جمع بندی اختلاف تعبیر قرآن درباره باران و تگرگ

با سلام و عرض ادب در آیه 43 سوره مبارکه نور مطالبی در خصوص منشاء و ریزش بارشی آمده که در تفاسیر به تگرگ تفسیر شده است: أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِى سحََابًا ثمُ‏َّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثمُ‏َّ يجَْعَلُهُ رُكاَمًا فَترََى الْوَدْقَ يخَْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَ يُنزَّلُ مِنَ السَّمَاءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَن مَّن يَشَاءُ  يَكاَدُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَار آيا نديدي كه خداوند ابرهايي را به آرامي ميراند، سپس ميان آنها پيوند مي‏دهد و بعد آن را متراكم مي‏سازد، در اين حال دانه‏ هاي باران را مي‏بيني كه از آن خارج مي‏شود، و از آسمان - از كوههائي كه در آنست - دانه‏ هاي تگرگ نازل مي‏كند، و هر كس را بخواهد به وسيله آن زيان مي‏رساند و از هر كس بخواهد اين زيان را برطرف مي‏كند، نزديك است درخشندگي برق آن (ابرها) چشمها را ببرد! در تفاسیر مختلف، پاسخهای متفاوتی به فراز کوه هایی که در این آیه ذکر شده، داده شده است. که در اینجا چند مورد را بیان میکنیم:

 تگرگ به خاطر تغییر ناگهانی دما بر روی ابر تشکیل می شود چنان که اگر از داخل اتاق گرم به صورت ناگهانی آب به بیرون اتاق که به شدت سرد می باشد پاشیده شود، فورا یخ می زند. ضمن اینکه دانشمندان فضایی چنین کوه هایی را که از آنها تگرگ نازل شود ندیده اند! امّا توجّه به یافته های دانشمندان علوم جدید و تفسیر مفسّران روشن می کند که این آیه منافاتی با علم ندارد. اگر آنچه درباره تگرگ در این آیه آمده را با توجه به ابتدای آیه که سخن از تشکیل ابرهای باران زا می باشد معنی کنیم، هرگز چنین تصوری که در آسمان هم کوه به معنی حقیقی وجود داشته باشد به ذهن نخواهد آمد؛ بلکه یقینا آیه به ابرهای تگرگ زا اشاره می کند و با جدیدترین یافته های علمی نیز مطابقت دارد. چنانکه دانشمندان معاصر درباره چگونگى تشکیل تگرگ در آسمان چنين مى گويند: دانه هاى باران از ابر جدا مى شود و در قسمت فوقانى هوا به جبهه سردى برخورد مى كند و يخ مى زند ولى در آن حال بسيار كوچك است. سپس طوفان هاى شديدى كه در آن منطقه حكم فرما است اين دانه ها را مجدداً به بالا پرتاب مى كند و بار ديگر اين دانه ها به داخل ابرها فرو مى رود و لايه ديگر از آب به روى آن مى نشيند كه به هنگام جدا شدن از ابر مجدداً يخ مى بندد و گاه اين موضوع چندين بار تكرار مى شود تا زمانى كه تگرگ به اندازه اى درشت شود كه ديگر طوفان نتواند آن را به بالا پرتاب كند يا اينكه طوفان موقتاً آرام گيرد. اينجا است كه راه زمين را پيش مى گيرد و بدون مانع به طرف زمين حركت مى كند و گاه به اندازه اى درشت و سنگين است كه خساراتى به مزارع و باغ ها و حيوانات و حتى انسانها وارد مى سازد.(1)   1. تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1374 ه. ش‏، چاپ سى و دوم‏، ج ‏14، ص 505

از اينجا روشن مى شود كه به وجود آمدن تگرگ هاى درشت و سنگين درصورتى امكان پذير است كه كوه هاى ابر بر فراز آن متراكم گردند تا هنگامى كه بادهاى شديد دانه يخ زده تگرگ را به ميان آن پرتاب مى‏ كنند مقدار بيشترى آب به خود جذب كند و سنگين شود. به اين ترتيب كوه‏ هاى ابر منبع قابل ملاحظه‏ اى براى تكوّن(تشکیل) تگرگ‏ هاى درشت كه در آيه به آن اشاره شده محسوب مى‏ شود و اگر اين كوه‏ ها همان توده‏ هاى ذرّات يخ باشد مسأله روشن تر مى گردد.(2) در اينجا تحليل ديگرى نیز از بعضى از نويسندگان مى خوانيم(3) كه خلاصه آن چنين است: «در آيات مورد بحث ابرهاى بلند صريحا به كوه‏ هايى از يخ اشاره مى كند و يا به تعبير ديگر كوه‏ هايى كه در آن نوعى از يخ وجود دارد و اين بسيار جالب است. زيرا بعد از اختراع هواپيما و امكان پروازهاى بلند كه ديد دانش بشر را وسعت بخشيد دانشمندان به ابرهايى متشكل و مستور(پنهان) از سوزن هاى يخ رسيدند كه درست عنوان كوه ‏هايى از يخ بر آنها صادق است و باز هم عجيب است كه يكى از دانشمندان شوروى(روسیه) در تشريح ابرهاى رگبارى طوفانى، چندين بار از آنها به عنوان «كوه ‏هاى ابر» يا «كوه‏ هايى از برف» ياد كرده است و به اين ترتيب روشن مى‏ شود كه به راستى در آسمان كوه‏ هايى از يخ وجود دارد».(4)و (5)   2. پيام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ه. ش‏، چاپ نهم‏، ج ‏8، ص 197. 3. باد و باران در قرآن، بازرگان، مهدی، انتشارات دارالفكر، 1344 ش، ص 140 و 141. 4. تفسير نمونه، همان، ج ‏14، ص 505. 5. سایت آیت الله مکارم: https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=44&lid=0&mid=406313&catid=#1214908

مرحوم علامه نیز در المیزان در مورد کوهها در این آیه چنین نظری دارند: «كلمه" برد" قطعات يخى (تگرگ) است كه از آسمان مى‏ آيد، و اگر آن را جبال در آسمان خوانده كنايه است از بسيارى و تراكم آن‏»(6)   6. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374، چاپ پنجم، ج15، ص189

اما استاد جوادی آملی پاسخی متفاوت بر اساس مفهوم کلمه ی "جبل" بیان فرموده اند. که ذیلا ارائه می شود: «خيليها فكر مي‌كردند كه مثلاً در فضا كوههايي است كه از آن كوهها مثلاً باران يا برف يا تگرگ نازل مي‌شود در حالي كه هر امر مُتقن و محكمي را مي‌گويند: "جَبل". اينكه اوصاف دروني كه مستحكم باشد مي‌گويند: "جِبلّي است" براي همين است و اگر كوه را مي‌گويند "جَبل" براي آن است كه مستحكم و مُتقن است، چون اين‌چنين است به آن مي‌گويند "جَبل". اين ابرها اگر نرم و سست باشد كه ديگر تگرگ‌زا نيست، اين ابرِ بستهٴ مستحكمِ سرد، مي‌شود "جَبل" و اگر سست باشد كه يا باران ندارد، يا ژاله‌اي دارد نَمي، دارد اين‌چنين نيست كه تگرگ ببارد؛ "بَرَد" يعني تگرگ.  ابر تا ركام نشود، متراكم نشود، مركّب نشود، سرد نشود، يخ‌بسته نشود، كوه نشود[یعنی مستحکم ومتراکم نشود] ، تگرگ‌زا نيست. فرمود: ﴿وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا﴾ در سماء, چه چيزي ﴿يُنَزِّلُ﴾؟ ﴿مِن بَرَدٍ﴾ اين تگرگ است»(7)   7. استاد جوادی آملی، تفسیر سوره مبارکه نور، جلسه 28: http://www.portal.esra.ir/Pages/Index.aspx?kind=2&lang=fa&id=NjExOQ%3d%3d-9%2bKmLvlrvqU%3d

دزد بـی مزد said in سلام مجدد...تشکر بابت

سلام مجدد...تشکر بابت پاسخگویی...من خیلی در این مورد تحقیق کردم و انتظار داشتم ابر یخ زده برام تایید بشه تا شبهه کوه در آسمان در ذهنم بر طرف بشه...

عرض سلام و ادب عرصه ی آیات علمی قرآن کریم، عرصه ی بسیار باریک و خطیری است که اگر بخواهیم خدای نا کرده بدون در نظر گرفتن تفاسیر و تنها به صرف ذهنیات خود و یا گمانه زنیهای علمی به آن نزدیک شویم بیم در افتادن به ورطه  تفسیر به رای وجود خواهد داشت. بر اساس تفاسیری که خدمت شما ارائه شد، کوه، در آیه مورد بحث، با توجه به بار معنایی لغوی این واژه به معنای متراکم و فشرده و سخت است. یعنی تگرگ در آسمان از ابری که متراکم و فشرده و سرد است نشات گرفته و می بارد.  

دزد بـی مزد said in البته شاید اینجور مسایل در

البته شاید اینجور مسایل در قرآن به دلیل این باشد که قرآن فقط کتاب هدایت نیست و کتاب گمراهی نیز می باشد....یهدی من یشا و یضل من یشا....طوری که در قؤان هم اومده آیاتش جز بر انکار و گمراهی کافران نمی افزاید  

بزرگوار این نظر دقیقا با نص صریح قران کریم در تضاد هست: «لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ»(1) از پيش روى آن و از پشت‏ سرش باطل به سويش نمى ‏آيد وحى [نامه]اى است از حكيمى ستوده[صفات] همانطور که ملاحظه میکنید، هیچ امر باطلی در قرآن کریم راه ندارد. آیه مورد استناد شما به این معنی نیست که در قرآن (پناه بر خدا) امور باطل و نادرستی برای گمراهی کافران و تکذیب کنندگان وجود دارد. خیر، معنایش این است که همین سخن متقن و صحیح قرآن کریم را عده ای نمی پذیرند و این موجب خسارت و زیان آنان است نه اینکه در قرآن امور نادرستی برای گمراهی کفار وجود دارد. اگر اینگونه بود که خود مومنین هم بر اثر ایمان به همان امورد نادرست، زیان می دیدند. پس ایه مورد استشهاد شما معنایی که در ذهن دارید را نمی رساند. 1. فصلت/42

دزد بـی مزد said in یه مورد دیگه....در این آیه از

یه مورد دیگه....در این آیه از باران به جمله خلال یاد کرده درسته؟ باران به عربی چه کلمه ایه؟ اگه خلال دقیقا همون خلال خودمونه این یعنی باران تشبیه شده به خلال و میشه تراکم ابر رو هم تشبیه به کوه دانست و از طرفی وقتی شب می شود در آن زمان آسمان پاک بوده و تا عمق ستاره ها دیده می شده و بوضوح معلوم بوده کوهی در آسمان نبوده پس مراد این آیه دقیقا تشبیه و خللی از بی علمی آیه وارد نمیشه

یکی از اشکالات روش تحقیق شما بزرگوار این هست که بر مبنایی - که هنوز صحت و سقم آن مبنا برایتان مشخص نشده- یک نظریه را بنا میکنید و سپس بر اساس آن نظریه، نتیجه گیری می فرمایید . مثلا در همین آیه 43 سوره مبارکه نور نه کلمه "باران" را حتی از ترجمه ظاهری آیه، صحییح استخراج کردید و نه "خلال". لطفا دقت بفرمایید:   «أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِي سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ...»(1) آيا ندانسته‏ اى كه خدا[ست كه] ابر را به آرامى مى ‏راند سپس ميان [اجزاء] آن پيوند مى‏ دهد آنگاه آن را متراكم مى‏ سازد پس دانه ‏هاى باران را مى ‏بينى كه از خلال آن بيرون مى ‏آيد. همانطور که ملاحظه می فرمایید: باران= الودق و خلال= خلال، میان یعنی دانه های باران از خلال ابر متراکم بیرون می آید. 1. نور/43

جمع بندی پرسش: در سوره نور خدا می فرماید از ابر باران می بارد ولی برای تگرگ گفته از آسمان از کوه تگرگ می بارد. چرا فرموده  باران از ابر میاد اما تگرگ از کوه؟ پاسخ: در آیه 43 سوره مبارکه نور مطالبی در خصوص منشاء و ریزش بارشی آمده که در تفاسیر به تگرگ تفسیر شده است: « أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِى سحََابًا ثمُ‏َّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثمُ‏َّ يجَْعَلُهُ رُكاَمًا فَترََى الْوَدْقَ يخَْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَ يُنزَّلُ مِنَ السَّمَاءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَن مَّن يَشَاءُ  يَكاَدُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَار : آيا نديدي كه خداوند ابرهايي را به آرامي ميراند، سپس ميان آنها پيوند مي‏دهد و بعد آن را متراكم مي‏سازد، در اين حال دانه‏ هاي باران را مي‏بيني كه از آن خارج مي‏شود، و از آسمان - از كوههائي كه در آنست - دانه‏ هاي تگرگ نازل مي‏كند، و هر كس را بخواهد به وسيله آن زيان مي‏رساند و از هر كس بخواهد اين زيان را برطرف مي‏كند، نزديك است درخشندگي برق آن (ابرها) چشمها را ببرد!» در تفاسیر مختلف، پاسخهای متفاوتی به فراز کوه هایی که در این آیه ذکر شده، داده شده است. در تفسیر نمونه آمده است: «دانشمندان معاصر درباره چگونگى تشکیل تگرگ در آسمان چنين مى گويند: دانه هاى باران از ابر جدا مى شود و در قسمت فوقانى هوا به جبهه سردى برخورد مى كند و يخ مى زند ولى در آن حال بسيار كوچك است. سپس طوفان هاى شديدى كه در آن منطقه حكم فرما است اين دانه ها را مجدداً به بالا پرتاب مى كند و بار ديگر اين دانه ها به داخل ابرها فرو مى رود و لايه ديگر از آب به روى آن مى نشيند كه به هنگام جدا شدن از ابر مجدداً يخ مى بندد و گاه اين موضوع چندين بار تكرار مى شود تا زمانى كه تگرگ به اندازه اى درشت شود كه ديگر طوفان نتواند آن را به بالا پرتاب كند يا اينكه طوفان موقتاً آرام گيرد. اينجا است كه راه زمين را پيش مى گيرد و بدون مانع به طرف زمين حركت مى كند و گاه به اندازه اى درشت و سنگين است كه خساراتى به مزارع و باغ ها و حيوانات و حتى انسانها وارد مى سازد».(1) آیت الله"مکارم" در تفسیر پیام قران توضیحاتی بدین بیان دارند: «از اينجا روشن مى شود كه به وجود آمدن تگرگ هاى درشت و سنگين درصورتى امكان پذير است كه كوه هاى ابر بر فراز آن متراكم گردند تا هنگامى كه بادهاى شديد دانه يخ زده تگرگ را به ميان آن پرتاب مى‏ كنند مقدار بيشترى آب به خود جذب كند و سنگين شود. به اين ترتيب كوه‏ هاى ابر منبع قابل ملاحظه‏ اى براى تكوّن(تشکیل) تگرگ‏ هاى درشت كه در آيه به آن اشاره شده محسوب مى‏ شود و اگر اين كوه‏ ها همان توده‏ هاى ذرّات يخ باشد مسأله روشن تر مى گردد.»(2) تحليل ديگرى نیز از بعضى از نويسندگان مى خوانيم(3) كه خلاصه آن چنين است: «در آيات مورد بحث ابرهاى بلند صريحا به كوه‏ هايى از يخ اشاره مى كند و يا به تعبير ديگر كوه‏ هايى كه در آن نوعى از يخ وجود دارد و اين بسيار جالب است. زيرا بعد از اختراع هواپيما و امكان پروازهاى بلند كه ديد دانش بشر را وسعت بخشيد دانشمندان به ابرهايى متشكل و مستور(پنهان) از سوزن هاى يخ رسيدند كه درست عنوان كوه ‏هايى از يخ بر آنها صادق است و باز هم عجيب است كه يكى از دانشمندان شوروى(روسیه) در تشريح ابرهاى رگبارى طوفانى، چندين بار از آنها به عنوان «كوه ‏هاى ابر» يا «كوه‏ هايى از برف» ياد كرده است و به اين ترتيب روشن مى‏ شود كه به راستى در آسمان كوه‏ هايى از يخ وجود دارد» (4)و (5) مرحوم علامه"طباطبایی" نیز بر این نظرند که: «كلمه" برد" قطعات يخى (تگرگ) است كه از آسمان مى‏ آيد، و اگر آن را جبال در آسمان خوانده كنايه است از بسيارى و تراكم آن‏»(6)  استاد "جوادی آملی" پاسخی متفاوت بر اساس مفهوم کلمه ی "جبل" بیان فرموده اند: «هر امر مُتقن و محكمي را مي‌گويند: "جَبل". اينكه اوصاف دروني كه مستحكم باشد مي‌گويند: "جِبلّي است" براي همين است و اگر كوه را مي‌گويند "جَبل" براي آن است كه مستحكم و مُتقن است، چون اين‌چنين است به آن مي‌گويند "جَبل". اين ابرها اگر نرم و سست باشد كه ديگر تگرگ‌زا نيست، اين ابرِ بستهٴ مستحكمِ سرد، مي‌شود "جَبل" و اگر سست باشد كه يا باران ندارد، يا ژاله‌اي دارد نَمي، دارد اين‌چنين نيست كه تگرگ ببارد؛ "بَرَد" يعني تگرگ.  ابر تا ركام نشود، متراكم نشود، مركّب نشود، سرد نشود، يخ‌بسته نشود، كوه نشود[یعنی مستحکم ومتراکم نشود] ، تگرگ‌زا نيست. فرمود: ﴿وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا﴾ در سماء, چه چيزي ﴿يُنَزِّلُ﴾؟ ﴿مِن بَرَدٍ﴾ اين تگرگ است»(7)   پی نوشتها: 1. تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1374 ه. ش‏، چاپ سى و دوم‏، ج ‏14، ص 505 2. پيام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ه. ش‏، چاپ نهم‏، ج ‏8، ص 197. 3. باد و باران در قرآن، بازرگان، مهدی، انتشارات دارالفكر، 1344 ش، ص 140 و 141. 4. تفسير نمونه، همان، ج ‏14، ص 505. 5. سایت آیت الله مکارم: https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=44&lid=0&mid=406313&catid=#1214908 6. طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374، چاپ پنجم، ج15، ص189 7. استاد جوادی آملی، تفسیر سوره مبارکه نور، جلسه 28: http://www.portal.esra.ir/Pages/Index.aspx?kind=2&lang=fa&id=NjExOQ%3d%3d-9%2bKmLvlrvqU%3d