جمع بندی آیا خداوند به مجردها وعده ی غنا داده است؟

با سلام و درود

«فضل»: زیاده و اضافه از حد.

هر بخشش و عطیه ای که بخشنده ی آن، الزام و اجباری به آن نداشته باشد را فضل می گویند.(مفردات ألفاظ القرآن، ص 639)

در آیه شریفه نیز خداوند می فرماید از فضلش آن ها را مستغنی می کند؛ یعنی آن چه خداوند به فقرا وعده داده است، بیش از آن مقدار استحقاق، لیاقت و قابلیت آن ها است.

لذا بنده خدا همراه با کار و تلاش، بر خداوند توکل می کند و خداوند نیز بیش از آن چه که او استحقاقش را دارد به او تفضل می فرماید.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

تصور می کردم در پست قبلی، پاسخ فرمایشات شما داده شده باشد.

با توجه به همان پاسخ قبلی عرض می کنم: فاعلیت و سهم بنده خدا این است که در راه کسب معاش و تامین هزینه همسر و فرزندان، تلاش و فعالیت کند، و سهم فاعلیت خداوند نیز این است که از فضلش، بیش از آن چه بنده استحقاقش را دارد به او عطا می کند.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

اولا این چیزهایی که شما انتظار دارید روشن شود، از این آیه به دست نمی آید. مطالبی که عرض می شود با توجه به مجموعه دین و تعالیم قرآنی نیست.

در ثانی، شرائط کلی لیاقت داشتن را می دانیم و در پست های قبلی بیان شد.

ثالثا، وعده الهی قرار نیست بدین گونه باشد که یکمرتبه پول هنگفتی به او برسد و همه مخارج مهریه و نفقه و ... یکجا تامین شود؛ بلکه تحقق وعده می تواند بدین صورت باشد که با پیدا کردن کار و درآمدی ـ ولو مختصر ـ زندگی اش اداره شود به گونه ای که محتاج و نیازمند دیگران نباشد.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

عرائضم را با دقت بیشتری مطالعه فرمایید.

در پست های قبلی (به ویژه شماره 11 و 14) بیان شده که مفسران نظرات مختلفی دارند ولی مشهور مفسران، آیه اول را ناظر به فقر در آینده (محتمل) و آیه دوم را ناظر به فقر فعلی می دانند.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

در باره کسانی که به جهت فقر فعلی ازدواج نکرده اند:

آیه دوم می تواند ناظر به کسانی باشد که فقر فعلی دارند. می فرماید عفت پیشه کنند تا خداوند از فضلش آن ها را مستغنی کند و زمینه ازدواجشان فراهم شود.

البته برخی نظر دیگری دارند که در پست 11، اشاره شد:

[="Tahoma"]

با سلام و درود

بله، طبق تفسیر مشهور، آیه اول ناظر به ترس از فقر در آینده است. لذا طبق این برداشت می توان گفت کسانی که به خاطر فقر فعلی، ازدواج نکرده اند، مشمول آیه نیستند.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

بله، این تفسیر می تواند ایراداتی داشته باشد، کما این که در همان پست 11 بدان اشاره شده بود:

[="Tahoma"]

بنده راجع به متعه و ازدواج موقت، صحبتی نکردم و قرار هم نیست این موضوع مطرح شود.

[="Tahoma"]

شما قبلا فرمودید:

بنده عرض کردم می تواند خیلی معمولی و بطور عادی، این وعده محقق شود.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

پست شماره 40:

[="Tahoma"]

با سلام و درود

شما فرمودید کافر و مسلمان در عمل و تلاش مشترک هستند؛ و من عرض کردم طبق معیارهای قرآنی، صرف عمل کفایت نمی کند بلکه ایمان نیز ملاک است.

لذا در کنار عمل صالح، ایمان، شرط لازم است. لذا مؤمن و کافر، مساوی نیستند تا در برابر وعده الهی یک انتظار یکسان داشته باشند.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

سخنم اصلا ناظر به کافر نیست. غنی شدن او و بطور کلی ثروتمندی کفار، حکمت های دیگری دارد که از موضوع گفتگو خارج است. همین طور مسلمانی که قابلیت و لیاقتش را از دست داده است.

در مورد سایر مسلمانان نیز این گونه غنی شدن، غیر معمولی نیست؛ زیرا وقتی عالَم را صرف عالم ماده ندانیم و ایمان را نیز در دخیل و سهیم بدانیم، لطف و فضل الهی و برکت پیدا کردن و ...، دیگر غیر معمولی نیست.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

نمی توان قضاوت قطعی داشت. چنین کسی می تواند با توبه و ... صاحب لیاقت گردد؛ لذا تکمیل فرمایش شما این است که این شخص در صورت باقی ماندن بر لیاقت نداشتن، وعده الهی در باره اش محقق نمی شود.

لذا خداوند به او هم وعده داده و به وعده اش هم عمل می کند، البته مادامی که خود آن شخص برای دریافت آن فضل، مانع ایجاد نکرده باشد.

کسی که با توکل بر خدا، در مقابل ترس از فقر، ازدواج کرده و در مقابل دریافت فضل الهی، مانع ایجاد نکرده است، وعده الهی در حقش محقق می شود و فقر و نیازمندی اش برطرف می شود.
البته برطرف شدن فقر، لزوما به معنای ثروتمند و سرمایه دار شدن نیست بلکه می تواند در حد نیازمند نبودن به دیگران باشد. لذا وعده الهی در حق او محقق شده است.

این وعده هم زود محقق می شود، به گونه ای که به خاطر ازدواجش و گذراندن مخارج عادی زندگی، نیازمند دیگران نباشد.

نکته:
باید شرائط عادی را در نظر داشت. لذا وقتی خداوند وعده بی نیازی می دهد، معنایش این نیست که اگر کسی پس از مدتی بعد از ازدواج بخواهد طلاق بدهد، مهریه را یکجا داشته باشد.

زندگی متعارف و عادی ای که با توکل بر خدا ادامه دار است، به فضل الهی نفقه اش تامین و به مرور، مهریه زن نیز قابل پرداخت می شود.

لذا هم زندگی متعارف و معمولی را باید در نظر داشت و هم مهریه های سبک و مورد سفارش دین.

[="Tahoma"]

غنی شدن گروه دوم، همان فضل الهی است.

غنی شدن دیگران می تواند عنوان دیگری به خود بگیرد که موضوع گفتگو نیست.

بسم الله الرحمن الرحیم

ما هم بیکار بودیم ازدواج کردیم و از همون روزهای اول سراغ کاری با درآمد روزی ده هزار تومن رفتیم خداروشکر الان یک کار
دیگه پیدا شده که درآمدش بهتر از اونه و میدونم
شکر نعمت نعمتت افزون کند کفر نعمت از کفت بیرون کند
ازدواج کنید و با یقین وایمان به خدا ازدواج کنید نه با ترس از فقر و .....
چون خداوند وعده داده که از فضل خودش بی نیاز خواهد کرد .
برای پیشامدها صبور باشیم و از خداند بی نیاز طلب خیر و عاقبت بخیری کنیم ما نه از حکمت الهی و نه آزمونهای الهی اطلاعی نداریم تنها کاری که میتونیم
بکنیم توکل و صبر در کنار تلاش هستش و باید همه چیز رو به خدا بسپریم با اطمینان و ایمان
با امید به خدا و با توکل به خداوند مهربان

[="Tahoma"]

با سلام و درود

اولا عرائض بنده تکمیل فرمایش شما بوده؛ در ثانی شما فرمودید این شخص نمی تواند به وعده الهی دلگرم شود، که من عرض کردم نمی توان قضاوت قطعی کرد و این گفته شما مشروط به این است که آن شخص در بی لیاقتی خود باقی بماند و الا اگر آن را با توبه و ... جبران کند، مشمول وعده الهی می شود. همین.

برداشت من از این فقره از فرمایش شما، این بود که مورد نقض برای آیه برشمرده اید، لذا درصدد بیان آن بودم تا روشن شود نقض نیست. لذا اگر منظور هر دو در یک راستا است، فهو المطلوب.

یک نکته: آیه شریفه ضمانت نمی کند که چنین شخصی دیگر هیچگاه مبتلا به فقر نخواهد شد؛ لذا اگر چنین کسی فقیر شد، علتش را لزوما نباید در این آیه جستجو کند، بلکه علت فقرش می تواند عوامل دیگری داشته باشد.
لذا اگر منظورتان بیان مورد نقض است، می تواند نقض نباشد؛ اگر هم منظورتان این نیست، که عرائض بنده می شود توضیحی.

[="Tahoma"]

با سلام و درود

به چنین افرادی باید گفت همان خدایی که چنین وعده داده و شرط تحقق وعده اش، لیاقت داشتن است؛ همان خدا راه بازگشت و کسب لیاقت را نیز بیان فرموده است لذا نباید ناامید بود.

با توبه جدی و واقعی، انسان بی لیاقت می تواند لایق شود و لذا چنین افرادی می توانند توبه کنند و بوسیله جبران گذشته با توبه و عمل صالح، به وعده الهی امیدوار باشند. لذا هیچ گاه راه بن بست نیست.

توجه: دین یک مجموعه از معیارها و ارزش ها است و همه را با هم باید در نظر داشت. لذا نباید بخشی را دید و بخشی را ندید، و یا آیه ای را گرفته و انتظار داشت همه چیز از آن آیه استنباط شود.

بنابر این، این افراد می توانند با توبه و عمل صالح، کسب لیاقت کرده و مشمول وعده الهی قرار گیرند.

[="Tahoma"]ازدواج، فقر و وعده بی نیازی

پرسش:
با توجه به آیات 32 و 33 سوره نور، آیا خداوند به مجردها وعده غنا و بی نیازی داده است؟ مراد از فقر، چه فقری است؟ مصادیق ایامی چیست و «لایجدون نکاحا» چه کسانی هستند؟ تفاوت «یغنهم الله من فضله» که در هر دو آیه آمده چیست؟

پاسخ:
«وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليم‏»؛ مردان و زنان بى‏ همسر خود را همسر دهيد، هم چنين غلامان و كنيزان صالح و درستكارتان را؛ اگر فقير و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى ‏نياز مى‏ سازد؛ خداوند گشايش‏ دهنده و آگاه است‏.(1)
«وَ لْيَسْتَعْفِفِ‏ الَّذينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»؛ و كسانى كه (وسايل) ازدواج نمى ‏يابند، بايد خويشتندارى كنند تا خدا از بخشش خود آنان را توانگر سازد.(2)
بررسی واژگان آیات
ـ واژه «فقر»
فقر در لغت به معنای حاجت، و فقیر به معنای حاجتمند و نیازمند است(3). راغب نیز در مفردات، فقیر در این آیه را فقرى می داند كه از عدم كسب و كار ناشى می شود.(4)
به تناسب موضوع، فقیر در این جا کسی است که توان مالی (دادن مهریه و نفقه) برای ازدواج ندارد. لذا حداقل و قدرمتیقن از معنای فقر، فقر مالی (مهریه و نفقه) است. البته معنای فقر می تواند محدود و منحصر به این نباشد و وسعت معنا داشته باشد ولی آن مد نظر ما نیست. تفسیری را شاید نتوان پیدا کرد که فقر مالی را بیان نکرده باشد.
روایاتی هم که در این زمینه هست همین معنای فقر مالی را بیان می کنند مانند شخصی که به محضر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) رسید و از فقر و تنگدستی شکایت کرد و حضرت به او فرمودند ازدواج کند و او ازدواج کرد و مشکلش برطرف شد.(5)
نکته: قید «إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ» اختصاص به عباد و اماء ندارد بلکه همه بی همسران را می گوید.
حتی مجمع البیان آن را اصلا ناظر به عباد و اماء ندانسته و به زنان و مردان آزاد اختصاص داده و می آورد: سپس در باره افراد آزاد می فرمايد: «إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ‏»؛ اگر اين ها گرفتار تنگدستى هستند، خداوند پس از ازدواج بى ‏نيازشان می كند.(6)
ـ واژه «ایامی»
«ايامى» از «ايم» بر وزن قیم، بر فرد بى همسر، چه مرد باشد و چه زن، بكر باشند يا ثيب، اطلاق می شود.(7)
بنابر این، «ایامی» بر فرد بی همسر اطلاق می شود بدون این که به توان و امکانات مالی او ناظر باشد.
ـ تعبیر «لایجدون»
«لایجدون» می تواند ناظر باشد به کسانی که توان مالی (برای دادن مهریه و نفقه) ندارند و مورد مناسبی برای ازدواج پیدا نمی کنند(8)، یا کسانی که توان مالی دارند ولی مورد مناسبی برای ازدواج پیدا نمی کنند.
ـ واژه «فضل»
فضل یعنی زیاده و اضافه از حد.
هر بخشش و عطیه ای که بخشنده ی آن، الزام و اجباری به آن نداشته باشد را فضل می گویند.(9)
در آیه شریفه نیز خداوند می فرماید از فضلش آن ها را مستغنی می کند؛ یعنی آن چه خداوند به فقرا وعده داده است، بیش از آن مقدار استحقاق، لیاقت و قابلیت آن ها است. لذا بنده خدا همراه با کار و تلاش، بر خداوند توکل می کند و خداوند نیز بیش از آن چه که او استحقاقش را دارد به او تفضل می فرماید.
بیان تفسیری
در جواب این که آیا هر دو آیه یک مطلب را دنبال می کنند و یا پیام دو آیه متفاوت است؟ و آیا فقر فعلی مراد است یا ترس از فقر در آینده؟ باید گفت: طبق تفسیر مشهور، آیه اول ناظر به فقر در آینده، و آیه دوم ناظر به فقر فعلی است.
توضیح: یکسری از مفسران به این موضوع اصلا نپرداخته اند. احتمال دیگری هم هست. در این زمینه روایتی داریم که در تفسیر آیه «لا یجدون نکاحا» می فرماید: «يتزوّجوا حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ‏»(10)
در تفسیر کنزالدقائق آمده، بنابر این روایت، طلب عفت، از طریق ازدواج کردن است؛ یعنی کسانی که قدرت بر مهریه و نفقه ندارند باید ازدواج کنند و مهریه و نفقه را بر ذمه بگیرند و خداوند آن ها را از فضلش بی نیاز می کند.(11)
بنابر این گونه تفسیر کردن و این روایت، دو آیه موافق یگدیگرند و با هم مشکلی ندارند.
البته برخی نیز در پی دفع تناقض بین این دو آیه، آیه اول را در ترس از فقر آینده و آیه دوم را در فقر فعلی دانسته اند. بنابر این تفسیر، کسی که اکنون امکان ازدواج را دارد نباید از ترس مخارج مثلا یکسال بعد و پس از آن، ازدواج را ترک کند؛ ولی کسی که حتی مخارج اولیه ازدواج را ندارد باید صبر کند تا وقتی خداوند از فضلش به او عطا کند.
تفسیر صافی، علاوه بر انتخاب این قول، در باره تفسیر اول می آورد: بنابر این تفسیر، هر دو آیه موافق هم هستند در معنا، الا این که این برداشت و تفسیر، موجب تکلف و به سختی افتادن است، البته احتمال هم دارد لفظی از حدیث موقع ثبت، افتاده باشد.(12)
بیانی دیگر از این تفسیر:
«وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»‏ در اين آيه چندين مطلب مورد نظر است. اوّل اين كه: هر كه قدرت مالى براى ازدواج ندارد از فحشاء و زنا پرهيز كند و خود را نگاه دارد تا خدا به او از كرم خود قدرت مالى عطا فرمايد.
در جمع ميان اين آيه و آيه قبلى گفته ‏اند: مراد از آيه اوّل كسى است كه كار دارد ولى هنوز وسعت مالى پيدا نكرده است، و منظور از آيه دوم كسى است كه كار هم ندارد و اگر تزويج كند آواره خواهد ماند. و اللَّه العالم.(13)
علّامه شعرانى: شايد مراد از آيه اوّل ترس از فقر آينده است و در آيه دوم ترس از فقر موجود به حدّى كه توانايى حالى نداشته باشد. پس آن‏كه فعلا تمكّن دارد از تزويج، نبايد از فقر آتى بترسد و اگر فعلا تمكّن ندارد، شكيبايى كند تا متمكّن شود.(14)
بیانی دیگر؛ منافاتى ميان اين دو آيه وجود ندارد، زيرا مقصود از آيه نخست، اولياى زن است و اين ‏كه نبايد آنان خواستگار را بر اثر نادارى ‏اش رد كنند؛ و مقصود از آيه دوم، خود شخص نادار است، يعنى اگر مردم او را رد كردند و به خاطر نادارى ‏اش به او زن ندادند، بايد صبر كند و با تكيه به خداوند تلاش نمايد تا وسايل ازدواج برايش فراهم شود.(15)
تفسیری دیگر از این دو آیه:
تصور نشود كه بين آيه‏ «وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى‏» و آيه‏ «وَ لْيَسْتَعْفِفِ» تناقض باشد، زيرا آيه اولى وارد شده براى نهى مؤمن از قبول نكردن نكاح به جهت فقر، و ترک تزويج زن به جهت فقر خودش؛ و آيه دوم وارد شده براى امر به صبر بر ترک نكاح به جهت حذر از سختى حالت ازدواج و خوف مزيت فقر؛ يا هر دو آيه قضييتين مهملتين هستند.(16)
ازدواج و پیام آیه
نگاه قرآن به ازدواج، نگاه مادی و معاملاتی نیست. قرآن می خواهد با ازدواج ساده و آسان، زن و مرد، زندگی مشترک تشکیل داده و کامل کننده هم باشند.
زن اگر مطالبه نفقه هم نکند بر مرد واجب است نفقه او را پرداخت کند لذا مرد با قبول زوجیت، متعهد می شود تلاش کند تا بتواند از عهده پرداخت نفقه بر آید.
بنابر این، مردها به بهانه ترس از پرداخت نفقه و مهریه، و یا حتی بلندپروازی و ایده آل نگری که در صورتی اقدام به ازدواج می کنم که بتوانم امکانات چنین و چنانی برای همسر آینده ام فراهم کنم و ...، نباید ازدواج را ترک کنند. زن نیز باید نگاهش را اصلاح کند و با نفقه متعارف و ساده راضی باشد و با قرار دادن مهریه سبک، زمینه ازدواج و زندگی مشترک را فراهم کند. لذا زن نیز نباید با بلندپروازی و ... تا زمان پیدا شدن شوهری با چنین و چنان امکاناتی، ازدواج را عقب بیندازد.
اسلام یک جانبه نگاه نمی کند. نفقه و مهریه را بر مرد واجب کرده و به او توصیه می کند در راه تامین آن ها باید تلاش کند و حق زن را به او پرداخت نماید؛ از طرفی به زن هم توصیه می کند با مرد همراهی کرده و با کم کردن توقعات، زندگی ساده و آرامی را داشته باشند.
مطالبه زن و انتظار تحقق وعده
وعده خداوند (وعده غنا و بی نیازی) حقیقی است و همان طور که مرد باید با ایمان قوی و با توکل (اعتماد به تحقق وعده الهی)، برای ازدواج اقدام و برای تامین مخارجش تلاش جدی داشته باشد، زن نیز باید با ایمان قوی و با توکل (اعتماد به تحقق وعده الهی)، از قبول ازدواج سر باز نزد. لازم به ذکر است، پرداخت نفقه و مهریه در هر حال بر عهده مرد واجب است لذا هر چقدر هم پرداخت مهریه به تاخیر بیفتد، حق زن محفوظ است و بر مرد دادن آن واجب.
از طرفی نگاه مادی و متوقعانه به ازدواج، نگاه صحیحی نیست و این زندگی دوام و یا آرامش ندارد. بله زن می تواند و حق دارد پس از تحقق عقد، از مرد نصف مهریه را طلب کند و نیز پس از ازدواج می تواند تمام مهر را طلب کند و این حق اوست؛ ولی ازدواج که مطالبه حق و حقوق و جدال و کشمکش بین زن و مرد نیست. تعالیم قرآن و روایات درباره ازدواج، چیز دیگری را بیان می فرماید. لذا اگر کسی بخواهد مقایسه کند بین زن و مرد و این که زن بگوید من همه چیزم را می دهم ولی تو فقط به وعده خداوند امید داری، نگاه و مقایسه درستی نیست. زن و مرد هر کدام حقوقی دارند و باید آن را ادا کنند.
البته این آیه شریفه در مقام بیان این امور نیست ـ و این امور از سایر تعالیم دینی فهم می شود ـ بلکه آیه شریفه در مقام تشویق به ازدواج، توکل بر خداوند، اعتماد بر وعده های الهی و تقویت ایمان است؛ نسبت به هر دو، هم زن و هم مرد.
زمینه تحقق وعده الهی
وعده الهی تخلف بردار نیست و در عین حال، بنده باید قابلیت و زمینه دریافت آن را داشته باشد تا آن وعده در حق او محقق شده و به فعلیت برسد. به بیان دیگر، به فعلیت نرسیدن وعده الهی، به معنای تخلف از وعده الهی نیست زیرا اگر مانعی بر سر راه قابلیت و فعلی شدن وعده نبود، قطعا محقق می شد. لذا فیض الهی بطور دائم در حال نزول است و اگر سهم ما از آن کم است به خاطر موانعی است که خودمان ایجاد کرده ایم.
از اینرو قطعی بودن وعده الهی معنایش این نیست که در هر شرائط و هر قابلیتی که انسان باشد، در هر حال، مشمول وعده الهی شده و در حق او به فعلیت می رسد. گناه می تواند لیاقت و قابلیت گذشته را از بین ببرد و انسان را از رحمت الهی محروم کند، رحمتی که اگر آن گناه نبود، قطعا به انسان می رسید. لذا کسی که بر خدا توکل نموده و از فقر نترسد و ازدواج کند، وعده الهی در حق او قطعی است، مگر این در اثر گناه و ... آن قابلیتی که داشته را از دست بدهد.
این قطعی است که گناه آثاری دارد و می تواند مانع دریافت فیض الهی شود؛ کما این که در دعای کمیل می خوانیم: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ النِّقَمَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ؛ خدايا! بيامرز براى من آن گناهانى را كه كيفرها را فرو می بارند، خدايا! بيامرز برايم گناهانى را كه نعمت ها را دگرگون می سازند.»
از آیات قرآن می توان برداشت نمود که ایمان، عمل صالح، ترک گناه و عصیان، شکرگزاری، یاد و ذکر الهی، تقوای الهی، توکل بر خداوند، و ... از جمله اموری هستند که مسیر کسب لیاقت و توسعه قابلیت و ظرفیت وجودی انسان را معرفی و می توانند آن را کم یا زیاد کنند.
نکته: دین یک مجموعه به هم پیوسته است و نمی توان یک زاویه را گرفت و از دیگر زوایا غافل شد. خداوند وعده برکت و روزی را می دهد ولی این معنایش این نیست که هر کسی ازدواج کرد، به محض عقد ازدواج، الا و لابد وضع مالیش خوب می شود و می تواند نفقه و مهریه اش را (هر مقدار که قرار داده و هر آرزویی که داشته) بدهد؛ خیر؛ انسان در هر حال باید بر طبق معیارها و ارزش های الهی حرکت کند. پس از آن است که موانع فیض الهی برطرف شده و عالم به خدمت او در می آید.
گناهکاران و وعده الهی
ممکن است پرسیده شود آیا گناهکاران بطور کلی از وعده الهی محرومند و آیا گناه، بطور کلی لایق بودن برای دریافت وعده الهی را از بین می برد؟ در جواب باید گفت همان خدایی که چنین وعده داده و شرط تحقق وعده اش، لیاقت داشتن است؛ همان خدا راه بازگشت و کسب لیاقت را نیز بیان فرموده است لذا نباید ناامید بود. با توبه جدی و واقعی، انسان بی لیاقت می تواند لایق شود و لذا چنین افرادی می توانند توبه کنند و بوسیله جبران گذشته با توبه و عمل صالح، به وعده الهی امیدوار باشند. لذا هیچ گاه راه بن بست نیست.
بنابر این، این افراد می توانند با توبه و عمل صالح، کسب لیاقت کرده و مشمول وعده الهی قرار گیرند.
کلام آخر؛ کسی که با توکل بر خدا، در مقابل ترس از فقر، ازدواج کرده و در مقابل دریافت فضل الهی، مانع ایجاد نکرده است، وعده الهی در حقش محقق می شود و فقر و نیازمندی اش برطرف می شود.
البته برطرف شدن فقر، لزوما به معنای ثروتمند و سرمایه دار شدن نیست بلکه می تواند در حد نیازمند نبودن به دیگران باشد. لذا وعده الهی در حق او محقق شده است.
این وعده هم زود محقق می شود، به گونه ای که به خاطر ازدواجش و گذراندن مخارج عادی زندگی، نیازمند دیگران نباشد.
نکته: باید شرائط عادی را در نظر داشت. لذا وقتی خداوند وعده بی نیازی می دهد، معنایش این نیست که اگر کسی پس از مدتی بعد از ازدواج بخواهد طلاق بدهد، مهریه را یکجا داشته باشد.
زندگی متعارف و عادی ای که با توکل بر خدا ادامه دار است، به فضل الهی نفقه اش تامین و به مرور، مهریه زن نیز قابل پرداخت می شود. لذا هم زندگی متعارف و معمولی را باید در نظر داشت و هم مهریه های سبک و مورد سفارش دین.

__________
(1) نور: 24/ 32.
(2) نور: 24/ 33.
(3) قرشی، قاموس قرآن، ج ‏5، ص 197.
(4) راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص 641.
(5) کلینی، الكافي (ط - الإسلامية)، ج ‏5، ص 330.
(6) طبرسی، مجمع البیان، ج 7، ص 220.
(7) ر.ک: طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏7، ص 219؛ راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص 100؛ قرشی، قاموس قرآن، ج ‏1، ص 152.
(8) طباطبایی، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، ج ‏15، ص 157.
(9) راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص 639.
(10) کلینی، الكافي (ط - الإسلامية)، ج ‏5، ص 331، ح 7.
(11) مشهدی قمی، تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، ج ‏9، ص 294.
(12) ر.ک: صافی، تفسير الصافي، ج ‏3، ص 433.
(13) قرشی، تفسير احسن الحديث، ج ‏7، ص 215.
(14) شعرانی، پژوهش هاى قرآنى علامه شعرانى، ج ‏2، ص 931.
(15) مغنیه، التفسير الكاشف، ج ‏5، ص 420.
(16) شاه عبدالعظیمی، تفسير اثنى عشرى، ج ‏9، ص 243.