خدمات اجتماعی حضرت علی ع را شرح بفرمائید

تب‌های اولیه

5 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
خدمات اجتماعی حضرت علی ع را شرح بفرمائید

خدمات اجتماعی حضرت علی ع را شرح بفرمائید ؟

بسمه تعالی

دوران بازداری علی - علیه السلام - از تصدی خلافت، دوران تقاعد و كناره گیری آن حضرت از سایر شئون جامعه اسلامی نبود، بلكه در این فترت، امام - علیه السلام - به انجام خدمات علمی و اجتماعی بسیاری موفق شد كه تاریخ نظیر آنها را برای دیگران ضبط نكرده است.
علی - علیه السلام - از جمله افرادی نبود كه به جامعه و مسائل و نیازهای آن تنها از یك دریچه، و آن هم دریچه خلافت، بنگردكه چنانچه آن را به روی او بستند هر نوع مسئولیت و تعهد را از خود سلب كند. آنها حضرت، به رغم آنكه از تصدی رهبری سیاسی باز داشته شد، برای خود مسئولیتهای مختلفی قائل بود و از آن رو، از انجام وظایف و خدمات دیگرشانه خالی نكرد و به تأسی از توصیه یعقوب به فرزندان خود،از طرق مختلف به صحنه خدمت وارد شد.
اهم خدمات امیرالمؤمنین - علیه السلام - در دوره خلفای سه گانه به قرار زیر بود:
الف ـ دفاع از حریم عقاید و اصول اسلام در برابر تهاجمات علمی علمای یهود و نصارا و پاسخگویی به سؤالات ودفع شبهات آنان.
ب ـ هدایت و راهنمایی دستگاه خلافت در مسائل دشوار، به ویژه امور قضایی.
ج ـ انجام خدمات اجتماعی، كه ذیلاً به اهم آنها اشاره می شود:
1- انفاق به فقرا و یتیمان
در این مورد كافی است یاد آوری شود كه آیه (الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سراً و علانیه ً)، به اتفاق مفسران،در باره علی - علیه السلام - نازل شده است.
گرچه این آیه بیانگر وضع علی - علیه السلام - در زمان رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - است، ولی انی وضع پس از رحلت پیامبر نیز ادامه داشت و آن حضرت پیوسته از یتیمان و مستمندان دستگیری می كرد و روح بزرگ و مهربان او تا پایان عمر از انفاق به فقرا لحظه ای آرام نگرفت. شواهد بسیاری در این زمینه در تواریخ اسلامی مذكور است كه ذكر آنها مایه اطاله كلام خواهد شد.
2- آزاد كردن بردگان
آزاد ساختن بردگان از مستحبات مؤكد در اسلام است. از رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - نقل شده است كه فرمود:
«من اعتق عبدا مؤمنان اعتق الله العزیز الجبار بكل عضو عضواً له من النار»
هر كس بنده مؤمنی را آزاد سازد، خداوند عزیز جبار، در برابر هر عضوی از آن بنده، عضوی از شخص آزاد كننده را از آتش جهنم آزاد می سازد.
علی - علیه السلام - در این زمینه نیز، همچون سایر خدمات و فضایل، پیشگام بود و موفق شد از حاصل دسترنج خود (و نه ازبیت المال) هزار بنده را بخرد و آزاد سازد. امام صادق - علیه السلام - به این حقیقت گواهی داده، فرموده است:
«ان علیا اعتق الف مملوك من كد یده»
3- كشاورزی و درختكاری
یكی از مشاغل علی - علیه السلام - ، در عصر رسالت و پس از آن، كشاورزی و درختكاری بود. آن حضرت بسیاری از خدمات و انفاقات خود را از این طریق انجام می داد. به علاوه، املاك زیادی را نیز كه خود آباد كرده بود وقف كرد. امام صادق - علیه السلام - در این باره فرموده است :
«كان امیرالمؤمنین یضرب بالمر و یستخرج الارضین».
امیر مؤمنان بیل می زد و نعمتهای نهفته در دل زمین را استخراج می كرد.
همچنین از آن حضرت نقل شده است كه فرمود: «كاری در نظر خدا محبوبتر از كشاورزی نیست».
4- حفر قنات
در سرزمینی همچون عربستان كه خشك و سوزان است حفر قنات بسیار حائز اهمیت است. امام صادق - علیه السلام - می فرماید: پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله - زمینی از انفال را در اختیار علی - علیه السلام - گذاشت و آن حضرت در آنجا قناتی حفر كرد كه آن همچون گردن شتر فواره می زد. امام - علیه السلام - نام آنجا را «ینبع»نهاد آب فراوان این قنات مایه نشاط و روشنی چشم اهالی آنجا شد و فردی از آنان به علی - علیه السلام - ، به جهت توفیق این خدمت، بشارت داد. حضرت در پاسخ او فرمود: «این قنات وقف زائران خانه خدا و رهگذرانی است كه از اینجا می گذرند. كسی حق فروش آب آن را ندارد و فرزندانم هرگزآن را به میراث نمی برند».
هم اكنون در راه مدینه به مكه منطقه ای است به نام «بئر علی»كه آن حضرت در آنجا چاه زده بوده است. از بعضی سخنان امام صادق - علیه السلام - استفاده می شود كه امیر مؤمنان - علیه السلام - در راه مكه و كوفه چاههایی حفر كرده است.
5- ساختن مسجد
تأسیس و تعمیر مساجد از نشانه های ایمان به خدا و آخرت است و امیر مؤمنان - علیه السلام - مساجدی بنا كرده است كه نام برخی از آنها در تواریخ اسلامی ضبط شده است. از آن جمله است :
مسجد الفتح در مدینه، مسجدی در كنار قبر حمزه، مسجدی در میقات، مسجدی در كوفه، مسجدی در بصره.
6- وقف اماكن و املاك
اسامی موقوفات متعدد و وقفنامه های حضرت علی - علیه السلام - در كتب حدیث و تاریخ به طور مبسوط ذكر شده است. دراهمیت این موقوفات همین بس كه، طبق نقل مورخان معتبر، درآمد سالانه آنها چهل هزار دینار بوده كه تماماً صرف بینوایان می شده است. شگفت آنكه، به رغم داشتن این درآمد سرشار، حضرت امیر - علیه السلام - برای تأمین هزینه زندگی خودبه فروختن شمشیرش نیز ناچار شده بود.
آری، چرا علی - علیه السلام - از خود چنین موقوفاتی باقی نگذارد؟ مگر نه آنكه پیامبر اكرم فرموده است : «هر كس از این جهان درگذرد، پس از مرگ، چیزی به او نمی رسد جز آنكه پیشتر سه چیز از خود باقی گذاشته باشد: فرزند صالحی كه در حق او استغفار كند، سنت حسنه ای كه در میان مردم رواج داده باشد، كار نیكی كه اثرش پس از او باقی باشد.
وقفنامه های حضرت امیر - علیه السلام - علاوه بر آنكه منبع الهام بخشی برای احكام وقف در اسلام است، سندی محكم وگویا بر خدامات اجتماعی و انسانی آن حضرت است. برای آگاهی از این وقفنامه ها به كتاب ارجمند «وسائل الشیعه»،ج 13 كتاب الوقوف و الصدقات، مراجعه شود.

منابع
1. فروع كافی، ج 5 ص 74 بحارالانوار، ج 41 ص 43
2. بحارالانوار، ج 23 ص 20
3 . سرزمینهایی كه بدون جنگ و خونریزی به تصرف مسلمانان در آید بخشی از انفال است كه مربوط به مقام نبوت است ورسول اكرم از آنها در راه منافع اسلام و مسلمانان استفاده می كرد.
4. فروع كافی، ج 7 ص 543 وسائل الشیعه، ج 13 ص 303
5.ك . مناقب، ج 1 ص 323 بحارالانوار، ج 41 ص 32
6.ك . مناقب، ج 1 ص 323 بحارالانوار، ج 41 ص 32
7.كشف المحجه، ص 124 بحارالانوار، ج 41 ص 43

جمال;153669 نوشت:
خدمات اجتماعی حضرت علی ع را شرح بفرمائید ؟

[=Century Gothic]با سلام
دیدن این تاپیک هم خالی از لطف نیست

*عوامل نظم اجتماعى و سياسى جامعه, در نگاه اميرالمؤ منين عليه السّلام*

يکي از کارهاي عام المنفعه واجتماعي مولا اميرالمومنين موقوفاتي است که از ايشان به يادگار مانده است و ايشان در زمينه وقف مي تواند الگويي براي تمام مسلمانان باشد
در اينجا به چند موضع از موقوفات حضرت امیر علیه السلام که نام آنها در کتابهای حدیثی و تاریخی آمده اشاره مي کنيم ، با توضیحات مختصر جغرافیایی و بیان بعضی از خصوصیّات هر یک از این موقوفات:

1 ـ الأحْمر:

صحرایی است در «الرَّجْلاء» بین مدینه و شام، نیمی از آن از موقوفات آن حضرت ونیم دیگر متعلّق به وراث بود.(1)

2 ـ أدْبِیَة:

در صحرای «إضَم» در اطراف مدینه واقع است.(2)

3 ـ أُذَیْنَة:

نام یکی از وادی های «قَبَلیّه» در اطراف مدینه می باشد.(3)
املاک و بردگان آنجا صدقه اند، چنانچه در وقفنامه عمومی آمده.

4 ـ الاَسْحَن:

صحرایی است در حدود «فدک».(4)

5 ـ بِئْر المَلک:

در صحرای «قَناة» واقع است.(5)

6 ـ البُغَیْبِغَة

چاهی است نزدیک «رشاء» در اطراف مدینه. از حضرت صادق علیه السلام از پدرش نقل شده که چون به علی علیه السلام پیدا شدن این چشمه را بشارت دادند، فرمود: وارث خوشنود می گردد، آنگاه فرمود: وقف است بر مساکین و مسافرانی که خرجی راه ندارند و نیازمندان نزدیک.(6)

7 ـ البُغَیْبِغات

چند چشمه است در «ینبع» به نام های «خَیْفُ الأراک» و «خَیف لیلی» و «خَیف بسطاس». مجموع این چشمه ها را حضرت علی وقف نموده است.(7)

8 ـ البَیْضاء

صحرایی است در «حَرَّة الرَّجلاء» دارای مزارع و باغ ها.(8)

9 ـ خانه ای در مدینه

این خانه در محلّه «بنی زُرَیق» در شهر مدینه واقع است و حضرت آن را وقف نمود تاخاله هایش در آن سکنی داشته باشند وپس از آن ها دراختیارنیازمندان ازمسلمین باشد.(9)

10 ـ دَیمَة

معلوم نشد کجاست. املاک آنجا وقف و بردگان آن صدقه اند جز «زُرَیق» که آزاد است؛ چنانچه در وقفنامه عمومی آمده.

11 ـ ذاتُ کمات

چهار چاه است در «حرّة الرجلاء» به نامهای «ذوات العشراء» و«قعین» و «معید» و «رعوان». مجموعا از جمله موقوفات آن حضرت می باشد.(10)

12 ـ رعیه

صحرایی است در حدود «فدک» دارای نخل و اندکی آب که از کوه ریزش می کند.(11)

13 ـ عین أبی نَیْزر

چشمه ای است در «ینبع» پر آب و دارای نخل های بسیار، منسوب به «أبونَیْزر» یکی از غلامان حضرت امیر علیه السلام .(12)

منابع
1.ابن شبه، تاریخ المدینه، ص234
2. همان، ص222
3 . معجم البلدان، ج4، ص309
4 . تاریخ المدینه، ج1، ص225
5 . همان، ص223
6. همان، ص220
7 . همان، ص222
8 . همان، ص234
9 . شیخ الطایفه محمّد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج9، ص131
10 . تاریخ المدینه، ج1، ص224
11 . همان، ص224
12 . نور الدین علی بن احمد سمهودی، وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج1، ص127
ادامه دارد

14 ـ عین موات

چشمه ای است در «وادی القری».(1)

15 ـ عین فاقة

چشمه ای است در «وادی القری» و «عین حسن» نیز نامیده می شود.(2)

16 ـ عین یَنبُع

«ینبع» دهی است نزدیک کوه «رَضْوی» و از مدینه هفت منزل فاصله دارد، دارای چشمه های پر آب وگوارا و زمینی حاصل خیز.(3) بعضی چشمه های آنجا را یک صد و هفتاد چشمه گفته اند.(4)
از عمار یاسر نقل شده که حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله زمینی را از «ذی العَشِیره» در ینبع به حضرت امیر بخشید و عمر نیز در ایام خلافتش قطعه ای در همانجا بدو بخشید و علی علیه السلام در آنجا ملکی دیگر خرید و مجموعا چند چشمه در آنجا داشت و همه را وقف نمود.(5)
این ملک در وقفنامه عمومی ذکر شده با قید هر چه در اطراف آن است و صدقه بودن بردگانی که در آنجا به کار مشغول اند جز سه تن از آنها؛ «رباح»، ابو «نیزر» و «جبیر» که آزاد می باشند.

17 ـ فَقْرَین

نام دو جاست در اطراف مدینه که حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین بخشیده، و اصل این نام به معنی چاه یا حفیره ای است که برای به کار گذاشتن نخل حفر می کنند.(9)
این زمین حاصل خیز در عصر ما نیز معروف است و به زبان محلّی «الفُقیر» نامیده می شود.(7)
از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که در ینبع چشمه ای احداث کردند، آبی از آن به طرف آسمان جوشید مانند گردن یک شتر، چون به حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بشارت دادند فرمود: به وراث بشارت دهید، این چشمه صدقه و وقف است برای زایران خانه خدا و مسافرینی که نیاز به خرج راه دارند، فروخته و بخشیده و به ارث گذاشته نمی شود...(8)

18 ـ القُصَیْبَة

باغی است در حدود «فدک».(9)

19 ـ وادی القُری

نام صحرای وسیعی است میان مدینه و شام، دارای ده های بسیار و حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله آنجا را فتح نمود.(10) حضرت امیر در آنجا املاکی داشت و وقف نمود، بعضی از آنها با نام مخصوص ذکر شده و بعضی را نام نبرده اند.
در وقفنامه عمومی آمده است که برای فرزندان فاطمه علیهم السلام وقف شده و بردگان آنجا صدقه می باشند.

1 . تاریخ المدینه، ج1، ص223
2 . همان، ص223
3 . ابوعبداللّه یاقوت بن عبداللّه حموی، معجم البلدان، ج1، ص450
4 . شیخ احمد بن عبدالحمید عباسی، عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص353
5 . وفاء الوفا، ص1334
6 . معجم البلدان، ج4، ص269؛ وفاء الوفا، ص1282
7 . عمدة الاخبار، ص318
8 . کافی، ج7، ص54؛ تهذیب الاخبار، ج9، ص148
9 . تاریخ المدینه، ج1، ص225
10 . معجم البلدان، ج5، ص345

موضوع قفل شده است