جمع بندی خلود در جهنم، مخصوص کافران؟

با سلام و عرض ادب خلود در جهنم معیار و ضوابط خاصی دارد. هر گناهکاری- از هر دین الهی باشد - در جهنم مخلد نمی شود بلکه گناهانی خاص و یا انجام گناه به گونه ای که تمام ظرف قلب فرد را پر نموده باشد معیار خلود در جهنم است.  این توضیح مختصری از شرح استاد جوادی آملی بر قضیه خلود است که در ذیل به شکل مبسوط نقل می شود: « معيار خلود در دوزخ اين است كه انسان (خواه يهودى يا مسيحى باشد يا در اسم مسلمان باشد) دست از گناه برندارد و خطايا همه هستى او را پر كرده باشد و سياهى گناه، همه سفيدى قلبش را پوشانده باشد... چنين كسى كه جايى از هويت او نيست كه گناه در آن نفوذ نكرده باشد، در واقع موحّد نيست وگرنه كسى كه به گناه بزرگ آلوده باشد، ولى گناه بر او احاطه نكرده، يعنى عقيده او به توحيد و اقرارش نسبت به وحى و رسالت محفوظ است، در دوزخ مخلّد نيست، بلكه ...، به مقدار معصيتش در آتش معذّب مى شود، سپس نجات مى يابد؛ كسى خالد در عذاب است كه در وجود خود جايى براى اعتقاد به توحيد و... باقى نگذاشته و پرده گناه، همه هستى او را فرا گرفته باشد.»(1) 1. تفسیر تسنیم، ذیل آیه 81 سوره مبارکه بقره.

بعضى از گناهان مانند شرک (2)، کفر(3)، نفاق، دشمنی با خدا و رسول(4) و احاطه بد کرداری(5) موجب عذاب ابدى است و این در صورتى است که صاحب آن بدون توبه واقعى بمیرد.  واضح است که یک شیعه واقعی هرگز مرتکب هیچ یک از این اعمال نمی شود. بله ممکن است گناهانی داشته باشد که به فراخور آن و متناسب با آن به جهنم رفته و سزای آنرا می بیند و بعد از پاک شدن از آن گناهان، وارد بهشت می شود اما مخلد در جهنم نخواهد بود. اما یهود با خود بزرگ بینی و پر مدعایی تمام با اینکه مرتکب گناهان بزرگی چون تحریف و تشریع و بدعت شدند، نه تنها خود را اهل عذاب نمی دانند بلکه اهل دخول در آتش هم نمی دانند. (6) 2. توبه/ 17 3. بقره/ 162 4. توبه/ 63 5. بقره/ 81 6. تفاوت آن[مس] با لمس در اين است كه در لمس احساس، آن هم از طريق ظاهر بدن شرط است، در حالى كه مسّ با مجرّد برخورد بين ماسّ و مموس صادق است ؛ خواه اراده و احساسى در كار باشد يا نباشد و مادى باشد يا معنوى تعبير به (لن تمسّنا) به جاى" لن ندخل النار يا لن تحرقنا النار"، شايد اشاره به اين باشد كه آتش، تنها برخورد و مساسى، آن هم براى چند روز، با آنها دارد و دخول و احراقى[داخل آتش شدن و سوختن] در كار نيست كه طبعاً با اين تعبير، بلندپروازى ها و برترى طلبى هاى آنان بيشتر منعكس مى شود.(تفسیر تسنیم، ذیل آیه 81 سوره بقره)

بنابر این در پاسخ به سوال شما باید گفت خلود در جهنم برای هر کسی - مسلمان یا غیر مسلمان- ممکن است و هر کسی - مسلمان یا غیر مسلمان- هم توبه کند و جبران مافات نماید خداوند از او می پذیرد اما آنچه در خصوص یهودیان مطرح است این است که آنان با وجود گناهان بزرگی مانند بدعت و تحریف شرایع، حتی قائل به سوختن در آتش جهنم هم نبودند و خود را مانند گناهکاران دیگر هم نمیدانستند که متناسب با اعمالشان در آتش بسوزند لذا خداوند در آیاتی می فرماید: وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ و گفتند جز روزهايى چند هرگز آتش به ما نخواهد رسيد بگو مگر پيمانى از خدا گرفته ايد كه خدا پيمان خود را هرگز خلاف نخواهد كرد يا آنچه را نمیدانید به دروغ به خدا نسبت مى‏ دهيد(بقره/80)

اینکه بعضی ها خلود در جهنم ندارند را مستند به خود آیات قرآن کنید «جَزَاءً وِفَاقًا؛ كيفرى مناسب [با جرم آنها]»(نبا/26)  پاداش ميشوند پاداشى كه موافق اعمالشان باشد(1) موافق اعمال یعنی اگر فردی گناه کوچکی که استحقاق یک روز بودن در دوزخ را دارد انجام دهد، همان یک روز و به لحاظ کیفیت جزا هم به همان میزان عذاب می بیند و کسی که گناهان بزرگ را تعمدا و با علم انجام داده نیز موافق آن پاداش می بیند. مسلما اگر خلود در دوزخ برای هر دو نفر یکی باشد وفق جزا نخواهد بود. ایه دیگری که همین مفهوم و همین استدلال را در عدم خلود همه گنهکاران در دوزخ دارد آیه 160 سوره مبارکه انعام است: «وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا...؛و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد»   1. ترجمه مجمع البیان، ج26، ص 243    

پس منظور شما ینه که کسی اگر کافر نباشه در جهنم جاویدان نمیمونه پس منظور از ایاتی که میگن مثلا کسی که قتل بکند جاویدان در جهنم میماند یا کسی که زنا بکند جاویدان میماند چیه؟ منظور از اون جاویدان زمان بسیار زیاده یا منظورش اینه که کسی که به خاطر گناه مثلا زنا کافر شده در جهنم جاویدان میماند؟ استاد جوادی آملی در مورد این مساله توضیح مناسبی دارند به این شرح: « 1.هر گناهى سبب خلود نمى شود؛ زيرا مؤ من فاسق پس از تطهير به وسيله دوزخ، وارد بهشت مى شود. 2. مقصود از سيّئه در آيه مورد بحث هر گناهى نيست، بلكه گناه محيط به هويت گنهكار است و گناه محيط به عاصى فقط در خصوص شرك، كفر، ارتداد و مانند آن يافت مى شود، نه غير آن. 3.هيچ گناه غيرمحيطى سبب خلود نخواهد شد و اگر درباره برخى از معاصى بزرگ، مانند قتل انسان مؤ من، تهديد به خلود شده : من يقتل مؤ مناً متعمداً فجزآؤه جهنّم خالداً فیها (نساء/93)مقصود از آن يا قتل مؤ من به جهت ايمان اوست كه تعليق حكم بر وصف مشعر به عليت آن باشد و بازگشت چنين گناهى به كفر است، يا اگر كشتن مزبور براى ايمان نباشد بلكه براى مسائل ديگر، مانند نزاع بر سر مال، حق و... باشد، منظور از خلود، مكث طولانى است، نه جاودانگى يا آن كه اين گونه از گناهان بزرگ زمينه ايمان را از بين برده و گنه كار را آماده تكذيب آيات الهى (كفر و ارتداد) مى كند و سرانجام گرفتار خلود خواهد شد."(1) توضیح مطلب فوق این است که استاد معتقدند صرفا گناهانی مانند کفر و شرک و ارتداد سبب خلود در جهنم می شود و اگر گناهانی مانند قتل مومن به خلود در جهنم توصیف شده یا منظور از قتل مومن ،قتل او به دلیل ایمانش است یعنی قاتل،مومنی را به دلیل ایمانش کشته است که این فرد مخلد در جهنم خواهد بود یا اینکه اگر به دلیل ایمانش نباشد مثلا فردی ،مومنی رابرای نزاع بر سر مال و ... کشته است منظور از خلود مکث طولانی در جهنم است نه خلود و جاودانگی در جهنم و یا اینکه منظور این است که چنین گناهان بزرگی مانند قتل، زمینه ایمان فرد را از بین میبرد و زمینه تکذیب آیات الهی و زمینه کفرو ارتداد او را فراهم میکند یعنی زمینه گناهانی که آنها موجب خلودند رافراهم میکند .   1. تفسیر تسنیم،ذیل آیه 81 سوره مبارکه بقره

جمع بندی پرسش: در قران آمده یهود میگفتند ما به خاطر گناهانمان فقط مدتی در جهنم میمانیم و در جهنم جاویدان نخواهیم بود. خدا در جوابشان فرمود: آیا من به شما در این مورد تضمینی داده ام؟ اما ما هم معتقدیم اگر کسی مسلمان باشد ولی گناهکار، بعد از این که به اندازه گناهش در جهنم ماند از جهنم خارج می شود. آیا این حرف درست است؟ پاسخ: خلود در جهنم معیار و ضوابط خاصی دارد. هر گناهکاری- از هر دین الهی باشد - در جهنم مخلد نمی شود بلکه گناهانی خاص و یا انجام گناه به گونه ای که تمام ظرف قلب فرد را پر نموده باشد معیار خلود در جهنم است.  این توضیح مختصری از شرح استاد جوادی آملی بر قضیه خلود است که در ذیل به شکل مبسوط نقل می شود: « معيار خلود در دوزخ اين است كه انسان (خواه يهودى يا مسيحى باشد يا در اسم مسلمان باشد) دست از گناه برندارد و خطايا همه هستى او را پر كرده باشد و سياهى گناه، همه سفيدى قلبش را پوشانده باشد... چنين كسى كه جايى از هويت او نيست كه گناه در آن نفوذ نكرده باشد، در واقع موحّد نيست وگرنه كسى كه به گناه بزرگ آلوده باشد، ولى گناه بر او احاطه نكرده، يعنى عقيده او به توحيد و اقرارش نسبت به وحى و رسالت محفوظ است، در دوزخ مخلّد نيست، بلكه ...، به مقدار معصيتش در آتش معذّب مى شود، سپس نجات مى يابد؛ كسى خالد در عذاب است كه در وجود خود جايى براى اعتقاد به توحيد و... باقى نگذاشته و پرده گناه، همه هستى او را فرا گرفته باشد.»(1) بنابر این در پاسخ به سوال شما باید گفت خلود در جهنم برای هر کسی - مسلمان یا غیر مسلمان- ممکن است و هر کسی - مسلمان یا غیر مسلمان- هم توبه کند و جبران مافات نماید خداوند از او می پذیرد اما آنچه در خصوص یهودیان مطرح است این است که آنان با وجود گناهان بزرگی مانند بدعت و تحریف شرایع، حتی قائل به سوختن در آتش جهنم هم نبودند و خود را مانند گناهکاران دیگر هم نمیدانستند که متناسب با اعمالشان در آتش بسوزند لذا خداوند در آیاتی می فرماید: وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ و گفتند جز روزهايى چند هرگز آتش به ما نخواهد رسيد بگو مگر پيمانى از خدا گرفته ايد كه خدا پيمان خود را هرگز خلاف نخواهد كرد يا آنچه را نمیدانید به دروغ به خدا نسبت مى‏ دهيد(بقره/80) 1. تفسیر تسنیم، ذیل آیه 81 سوره مبارکه بقره: http://www.portal.esra.ir/Pages/Index.aspx?kind=2&lang=fa&id=MTQzMA%3d%3d-nREPDCTwtA0%3d