جمع بندی آیا امامان از بدو خلقت پاک بوده اند؟

این که امکان داشت اگر عصمت به آنها عطا نمی شد از گذشته خوبی برخوردار نباشند به این خاطر نیست که اهل عمل نبوده اند، بلکه به خاطر عدم آگاهی این امکان وجود می داشت، دقت کنید عصمت فقط علم است و اختیار عمل نیک از جانب خود آنها بوده است

با سلام خدمت شما دوست گرامی، بانوی برفی

چند مطلب:

مطالبی که در پاسخ به سوالات شما می خواهم عرض کنم، اموری است که پیش از این بیان شده و یا بنده بد بیان کرده ام و یا اینکه شما دقت کافی نکرده اید.

- چند بار عرض شد که مسئله عدالت خداوند، با تفاوت در نعمت هایی که فعلا به انسان ها داده شده است، مخدوش نمی شود. چه این نعمت خاص عصمت باشد و چه این نعمت قبل یا بعد از امامت داده شود. در مورد اینکه چرا بی عدالتی نیست نیز مفصلا توضیح دادم.

- شرایط برای امامت در یک لحظه شکل نمی گیرد که شما بخواهید عصمت را مربوط به بعد از آن بدانید. به عبارت دیگر نباید به مسئله شرایط امامت به صورت صفر یا صد نگاه کرد. فردی که قرار است امام باشد، باید از ابتدا دارای صلاحیت، پاکی و امانت باشد و نمی توان به مردم گفت که این فرد که از الان امام شده است، از الان دارای همه شرایط است، بلکه این شرایط (مانند پاکی و درستی) باید از پیش در فرد وجود داشته باشد تا اعتماد مردم را جلب کند.

- من عرض نکردم که امام مانند مردم عادی است، عرض من این بود که هر انسانی از ابتدا پاک آفریده می شود و این خود اوست که مسیرش را انتخاب می کند یا به سوی خوبی یا به سوی بدی.

- در این بین علم انسان در عمل به خوبی ها مضاعف می شود و خداوند علوم جدیدی به فرد اعطا میکند.

- امام از این علم ویژه که به کنه گناه و معصیت علم دارد، برخوردار است. (در مورد چرایی اینکه خداوند چنین علمی به آنها داده است، پیش از این بحث شد، اگر این بحث ها کافی نبوده است، با توجه به اینکه این سوال، به موضوع اصلی ما مستقیما مربوط نیست، می توانید به صورت سوالی مجزا آن را مطرح کنید تا دقیق تر مورد بررسی قرار گیرد.)

موفق باشید

تمامی موجودات از بدو خلقت پاک بوده اند

پرسش:
آیا امامان از بدو خلقت پاک بوده اند.؟

پاسخ:
امامان از ابتدا پاک (معصوم) بوده اند. در عصمت پیامبران و امامان باید به این مسئله مهم توجه کرد که عصمت به معنای سلب اختیار نیست. به عبارت دیگر این که آن ها معصوم هستند به این معنا نیست که نمی توانند گناه کنند و از آن ها سلب اختیار شده است بلکه آن ها در عین داشتن اختیار مرتکب گناه نمی شوند.
برای فهم بهتر این مسئله باید به سرشت عصمت توجه کرد. سرشت و ذات عصمت سلب اختیار نیست بلکه ذات عصمت از معرفت است. فردی که معصوم است، دارای درجه خاصی از معرفت است. همان طور که ما نسبت به یک لیوان سم شناخت و معرفت داریم و می دانیم که برای ما کشنده و مهلک است، معصوم نیز حقیقت گناه را دریافته است و می داند که چقدر کشنده و مهلک است و همان طور که هیچ انسان سالمی، سم نمی نوشد، معصوم نیز مرتکب هیچ گناهی نمی شود و این عدم ارتکاب نه از روی بی اختیاری بلکه از روی شناخت حقیقت گناه است که مانند پرتاب شدن انسان به درّه است.

مطلب دیگر این است که راه رسیدن به درجات بالاتر معرفتی برای انسان فراهم است و انسان می تواند با عمل کردن به آنچه که بدان علم دارد و نیز در پی علم بودن نسبت به اموری که به آن ها علم ندارد، معرفت خود را ارتقاء دهد و به حدی برسد که او نیز حقیقت گناه را که امر مهلکی است دریابد و از این رو از گناه دوری کند. بنا بر این منافاتی وجود ندارد که فردی از ابتدای دوران نوجوانی و از زمانی که خوبی و بدی را درک کرد، گزینه ها خوب را انتخاب کند و از بدی ها به دور باشد. طبیعتا چنین فردی در تمام عمرش پاک خواهد بود.

- این که این معرفت چگونه توسط معصومین به دست آمده است، مسئله مهمی است. در کسب این معرفت تلاش آن ها نقش بسیار مهمی دارد به این معنا که اساسا معرفت انسان با عمل صالح و نیز التزام به دانسته های خود از حقیقت، گسترش می یابد. هر انسانی که به آن چه که می داند عمل کند، خداوند علم آن چه نمی داند را برای او مهیا می کند و این مضمون این حدیث است: «من عمل بما علم رزقه الله علم ما لم يعلم»؛ هر آنکه عمل کند به چیزی که می داند، خداوند علم آنچه نمی داند را نیز روزی او می کند.(1)

- با توجه به این مسئله، می توان گفت هر انسانی بسته به اینکه به چه اندازه ای به آن چه از حقیقت می داند، ملتزم است، مستعد دریافت معارف بیشتری می شود و این چنین است که فرد می تواند به درجات بالاتری از معرفت نائل شود.

- نکته دیگر این که اگر خداوند به فردی نعمت و ویژگی خاصی عنایت کند، به معنای بی عدالتی او نیست. بی عدالتی هنگامی رخ می دهد که از هر دو فرد به یک اندازه توقع داشته باشد. به عبارت دیگر، صرف این که دو نفر دارای دو سطح از ویژگی ها هستند، به معنای بی عدالتی خداوند نیست. بلکه بی عدالتی آن است که از دو نفر با سطح نعمت متفاوت، توقع یکسان داشته باشیم.

______________
(1) الميزان، ج7، چاپ بيروت، ص350.