جمع بندی وکیل امام معصوم چه ویژگی ها و چه وظایفی داشت؟

تب‌های اولیه

6 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
وکیل امام معصوم چه ویژگی ها و چه وظایفی داشت؟

سلام

افرادی که به عنوان وکیل امام(ائمه) انتخاب شدند چه ویژگی ها و چه وظایفی داشتند؟

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد سیدمحسن

با سلام
وکلاء و نایبان امامان تحت سازمان وکالت انجام وظیفه مینمودند. در حقیقت اولین امامی که سازمان وکالت را تاسیس نمود امام صادق علیه السلام بود بعدها این سازمان گسترده شد و تا زمان امام عسکری ادامه داشت پس از آن نواب اربعه در عصر غیبت صغری زمام امور را به دست گرفتند و تا سال 329 که آخرین نایب امام از نواب اربعه از دنیا رفت و غیبت کبری آغاز گردید دیگر سازمان وکالت هم جای خود را به روات و علمای شیعه داد که در حدیث شریف فرمود و اما الحوادث الواقعه فارجعوا الی روات حدیثنا.
اما وظایف سازمان وکالت چیست؟
1. نقش مالی، یا دریافت وجوه شرعی; همچون خمس(مکتب در فرآیند تکامل ص 48) زکات، نذر و یا هدایای شیعیان و تحویل آنها به امامان شیعه (ع) و مصرف(سیره پیشوایان ص 686) آنها در مواردی همچون: مصرف بر ضد حاکمیت عباسی، و رفع نیازهای اقتصادی امامان (ع) و شیعیان نیازمند.
2 . نقش ارتباطی بین مناطق شیعه نشین و مراکز استقرار ائمه (ع)، به وسیله نامه، ملاقات حضوری، پیک و قاصد و یا طرق خارق العاده.
3 . نقش علمی و ارشادی نسبت به شیعیان، به ویژه در جریان انتقال امامت به امام بعدی.

4 . نقش سیاسی و مبارزاتی بر ضد حاکمیت عباسی از طریق فعالیت مخفیانه ای که به انسجام و تقویت شیعیان و امامان آنها می انجامید.

5 . نقش اجتماعی و خدماتی نسبت به ائمه (ع) و شیعیان، از طریق حضور در میان شیعیان و رفع نیازها و مشکلات ایشان.

6 . نقش مبارزاتی (همان ص 689) بر ضد منحرفان و مدعیان دروغین وکالت و بابیت برای ائمه (ع) که به ویژه در آستانه عصر غیبت و در این عصر، رو به فزونی نهادند.

7 . نقش حفاظتی نسبت به امامان و شیعیان.

8 . نقش تمهیدی نسبت به ورود شیعه به عصر غیبت وآماده سازی(سیره چهارده معصوم ص 948).

[="Arial Black"][="Navy"]خب با این همه ویژگی های مهم و حساسی که دارند آیا میتوان اینطور نتیجه گرفت مورد تائید امام هستند؟[/]

با سلام
اگر چه غالب وکلا و نواب امامان مورد تایید حضرات معصومین بودند ولی برخی از آنان به خاطر حب مال و دنیا و ریاست طلبی ، غلو و یا عوامل دیگر دچار مشکل شدند و با امامان به مخالفت برخاستند برای مطالعه بیشتر میتوانید به کتاب سازمان وکالت از دکتر جباری مراجعه فرمایید

پرسش:
وکلای امامان معصوم (علیهم السلام) چه ویژگی ها و وظایفی داشتند.؟

پاسخ:
وکالت در لغت به معنای ناتوانی از انجام مستقیم یک کار و اعتماد بر دیگری در آن کار است و در اصطلاح؛ سازمان وکالت هم چون مجموعه هایی است که به طور سازمان یافته و نظام مند در پی انجام هدفی مشترک هستند، که از دوران امام صادق (علیه السلام) در زمان حاکمیت عباسی شروع شد و تا آخرین روزهای دوران غیبت صغری استمرار یافت و دارای شالوده های منظم و منسجمی بوده است. این سازمان نقش مهم و تعیین کننده ای در جهت پیشبرد اهداف امامان معصوم (علیهم السلام) داشته است. ساختار و شالوده این سازمان به ظاهر برای جمع آوری و تحویل وجوه شرعی و پاسخگویی به مسائل و شبهات شیعیان بوجودآمد.

وکلاء و نایبان امامان تحت سازمان وکالت انجام وظیفه می نمودند. در حقیقت اولین امامی که سازمان وکالت را تاسیس نمود امام صادق (علیه السلام) بود بعدها این سازمان گسترده شد و تا زمان امام عسگری (علیه السلام) ادامه داشت پس از آن نواب اربعه در عصر غیبت صغری زمام امور را به دست گرفتند و تا سال 329 آخرین نایب امام از نوّاب اربعه از دنیا رفت و غیبت کبری آغاز گردید از آن پس سازمان وکالت جای خود را به روات و علمای شیعه داد که در حدیث شریف فرمود: «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا الی روات حدیثنا»
.
سازمان وکالت، غالب نقاط شیعه نشین آن زمان در عالم اسلامی را زیر پوشش قرارداد.(1) البته دلایل متعددی زمینه ساز ایجاد این سازمان گردید که عبارتست از:
1. عامل جغرافیایی.
2. عوامل سیاسی- امنیتی.
3. عدم دسترسی شیعیان به امامان (علیهم السلام) به سبب حبس ،شهادت و غیبت.
4. عامل تربیتی و آماده سازی شیعیان برای زمان غیبت.

ــ ویژگی ها و وظایف وکلا در عصر حضور ائمه (علیهم السلام) از امام صادق تا امام حسن عسگری (علیهم السلام).

از آن روکه انسان ها در کسب فضائل و کمالات همسان نبوده و توفیق متفاوت دارند؛ وکلای ائمه معصومین (علیهم السلام) نیز در ویژگی های ارزشی و عالی انسانی در یک سطح نبوده اند، بلکه درجات متفاوتی داشته اند و وکالت ائمه جایگاهی است که اعطای آن به کسی بدون ویژگی های لازم ممکن نبود. با توجه به منابع رجالی و تاریخی ویژگی های وکلا عبارتند از :

جایگاه رفیع معنوی ،شناخت معارف دینی ،سیاست ،بصیرت و رازداری و....
اصولا سازمان وکالت با هدف ارتباط پیروان اهل بیت با امامان معصوم پی ریزی شدو وکلا نماینده ی امام در میان مردم بوده اند پس تمام وکلای ائمه علیهم السلام از نظر وظیفه یکسان نیستند. برخی، از اصحاب برجسته و ممتاز چندین امام معصوم و دارای مقام علمی و دینی بالا و گاه مقام بابیّت را نیز دارا بودند. پس در نهایت می تواننددارای نقش های متعددی باشند. با توجه به منابع رجالی و تاریخی وکلای ائمه دارای وظایف زیر بوده اند:

1. وظایف اقتصادی که شامل دریافت و تحویل وجوه شرعی و هدایا،رسیدگی به امور موقوفات و توزیع و مصرف وجوه شرعی و اموال اهدایی می شد.
2. وظایف سیاسی که شامل نفوذ در دستگاه حکومت ،آگاهی از موضع گیری امام در رخدادهای سیاسی و مبارزه با منحرفان و بدعت گذاران می شد.
3. وظایف اجتماعی که وظیفه ی ارتباطی و مساعدت محرومان را در بر می گرفت.[2]

ویژگی ها و وظایف و کلای خاصه در عصر غیبت صغرای امام زمان عج ا.. تعالی فرجه الشریف:
در طول غیبت صغرای امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) چهار سفیر به عنوان "نایب خاص" با حضرت در تماس بودند و آن ها از میان کسانی انتخاب می شدند که توانایی کسب بیشترین قرب به معصوم (علیه السلام) را داشته باشندو شیعیان می توانستند به وسیله آنان مسائل و مشکلات خویش را به عرض امام (علیه السلام) برسانند و توسط آنان پاسخ دریافت دارند.این افراد به ترتیب زمانی زیر هستند:

1. ابو عمرو عثمان بن سعید عمری، وی از قبیله بنی اسد بود و به مناسبت سکونت در شهر سامرا "عسکری" نیز نامیده می شد.(3) و در محافل شیعه از او به نام سمّان یاد می شد، زیرا به منظور استتار فعالیت های سیاسی ،روغن فروشی می کرد.(4)
2. ابو جعفر محمد بن عثمان بن سعید عمری ،وی فرزند سفیر اول بود. مدت نیابت محمد بن عثمان را بعضی 40 سال و بعضی 50 سال بیان کرده اند و شیعیان نسبت به عدالت و وثاقت و امانت داری او، اتفاق نظر داشتند.(5)

3. ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی ، وی از شیوخ مورد اعتماد محمد بن عثمان بود. نایب سوم از سال 305 تا 306 ه.ق منصب وکالت را بر عهده داشت.
(6) حسین بن روح در بین مقامات حکومتی، موقعیت و نفوذ بیشتری داشت، این امر باعث شد، تا برخلاف سفارت دو سفیر گذشته، سفارت او تاحدودی بین شیعیان به صورت آشکار مطرح شود.(7)
4. ابوالحسن علی بن محمد سمری، وی آخرین سفیر ناحیه مقدسه بود، که منصب وکالت را در حدود 4 الی 5 سال بر عهده داشت.
(8) آخرین توقیع از ناحیه مقدسه شش روز قبل از در گذشت نایب چهارم صادر شد و در این توقیع اعلام شده بود که وی آخرین نایب است.(9) و دوران غیبت کبری آغاز می گردد.

نایبان خاص امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) بر اساس یک سری معیارها و ملاک ها انتخاب شدند که ایمان، علم، تقوا و بندگی خداوند در راس همه این ملاک ها قرار دارد.(10)
این ملاک ها عبارت بودند از :تقیه و رازداری در سطح بالا ،جلب توجه نکردن به خاطر عدم حساسیت دستگاه حکومت نسبت به آنان، صبر و مقاومت بسیار عالی و ممتاز و... .
در جامعه شیعه وجود جوّ خفقان عباسی و فشار روز افزون این دستگاه بر شیعیان برای نایبان خاص وظایفی را در سازمان وکالت رقم می زد که این وظایف به شرح زیر است:
برقراری ارتباط سرّی ،سازماندهی سازمان وکالت، زدودن شک و حیرت مردم درباره وجود حضرت مهدی و حل مشکلات علمی و... .

ـــــــــــــــــــــــــــــ
(1) محمد رضا جباری، سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه، 17، موسسه امام خمینی، قم، چ دوم 1382 ش.
(2) جباری، سازمان وکالت، ص 279-280.
(3) محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، مهدی موعود، ترجمه علی دوانی، چاپ بیست و هفتم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1375، ص665.
(4) همان.
(5) محمد رضا حکیمی، خورشید مغرب، چاپ بیست و هفتم، قم، دلیل ما، 1385، ص 45.
(6) محمد جواد خراسانی، مهدی منتظر، چاپ ششم، تهران، کتابخانه صدوق،1360، ص26.
(7) مسعود پور سید آقایی و دیگران، تاریخ عصر غیبت، قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، 1379، ص297.
(8) همان ص 298.
(9) محمد جواد نجفی، ستارگان درخشان(سرگذشت صاحب الزمان)، ج14، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1398ه ق، ص73.
(10) آقایی و دیگران، تاریخ عصر غیبت ص 301.

کلیدواژه : وکلا ، سازمان، اهل بیت، وظایف، غیبت،

موضوع قفل شده است