جمع بندی اصل تحقیق پذیری

بسم الله الرحمن الرحیم با سلام و احترام 

<p>در جستار پوزیتیویسم و اشکالی که به اصل&nbsp;آن تحقیقی پذیری یعنی خود ابطالگری&nbsp; و بی معنا کردن کلیت قوانین علمی وارد است آیر پاسخی ارائه داده است مبنی بر اصل تحقیق پذیر خفیف یا تاییدپذیری.</p> <p>هر چه مطالعه کرده ام به این راه فرار آیر نقدی وارد نشده است اگر امکان دارد نقد بفرمایید.</p> <p>و مطلب دیگر در صورت قبولاصل تحقیق پذیری تخفیف آیا نمیتوان مابعدالطبیعه را معنادار کرد مبنی بر اینکه ممکن الوجود چون مشاهده میشود و مصداق مابه ازای خارجی و تجربی دارد و کل این عالم ممکن است و فقر ذاتی دارد و بازگشت دو قضیه عقلی هر ممکنی علتی دارد و تسلسل در علل هستی بخش باطل است و باتوجه به اینکه این دو قضیه&nbsp;عقلی استوار است بر قضیه ترکیبی (این عالم ممکن است)دیگر مهمل نخواهد بود و شرایط صدق یا کذب بودن را دارد.</p>

 اصل تحقیق پذیری خفیف دردی از مسئله دوا نمی کند، این تأیید پذیری خفیف یا از طریق تجربه است، یا از طریق عقل؛ اگر از طریق تجربه است که آیر هم همین را می گوید، خب خود این اصل، که گزاره های غیر قابل حس و تجربه معنا ندارند هرگز با تجربه قابل تأیید هم نیست. یعنی حتی به صورت خفیف هم با تجربه اثبات نمی شود. و اما اگر این اثبات خفیف یا تأیید پذیری از طریق عقل است پس گزاره های غیر تجربی هم اعتبار دارند و این چیزی است که پوزیتیویست ها از پذیرش آن ابا دارند. علاوه بر اینکه اگر اعتبار عقل پذیرفته شد خفیف و شدید بودنش را نیز خود عقل تعیین می کند، بنابراین در این صورت با چه توجیهی منطقی و عقلانی می توان اثبات از طریق آن را خفیف دانست؟ نقد دیگر اینکه اساسا میان معنا داری و اثبات پذیری تلازمی وجود ندارد، یعنی نمیشود گفت اگر چیزی قابل اثبات تجربی بود معنا دار است، و اگر نبود بی معناست! بلکه نهایت چیزی که میتوانیم بگوییم این است که این اثبات نشده است. به هر حال طبق آنچه که آیر اعتقاد دارد که این تحقیق خفیف هم از طریق تجربه است بنابراین ماوارء الطبیعه را معنا دار نخواهد کرد. در حقیقت با توجیه آیر مسئله اصلا فرقی نکرده، تحقیق پذیری خفیف با تحقیق پذیری شدید هیچ فرقی ندارد، طبق هر دو ماوراء الطبیعه بی معناست، و به هر دو اشکال خود ابطال گری وارد است.  

 جمع بندی پرسش: در جستار پوزیتیویسم و اشکالی که به اصل تحقیق پذیری آن، یعنی خود ابطالگری و بی معنا کردن کلیت قوانین علمی وارد است «آیر» اصل تحقیق پذیری خفیف یا تاییدپذیری را مطرح کرده است. آیا نقدی بر دیدگاه او وارد است؟ و همچنین در صورت قبول اصل تحقیق پذیری خفیف آیا نمیتوان مابعدالطبیعه را نیز معنادار کرد؟ پاسخ:  اصل تحقیق پذیری خفیف دردی از مسئله دوا نمی کند، این تأیید پذیری خفیف یا از طریق تجربه است، یا از طریق عقل؛ اگر از طریق تجربه است که آیر هم همین را می گوید، خب خود این اصل، که گزاره های غیر قابل حس و تجربه معنا ندارند هرگز با تجربه قابل تأیید هم نیست. یعنی حتی به صورت خفیف هم با تجربه اثبات نمی شود. و اما اگر این اثبات خفیف یا تأیید پذیری از طریق عقل است پس گزاره های غیر تجربی هم اعتبار دارند و این چیزی است که پوزیتیویست ها از پذیرش آن ابا دارند. علاوه بر اینکه اگر اعتبار عقل پذیرفته شد خفیف و شدید بودنش را نیز خود عقل تعیین می کند، بنابراین در این صورت با چه توجیهی منطقی و عقلانی می توان اثبات از طریق آن را خفیف دانست؟ نقد دیگر اینکه اساسا میان معنا داری و اثبات پذیری تلازمی وجود ندارد، یعنی نمیشود گفت اگر چیزی قابل اثبات تجربی بود معنا دار است، و اگر نبود بی معناست! بلکه نهایت چیزی که میتوانیم بگوییم این است که این اثبات نشده است. به هر حال طبق آنچه که آیر اعتقاد دارد که این تحقیق خفیف هم از طریق تجربه است بنابراین ماوارء الطبیعه را معنا دار نخواهد کرد. در حقیقت با توجیه آیر مسئله اصلا فرقی نکرده، تحقیق پذیری خفیف با تحقیق پذیری شدید هیچ فرقی ندارد، طبق هر دو ماوراء الطبیعه بی معناست، و به هر دو اشکال خود ابطال گری وارد است.