جمع بندی تحلیل و بررسی کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن»

جمع بندی ___________________________________________________ پرسش: کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قران» چگونه کتابی است؟ آیا این کتاب از لحاظ فقهی و علمی هم قابل استناد هست و میشود به عنوان منبعی بعنوان اسلام شناسی و شناخت تشیع مطرح کرد و احیانا ایرادی از لحاظ شرعی بر آن وارد نیست؟ آیا میشود با این کتاب اسلام رو بصورت حق و حقیقی شناخت؟ پاسخ: کتاب «طرح اندیشه های کلی اسلام در قرآن» مجموعه سخنرانی های مقام معظم رهبری در ماه رمضان 1353 در مسجد امام حسن(علیه السلام) مشهد است که در آن به شاخصه ها و محورهای کلی اندیشه اسلامی به لحاظ تبلور آن در زندگی اجتماعی اشاره کرده است که ابتدا به صورت مختصر، و بعدها با تفصیل بیشتری به صورت کتاب چاپ شده است. اگرچه این سخنرانی ها مربوط به چند دهه گذشته است، اما محتوای آن سخنرانی ها همچنان هم مورد تایید ایشان است، همانطور که فرموده اند: «بنده یک ماهِ رمضان در مسجد امام حسنِ مشهد سخنرانىِ مستمر سى جلسه‌اى داشتم... در آن سخنرانی‌ها راجع به توحید، امامت، ولایت، نبوّت و سایر مباحث اساسى بحث شده است که الان هم آنها را تأیید مى‌کنم. اینها پایه‌هاى فکرى براى ایجاد یک نظام اسلامى بود»(1) در مورد بررسی فقهی که فرموده اید باید توجه داشت که این کتاب یک کتاب فقهی نیست تا بتوان آن را از جهت فقهی بررسی کرد، اما این که آیا به لحاظ علمی قابل استناد است یا خیر، قطعا پاسخ مثبت است. این کتاب یک کتاب تحلیلی است که گفتارهایش را به آیات قرآن کریم مستند ساخته است، بنابراین با توجه به این دو خصیصه به راحتی قابل ارزیابی و ارزش گزاری است. اگرچه در این کتاب برداشت ها و تحلیل های نویی از آیات قرآن ارائه شده است اما این مسئله به اعتبار کتاب لطمه ای نمی زند، چرا که نوآوری تا زمانی که با استناد به آیات و روایات و با روش اصولی باشد نه تنها مذموم نیست، بلکه بسیار مطلوب است. این یک اعتقاد مسلّم ماست که محتوای قرآن به لحاظ عمق، بی انتها بوده و همواره کشف مسائل جدید از آن امکان پذیر است. البته باید توجه بفرمایید که تأیید کتاب های علمای اسلام هرگز به معنای توصیف خط به خط آنها به عصمت نیست؛ بلکه شاخصه ها و محورهای اصلی آن مبتنی بر آیات و روایات و تحلیل های درست است و از این جهت می تواند راهنما و راهگشای توده مردم باشد. با مطالعه کتاب مذکور و خواندن تحلیل ها و استنادها هم همین نکته دیده می شود که استنادها صحیح و تحلیل ها مطابق با آن چیزی است که مد نظر آیات است، یعنی چیزی به قرآن تحمیل نشده است، بنابراین اگر کسی روی یک مورد خاص یا بخشی از آن اشکال یا ابهامی دارد باید به صورت جزئی و مصداقی بحث شود، وگرنه کتاب به صورت کلی مورد تأیید است. پی نوشت ها: 1. بیانات در دیدار اعضاى هیأت مؤسس و هیأت امناى مؤسسه‌ى پژوهشى - فرهنگى انقلاب اسلامى، ۱۳۸۱/۴/۴.