جمع بندی آیا حیا قابل آموزش است؟

با نام الله

کارشناس بحث: استاد سینا

[=microsoft sans serif]همانطور که اشاره شده حیا در واقع نوعی نیروی درونی است که انسان را از ارتکاب اعمال زشت باز می دارد و وقاحت،ضدحیا می باشد وقاحت یعنی بی مبالاتی نسبت به امور قبیح عقلی وشرعی وعرفی .در واقع روح حيا ،همان تنفّر از گناه و زشتيها است وانسان با دارا بودن این عامل بازدارنده،خودرا در معرض امورناپسند قرار نمی دهد.البته وجود حیا هم برای زنان وهم مردان لازم است اما در آموزه های اسلام رعایت حیا به زنان بیشتر سفارش شده است.حیا در ابعاد گوناگون متجلی می شود هم در گفتار انسان وهم در رفتار وهم در خلق وخو وکردار انسان.بنابراین رعایت حیا مصادیق متعددی می تواند داشته باشد از رعایت ادب وحیا در کلام گرفته تا رعایت حیا در نوع پوشش.به عنوان مثال تشريع حجاب و رعايت عفاف براى زنان از مصادیق بارز حیا در جامعه ی اسلامی می باشد.حیا امری فطریست بنابراین در مرحلهی اول نیاز به آموزش ندارد چرا که به عنوان امانت در وجود ما به ودیعه گذاشته شده است اما کم رنگ شدن یا بی رنگ شدن ویا حتی پر رنگ شدن آن به عوامل گوناگون فردی واجتماعی بستگی دارد.عواملی مانند تربیت وتاثیر پذیری از اجتماع ممکن است انسان رابا حیا یا بی حیا کند.پس اصل حیا فطریست ونیاز به آموزش ندارد اما مداومت آن نیازمندتاثیرپذیری نیک از خانواده واجتماع است.
نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که مسئله ی حیا یک خصوصیت عام است ونه تنها مربوط به ترک معاصی می شود بلکه در رابطه با امور قبیح عرفی نیز صدق می کند. حیا دو گونه است نفسانی وایمانی.حیا نفسانی همان حیا عام است که دروجود همه ی انسان ها قرارداده شده است اما حیا ایمانی ، نوعی از حیاست که خاص مومنان است ومنظور، شرمساری از ارتکاب معاصی در برابر خداوند می باشد.
حال اگر کسی در اثر عوامل گوناگون به جایی رسید که به جای حیا ،بی حیایی در وجودش مستقر شد چنانچه نسبت به عملکرد خویش بررسی دقیق نداشته باشد ودر صدد تغییر رفتار نباشد در منجلاب بی حیایی فرو می رود تا جایی که این امر او را نسبت به انجام انواع امور قبیحه متقاعد می کند بنابراین اگر کسی متصف به صفت بی حیایی شد لازم است سریعا نسبت به تغییر رفتار ورویه ی خویش اقدام نماید تا حیا از دست رفته ی خویش را بازیابد.تمرین وتکرار مستمر برای بدست آوردن حیا از دست رفته به انسان کمک می کند تا در این مسیر موفق باشد.بنابراین با توجه به نظام ارزشی واخلاقی اسلام باید مصادیق بی حیایی در رفتار وگفتار خود را جستجونماییم ونسبت به ترک آنها اقدام کنیم.عوامل متعددی در بی حیا شدن انسان موثر است بنابراین لازم است آن عوامل را شناسایی کنید تا بتوانید مجددا حیا را در وجود خویش متجلی کنید.گاهی ارتباط با دوستان ناباب انسان را بی حیا می کند وگاهی دیدن بعضی فیلمها وشنیدن بعضی موسیقی ها ویا حضور در بعضی مکان ها ومجالس انسان را بی حیا می کند لذا لازم است بعد از شناخت عامل بی حیایی،به رفع آن اقدام نمایید.مداومت بر این حالت می تواند حیا فراموش شده را به یاد انسان بیاورد تا جایی که انسان دوباره با رعایت حیا در گفتار ورفتار می توانداین نیروی درونی را زنده کند.

[=microsoft sans serif]همانطور که اشاره شد حیا دایره ای گسترده داردکه شامل امور عرفی نیز می شود بنابراین حیا درونی انسان را ملزم می کند که نه تنها از گناه دوری کند بلکه هر امر ناپسندی که در نگاه عرف قباحت دارد را نیز کنار می گذارد.گاهی متاسفانه در بین اعضای خانواده قباحت بعضی امور از بین می رود وانجام برخی کارهای ناپسند در بین اعضا ،عادی میشود.البته در مرحله ی اول باید به تربیت والدین توجه شود چرا که نوع برخورد والدین وتربیت صحیح آنها بهترین ابزار برای رسیدن به احیای حیا در خانواده می باشد بنابراین والدین باید در رفتار وگفتار خود حیا را متجلی نمایند تا فرزندان نیز با درس آموزی از رفتار آنها ،با حیا شوند.البته گاهی والدین خود به این امر مبادرت می ورزند اما بد آموزی فرزندان از ناحیه ی رسانه ها می باشد که این مورد نیز امری بسیار مهم وقابل کنترل می باشد.متاسفانه امروزه در اکثر خانواده ها شبکه های ماهواره ای با پخش برنامه های متعدد قبح بسیاری از امور را در نزد خانواده از بین می برند وهمین امر باعث عادی شدن این رفتار بین اعضا می شود.

اگر توانایی شما در ارتباط با اعضای خانواده به حدی است که می توانید اثر مثبت بگذارید پس لازم است عوامل ایجاد کنندی بی حیایی را جستجو نمایید ود ررفع آن کوشش کنید اگر ارتباط با افراد خاصی از فامیل یا دوستان ویا تماشای شبکه ی ماهواره ای ویا عامل دیگری در تحریک بی حیایی موثر است شما می توانید با کنترل کردن این امور از ادامه ی این روند خودداری نمایید.گاهی هم صحبت شدن با پدر ومادر ودرخواست کردن از انها مبنی بر کنترل بیشتر خانواده می تواند کمک کننده باشد.اگر قادر به تاثیرگذاری مستقیم نیستیددرواقع شما می توانید در هنگام برخورد با مصادیق بی حیایی به نحوی اعتراض خود را نشان دهید یا محیطی که در ان قرار دارید را ترک نمایید مثلا از اتاقی به اتاق دیگر بروید ویا از طریق مقید کردن خود ورفتار خود به حیا،حیا را در خانواده احیا نمایید.رفتار شما می تواند تاثیر مطلوبی بر روی اطرافیان بگذارد پس سعی کنید سریعا فضای بی حیایی را تغییر دهید یا حتی اگر بی حیایی در کلام وگفتار است با تذکر دادن سریع محور موضوع را عوض نمایید واگر برنامه ای در حال پخش است با تغییرکانال می توانید کم کم مصادیق بی حیایی را در خانواده کم رنگ کنید.
حیا در کلام، پوشش و رفتار تجلی پیدا می کند شما می توانید با نوع پوشش وانتخاب بهترین کلام ها ودر نظر گرفتن مودبانه ترین رفتارها حیا را درخانواده پیاده کنید..الفاظی که در سخنان ما به کار می رود، هم می تواند الفاظی پی برده و خالی از ادب باشد و هم الفاظی کاملاً کنایی و زیبا همراه ادب پس برای زنده کردن حیا ودرس دادن آن به دیگران بهترین وزیباترین واژه ها را بکارببریدتا این نوع فرهنگ در خانواده ی شما جایگزین فرهنگ قبلی شود.با مراقبت از نوع حرف زدن و گفتار به خوبی می توان از حریم شرم و حیا در خانواده پاسداری کرد.

نوع پوشش معمولاً بیانگر حالت حیا و عفاف و یا عدم آن است. به این معنا که به نوع پوشش والدین در حضور فرزندان و یا نوع لباسی که فرزندان استفاده می کنند باید دقت شود. نوع لباس دختران در خانواده و در برابر برادران و پسران باید جدی گرفته شود؛ زیرا پوشش در برابر محارم هم حد و حدودی دارد که لازم است رعایت شود.شاید در ابتدای امر کمی کار برای شما سخت باشد اما توجه کنید ه با تلاش می توانید به نتیجه مطلوب برسید.

سوال:
آیا حیا قابل آموزش است؟با توجه به اینکه حیا یک حس درونی است چه طور میشه اون رو بیشتر کرد؟

پاسخ:
حیا در واقع نوعی نیروی درونی است که انسان را از ارتکاب اعمال زشت باز می دارد و وقاحت،ضدحیا می باشد وقاحت یعنی بی مبالاتی نسبت به امور قبیح عقلی وشرعی وعرفی .در واقع روح حيا ،همان تنفّر از گناه و زشتيها است وانسان با دارا بودن این عامل بازدارنده،خودرا در معرض امورناپسند قرار نمی دهد.البته وجود حیا هم برای زنان وهم مردان لازم است اما در آموزه های اسلام رعایت حیا به زنان بیشتر سفارش شده است.حیا در ابعاد گوناگون متجلی می شود هم در گفتار انسان وهم در رفتار وهم در خلق وخو وکردار انسان.بنابراین رعایت حیا مصادیق متعددی می تواند داشته باشد از رعایت ادب وحیا در کلام گرفته تا رعایت حیا در نوع پوشش.به عنوان مثال تشريع حجاب و رعايت عفاف براى زنان از مصادیق بارز حیا در جامعه ی اسلامی می باشد.حیا امری فطریست بنابراین در مرحله ی اول نیاز به آموزش ندارد چرا که به عنوان امانت در وجود ما به ودیعه گذاشته شده است

اما کم رنگ شدن یا بی رنگ شدن ویا حتی پر رنگ شدن آن به عوامل گوناگون فردی واجتماعی بستگی دارد.عواملی مانند تربیت وتاثیر پذیری از اجتماع ممکن است انسان رابا حیا یا بی حیا کند.پس اصل حیا فطریست ونیاز به آموزش ندارد اما مداومت آن نیازمندتاثیرپذیری نیک از خانواده واجتماع است.مسئله ی حیا یک خصوصیت عام است ونه تنها مربوط به ترک معاصی می شود بلکه در رابطه با امور قبیح عرفی نیز صدق می کند. حیا دو گونه است نفسانی وایمانی.حیا نفسانی همان حیا عام است که دروجود همه ی انسان ها قرارداده شده است اما حیا ایمانی ، نوعی از حیاست که خاص مومنان است ومنظور، شرمساری از ارتکاب معاصی در برابر خداوند می باشد.حال اگر کسی در اثر عوامل گوناگون به جایی رسید که به جای حیا ،بی حیایی در وجودش مستقر شد

چنانچه نسبت به عملکرد خویش بررسی دقیق نداشته باشد ودر صدد تغییر رفتار نباشد در منجلاب بی حیایی فرو می رود تا جایی که این امر او را نسبت به انجام انواع امور قبیحه متقاعد می کند بنابراین اگر کسی متصف به صفت بی حیایی شد لازم است سریعا نسبت به تغییر رفتار ورویه ی خویش اقدام نماید تا حیا از دست رفته ی خویش را بازیابد.تمرین وتکرار مستمر برای بدست آوردن حیا از دست رفته به انسان کمک می کند تا در این مسیر موفق باشد.بنابراین با توجه به نظام ارزشی واخلاقی اسلام باید مصادیق بی حیایی در رفتار وگفتار خود را جستجونماییم ونسبت به ترک آنها اقدام کنیم.عوامل متعددی در بی حیا شدن انسان موثر است بنابراین لازم است آن عوامل را شناسایی کنید تا بتوانید مجددا حیا را در وجود خویش متجلی کنید.گاهی ارتباط با دوستان ناباب انسان را بی حیا می کند وگاهی دیدن بعضی فیلمها وشنیدن بعضی موسیقی ها ویا حضور در بعضی مکان ها ومجالس انسان را بی حیا می کند لذا لازم است بعد از شناخت عامل بی حیایی،به رفع آن اقدام نمایید.مداومت بر این حالت می تواند حیا فراموش شده را به یاد انسان بیاورد تا جایی که انسان دوباره با رعایت

حیا در گفتار ورفتار می توانداین نیروی درونی را زنده کند.حیا دایره ای گسترده داردکه شامل امور عرفی نیز می شود بنابراین حیا درونی انسان را ملزم می کند که نه تنها از گناه دوری کند بلکه هر امر ناپسندی که در نگاه عرف قباحت دارد را نیز کنار می گذارد.گاهی متاسفانه در بین اعضای خانواده قباحت بعضی امور از بین می رود وانجام برخی کارهای ناپسند در بین اعضا ،عادی میشود.البته در مرحله ی اول باید به تربیت والدین توجه شود چرا که نوع برخورد والدین وتربیت صحیح آنها بهترین ابزار برای رسیدن به احیای حیا در خانواده می باشد بنابراین والدین باید در رفتار وگفتار خود حیا را متجلی نمایند تا فرزندان نیز با درس آموزی از رفتار آنها ،با حیا شوند.البته گاهی والدین خود به این امر مبادرت می ورزند اما بد آموزی فرزندان از ناحیه ی رسانه ها می باشد که این مورد نیز امری

بسیار مهم وقابل کنترل می باشد.متاسفانه امروزه در اکثر خانواده ها شبکه های ماهواره ای با پخش برنامه های متعدد قبح بسیاری از امور را در نزد خانواده از بین می برند وهمین امر باعث عادی شدن این رفتار بین اعضا می شود.اگر توانایی شما در ارتباط با اعضای خانواده به حدی است که می توانید اثر مثبت بگذارید پس لازم است عوامل ایجاد کنندی بی حیایی را جستجو نمایید ود ررفع آن کوشش کنید اگر ارتباط با افراد خاصی از فامیل یا دوستان ویا تماشای شبکه ی ماهواره ای ویا عامل دیگری در تحریک بی حیایی موثر است شما می توانید با کنترل کردن این امور از ادامه ی این روند خودداری نمایید.گاهی هم صحبت شدن با پدر ومادر ودرخواست کردن از انها مبنی بر کنترل بیشتر خانواده می تواند کمک کننده باشد.اگر قادر به تاثیرگذاری مستقیم نیستیددرواقع شما می توانید در هنگام برخورد با مصادیق بی حیایی به نحوی اعتراض خود را نشان دهید یا محیطی که در ان قرار دارید را ترک نمایید مثلا از اتاقی به اتاق دیگر بروید ویا از طریق مقید کردن خود ورفتار خود به حیا،حیا را در خانواده احیا نمایید.رفتار شما می تواند تاثیر مطلوبی بر روی اطرافیان بگذارد پس سعی کنید سریعا فضای بی حیایی را

تغییر دهید یا حتی اگر بی حیایی در کلام وگفتار است با تذکر دادن سریع محور موضوع را عوض نمایید واگر برنامه ای در حال پخش است با تغییرکانال می توانید کم کم مصادیق بی حیایی را در خانواده کم رنگ کنید.حیا در کلام، پوشش و رفتار تجلی پیدا می کند شما می توانید با نوع پوشش وانتخاب بهترین کلام ها ودر نظر گرفتن مودبانه ترین رفتارها حیا را درخانواده پیاده کنید..الفاظی که در سخنان ما به کار می رود، هم می تواند الفاظی پی برده و خالی از ادب باشد و هم الفاظی زیبا همراه ادب پس برای زنده کردن حیا ودرس دادن آن به دیگران بهترین وزیباترین واژه ها را بکارببریدتا این نوع فرهنگ در خانواده ی شما جایگزین فرهنگ قبلی شود.با مراقبت از نوع حرف زدن و گفتار به خوبی می توان از حریم شرم و حیا در خانواده پاسداری کرد.نوع پوشش معمولاً بیانگر حالت حیا و عفاف و یا عدم آن است. به این معنا که به نوع پوشش والدین در حضور فرزندان و یا نوع لباسی که فرزندان استفاده می کنند باید دقت شود. نوع لباس دختران در خانواده و در برابر برادران و پسران باید جدی گرفته شود؛ زیرا پوشش در برابر محارم هم حد و حدودی دارد که لازم است رعایت شود.شاید در ابتدای امر کمی کار برای شما سخت باشد اما توجه کنید که با تلاش می توانید به نتیجه مطلوب برسید.