فایل پی دی اف آیات موضوعی ( نماز، وضو، غسل، تیمم )

تب‌های اولیه

69 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال

موضوع دهم : فوائد نماز: فائده دوم _ بازدارندگی از ارتکاب زشتی ها و بدی ها

آیه 45 سوره عنکبوت

« إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ »

اصل آیه 45 سوره عنکبوت

« اُتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُون‏ »

ترجمه : آنچه را از کتاب (آسمانى) به تو وحى شده تلاوت کن، و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتی ها و اعمال ناپسند باز

مى دارد، و یاد خدا بزرگتر (و برتر) است؛ و خداوند آنچه را انجام مى دهید مى داند.

خاتم;758608 نوشت:
اصل آیه 45 سوره عنکبوت

« اُتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُون‏ »

ترجمه : آنچه را از کتاب (آسمانى) به تو وحى شده تلاوت کن، و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتی ها و اعمال ناپسند باز مى دارد،

و یاد خدا بزرگتر (و برتر) است؛ و خداوند آنچه را انجام مى دهید مى داند.

نکات پیرامون این آیه :

نکته اول : به نظر می ‏رسد کلمه " فحشاء" اشاره به گناهان پنهانى و کلمه " منكر" اشاره به گناهان آشكار دارد.(1)

نکته دوم : بازدارى از گناه اثر طبيعى نماز است، چون نماز توجه خاصى است از بنده به سوى خداى سبحان، ليكن اين اثر تنها به مقدار اقتضاء است، نه عليت تامه،

تا تخلف نپذيرد، و نمازگزار ديگر نتواند گناه كند، بلكه اثرش به مقدار اقتضاء است، يعنى اگر مانع و يا مزاحمى در بين نباشد اثر خود را می ‏بخشد، و نمازگزار را از

فحشاء بازمی ‏دارد، ولى اگر مانعى و يا مزاحمى جلو اثر آن را گرفت، ديگر اثر نمی کند، و در نتيجه نمازگزار آن كارى كه انتظارش را از او ندارند می کند، خلاصه ياد خدا،

و موانعى كه از اثر او جلو می گيرند، مانند دو كفه ترازو هستند، هر وقت كفه ياد خدا چربيد، نمازگزار گناه نمی كند، و هر جا كفه آن موانع چربيد كفه ياد خدا ضعيف

می ‏شود، و نمازگزار از حقيقت ياد خدا منصرف می ‏گردد، و گناه را مرتكب می ‏شود. (2)

1. تفسير نمونه، آیه الله مکارم شیرازی و جمعی از فضلا،ج‏11، ص370، با اندکی دخل و تصرف.
2. ترجمه تفسير الميزان، مولف: علامه سید محمد حسین طباطبایی، مترجم : آقای سید محمد باقر موسوی همدانی، ج 16، ص 201، با اندکی دخل و تصرف.

موضوع یازدهم : حکم وضو در قرآن

آیه 6 سوره مائده

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ »

اصل آیه 6 سوره مائده


« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَٰكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ »

ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون براى نماز برخيزيد (و وضو نداشتيد) پس صورت‏ها و دست‏هايتان را تا آرنج بشوييد،

و بر سرتان و روى پاهاتان تا برآمدگى روى هر دو پا مسح كنيد، و اگر جنب بوديد شستشو نماييد (غسل كنيد)، و اگر بيمار يا در سفر

بوديد و حال آنكه يكى از شما از قضاى حاجت آمده يا با زنان همبستر شده و آبى نيافتيد، پس به سراغ خاكى پاك رويد و از آن خاك

(پس از آنكه كف هر دو دست بر آن زديد) به صورت و دست‏هايتان بكشيد (تيمم كنيد). خداوند هرگز نمی ‏خواهد براى شما مشقت

درست كند و لكن می خواهد شما را پاك نمايد و نعمت خود را بر شما تمام سازد، شايد سپاس گزاريد.

خاتم;758958 نوشت:
اصل آیه 6 سوره مائده

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَٰكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ »

ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون براى نماز برخيزيد (و وضو نداشتيد) پس صورت‏ها و دست‏هايتان را تا آرنج بشوييد،

و بر سرتان و روى پاهاتان تا برآمدگى روى هر دو پا مسح كنيد، و اگر جنب بوديد شستشو نماييد (غسل كنيد)، و اگر بيمار يا در سفر

بوديد و حال آنكه يكى از شما از قضاى حاجت آمده يا با زنان همبستر شده و آبى نيافتيد، پس به سراغ خاكى پاك رويد و از آن خاك

(پس از آنكه كف هر دو دست بر آن زديد) به صورت و دست‏هايتان بكشيد (تيمم كنيد). خداوند هرگز نمی ‏خواهد براى شما مشقت

درست كند و لكن می خواهد شما را پاك نمايد و نعمت خود را بر شما تمام سازد، شايد سپاس گزاريد.

نکات پیرامون این آیه :

نکته اول : این آیه اشاره به حکم وضو، غسل و تیمم دارد که ما در این جا فقط حکم وضو را مطرح می کنیم.

نکته دوم : در آيه حدود صورت، كه بايد در وضو شسته شود توضيح داده نشده ولى در روايات ائمه اهل بيت علیهم السلام كه وضوى پيامبر
صلی الله و علیه و آله و سلم را مشروحا بيان كرده‏ اند.
1- حد صورت از طرف طول از رستانگاه مو تا چانه و از طرف عرض آنچه در ميان انگشت وسط و ابهام (انگشت شست) قرار می گيرد، ذكر شده و اين در
حقيقت توضيح همان معنايى است كه از كلمه" وجه" در عرف فهميده می شود، زيرا وجه همان قسمتى است كه انسان به هنگام برخورد بر ديگرى
با آن" مواجه" می شود.
2- حد دست كه بايد در وضو شسته شود،" تا آرنج" ذكر شده، زيرا مرافق جمع" مرفق" به معنى" آرنج" است، و چون هنگامى که گفته شود دست
را بشوئيد ممكن است به ذهن چنين برسد كه دستها را تا مچ بشوئيد، زيرا غالبا اين مقدار شسته ميشود، براى رفع اين توهم می فرمايد: تا آرنج بشوئيد
(إِلَى الْمَرافِقِ‏).
3- كلمه" ب" كه در" بِرُؤُسِكُمْ‏" می باشد طبق صريح بعضى از روايات و تصريح بعضى از اهل لغت به معنى" تبعيض" می ‏باشد، يعنى" قسمتى"
از سر را مسح كنيد كه در روايات ما محل آن به يك چهارم پيش سر، محدود شده و بايد قسمتى از اين يك چهارم هر چند كم باشد با دست مسح كرد.
4- قرار گرفتن" ارجلكم" در كنار" رؤوسكم" گواه بر اين است كه پاها نيز بايد مسح شود نه اينكه آن را بشويند.(1)

نکته سوم : کعب در لغت بمعنى برآمدگى پشت پاها و هم بمعنى مفصل يعنى نقطه‏ اى كه استخوان ساق پا با استخوان كف پا مربوط می شود
آمده است.
(2)

نکته چهارم : كلمه" الى" در آيه فوق تنها براى بيان حد شستن است نه كيفيت شستن، كه بعضى توهم كرده‏ اند و چنين پنداشته‏ اند كه آيه می گويد:
بايد دستها را از سر انگشتان به طرف آرنج بشوئيد
توضيح اينكه اين درست به آن می ماند كه انسان به كارگرى سفارش می كند ديوار اطاق را از كف تا يك متر، رنگ كند، بديهى است منظور اين نيست كه
ديوار از پائين به بالا رنگ شود، بلكه منظور اين است كه اين مقدار بايد رنگ شود نه بيشتر و نه كمتر.
بنا بر اين فقط مقدارى از دست كه بايد شسته شود در آيه ذكر شده، و اما كيفيت آن در سنت پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم كه بوسيله اهل بيت
به ما رسيده است آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان.(3)


1. تفسير نمونه، آیه الله مکارم شیرازی و جمعی از فضلا،ج‏4، ص 286 و 287.
2. تفسير نمونه، آیه الله مکارم شیرازی و جمعی از فضلا،ج‏4، ص 287.
2. تفسير نمونه، آیه الله مکارم شیرازی و جمعی از فضلا،ج‏4، ص 286 و 287، با اندکی دخل و تصرف.

موضوع دوازدهم : غسل ( غسل جنابت )

آیه 6 سوره مائده

« وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا »

اصل آیه 6 سوره مائده


« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَٰكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ »

ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون براى نماز برخيزيد (و وضو نداشتيد) پس صورت‏ها و دست‏هايتان را تا آرنج بشوييد،

و بر سرتان و روى پاهاتان تا برآمدگى روى هر دو پا مسح كنيد، و اگر جنب بوديد شستشو نماييد (غسل كنيد)، و اگر بيمار يا در سفر

بوديد و حال آنكه يكى از شما از قضاى حاجت آمده يا با زنان همبستر شده و آبى نيافتيد، پس به سراغ خاكى پاك رويد و از آن خاك

(پس از آنكه كف هر دو دست بر آن زديد) به صورت و دست‏هايتان بكشيد (تيمم كنيد). خداوند هرگز نمی ‏خواهد براى شما مشقت

درست كند و لكن می خواهد شما را پاك نمايد و نعمت خود را بر شما تمام سازد، شايد سپاس گزاريد.

خاتم;760028 نوشت:
اصل آیه 6 سوره مائده

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَٰكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ »

ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون براى نماز برخيزيد (و وضو نداشتيد) پس صورت‏ها و دست‏هايتان را تا آرنج بشوييد،

و بر سرتان و روى پاهاتان تا برآمدگى روى هر دو پا مسح كنيد، و اگر جنب بوديد شستشو نماييد (غسل كنيد)، و اگر بيمار يا در سفر

بوديد و حال آنكه يكى از شما از قضاى حاجت آمده يا با زنان همبستر شده و آبى نيافتيد، پس به سراغ خاكى پاك رويد و از آن خاك

(پس از آنكه كف هر دو دست بر آن زديد) به صورت و دست‏هايتان بكشيد (تيمم كنيد). خداوند هرگز نمی ‏خواهد براى شما مشقت

درست كند و لكن می خواهد شما را پاك نمايد و نعمت خود را بر شما تمام سازد، شايد سپاس گزاريد.

نکات پیرامون این آیه :

نکته اول : کلمه " جنب" مصدرى است كه بمعنى" اسم فاعل" آمده، و در اصل بمعنى" دور شونده" است زيرا ريشه اصلى آن كه" جنابت" بمعنى" بعد" و دورى است،
و اگر شخص" جنب" به اين عنوان ناميده مي شود بخاطر آن است كه بايد در آن حال، از نماز و توقف در مسجد و مانند آن دورى كند، و اين كلمه (جنب) هم بر مفرد،
هم بر جمع و هم بر مذكر و هم بر مؤنث اطلاق مي شود (1)

نکته دوم : روشن است كه مراد از جمله" فاطّهّروا" شستن تمام بدن مي باشد، زيرا اگر شستن عضو خاصى لازم بود می بايست نام آن برده شود، بنا بر اين
هنگامى كه مي گويد خود را شستشو دهيد، مفهومش شستشوى تمام بدن است، نظير اين در سوره نساء آيه 43 نيز آمده است كه ميگويد: حَتَّى‏ تَغْتَسِلُوا (2)

نکته سوم : قرآن می فرماید : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون خواستيد نماز بخوانيد صورت و دست‏هاى خود را بشوئيد، و سر و پاى خود را مسح كنيد البته اين در صورتى است كه جنب نبوده باشيد، و اما اگر جنب بوديد بايد طهارت كسب كنيد.
در نتيجه از آن استفاده می ‏شود كه تشريع وضو تنها مخصوص حالتى است كه انسان جنب نباشد، و اما در صورت جنابت فقط بايد غسل كند هم چنان كه اخبار نيز بر همين معنا دلالت دارند. و اين حكم عينا در سوره نساء نيز بيان شده، در آنجا آمده:" وَ لا جُنُباً إِلَّا عابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى‏ تَغْتَسِلُوا" ، بنا بر اين آيه مورد بحث يك نكته اضافى دارد و آن اين است كه در اين آيه غسل را تطهر (خويشتن را پاك كردن) ناميده است. (3)

لازم به ذکر است که آیه 43 سوره نساء هم به بحث غسل جنابت اشاره کرده است.

آیه 43 سوره نساء : « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا » ترجمه : اى کسانى که ایمان آورده اید! در حال مستى به نماز (و جماعت در مسجد) نزدیک نشوید، تا بدانید چه مى گویید؛ و همچنین در حالى که جُنُب هستید ـ مگر در حال عبور (از مسجد) ـ تا غسل کنید. و اگر بیمارید، یا مسافر، و یا یکى از شما از محل پستى آمده (و قضاى حاجت کرده)، و یا با زنان آمیزش جنسى داشته اید، و در این حال، آب (براى وضو یا غسل) نیافتید، بر زمین پاکى تیمّم کنید؛ (به این طریق که) صورتها و دستهایتان را با آن مسح نمایید. خداوند، بخشنده و آمرزنده است.

1. تفسير نمونه،آیه الله مکارم شیرازی و جمعی از فضلا، ج‏4،ص 288.
2. تفسير نمونه، آیه الله مکارم شیرازی و جمعی از فضلا، ج‏4،ص 288.
3. ترجمه تفسير الميزان،مؤلف : علامه طباطبایی، مترجم : آقای سید محمد باقر موسوی همدانی،ج‏5، ص 366، با اندکی دخل و تصرف.

موضوع سیزدهم : تیمم

آیه 6 سوره مائده

« وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ »

اصل آیه 6 سوره مائده


« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَٰكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ »

ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون براى نماز برخيزيد (و وضو نداشتيد) پس صورت‏ها و دست‏هايتان را تا آرنج بشوييد،

و بر سرتان و روى پاهاتان تا برآمدگى روى هر دو پا مسح كنيد، و اگر جنب بوديد شستشو نماييد (غسل كنيد)، و اگر بيمار يا در سفر

بوديد و حال آنكه يكى از شما از قضاى حاجت آمده يا با زنان همبستر شده و آبى نيافتيد( برای وضو یا غسل)، پس به سراغ خاكى

پاك رويد و از آن خاك (پس از آنكه كف هر دو دست بر آن زديد) به صورت و دست‏هايتان بكشيد (تيمم كنيد). خداوند هرگز نمی ‏خواهد

براى شما مشقت درست كند و لكن می خواهد شما را پاك نمايد و نعمت خود را بر شما تمام سازد، شايد سپاس گزاريد.

خاتم;760519 نوشت:
اصل آیه 6 سوره مائده

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

وَ إِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا

صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَٰكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ »

ترجمه : اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد، چون براى نماز برخيزيد (و وضو نداشتيد) پس صورت‏ها و دست‏هايتان را تا آرنج بشوييد،

و بر سرتان و روى پاهاتان تا برآمدگى روى هر دو پا مسح كنيد، و اگر جنب بوديد شستشو نماييد (غسل كنيد)، و اگر بيمار يا در سفر

بوديد و حال آنكه يكى از شما از قضاى حاجت آمده يا با زنان همبستر شده و آبى نيافتيد، پس به سراغ خاكى پاك رويد و از آن خاك

(پس از آنكه كف هر دو دست بر آن زديد) به صورت و دست‏هايتان بكشيد (تيمم كنيد). خداوند هرگز نمی ‏خواهد براى شما مشقت

درست كند و لكن می خواهد شما را پاك نمايد و نعمت خود را بر شما تمام سازد، شايد سپاس گزاريد.

نکات پیرامون این آیه :

نکته اول : مراد از مرض در كلمه" مرضى" آن بيماري هايى است كه انسان مبتلاى به آن، نمی تواند آب استعمال كند، به اين معنا كه استعمال آب براى او يا
حرجى دارد يا مايه ضرر است (1)

نکته دوم : جمله: " أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ" شق ديگری است، و شقى است جداى از شق قبلى و از شق بعدى، و معنی جمله چنین است : چون خواستيد نماز بخوانيد و
در سفر بوديد و آب نيافتيد پس تيمم كنيد. (2)

نکته سوم : جمله: " أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغائِطِ" شق ديگرى است مستقل از شق قبلى‏ و معنی جمله این است : چون خواستيد به نماز بايستيد، و يكى از شما
قبلا از غائط آمده بود ( قضای حاجت کرده بود )، و آبى نيافتيد كه وضو بگيريد تيمم كنيد (3)

نکته چهارم : جمله: " أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ"، مثل جمله قبليش شقى ديگر از شقوق فرض شده است، و اين جمله تعبيرى است كنايه‏ اى كه منظور از آن عمل جماع است، و به منظور رعايت ادب، جماع را لمس زنان خوانده‏ است. (4)

_ بنابر این مساله نبودن آب كنايه است از اينكه انسان نتواند آب را استعمال كند، حال يا به خاطر اينكه آب ندارد، و يا آب برايش ضرر دارد، و يا وقت براى غسل و وضو ندارد، و اگر از همه اين موارد تعبير كرد به اينكه آب نيابد، براى اين بود كه غالب مواردى كه انسان قدرت بر وضو و غسل ندارد موردى است كه آب پيدا نمی كند(5)

لازم به ذکر است که آیه 43 سوره نساء هم به بحث تیمم اشاره کرده است.

آیه 43 سوره نساء : « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِن كُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا » ترجمه : اى کسانى که ایمان آورده اید! در حال مستى به نماز (و جماعت در مسجد) نزدیک نشوید، تا بدانید چه مى گویید؛ و همچنین در حالى که جُنُب هستید ـ مگر در حال عبور (از مسجد) ـ تا غسل کنید. و اگر بیمارید، یا مسافر، و یا یکى از شما از محل پستى آمده (و قضاى حاجت کرده)، و یا با زنان آمیزش جنسى داشته اید، و در این حال، آب (براى وضو یا غسل) نیافتید، بر زمین پاکى تیمّم کنید؛ (به این طریق که) صورتها و دستهایتان را با آن مسح نمایید. خداوند، بخشنده و آمرزنده است.

(1) ترجمه تفسير الميزان،ج‏5،ص 367
(2) ترجمه تفسير الميزان، ج‏5، ص 368، با اندکی دخل و تصرف.
(3) ترجمه تفسير الميزان، ج‏5، ص 368 و 369، با اندکی دخل و تصرف.
(4) ترجمه تفسير الميزان، ج‏5،ص 370، با اندکی دخل و تصرف.
(5)ترجمه تفسير الميزان، ج‏5، ص: 367،با اندکی دخل و تصرف.

موضوع چهاردهم : وجوب روزه

آیه 183 سوره بقره

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ »

ترجمه : اى افرادى که ایمان آورده اید، روزه بر شما مقرر شده، همان گونه که بر کسانى که قبل از شما بودند مقرر شد؛ تا پرهیزگار شوید.

خاتم;760974 نوشت:
موضوع چهاردهم : وجوب روزه

آیه 183 سوره بقره

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ »

ترجمه : اى افرادى که ایمان آورده اید، روزه بر شما مقرر شده، همان گونه که بر کسانى که قبل از شما بودند مقرر شد؛ تا پرهیزگار شوید.


نکات پیرامون این آیه :

نکته اول : لفظ «كُتِبَ » دلالت بر وجوب روزه دارد. (1)

نکته دوم : منظور از " الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ" امتهاى گذشته و قبل از ظهور اسلام است، امتهاى انبياء قبل، چون امت حضرت موسى و حضرت عيسى و غير ايشان است. (2)

نکته سوم : فلسفه اين عبادت انسان‏ ساز و تربيت‏ آفرين را در يك جمله كوتاه اما بسيار پرمحتوا قرآن چنين بيان می كند: " شايد پرهيزكار شويد" (لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ).
روزه عامل مؤثرى است براى پرورش روح تقوا و پرهيزگارى در تمام زمينه‏ ها و همه ابعاد. (3)

نکته چهارم : روزه ابعاد گوناگونى دارد، و آثار فراوانى از نظر مادى و معنوى در وجود انسان می گذارد، كه از همه مهمتر" بعد اخلاقى" و فلسفه تربيتى آن است.
از فوائد مهم روزه اين است كه روح انسان را" تلطيف"، و اراده انسان را" قوى"، و غرائز او را" تعديل" مى‏كند

1. اثرات تربيتى
روزه ‏دار بايد در حال روزه با وجود گرسنگى و تشنگى از غذا و آب و همچنين لذت جنسى چشم بپوشد، و عملاً ثابت كند كه او می تواند زمام نفس سركش را به
دست گيرد، و بر هوس ها و شهوات خود مسلط گردد. روزه با محدوديتهاى موقت به او مقاومت و قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت می بخشد، و چون
غرائز سركش را كنترل می کند بر قلب انسان نور و صفا می پاشد.

2. اثر اجتماعى روزه‏
روزه يك درس مساوات و برابرى در ميان افراد اجتماع است. با انجام اين دستور مذهبى، افراد متمكن هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس
در می يابند، و هم‏ با صرفه‏ جويى در غذاى شبانه روزى خود می توانند به كمك آنها بشتابند. البته ممكن است با توصيف حال گرسنگان و محرومان، سيران را
متوجه حال گرسنگان ساخت، ولى اگر اين مساله جنبه حسى و عينى به خود بگيرد اثر ديگرى دارد، روزه به اين موضوع مهم اجتماعى رنگ حسى می دهد.

3. اثر بهداشتى و درمانى روزه‏
در طب امروز و همچنين طب قديم، اثر معجزه‏ آساى" امساك" در درمان انواع بيماريها به ثبوت رسيده و قابل انكار نيست، كمتر طبيبى است كه در نوشته‏ هاى خود اشاره‏ اى به اين حقيقت نكرده باشد، زيرا می دانيم عامل بسيارى از بيماريها زياده روى در خوردن غذاهاى مختلف است، چون مواد اضافى، جذب نشده به صورت چربيهاى مزاحم در نقاط مختلف بدن، يا چربى و قند اضافى در خون باقى می ماند، اين مواد اضافى در لابلاى عضلات بدن در واقع لجن زارهاى متعفنى براى پرورش انواع ميكروبهاى بيماری هاى عفونى است، و در اين حال بهترين راه براى مبارزه با اين بيماريها نابود كردن اين لجن زارها از طريق امساك و روزه است.روزه زباله‏ ها و مواد اضافى و جذب نشده بدن را مى‏سوزاند، و در واقع بدن را" خانه تكانى" می كند. بعلاوه يك نوع استراحت قابل ملاحظه براى دستگاههاى گوارشى و عامل مؤثرى براى سرويس كردن آنها است، و با توجه به اينكه اين دستگاه از حساسترين دستگاههاى بدن است و در تمام سال به طور دائم مشغول كار است، اين استراحت براى آنها نهايت لزوم را دارد. (4)

(1) تفسير احسن الحديث،ج‏1،ص 334، با اندکی دخل و تصرف.
(2) ترجمه تفسير الميزان،ج‏2،ص 7
(3)
تفسير نمونه، ج‏1،ص 623 و 624، با اندکی دخل و تصرف.
(4) تفسير نمونه، ج‏1،ص 628 تا 632، با اندکی دخل و تصرف.

موضوع پانزدهم : معافین از روزه ( چه کسانی از روزه گرفتن معاف هستند ؟)

آیه 184 سوره بقره

« فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ »

اصل آیه 184 سوره بقره

« أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا

فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُوا خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ »

ترجمه : روزهاى محدودى را (باید روزه بدارید.) و هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد، باید تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد.)

و بر کسانى که روزه براى آنها طاقت فرساست، (همچون بیماران، و پیران) لازم است با اطعام مستمندى، کفاره دهند. و هرکس فرمان

خدا را در انجام کارهاى نیک اطاعت کند، به نفع اوست. و روزه داشتن به نفع شماست اگر مى دانستید.

خاتم;761825 نوشت:
اصل آیه 184 سوره بقره

« أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا

فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُوا خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ »

ترجمه : روزهاى محدودى را (باید روزه بدارید.) و هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد، باید تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد.)

و بر کسانى که روزه براى آنها طاقت فرساست، (همچون بیماران، و پیران) لازم است با اطعام مستمندى، کفاره دهند. و هرکس فرمان

خدا را در انجام کارهاى نیک اطاعت کند، به نفع اوست. و روزه داشتن به نفع شماست اگر مى دانستید.

نکات پیرامون این آیه

نکته اول : مراد از « ايام معدودات » ماه رمضان است (1)

نکته دوم : آیه اشاره دارد که : كسانى كه از شما بيمار يا مسافر باشند و روزه گرفتن براى آنها مشقت داشته باشد از اين حكم (روزه گرفتن ) معافند و
بايد روزهاى ديگرى را بجاى آن روزه بگيرند" (فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ). هم چنین كسانى كه با نهايت زحمت بايد روزه بگيرند
(مانند پير مردان‏ و پير زنان و بيماران مزمن كه بهبودى براى آنها نيست) لازم نيست مطلقا روزه بگيرند، بلكه بايد بجاى آن كفاره بدهند و مسكينى را اطعام
كنند (وَ عَلَى الَّذِينَ‏ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعامُ مِسْكِينٍ‏) (2)

نکته سوم : « فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً » مراد مرضى است كه روزه براى آن ضرر داشته باشد به اينكه موجب ازدياد مرض يا سختى آن يا طول علاج آن گردد در
اينصورت روزه براى او واجب نيست،بلكه حرام است چنانچه از خود آيه استفاده مي شود زيرا معين مي كند كه عده از روزهاى ديگر غير از شهر رمضان روزه بگيرد.
«أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ مراد »سفرى است كه موجب قصر نماز مي شود اما مسافرى كه نمازش تمام است مانند اينكه سفر معصيت باشد يا شغلش مسافرت باشد
يا كثير السفر باشد يا كمتر از حدّ سفر برود بايد روزه بگيرد. (3)

_ برای اطلاع بیشتر از احکام روزه، به توضیح المسائل مراجع باید مراجعه شود.

لازم به ذکر است که آیه 185 سوره بقره نیز، به بحث معاف بودن مریض و مسافر از روزه، اشاره دارد.

« شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ
يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ » ترجمه : (روزه، واجب در) ماه رمضان است؛ ماهى که قرآن،
به عنوان راهنماى مردم، و نشانه هاى هدایت و جدا کننده حق از باطل، در آن نازل شده است. پس آن کس از شما که در ماه رمضان در سفر نباشد، باید آن را روزه بدارد.
و آن کس که بیمار یا در سفر است، باید روزهاى دیگرى را به همان مقدار، روزه بگیرد. خداوند، آسایش شما را مى خواهد، نه زحمت شما را. هدف این است که این روزها
را تکمیل کنید؛ و خدا را به خاطر این که شما را هدایت کرده، بزرگ بشمارید؛باشد که شکرگزارى کنید.


(1) اطيب البيان فى تفسير القرآن،ج‏2،ص 328
ترجمه تفسير الميزان، ج‏2، ص: 10

(2) تفسير نمونه، ج‏1، ص: 624 و 625، با اندکی دخل و تصرف.
(3) اطيب البيان فى تفسير القرآن، ج‏2، ص 328 و 329.

فایل پی دی اف آیات موضوعی ( نماز، وضو، غسل، تیمم )