کنیم فلذا در این گونه مجازاتها همه گفته‏ اند باید بین جرم و کیفر تناسب وجود داشته باشد. مانند مجازات شرابخوار و دزد و ... اما گاهی در باره مجازات هایی صحبت می کنیم که یا عین جرم و گناه افراد، تجسم و عینیّت می یابد. (تجسم اعمال) مثلاً کسی که همه عمر کفر ورزیده، یا به انکار و مخالفت با دین الهی و راه پیامبران پرداخته، تجسم آن خلود در دوزخ الهی است. و یا گاهی سخن از مجازات هایی است که با عمل، رابطه تکوینی، یا علت و معلولی دارد، مثلاً بین خوردن سمّ و مسموم شدن یا فروکردن شیء تیز در چشم رابطه تکوینی وجود دارد، هر کسی در چنین وضعیتی قرار بگیرد باید نتیجه و عواقب سوء آن را دائماً بصورت تکوینی و حقیقی متحمل شود. فلذا کسانیکه در تمام طول عمر، گرفتار گناه شرک و کفر و نفاق و انکار خدا و رسول و صد عن سبیل الله و ... بوده اند اگر بدون توبه از دنیا بروند نتیجه و عاقبت تکوینی آن، خلود در آتش جهنم است. پی نوشت ها: 1. اعراف/ 82. 2. توبه/ 70؛ عنکبوت/ 31. 3. هود/ 78. 4. اعراف/ 81. 5. حجر/ 70. 6. برای مطالعه بیشتر ر.ک: آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن ج 5(معاد در قرآن)، نشر اسراء، قم، بی تا، 7. نساء (4) آیه 48. 8. ر.ک: بقره/ 39، 81، 80، 162، 161، مائده/ 37، يونس/ 52. 9. مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، بی تا، ج 8، ص 351؛ صدوق، توحيد، نشر علویون، قم، 1388، باب الافعال، ذيل حديث 13. 10. بحارالانوار، پیشین، ج 8، ص 346. 11. نگا: بقره 2، آيات 39، 81، 80، 162و 161؛ مائده (5)، آيه 37؛ يونس (10) آيه 52 و… . 12. نگا: بحارالانوار، پیشین، ج 8، صص 351 ـ 362 و… . 13. در باب جهنم و مسائل مرتبط با آن، ر.ک: محمد حسن قدردان قراملکى، جهنم چرا؟، مركز نشر دفتر تبليغات اسلامي حوزة علميه قم.