قصاص پدر و مادر در فقه شیعه و اهل سنت

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
قصاص پدر و مادر در فقه شیعه و اهل سنت
با سلام  از کارشناس محترم مستنبط سوال دارم دلیل این حکم فقهی که پدرقاتل فرزند، قصاص نمیشود کدام روایت یا دلیل هست؟ زیرا با مطالعه ی بنده در فقه اهل سنت عدم قصاص برای هریک از والدین است و در فقه شیعه فقط پدر
با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد مستنبط
سلام علیکم بخشی از احادیث مربوط به این موضوع را می توان در کتاب القصاص یافت. مثلا در باب 32 از ابواب القصاص فی النفس، با عنوان "بَابُ ثُبُوتِ الْقِصَاصِ عَلَى الْوَلَدِ إِذَا قَتَلَ أَبَاهُ أَوْ أُمَّهُ وَ عَدَمِ ثُبُوتِ الْقِصَاصِ عَلَى الْأَبِ إِذَا قَتَلَ الْوَلَدَ أَوْ جَرَحَه‏" 11 حدیث از کتب مختلف نقل شده است. بخش دیگری از احادیث مربوطه، در کتاب حدود یا کتاب مواریث آمده است. به عنوان نمونه حدیثی از ابواب القصاص ذکر می شود: "حُمْرَانَ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: لَا يُقَادُ وَالِدٌ بِوَلَدِهِ وَ يُقْتَلُ الْوَلَدُ إِذَا قَتَلَ وَالِدَهُ عَمْداً". حمران از امام باقر یا امام صادق (علیهما السلام) نقل می کند که فرمود: هیچ پدری بخاطر قتل فرزندش قصاص نمی شود ولی فرزند اگر پدرش را عمدا بکشد، قصاص می شود.[1] در باب مذکور هر چند به صراحت، به قتل فرزند توسط مادر اشاره نشده است، اما به شناعت و عظمت قتل مادر توسط فرزند و اینکه گناه چنین قتلی قابل محاسبه و جبران نیست، اشاره شده است: "عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ أُمَّهُ قَالَ يُقْتَلُ بِهَا صَاغِراً وَ لَا أَظُنُّ قَتْلَهُ بِهَا «5» كَفَّارَةً لَهُ وَ لَا يَرِثُهَا". ابو عبیده می گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره مردی که مادرش را می کشد، پرسیدم، فرمود: با تحقیر قصاص می شود – در حالیکه گمان نمی کنم که این قصاص کفاره گناهش باشد- و از مادرش ارث نمی برد.[2]   پی نوشت ها:   [1]. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، 30جلد، مؤسسة آل البيت عليهم السلام - قم، چاپ: اول، 1409 ق، ج ‏29 ص77 ح 35189- 1- به نقل از کافی. [2]. وسائل الشيعة ؛ ج‏29 ؛ ص78 ح 35193- 5-
توجه شود که مبنای معافیت از مجازات قصاص، کاملاً تعبدی است. ادله قصاص مادر برای قتل فرزند اشاره به برخی از ادله ای که برای عدم معافیت مادر در قتل فرزند، ذکر شده است: 1. مجازات قتل عمد، قصاص است(1) و موارد معافیت از قصاص در منابع شرعی و قانونی تصریح شده است. بنابراین اگر در موردی دلیل خاصی برای استثنا کردن شخصی وجود نداشته باشد، باید به حکم عام قصاص عمل کرد. که در مورد مادر هم دلیل خاصی وجود ندارد و مشمول مقررات عمومی قصاص می شود. 2. روایات شرعی که پدر را استثنا کرده‏، قابل تسری به مادر نمی باشد، زیرا در برخی از آنها کلمه «والد» آمده که ظهور در "پدر" دارد، مانند روایت امام صادق (علیه السلام) که فرمودند: "لایقتل الاب بابنه اذا قتله و یقتل الابن بابیه اذا قتل اباه"، اگر فرزندش را بکشد قصاص نمی شود، اما فرزند اگر پدرش را بکشد قصاص می شود.(2) در بعضی روایات کلمه "رجل" ذکر شده است که موید و شاهدی است بر این مطلب و اینکه منظور از "والد" فقط "پدر" است، مانند روایت امام صادق (علیه السلام) که فرمود: "لایقتل الرجل بولده اذا قتله"، مردی اگر فرزند خود را بکشد قصاص نمی‏شود.(3) 3. شیخ طوسی (رحمه الله)، علاوه بر دو دلیل فوق، اجماع فقهای شیعه را نیز به عنوان مستند رأی ایشان بیان می کند.(4) برای مطالعه بیشتر نگاه کنید به : مقاله "قتل فرزند توسط مادر در فقه شیعه".(5)   پی نوشت ها: 1. آیاتی چون: کتب علیکم القصاص، النفس بالنفس و... 2. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، دار احیاءالتراث العربی، بیروت، بی‏تا، ج19، ص57. 3. همان. 4. ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، الخلاف، گردآوری شده در الموسوعات الفقهیه، علی اصغر مروارید، چاپ اول، دارالتراث، بیروت، 1380 (2001)، ج3، ص8. 5. عباس زراعت، قتل فرزند توسط مادر در فقه شیعه، بازتاب اندیشه 1383 شماره 50، اینجا