جمع بندی چرا خداوند جواب بعضی از گنهکاران را خیلی سریع می دهد؟

جمع بندی _____________________________ پرسش: چرا خداوند جواب بعضی از گنهکاران را خیلی سریع میدهد، و برخی را نه ؟ دقیقا مشابه گناهی که برادرم انجام داد و منجر به از دست دادن همسرش شد را به عینه دارم از شخص دیگری میبینم ولی هیچ اتفاقی برایش نمی افتد؟ پاسخ: برخی تفاوت در عقوبت ها ناظر به نوع گناهان است، به عنوان نمونه ظلم از این دسته از گناهان به شمار می رود همانطور که امام باقر(علیه السلام) فرموده اند: «أَسْرَعَ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْي‏»؛ شرّی که سریع ترین عقوبت را دارد ظلم است.(1) اما بر فرض تشابه در گناه: این که خداوند بین دو نفر که یک گناه مشابه انجام داده اند در عقوبت کردن تفاوت قائل شود و یکی را مجازات کند و یکی را مجازات نکند اگرچه امری ممکن است اما اولا تشخیص آن برای ما مقدور نیست، چون ما نمیتوانیم تشخیص بدهیم که این اتفاقاتی که در زندگی ما می افتد آیا عقوبت خداوند است یا خیر؟ و اگر عقوبت است به خاطر کدامین گناه ماست. و ثانیا این تفاوت گذاشتن نشان دهنده تفاوت دو شخص است. چرا که محال است خداوند در عقوبت بین دو شخصی که کاملا شرایط یکسان دارند و یک گناه کاملا مشابه را انجام داده اند تفاوت قائل شود. فاکتورهایی در روایات بیان شده است که خداوند برخی را زودتر عقوبت می کند، مانند این که انسان هر چه انسان در مرتبه بالاتری باشد خداوند در عقوبت های دنیوی بر او سخت تر خواهد گرفت تا زودتر متنبه شده و به مسیر درست برگردد: «وَ لَنُذيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‏ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُون‏»؛ به آنان از عذاب نزديك (عذاب اين دنيا) پيش از عذاب بزرگ (آخرت) مى‏ چشانيم، شايد بازگردند.(2) به عنوان مثال کارهایی که گاهی انبیاء انجام میداده اند با این که هرگز گناه و حرام نبوده اند، و اگر دیگران انجام می دادند هرگز مواخذه نمیشدند اما با این حال خداوند آنها را به شدت مواخذه و مجازات می کرد؛  یعنی با این که رفتار هر دو، یک رفتار است، اما به خاطر تفاوت در مرتبه ی دو انسان، خداوند در نوع برخورد با ایشان تفاوت قائل شد.  همچنین نیت میتواند یکی از این تفاوت ها باشد، یعنی دو نفر اگرچه در ظاهر یک گناه را مرتکب میشوند، اما در درون ممکن است بسیار متفاوت باشد، گناه یکی از سر طغیان باشد، و گناه دیگری از سر وسوسه نفس و با شرمندگی درونی. یا سایر رفتارهایی که می تواند عقوبت های دنیوی اعمال بد ما را از بین ببرد، مانند دعا و صدقه و توبه و... نیز می تواند از فاکتورهایی باشد که موجب تفاوت شده است. بنابراین مقایسه و نتیجه گیری شما در مثالی که زده اید دو اشکال اساسی دارد: اشکال اول: این که از دست دادن همسر عقوبت الهی بوده و به خاطر گناه است و ثانیا حتما به خاطر فلان گناه است خودش اول بحث است و مسئله ای نیست که انسان بتواند با قاطعیت در خصوص آن نظر دهد. اشکال دوم: بر فرض که بگوییم قطعا این از دست دادن همسر به خاطر فلان گناه بوده است، باید توجه داشته باشید که شما در این مقایسه فقط یک فاکتور را در نظر گرفته اید و آن این که دو نفر یک گناه مشابه را مرتکب شده اند و یکی عقوبت شده و دیگری نشده است، در حالی که برای چنین مقایسه ای باید اطمینان داشته باشیم که بقیه فاکتورها تماما برابر هستند و با این حال خداوند بین این دو نفر فرق گذاشته است و این امری است که ما از اثبات آن ناتوان هستیم. بنابراین از آنجا که ما نمی توانیم شرایط برابر را اثبات کنیم، نمی توانیم حکم کنیم که خداوند با وجود شرایط برابر بین دو بنده گنهکارش فرق گذاشته است، بلکه آنچه عقل به روشنی درک می کند این است که فرق مذکور، نشأت گرفته از عواملی است که ما از آنها بی خبریم.   پی نوشت ها: 1. کلینی، محمد، الكافي، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، 1407ق، تهران، ج2، ص460. 2.سجده:21/32.