جمع بندی چگونه پیامبر گرامی اسلام (ص) می تواند پیامبر جنیان باشد؟

پرسش: آیا پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) پیامبر جنیان هم بوده؟ جنیان چگونه میتوانند از احکام اسلامی استفاده کنند؟ مثلا نماز بخوانند، وضو بگیرند، غسل کنند، بطور کلی از روش عبادات و آداب معاشرت آگاهی یابند؟ و در آخر، آیا جنیان حجت هایی از جنس خودشان داشته و یا دارند که احکام دین را برای ایشان توضیح بدهند؟ پاسخ: در پاسخ، نکاتی را تقدیم می کنیم: اولاً طبق صریح آیات قرآن , جن هم مثل انسان مکلف است .(1) اما چگونه تکلیفی یا با چه کم و کیفی و یا اینکه جنیان چگونه احکام را بکار می بندند؟ جزئیات آن معلوم نیست . اما به طور کلی ماموریت بسیاری از پیامبران محدود به جامعه انسانی نبوده و بایستی جنیان را نیز با تعالیم الهی خود هدایت می‌کرده‌اند. آنان یا مستقیم یا از طریق نمایندگانشان، پیام الهی را به گوش طوایف جن می‌رسانده اند. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز با جنیان ارتباط داشت و احکام و تکالیف الهی را بر آنان عرضه می‌کرد. این مطالب در سوره جن و آیه سی‌ام سوره احقاف به روشنی بیان شده است. جنیان خود را مخاطب قرآن می‌دانستند و به آن گوش می‌سپردند. گروهی از جنیان با پیامبر بیعت کردند و نماینده او در میان طایفه خود شدند. گاهی نیز برخی از جنیان نزد رسول خدا و اهل بیت (علیهم السلام) می‌آمدند و سئوالات خود را مطرح می‌کردند. ثانیاً از صریح آیه ۱۳۰ سوره انعام، دو مطلب را می توان استفاده کرد: یکی اینکه طائفه جن بسان تمام انسان ها از پیامبران الهی نمی توانند بی بهره باشند. یعنی جن نیز در مسیر مراحل تکاملی و کسب سعادت دنیا و آخرت محتاج پیامبر است . و دیگری اینکه پیامبر جن از جنس خود آنهاست .(2) البته علامه طباطبائى مى ‏گوید: کلمه «منکم» (از شما)، در آیه مذکور فقط دلالت دارد که انبیا، از جنس مخاطبانند؛ نه این‏که پیامبران، از جنس دیگرى باشند؛ مثلًا ملائکه باشند که مخاطبان، وحشت کنند و با آنها انس نگیرند و سخنشان را نفهمند، امّا این ‏که بگوییم هر کدام از طایفه جنّ و انس، پیامبرى مستقل و هم جنس خود دارند، آیه شریفه، چنین دلالتى ندارد. (3) ثالثاً آیات دیگر قرآن برخى پیامبران را دست کم، مبعوث شده براى عالمیان و جن و انس میداند؛ از جمله آیه شریفه‏ اى که سخن گروهى از جنیان را نقل مى ‏کند: «یقَوْمَنَآ أَجِیبُواْ دَاعِىَ اللَّهِ وَ ءَامِنُواْ بِه»؛[4] اى قوم ما! دعوت کننده الهى را اجابت کنید و به او ایمان آورید. شأن نزول آیه فوق، این است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله)، از مکّه به سوى بازار عکاظ در طائف آمد که مردم را به اسلام دعوت کند، امّا هیچ کس دعوتش را پاسخ نگفت. آن حضرت در راه برگشت به سوى مکّه، به محلّى به نام وادى جنّ رسید. در دل شب به تلاوت قرآن پرداخت، جمعى از طایفه جنّ، از آن‏جا مى‏ گذشتند و هنگامى که قرائت قرآن پیامبر را شنیدند، گوش دادند و در پایان به آن حضرت ایمان آوردند و به عنوان مبلّغانى به سوى قوم خود رفته، آنان را به اسلام دعوت کردند.[5] بنابراین، چنانکه گفتیم از آیات قرآن استفاده می شود که جنّیان، به پیامبر اسلام ایمان آوردند و این‏که پیامبرى هم از نوع خود، داشته باشند طبق نظر برخی مفسرین نظیر علامه طباطبائی از قرآن استفاده نمی شود و آیه 130 انعام ‏چنین مطلبى را بیان نمی فرماید. بر فرض آن‏ که جنّیان از خودشان، پیامبرانى داشته باشند، منافاتى ندارد با آن‏که، پیامبران اولواالعزم انسى هم براى آنها مبعوث شده باشند. زیرا احتمال دارد جنیان در کنار وظیفه تبعیت از پیامبران خود, ملزم بودند از پیامبران انسی (اولواالعزم و صاحب شریعت) هم پیروی بکنند، یا اینکه پیامبران اینها در حقیقت مبلغین پیام پیامبران بشری بر جن می باشند. شاهد بر این مطلب، اینکه، بابی تحت عنوان ((جن به محضر ائمه (علیهم السلام) می آیند و مسائل دینی خود را می پرسند...)) در کتاب اصول کافی است که نشان می دهد طائفه جن تحت ولایت و امامت ائمه (علیهم السلام) قرار دارند. (6). ناگفته نماند از امام زین‏ العابدین (علیه السلام) نیز پرسیده شد: چرا به پیامبران بزرگ، اولواالعزم مى‏ گویند؟ فرمود: چون به شرق و غرب عالم و به جن و انس، مبعوث بوده‏ اند.[7] در نتیجه چه بسا کسانی از جنیان که به پیامبران انسی ایمان می آوردند بعنوان مبلّغ و حجت و نماینده، در بین طایفه ی جن به تبلیغ دین الهی می پرداخته اند. پی نوشت ها: 1. «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون،من جنیّان و آدمیان را جز براى این که مرا بپرستند نیافریدم.»،ذاریات/آیه 56. 2. خداوند در همین آیه می فرماید: «یا معشر الجن و الانس ائلم یائتکم یائکل رسل منکم ; (در روز قیامت گفته می شود) ای گروه جن و انس , آیا پیامبرانی از بین شما برای شما نیامدند؟.» انعام/آیه 130. 3. علامه طباطبایی، المیزان، نشر فرهنگی رجاء، تهران، ج 7، ص 354. 4. احقاف، آیه 31. 5. مکارم شیرازی و جمعی نویسندگان، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1374، ج 21، ص 365. 6. کلینی، اصول کافی, کتابفروشی علمیه اسلامیه، تهران، 1369، ج 1, ص 394, طبع آخوندی . 7. علامه مجلسی، بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت- لبنان، بی تا، ج 11، ح 61.