جمع بندی فلسفه و حکمت اعمال حج واجب چیست؟

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
فلسفه و حکمت اعمال حج واجب چیست؟


سلام.
ببخشید میخواستم بدونم حکمت اعمال حج چیه؟
مثلا دوخته نبودن لباس مردان,نگه نکردن درآینه و...
با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد مستنبط

سوال:

فلسفه و حکمت اعمال حج واجب چیست؟
اعمالی چون دوخته نبودن لباس مردان, حرمت نگاه کردن در آینه و امثال آن، چه حکمتی می تواند داشته باشد؟


الف) جواب اجمالی

جواب این سوال در چند بخش قابل بررسی است:

1- سِرّ فریضه حج به طور کلی
2- حقیقت احرام
3- حکمت بخشهای مختلف و احکام گوناگون مانند احکام خاص لباس و نظر به آینه.

سر حج در برخی روایات فرار از غیر خدا به سوی خدا، ترک غیر او و سیر الی الله برای لقای محبوب معرفی شده است.
حقیقت احرام، حفظ حرمت حرم امن الهی و برهنه شدن از زینت های زندگی دنیایی و آمادگی برای ملاقات محبوب و حقیقت هستی است.
سایر احکام و اعمال هم در همین راستا و برای جهات مختلف آن وضع شده است: کندن لباس دوخته به معنی کندن لباس گناه و پوشیدن لباس ساده و سفید احرام به معنی لباس طاعت است.

در مناسك و مراسم حج، برخي اسرار قيامت متجلّي شده و سفر مرگ و حضور در صحنه قيامت در نظر افراد مجسّم مي‏شود.

ب) جواب تفصیلی

1- سرّ حج (*)

همان‏ گونه كه حج براي خدا و وجوب آن از طرف اوست: لِلّهِ عَلَي النّاسِ حِجُّ البَيتِ مَنِ استَطاعَ اِلَيهِ سَبيلا[1]، انجام آن نيز بايد «الله» باشد [2]، ... مهم‏ترين سرّ حج، سير إلي الله است، چنان‏كه در بعضي از روايات، آيه كريمه "فَفِرّوا اِلَي الله[3]" بر «حج» تطبيق شده است[4].

سفر حج، فرار از غيرخدا به سوي خداست و چون خدا همه‏ جا هست[5]‏، فرار به سوي خدا بدين معناست كه انسان ماسِوي‏ الله را ترك كرده و خدا را طلب كند.
سير «حج ‏گزاری» كه از غير خدا بريده و به سوي خدا هجرت مي‏كند تا به لقاي او نايل آيد «إلي الله»، «في الله»، «مع الله» و «الله» است، از اين‏رو در بعضي از دعاهاي حج و مانند آن آمده است: بسم الله وبالله وفي سبيل الله وعلي ملَّة رسول الله[6]

براي كسي كه قصد ورود به حرم دارد، ميقات احرام [7] قرار داده شد تا كرامت حرم كه به وسيله مسجدِ حرام و كعبه پديد آمده، محفوظ بماند، زيرا احرام در ميقاتْ براي ورود به حرم مانند نماز تحيّت مسجد است كه براي حفظ كرامت مسجد قرار داده شد، با اين تفاوت كه تحيّت مسجد مستحب است، ولي احرام براي ورود به حرم واجب است.

حج‏ گزار بايد هنگام احرام ‏بستن قصد كند هرچه را خدا بر وي حرام كرده است، او نيز بر خود تحريم كند. گرچه بعضي از امور «موقتًا» و تنها در حال احرام بر انسان حرام است مانند کندن مو، نگاه کردن به آیینه، صید کردن و ...، لکن برخی امور مطلقا حرام است ... پس اِحرام در ميقات بدين معناست كه «خدايا! من تعهّد مي‏كنم كه همه محرّمات را بر خود تحريم كرده و براي هميشه آن‏ها را ترك كنم»[8].

2- حقيقت احرام‏

احرام‏ بستن، آن‏گونه كه در بيان امام سجاد(عليه‌السلام) آمده
[9]، بدين معناست كه «خدايا! ارتباطم را از غير تو گسستم».
«احرام‏ بستن» سه جزء واجب دارد كه با انجام آن‏ها احرام محقّق مي‏شود:

1. پوشيدن دو قطعه لباس ندوخته (براي مردان)،
2. قصد احرام براي حج يا عمره،
3. لبيك گفتن.

در احرام كه همراه با برهنه‏ شدن از زينت زندگي دنياست، ظهور توحيد و تجلّي بالغ آن، همچنين تمثل حشر و معاد -كه همان بازگشت به مبدأ است- امري آشكار است، از اين رو براساس رهنمود امام سجاد (عليه‌ السلام) آن‏كه هنگام احرام بستن، از قلب نگذراند كه «خدايا! از هرچه غير توست دست شستم و فقط به ولاي تو دل بستم»، درحقيقت به ميقات نرفته و احرام نبسته است! -البته مرادْ، نفي كمال است نه نفي صحت-.

3- حکمت برخی اعمال و احکام حج

كندن لباس دوخته، به هنگام احرام، به معناي بيرون‏ آمدن از «جامه گناه» است، چنان‏كه پوشيدن لباس احرام كه لباسي ندوخته، رنگ ‏نگرفته، حلال و پاك است، به معناي در بر كردن «لباس طاعت» است [10].

سرّ ديگر دربر كردن آن جامه مخصوص، تذكر به روزي است كه انسان با لباس ندوخته وارد آن مي‏شود و آن روزِ مرگ است كه كفن دربر مي‏كند. بدين‏ گونه در مناسك و مراسم حج، برخي اسرار قيامت متجلّي شده و سفر مرگ و حضور در صحنه قيامت در نظر افراد مجسّم مي‏شود.

همچنين با دربر كردن لباس ساده احرام، امتيازات ظاهري افراد زايل شده و زمينه هرگونه برتري‏ طلبي و فخرفروشي از بين مي‏رود[11].

نگاه نکردن در آیینه، عطر نزدن و مانند این احکام، همه برای این است که هر چه بیشتر مظاهر و مقدمات خود بینی و اموری که باعث می شود انسان به خود توجه کند، کمتر و کمتر شود تا مومن بتواند هر چه بیشتر قلب را متوجه حق تعالی کند.

پی نوشت ها:(*) برگرفته از جرعه اي از صهباي حج ص 190 تا 200. ایت الله جوادی آملی، نشر اسرا، -قم.
1. سوره آل عمران، آيه 97: و منحصرا برای خدا و تقرب و وصال او، بر مردم است که قصد بیت الله کنند البته هر کس که استطاعت این راه را دارد.
2. امام سجاد (علیه السلام) در حدیث معروف اسرار حج، به شبلی فرمودند: قَالَ (علیه السلام): فَحِينَ وَصَلْتَ مَكَّةَ نَوَيْتَ بِقَلْبِكَ أَنَّكَ قَصَدْتَ اللَّه؟ آیا زمانی که به مکه رسیدی با قلبت نیت کردی که خدا را قصد کرده ای؟ مستدرك الوسائل ج ‏10 ؛ ص 168 ح 11770، محدث نورى، حسين بن محمد تقى، - قم، چاپ: اول، 1408ق .
3.
به سوی خدا فرار کنید. سوره ذاريات، آيه 50.
4.
الكافي ج‏ 4 ص ‏256؛كلينى، محمد بن يعقوب، ط الإسلامية - تهران، چاپ: چهارم،1407 ق. وسائل الشيعه، ج‏11، ص‏9ـ10 و 104ـ105. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، - قم، چاپ: اول، 1409 ق.
5.
سوره بقره، آيه 115؛ سوره زخرف، آيه 84؛ سوره حديد، آيه 4.
6.
بحار الانوار، ج‏96، ص‏120. علامه مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى- بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق.
7.
مِيقَات‏: وقت معين براى كارى. و وعده وقتدار و نيز مكانيكه معين شده براى عملى مثل مواقيت حجّ كه مكانهائى است براى احرام بستن چنانكه طبرسى فرموده است‏. قاموس قرآن ج‏7 ص 232، ماده وقت. قرشى بنايى، على اكبر - تهران، چاپ: ششم، 1412ق.
8.
جرعه اي از صهباي حج ص 196
9. حدیث طولانی شبلی در اسرار حج از امام سجاد -علیه السلام- مستدرک ج 10 ص 166 ح 11770.
10. قَال (علیه السلام) فَحِينَ نَزَلْت الْمِيقَاتَ نَوَيْتَ أَنَّكَ خَلَعْتَ ثَوْبَ الْمَعْصِيَةِ وَ لَبِسْتَ ثَوْبَ الطَّاعَةِ قَالَ لَا، (امام سجاد -علیه السلام- به شبلی فرمودند: آیا زمانی که در میقات فرود آمدی، نیت کردی که لباس معصیت را خلع کنی و در آوری و لباس طاعت بپوشی؟ شبلی عرض کرد: نه)
قَالَ فَحِينَ تَجَرَّدْتَ عَنْ مَخِيطِ ثِيَابِكَ نَوَيْتَ أَنَّكَ تَجَرَّدْتَ مِنَ الرِّيَاءِ وَ النِّفَاقِ وَ الدُّخُولِ فِي الشُّبُهَاتِ قَالَ لَا، (امام -علیه السلام- فرمودند: زمانی که لباسهای دوخته شده ات را درآوردی، نیت کردی که از ریا و نفاق و وارد شدن در شبهات خودت را جدا کنی؟ شبلی عرض کرد: نه)
قَالَ فَحِينَ اغْتَسَلْتَ نَوَيْتَ أَنَّكَ اغْتَسَلْتَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الذُّنُوبِ قَالَ لَا قَالَ فَمَا نَزَلْتَ الْمِيقَاتَ وَ لَا تَجَرَّدْتَ عَنْ مَخِيطِ الثِّيَابِ وَ لَا اغْتَسَلْت ... . (امام -علیه السلام- فرمودند: زمانی که غسل می کردی، نیت کردی که از خطاها و گناهان غسل می کنی و آنها را می شویی؟ عرض کرد: نه، حضرت فرمودند: پس نه در میقات نزول کرده ای و نه لباسهای دوخته شده است را از خود دور کرده ای و نه غسل کرده ای) مستدرك الوسائل ج ‏10 ص 166.
11.
جرعه اي از صهباي حج ص 200

موضوع قفل شده است