جمع بندی مناقب امام حسین علیه السلام در کتب اهل سنت
تبهای اولیه
مناقب امام حسین علیه السلام در کتب اهل سنت
سلام و درود بر شما
کتاب بخاری از نظر اهل تسنن مهمترین کتاب حدیث است از این نظر می خواستم بدانم که وی در کتاب خودش به چه مناقبی از حضرت امام حسین (علیه السلام) اشاره کرده است.
سپاس از پاسخ شما
با سلام و عرض ادب
«صحیح بخاری» معتبرترین کتاب جامع حدیثی اهل سنت، تألیف: «محمد بن اسماعیل بخاری» (متوفی: 254هـ) است. «کتب جوامع» در اصطلاح بر کتبی اطلاق می گردد که مشتمل بر ابواب مختلف از «عقاید» و «احکام» و «تفسیر» و «تاریخ و سیر» و ...«مناقب» است.
«بخاری» در کتاب مناقب به بیان روایات مناقب صحابه پرداخته که در این میان قسمتی نیز مربوط به مناقب امام علی (علیه السلام) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) و امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) است.
وی مناقب حسنین (علیهما السلام) در باب واحدی با عنوان: «بَابُ مَنَاقِبِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا» آورده است.
مجموع اخباری که وی در این باب آورده نه روایت است که عبارتند از:
- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: «عَانَقَ النَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و آله[1] وَ سَلَّمَ) الْحَسَنَ».[2] ابوهریرة گفت: «پیامبر(صلی الله علیه و آله) حسن (علیه السلام) را در آغوش گرفت».
- عَنْ الْحَسَنِ، سَمِعَ أَبَا بَكْرَةَ: سَمِعْتُ (النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آله وسَلَّمَ) عَلَى الْمِنْبَرِ وَ الْحَسَنُ إِلَى جَنْبِهِ، يَنْظُرُ إِلَى النَّاسِ مَرَّةً وَ إِلَيْهِ مَرَّةً، وَ يَقُولُ: «ابْنِي هَذَا سَيِّدٌ، وَ لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ يُصْلِحَ بِهِ بَيْنَ فِئَتَيْنِ مِنْ الْمُسْلِمِينَ».[3] از «ابوبکرة» روایت است که گفت: از پیامبر (صلی الله علیه وآله) که بر روی منبر بود و حسن در کنار وی بود و آن حضرت گاهی به مردم و گاهی به سوی «حسن» (علیه السلام) می نگریست شنیدم که فرمود: «این پسر من سالار است و امید است که خداوند به وسیله ی او میان دو گروه از مسلمانان صلح ایجاد کند».
- عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ النَّبِيِّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آله وسَلَّمَ): «أَنَّهُ كَانَ يَأْخُذُهُ وَ الْحَسَنَ وَ يَقُولُ: اللَّهُمَّ إِنِّي أُحِبُّهُمَا فَأَحِبَّهُمَا، أَوْ كَمَا قَالَ»؛[4] از «اسامة بن زید» روایت است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) او و «حسن» (علیه السلام) را بر می گرفت و می فرمود: «بار الها! همانا من هر دو اینها را دوست دارم پس تو نیز آنها را دوست بدار».[5]
- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ: أُتِيَ عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ زِيَادٍ بِرَأْسِ الْحُسَيْنِ (عَلَيْهِ السَّلَام)[6]، فَجُعِلَ فِي طَسْتٍ، فَجَعَلَ يَنْكُتُ، وَ قَالَ فِي حُسْنِهِ شَيْئًا، فَقَالَ أَنَسٌ: «كَانَ أَشْبَهَهُمْ بِرَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ)، وَ كَانَ مَخْضُوبًا بِالْوَسْمَةِ».[7] «انس بن مالک» روایت نموده: سر امام حسین (علیه السلام) برای «عبیدالله بن زیاد» (لعنه الله)آورده شد. پس آن سر در تشتی قرار داده شده بود که «عبیدالله بن زیاد» (لعنهما الله) (با چوب دستی) بر آن سر می زد و در مورد زیبایی آن سر مطالب می گفت. «انس بن مالک» گفت: وی شبیه ترین اهل بیت(علیهم السلام) به رسول خدا (صلی الله علیه وآله) است. و سر آن حضرت در آن هنگام با گیاه «وسیمه» خضاب شده بود».
- أَخْبَرَنِي عَدِيٌّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْبَرَاءَ قَالَ: «رَأَيْتُ النَّبِيَّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ) وَ الْحَسَنُ عَلَى عَاتِقِهِ، يَقُولُ: اللَّهُمَّ إِنِّي أُحِبُّهُ فَأَحِبَّهُ».[8] از «براء بن عازب» روایت است که گفت: «پیامبر (صلی الله علیه وآله) را دیدم که «حسن بن علی» را بر دوش خود گرفته بود و می گفت: «بار الها! من او را دوست دارم و تو نیز او را دوست بدار».
- عَنْ ابْنِ أَبِي مُلَيْكَةَ، عَنْ عُقْبَةَ بْنِ الْحَارِثِ قَالَ: رَأَيْتُ أَبَا بَكْرٍ وَ حَمَلَ الْحَسَنَ وَ هُوَ يَقُولُ: «بِأَبِي شَبِيهٌ بِالنَّبِيِّ، لَيْسَ شَبِيهٌ بِعَلِيٍّ. وَ عَلِيٌّ يَضْحَكُ».[9] «عقبة بن مالک» می گوید: ابوبکر را دیدم که «حسن» (علیه السلام) را بر دوش گرفته و می گفت: پدرم فدای تو باد! وی به پیامبر (صلی الله علیه وآله) شباهت دارد نه به «علی» (علیه السلام) و این سخن در حالی بود که «علی» (علیه السلام) (نظاره گر بود و) می خندید».
- عن ابن عمر قال: قَالَ أَبُو بَكْرٍ: «ارْقُبُوا مُحَمَّدًا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ فِي أَهْلِ بَيْتِهِ».[10]«عبدالله بن عمر» می گوید: «ابوبکر» گفت: «خشنودی پیامبر (صلی الله علیه وآله) را در خشنودی اهل بیت ی دربیابید و حقوقشان را پاس بدارید».
- عَنْ الزُّهْرِيِّ، أَخْبَرَنِي أَنَسٌ، قَالَ: «لَمْ يَكُنْ أَحَدٌ أَشْبَهَ بِالنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ مِنْ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ».[11]«زهری» می گوید: «انس بن مالک» مرا خبر داد و گفت: «هیچ کس به پیامبر (صلی الله علیه و آله) شبیه تر از «حسن بن علی» به پیامبر (صلی الله علیه وآله) نبود».
- ابْنَ أَبِي نُعْمٍ: سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، وَ سَأَلَهُ عَنْ الْمُحْرِمِ، قَالَ شُعْبَةُ: أَحْسِبُهُ يَقْتُلُ الذُّبَابَ، فَقَالَ: أَهْلُ الْعِرَاقِ يَسْأَلُونَ عَنْ الذُّبَابِ وَ قَدْ قَتَلُوا ابْنَ ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآله وسَلَّمَ)، وَ قَالَ النَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و آله وَ سَلَّمَ): «هُمَا رَيْحَانَتَايَ مِنْ الدُّنْيَا».[12]«ابن ابی نعیم» می گوید: از «عبدالله بن عمر» که از حکم مُحرم کسی از او می پرسید شنیدم. «شعبه» (راوی) می گوید: «می پندارم درباره ی محرمی که مگس را می کشد سؤال نمود. «ابن عمر» در پاسخ گفت: «مردم عراق از کشتن مگس می پرسند در حالی که آنان پسر دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله) را کشته اند کسی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد وی فرمود: «آن دو تن (امام حسن و امام حسین علیه السلام) دو گل خوشبوی من از دنیا هستند».
خیلی ممنون بابت برسی سوالم
با این حساب در این کتاب در واقع فضیلت خاصی از امام حسین علیه السلام ذکر نشده و این هم نشون از بی ارادتی این جماعت به اهل بیت ع است.
جمع بندی
پرسش:
«صحیح بخاری» به عنوان صحیح ترین کتاب روایی اهل سنت در رابطه با مناقب امام حسین (علیه السلام) چه روایاتی را نقل کرده است؟
پاسخ:
«صحیح بخاری» معتبرترین کتاب جامع حدیثی اهل سنت، تألیف: «محمد بن اسماعیل بخاری» (متوفی: 256هـ) است. «کتب جوامع» در اصطلاح بر کتبی اطلاق می گردد که مشتمل بر ابواب مختلف از «عقاید» و «احکام» و «تفسیر» و «تاریخ و سیر» و ... «مناقب» است.
«بخاری» در «کتاب مناقب» «صحیح بخاری» به بیان روایات مناقب صحابه پرداخته که در این میان قسمتی نیز مربوط به مناقب امام علی (علیه السلام) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) و امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) است.
وی مناقب حسنین (علیهما السلام) را در باب واحدی با عنوان: «بَابُ مَنَاقِبِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا» آورده است.
مجموع اخباری که وی در این باب آورده نه روایت است:
- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: «عَانَقَ النَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و آله (1)وَ سَلَّمَ) الْحَسَنَ».(2) ابوهریرة گفت: «پیامبر(صلی الله علیه و آله) حسن (علیه السلام) را در آغوش گرفت».
- عَنْ الْحَسَنِ، سَمِعَ أَبَا بَكْرَةَ: سَمِعْتُ (النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آله وسَلَّمَ) عَلَى الْمِنْبَرِ وَ الْحَسَنُ إِلَى جَنْبِهِ، يَنْظُرُ إِلَى النَّاسِ مَرَّةً وَ إِلَيْهِ مَرَّةً، وَ يَقُولُ: «ابْنِي هَذَا سَيِّدٌ، وَ لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ يُصْلِحَ بِهِ بَيْنَ فِئَتَيْنِ مِنْ الْمُسْلِمِينَ».(3) از «ابوبکرة» روایت است که گفت: از پیامبر (صلی الله علیه وآله) که بر روی منبر بود و حسن در کنار وی بود و آن حضرت گاهی به مردم و گاهی به سوی «حسن» (علیه السلام) می نگریست شنیدم که فرمود: «این پسر من سالار است و امید است که خداوند به وسیله ی او میان دو گروه از مسلمانان صلح ایجاد کند».
- عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ النَّبِيِّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آله وسَلَّمَ): «أَنَّهُ كَانَ يَأْخُذُهُ وَ الْحَسَنَ وَ يَقُولُ: اللَّهُمَّ إِنِّي أُحِبُّهُمَا فَأَحِبَّهُمَا، أَوْ كَمَا قَالَ»؛(4) از «اسامة بن زید» روایت است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) او و «حسن» (علیه السلام) را بر می گرفت و می فرمود: «بار الها! همانا من هر دو اینها را دوست دارم پس تو نیز آنها را دوست بدار».(5)
- عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ: أُتِيَ عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ زِيَادٍ بِرَأْسِ الْحُسَيْنِ (عَلَيْهِ السَّلَام) (6)، فَجُعِلَ فِي طَسْتٍ، فَجَعَلَ يَنْكُتُ، وَ قَالَ فِي حُسْنِهِ شَيْئًا، فَقَالَ أَنَسٌ: «كَانَ أَشْبَهَهُمْ بِرَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ)، وَ كَانَ مَخْضُوبًا بِالْوَسْمَةِ».(7) «انس بن مالک» روایت نموده: سر امام حسین (علیه السلام) برای «عبیدالله بن زیاد» (لعنه الله) آورده شد. پس آن سر در تشتی قرار داده شده بود که «عبیدالله بن زیاد» (لعنهما الله) (با چوب دستی) بر آن سر می زد و در مورد زیبایی آن سر مطالب می گفت. «انس بن مالک» گفت: وی شبیه ترین اهل بیت(علیهم السلام) به رسول خدا (صلی الله علیه وآله) است. و سر آن حضرت در آن هنگام با گیاه «وسیمه» خضاب شده بود».
- أَخْبَرَنِي عَدِيٌّ، قَالَ: سَمِعْتُ الْبَرَاءَ قَالَ: «رَأَيْتُ النَّبِيَّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ) وَ الْحَسَنُ عَلَى عَاتِقِهِ، يَقُولُ: اللَّهُمَّ إِنِّي أُحِبُّهُ فَأَحِبَّهُ».(8) از «براء بن عازب» روایت است که گفت: «پیامبر (صلی الله علیه وآله) را دیدم که «حسن بن علی» را بر دوش خود گرفته بود و می گفت: «بار الها! من او را دوست دارم و تو نیز او را دوست بدار».
- عَنْ ابْنِ أَبِي مُلَيْكَةَ، عَنْ عُقْبَةَ بْنِ الْحَارِثِ قَالَ: رَأَيْتُ أَبَا بَكْرٍ وَ حَمَلَ الْحَسَنَ وَ هُوَ يَقُولُ: «بِأَبِي شَبِيهٌ بِالنَّبِيِّ، لَيْسَ شَبِيهٌ بِعَلِيٍّ. وَ عَلِيٌّ يَضْحَكُ».(9) «عقبة بن مالک» می گوید: ابوبکر را دیدم که «حسن» (علیه السلام) را بر دوش گرفته و می گفت: پدرم فدای تو باد! وی به پیامبر (صلی الله علیه وآله) شباهت دارد نه به «علی» (علیه السلام) و این سخن در حالی بود که «علی» (علیه السلام) (نظاره گر بود و) می خندید».
- عن ابن عمر قال: قَالَ أَبُو بَكْرٍ: «ارْقُبُوا مُحَمَّدًا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ فِي أَهْلِ بَيْتِهِ».(10)«عبدالله بن عمر» می گوید: «ابوبکر» گفت: «خشنودی پیامبر (صلی الله علیه وآله) را در خشنودی اهل بیت وی دربیابید و حقوقشان را پاس بدارید».
- عَنْ الزُّهْرِيِّ، أَخْبَرَنِي أَنَسٌ، قَالَ: «لَمْ يَكُنْ أَحَدٌ أَشْبَهَ بِالنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ مِنْ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ».(11)«زهری» می گوید: «انس بن مالک» مرا خبر داد و گفت: «هیچ کس به پیامبر (صلی الله علیه و آله) شبیه تر از «حسن بن علی» به پیامبر (صلی الله علیه وآله) نبود».
- ابْنَ أَبِي نُعْمٍ: سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ، وَ سَأَلَهُ عَنْ الْمُحْرِمِ، قَالَ شُعْبَةُ: أَحْسِبُهُ يَقْتُلُ الذُّبَابَ، فَقَالَ: أَهْلُ الْعِرَاقِ يَسْأَلُونَ عَنْ الذُّبَابِ وَ قَدْ قَتَلُوا ابْنَ ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآله وسَلَّمَ)، وَ قَالَ النَّبِيُّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و آله وَ سَلَّمَ): «هُمَا رَيْحَانَتَايَ مِنْ الدُّنْيَا».(12) «ابن ابی نعیم» می گوید: از «عبدالله بن عمر» که از حکم مُحرم کسی از او می پرسید شنیدم. «شعبه» (راوی) می گوید: «می پندارم درباره ی محرمی که مگس را می کشد سؤال نمود. «ابن عمر» در پاسخ گفت: «مردم عراق از کشتن مگس می پرسند در حالی که آنان پسر دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله) را کشته اند کسی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد وی فرمود: «آن دو تن (امام حسن و امام حسین علیه السلام) دو گل خوشبوی من از دنیا هستند».