جمع بندی سوال درباره مادران ائمه علیهم السلام

تب‌های اولیه

27 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
سوال درباره مادران ائمه علیهم السلام
برچسب: 

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"]
[/TD]


کارشناس بحث: استاد ممسوس

[TD][/TD]

با سلام و احترام

مادر هفت نفر از ائمه علیهم السلام کنیز بوده اند که عبارت است از:

مادر امام سجاد (علیه السلام) شهربانو، مادر امام کاظم (علیه السلام) حمیده، مادر امام رضا (علیه السلام) نجمه، مادر امام جواد (علیه السلام) سبیکه، مادر امام هادی (علیه السلام) سمانه، مادر امام حسن عسگری (علیه السلام) سوسن، و مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نرگس، همه انسان های عالی مقام و نورانی ای بوده اند که شانی بسیار عالی داشته اند.
از زندگی آنها مطالب زیادی در منابع تاریخی و روایی وجود ندارد. اما همان مقدار کمی که در دست است از فضیلت و شان و جایگاه رفیع آنان در بین اهل بیت خبر میدهد. این که آیا این بانوان محترمه قبل از ازدواج با امام کنیز بودند از منبع تاریخی به دست نمی آید. یعنی جایی چنین سخنی گفته نشده است. به نظر هم نمیرسد این گونه باشد. از باب مثال اگر بپذیریم که شهربانو مادر امام سجاد (علیه السلام) دختر یزدگرد سوم است، طبیعی است که دختر یک پادشاه کنیز نیست. همچنین مادر امام زمان به نام حضرت ملیکا که بعدها نامش نرجس شد، دختر
یشوع، نوه دختری قیصر روم است که نسب مادرش به شمعون، یکی از حواری حضرت عیسی (علیه السلام) میرسد.(1) اگر چه در مورد مابقی امامان که مادرشان کنیز بوده مطلبی نداریم اما باز به نظر نمیرسد که آن زنها قبل از ازدواج با امام کنیز بوده باشند.

پی نوشت:
1.

شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، به تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1359ق، ج 2 ص 417

نکته دیگر اینکه به نظر میرسد تعابیری که درباره این زنان محترمه به عنوان کنیز در منابع وجود دارد اشاره به خرید آنان به عنوان کنیز و یا اسارت آنها به کار رفته است والا آنها قبل از این نه کنیز بوده اند و نه کنیزی کرده اند. بلکه در جنگی اسیر شدند و دست قضا و تقدیر الهی انان را به خانه امام رهنمون ساخته است. طبیعی است کسی که در جنگ اسیر شده باشد به او کنیز میگویند این بدان معنا نیست که قبلا هم کنیزی کرده باشد. اگر به روایات نظر داشته باشیم تعریفها و توصیفهای عجیبی از امامان درباره مادران خود میبینیم. یکی از زنان مجتهده (عزت السادات میرخانی) در تقسیر ایه 58 سوره اعراف
البَلدُ الطَّیِّب یَخرُجُ نَباتُه بِاِذنِ ربّه، و الّذی خَبُثَ لا یَخرُجُ الّا نَکِداً، کَذلِکَ نُصَرِّفُ الایاتِ لِقومٍ یَشکرون – آیه ۵۸ سوره اعراف-
«سرزمین پاکیزه به اذن پروردگار گیاه [عالی] می رویاند، و کسی که خبیث است جز گیاه اندک و بی ارزش نمی رویاند.
وی میگوید : مادری که وجود و رحم طیب و پاک داشته باشد، می تواند فرزند پاک و ثمردهنده به دنیا بیاورد و تربیت کند و مادری که وجود خبیث و روان آلوده و پرگناهی داشته باشد جز فرزند بی ارزش و کم ثمر پرورش نمی دهد.
حالا براساس این آیه، قطعی و واضح است کسی که لیاقت مادری ائمه معصومین –علیهم السلام- را داراست، وجودی پاک، روانی طیب و ایمانی محکم داشته. وگرنه که جعده-همسر امام حسن- و یا ام الفضل-همسر امام جواد- که باعث به شهادت رساندن این دو امام همام شده اند؛ قطعا نمی توانستند مادر امام باشند. طبیعتا چنین زنانی قبل از همسری امام کنیز نبودند.

امام صادق (علیه السلام)در وصف همسرشان حمیده فرمودند: «حمیده تصفیه شده از هر آلودگی و چرکی است و مانند شمش طلاست. پیوسته ملائکه از او حراست می کنند.»

حمیده مادر امام موسی کاظم (علیه السلام) کنیزی مغربی –یعنی اهل آفریقا- را خرید. این کنیز «تُکتَم» نام داشت. روزی حمیده به موسی بن جعفر(علیهما السلام) گفت: «ای فرزند گرامی! تکتم کنیزی است که من بهتر از او ندیدم، در زیرکی و محاسن اخلاق. هر نسلی از او به وجود بیاید پاکیزه و مطهر است» و به این شکل تکتم را به حضرت موسی بن جعفر (علیهما السلام) بخشید و ایشان هم تکتم را «طاهره» نامید. این بانو در عقل و حیا بی نظیر بود و امام موسی کاظم (علیه السلام) به یکی از اصحاب شان فرموند که «به خدا قسم! من این کنیز را به همسری نگرفتم مگر به امر و وحی خدا» و به این صورت زن باحیا و عاقل مغربی مادر امام رضا (علیه السلام) شد.
ویا اینکه امام هادی (علیه السلام) در مورد مادرش سمانه مغربیه می فرماید «مادرم عارف به حق من است. او از اهل بهشت است و شیطان سرکش به او نزدیک نمی شود. مکر جبار عنید به او نمی رسد و خداوند او را نگهبان و حافظ است.»
همچنین امام هادی (علیه السلام) در مورد همسرش سلیل که مادر امام حسن عسکری (علیه السلام) باشد فرمود: «سلیل بیرون کشیده شده از آفت، بدی و هر نجاست و پلیدی است». دیگر اینکه از احمد بن ابراهیم نقل شده که روزی از «حلیمه خاتون» دختر امام جواد پرسیدم امروز که امام حسن عسگری از دنیا رفته است شیعه به چه کسی روی بیاورد؟ فرمود: به مادر ایشان
با این تفاسیر به نظر میرسد این بانوان قبل از ازدواج با امام کنیز نبودند و استعمال این واژه برای آنها به منظور اسارت در جنگ یا خریده شدن به کار رفته است. خصوصا که این زنان از جایگاه والا و شایسته ای نزد خداوند و معصومین بر خوردار هستند.

ممسوس;1026419 نوشت:
با سلام و احترام

مادر هفت نفر از ائمه علیهم السلام کنیز بوده اند که عبارت است از:

مادر امام سجاد (علیه السلام) شهربانو، مادر امام کاظم (علیه السلام) حمیده، مادر امام رضا (علیه السلام) نجمه، مادر امام جواد (علیه السلام) سبیکه، مادر امام هادی (علیه السلام) سمانه، مادر امام حسن عسگری (علیه السلام) سوسن، و مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نرگس، همه انسان های عالی مقام و نورانی ای بوده اند که شانی بسیار عالی داشته اند.
از زندگی آنها مطالب زیادی در منابع تاریخی و روایی وجود ندارد. اما همان مقدار کمی که در دست است از فضیلت و شان و جایگاه رفیع آنان در بین اهل بیت خبر میدهد. این که آیا این بانوان محترمه قبل از ازدواج با امام کنیز بودند از منبع تاریخی به دست نمی آید. یعنی جایی چنین سخنی گفته نشده است. به نظر هم نمیرسد این گونه باشد. از باب مثال اگر بپذیریم که شهربانو مادر امام سجاد (علیه السلام) دختر یزدگرد سوم است، طبیعی است که دختر یک پادشاه کنیز نیست. همچنین مادر امام زمان به نام حضرت ملیکا که بعدها نامش نرجس شد، دختر
یشوع، نوه دختری قیصر روم است که نسب مادرش به شمعون، یکی از حواری حضرت عیسی (علیه السلام) میرسد.(1) اگر چه در مورد مابقی امامان که مادرشان کنیز بوده مطلبی نداریم اما باز به نظر نمیرسد که آن زنها قبل از ازدواج با امام کنیز بوده باشند.

پی نوشت:
1.

شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، به تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1359ق، ج 2 ص 417

سلام
بجز هفت نفر از ائمه که گفتین مادرانشون کنیز بودن بقیه اهل بیت مادرانشون همسر دائم بودن ؟

ممسوس;1026422 نوشت:

وی میگوید : مادری که وجود و رحم طیب و پاک داشته باشد، می تواند فرزند پاک و ثمردهنده به دنیا بیاورد و تربیت کند و مادری که وجود خبیث و روان آلوده و پرگناهی داشته باشد جز فرزند بی ارزش و کم ثمر پرورش نمی دهد.

سلام ممسوس گرامی
جدای از بحث اصلی تاپیک، نیاید "کنیزی کردن" را معادل با ناپاکی و ... تلقی کرد چرا که کنیز به خواست خودش به کنیزی گرفته نشده.

ممسوس;1026423 نوشت:
با این تفاسیر به نظر میرسد این بانوان قبل از ازدواج با امام کنیز نبودند و استعمال این واژه برای آنها به منظور اسارت در جنگ یا خریده شدن به کار رفته است. خصوصا که این زنان از جایگاه والا و شایسته ای نزد خداوند و معصومین بر خوردار هستند.

بانوان به این خوبی در جنگ با مسلمانان چکار می کرده اند ؟

Bahar_Mj;1026426 نوشت:
بجز هفت نفر از ائمه که گفتین مادرانشون کنیز بودن بقیه اهل بیت مادرانشون همسر دائم بودن ؟

با سلام و احترام

مادر حضرت علی علیه السلام فاطمه بنت اسد است ایشان همسر دائم حضرت ابوطاب بود و مقام والایی داشت. مادر امام حسن و امام حسین علیهما السلام که حضرت زهرا سلام الله علیها سیده نساء عالمین و همسر دائم حضرت علی است. مادر امام باقر فاطمه دختر امام حسن علیه السلام همسر دائم امام سجاد است. مادر امام صادق ام فروه نوه قاسم فرزند محمد بن ابوبکر است که وی همسر دائم امام باقر است. همانگونه که عرض شد مادر امامان دیگر کنیز بودند.

فروردین;1026435 نوشت:
جدای از بحث اصلی تاپیک، نیاید "کنیزی کردن" را معادل با ناپاکی و ... تلقی کرد چرا که کنیز به خواست خودش به کنیزی گرفته نشده.

بله ما هم چنین منظوری نداریم حرف شما درست است. اگر چه در بین کنیزها هم زن خوب وجود دارد و هم زن بد
این جمله که از خانم میرخانی در تفسیر آیه قبل که میگوید : «مادری که وجود و رحم طیب و پاک داشته باشد، می تواند فرزند پاک و ثمردهنده به دنیا بیاورد و تربیت کند و مادری که وجود خبیث و روان آلوده و پرگناهی داشته باشد جز فرزند بی ارزش و کم ثمر پرورش نمی دهد.»
به این معنا نیست که هر کس کنیز باشد طیب و طاهر و پاک نیست چه بسا کنیزی که پاک و مطهر است و این لیاقت و شایستگی را دارد که مادر امام زمان خود باشد و حجت خداوند را در دامان پر مهر خویش بپروراند و قطعا مادران اهل بیت این گونه بودند. همانطوری که در بیان برخی از امامان در توصیف و تمجید مادرشان به طیب و طاهر بودن آنها اشاره شد.

**گلشن**;1026452 نوشت:
بانوان به این خوبی در جنگ با مسلمانان چکار می کرده اند ؟

در منابع تاریخی و یا روایی جزئیات اسارت مادران امامان در جنگها و نبردهای مسلمین با دیگر ملل، بیان نشده است یا لااقل بنده ندیدم البته در جریان حضرت نرجس خاتون سلام الله علیها مادر امام زمان آنگونه که شیخ صدوق در کمال الدین نقل کرده طی خوابی که نرجس خاتون میبیند، حضرت فاطمه(س) او را به اسلام دعوت می‌کند و وی را متقاعد می‌سازد تا خود را به اسارت لشکریان اسلام درآورد. وی سپس در جنگ بین مسلمانان با رومیان، اسیر مسلمانان می‌شود و امام هادی علیه السلام فردی را مأمور می‌کند و نرجس را از بازارِ برده‌فروشان می‌خرد و به عقد امام حسن عسکری(علیه السلام) درمی‌آورد.(1) اگر این گزارش را بپذیریم شرکت در جنگ صوری است و فقط برای اسارت و رسیدن به امام اینگونه طراحی شده بود.
در مورد مادر امام سجاد علیه السلام مشهور این است که وی شهربانو و دختر یزدگرد سوم بوده است(2) اما مخالفتهایی با این قول وجود دارد که مجال آن در این مقوله نیست. اما اتفاق نظر در کنیز بودن وی و اسارت وی وجود دارد حال یا در نبرد با ایرانیان یا در نبرد با اهل سند و هند( 3) حال چگونه اسیر شده و جزئیات آن چه بوده به علت اختلاف نظرها و تردیدهای جدی دنبال نمیکنیم.

پی نوشت:
1.شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، به تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1359ق، ج 2 ص 417
2. شیخ مفید، ارشاد قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق، ج 2 ص 137
3. مجلسی، بحار الانوار، تران، 1301ق، ج 46 ص 9

اما در مورد مادر امام کاظم علیه السلام
عکاشه از امام باقر(علیه السلام) سؤال کرد چرا برای امام صادق(علیه السلام) همسری اختیار نمی کنید؟

او که به سن ازدواج رسیده است؟

امام باقر(علیه السلام) که در برابرش کیسه ای پول سربسته بود، فرمود: به زودی برده فروشی از اهل بربر می آید و در دارمیمون منزل می کند با این کیسه پول، همسری برایش انتخاب می کنم.

عکاشه می گوید مدتی گذشت تا آنکه ما روزی خدمت امام باقر(علیه السلام) رسیدیم. فرمود:

می خواهید شما را از آمدن برده فروشی که گفته بودم، آگاه سازم؟

بروید و با این کیسه پول از او کنیزی انتخاب کنید. ما نزد برده فروش آمدیم.

گفت: هر چه داشتم فروختم مگر دو دخترک بیمار که یکی از دیگری بهتر است. گفتیم:

آنها را بیاورید تا ببینیم، وقتی آورد یکی را انتخاب کردیم و قیمتش راپرسیدیم. گفت: به هفتاد اشرفی. گفتیم: او را به همین کیسه پول می خریم هر چه بود، ما نمی دانیم در آن چقدر است.

مردی که موهای سر و رویش سفید بود جلوتر آمد و گفت: باز کنید و بشمارید،برده فروش گفت: بازکنید ولی اگر از 70 اشرفی دو جو هم کمتر باشد، نمی فروشم.

پیرمرد گفت: نزدیک بیایید، ما نزدیکش رفتیم و مهر کیسه را باز کردیم واشرفی ها را شمردیم بی کم و زیاد، 70 اشرفی بود.

به این ترتیب نزد امام باقر(علیه السلام) آمدیم.

وی می گوید: امام باقر(علیه السلام) که قبلا ما را از این واقعه مطلع کرده بود، خدا راستایش کرد و به دختر فرمود: نامت چیست؟ گفت: حمیده، فرمود: حمیده باشی در دنیا و محموده باشی در آخرت. آیا دوشیزه هستی؟

گفت: آری.

امام رو به فرزندش کرد و فرمود: ای جعفر این دختر را نزد خود ببر و به این طریق بهترین شخص روی زمین یعنی موسی بن جعفر(علیه السلام) از او متولد شد.(1)
در این گزارش مشخص نیست که حمیده از جنگی به اسارت در آمده یا در غیر جنگ بوده است.

پی نوشت:
1. اربلی، کشف الغمه، ترجمه زواره ای، اسلامیه، 1382ش، تهران، ج 2 ص 358

ممسوس;1026549 نوشت:
بله ما هم چنین منظوری نداریم حرف شما درست است. اگر چه در بین کنیزها هم زن خوب وجود دارد و هم زن بد
این جمله که از خانم میرخانی در تفسیر آیه قبل که میگوید : «مادری که وجود و رحم طیب و پاک داشته باشد، می تواند فرزند پاک و ثمردهنده به دنیا بیاورد و تربیت کند و مادری که وجود خبیث و روان آلوده و پرگناهی داشته باشد جز فرزند بی ارزش و کم ثمر پرورش نمی دهد.»
به این معنا نیست که هر کس کنیز باشد طیب و طاهر و پاک نیست چه بسا کنیزی که پاک و مطهر است و این لیاقت و شایستگی را دارد که مادر امام زمان خود باشد و حجت خداوند را در دامان پر مهر خویش بپروراند و قطعا مادران اهل بیت این گونه بودند. همانطوری که در بیان برخی از امامان در توصیف و تمجید مادرشان به طیب و طاهر بودن آنها اشاره شد.

پس حالا که چنین منظوری وجود نداره، بهتره چنین مسئله ای هم گفته نشه. حداقلش اینه که اون جمله رو بی ارتباط به نتیجه گیری بدونیم. ممنون

ممسوس;1026555 نوشت:
گفت: هر چه داشتم فروختم

کار آزاد سازی برده ها کار نیکویی است که امام انجام دادند.
احنمالا در جای دیگری ائمه با به اسارت گرفتن زنان و فروش آنها مخالفت کرده باشند. چه احادیثی در این خصوص داریم؟

فروردین;1026578 نوشت:
پس حالا که چنین منظوری وجود نداره، بهتره چنین مسئله ای هم گفته نشه. حداقلش اینه که اون جمله رو بی ارتباط به نتیجه گیری بدونیم. ممنون

با سلام و احترام

آن جمله ای که در تیتر در پست اول شما قرار دارد و معنای تفسیری خانم میرخانی است نه به معنای این که کنیز آلوده و نا پاک است یا کنیزی کردن به معنی ناپاکی است. این اشتباه نشود. ایشان در تفسیر ان ایه نمیخوهد بگوید که کنیز ناپاک و الوده است بلکه منظور ایشان چنین است که فرزند خوب از زن خوب و فرزند بد از زن بد زاده میشود و به کنیز اشاره ای ندارد. منظور ما هم چنین نیست.

فروردین;1026579 نوشت:
کار آزاد سازی برده ها کار نیکویی است که امام انجام دادند.
احنمالا در جای دیگری ائمه با به اسارت گرفتن زنان و فروش آنها مخالفت کرده باشند. چه احادیثی در این خصوص داریم؟

در این مورد، سیره و روش اهل بیت در آزادی بردگان ستودنی است.
امام معصوم می فرماید: لا یقولن احدکم عبدی و امتی و لکن فتای و فتاتی یعنی هیچ کدام از شما نباید بگوید: غلام من و کنیز من، بلکه بگوید: جوان من ( طبرسی مجمع البیان ج 5 ص 232) (تا در دوران آزادی تدریجی بردگان که اسلام برنامه دقیقی برای آن چیده است، بردگان از هر گونه احساس حقارت در امان باشند)
حضرت علی (علیه السلام) فرمود: « لاتکن عبد غیرک و قد جعلک الله حرا» هیچ گاه بنده دیگری مباش و حال آن که خداوند تو را آزاد و آقا آفریده است» نهج البلاغه نامه 31
على (علیه السلام) نوشته‏ اند: هزار برده را از دسترنج خود آزاد کردند. (اصول کافی، ج 5 ص 74)
ح
دیثى از پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمود: پیوسته جبرئیل سفارش بردگان را به من میکرد تا آنجا که گمان کردم به زودى ضرب الاجلى براى آنها میشود که به هنگام رسیدن آن آزاد شوند. ( من لایحضره الفقیه، ج 1 ص 52)
پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله ) میفرمود: کسى که برادرش زیر دست او است باید ، از آنچه مى‏خورد به او بخوراند و از آنچه مى‏پوشد به او بپوشاند ، و زیادتر از توانائى به او تکلیف نکند.(

على (علیه السلام) به غلام خود قنبر میفرمود : من از خداى خود شرم دارم که لباسى بهتر از تو بپوشم ، زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) میفرمود : از آنچه خودتان مى‏پوشید بر آنها بپوشانید و از آنچه خود میخورید به آنها غذا دهید .
پیامبر (صلی الله علیه و آله) مى‏فرماید : کارى که برده تاب آن را ندارد به او واگذار نکنید ، و هر چه خودتان مى‏خورید به او بدهید .
پیامبر (صلی الله علیه و آله) مى‏فرماید : به بندگان خود کنیز و غلام نگوئید ، بلکه آنها را پسرم و دخترم خطاب کنید
پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: شر الناس من باع الناس بدترین مردم کسی است که دیگری را بفروشد ( اصول کافی ج 5 ص 114)
پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: خداوند هر گناهى را مى‏بخشد جز ( سه گناه ) : کسى که مهر همسرش را انکار کند ، یا حق کارگرى را غصب نماید ، و یا انسان آزادى را بفروشد( مستدرک الوسائل، ج 13 ص 378)
امام صادق (علیه السلام) میفرماید : هنگامى که پدرم به غلامى دستور انجام کارى میداد ملاحظه میکرد اگر کار سنگینى بود بسم الله میگفت و خودش وارد عمل میشد و به آنها کمک میکرد.

از این قبیل روایات فراوان است و از حوصله پیام خارج است.

فلسفه حضور برده در خانه اهل بیت
اما یک سوال: اگر بنا بود اسلام با برده داری مخالفت کند، پس چرا امامان معصوم در خانه خود برده و غلام نگهداری می کردند؟

جواب آن: یکی از مصارف زکات در اسلام، خرید و آزاد کردن بنده است و از آنجایی که ائمه معصومین حاکمان دین مبین اسلام بودند، به واسطه اموالی که از طریق زکات جمع آوری می شد، بنده می خریدند و آزاد می کردند و اما علت نگه داشتن انها در خانه ائمه این بود که بردگان، دوره تربیت اسلامی را از دوره کفر تا دوره ی آزادی بگذرانند و یک مسیری را تحت تربیت معصومین طیّ کنند.

اگر امام معصوم می خواست با پولی که از زکات مردم مسلمان برای خرید و آزاد کردن بنده و غلام کافر خرج کند که فائده ای نداشت. بنابراین، نیاز بود تا آن بنده و غلامی که با دین مبین اسلام آشنایی ندارد و قرار است با زکات مسلمین آزاد شود، مدتی را در خانه امام زندگی کند تا با حقیقت و ماهیت اسلام آشنا شود و به دین مبین اسلام در آید. اتفاقا تمام کسانی که با عنوان بنده در محضر امامان معصوم بودند، بعد از آزادیشان از مسلمان های بسیار اصیل و پایبند به رعایت احکام و اخلاق اسلامی شده اند. ائمه معصومین نسبت به بردگان بسیار مهربان و خوشرفتار بودند و طوری رفتار می کردند که آنها به هیچ وجه احساس نکنند برده هستند.

ممسوس;1026714 نوشت:
ایشان در تفسیر ان ایه نمیخوهد بگوید که کنیز ناپاک و الوده است بلکه منظور ایشان چنین است که فرزند خوب از زن خوب و فرزند بد از زن بد زاده میشود و به کنیز اشاره ای ندارد. منظور ما هم چنین نیست.

اگر به کنیز اشاره نداره، پس بهتره در این بحث آورده نشه.

فروردین;1026731 نوشت:
اگر به کنیز اشاره نداره، پس بهتره در این بحث آورده نشه.

یک بار دیگه ایه و ترجمه را ملاحظه بفرمایید

ممسوس;1026423 نوشت:
امام صادق (علیه السلام)در وصف همسرشان حمیده فرمودند: «حمیده تصفیه شده از هر آلودگی و چرکی است و مانند شمش طلاست. پیوسته ملائکه از او حراست می کنند.»

حمیده مادر امام موسی کاظم (علیه السلام) کنیزی مغربی –یعنی اهل آفریقا- را خرید. این کنیز «تُکتَم» نام داشت. روزی حمیده به موسی بن جعفر(علیهما السلام) گفت: «ای فرزند گرامی! تکتم کنیزی است که من بهتر از او ندیدم، در زیرکی و محاسن اخلاق. هر نسلی از او به وجود بیاید پاکیزه و مطهر است» و به این شکل تکتم را به حضرت موسی بن جعفر (علیهما السلام) بخشید و ایشان هم تکتم را «طاهره» نامید. این بانو در عقل و حیا بی نظیر بود و امام موسی کاظم (علیه السلام) به یکی از اصحاب شان فرموند که «به خدا قسم! من این کنیز را به همسری نگرفتم مگر به امر و وحی خدا» و به این صورت زن باحیا و عاقل مغربی مادر امام رضا (علیه السلام) شد.
ویا اینکه امام هادی (علیه السلام) در مورد مادرش سمانه مغربیه می فرماید «مادرم عارف به حق من است. او از اهل بهشت است و شیطان سرکش به او نزدیک نمی شود. مکر جبار عنید به او نمی رسد و خداوند او را نگهبان و حافظ است.»
همچنین امام هادی (علیه السلام) در مورد همسرش سلیل که مادر امام حسن عسکری (علیه السلام) باشد فرمود: «سلیل بیرون کشیده شده از آفت، بدی و هر نجاست و پلیدی است». دیگر اینکه از احمد بن ابراهیم نقل شده که روزی از «حلیمه خاتون» دختر امام جواد پرسیدم امروز که امام حسن عسگری از دنیا رفته است شیعه به چه کسی روی بیاورد؟ فرمود: به مادر ایشان
با این تفاسیر به نظر میرسد این بانوان قبل از ازدواج با امام کنیز نبودند و استعمال این واژه برای آنها به منظور اسارت در جنگ یا خریده شدن به کار رفته است. خصوصا که این زنان از جایگاه والا و شایسته ای نزد خداوند و معصومین بر خوردار هستند.

در این پست هم از پاکی همسران ائمه و جایگاه والای ایشان نزد خدا و معصومین، کنیز نبودن آنان نتیجه گیری شده.
واضحه که نویسنده این متن هم کنیز بودن را مخالف با پاکی و جایگاه بالا نزد خدا دانسته.

ممسوس;1026422 نوشت:
نکته دیگر اینکه به نظر میرسد تعابیری که درباره این زنان محترمه به عنوان کنیز در منابع وجود دارد اشاره به خرید آنان به عنوان کنیز و یا اسارت آنها به کار رفته است والا آنها قبل از این نه کنیز بوده اند و نه کنیزی کرده اند. بلکه در جنگی اسیر شدند و دست قضا و تقدیر الهی انان را به خانه امام رهنمون ساخته است. طبیعی است کسی که در جنگ اسیر شده باشد به او کنیز میگویند این بدان معنا نیست که قبلا هم کنیزی کرده باشد. اگر به روایات نظر داشته باشیم تعریفها و توصیفهای عجیبی از امامان درباره مادران خود میبینیم. یکی از زنان مجتهده (عزت السادات میرخانی) در تقسیر ایه 58 سوره اعراف
البَلدُ الطَّیِّب یَخرُجُ نَباتُه بِاِذنِ ربّه، و الّذی خَبُثَ لا یَخرُجُ الّا نَکِداً، کَذلِکَ نُصَرِّفُ الایاتِ لِقومٍ یَشکرون – آیه ۵۸ سوره اعراف-
«سرزمین پاکیزه به اذن پروردگار گیاه [عالی] می رویاند، و کسی که خبیث است جز گیاه اندک و بی ارزش نمی رویاند.
وی میگوید : مادری که وجود و رحم طیب و پاک داشته باشد، می تواند فرزند پاک و ثمردهنده به دنیا بیاورد و تربیت کند و مادری که وجود خبیث و روان آلوده و پرگناهی داشته باشد جز فرزند بی ارزش و کم ثمر پرورش نمی دهد.
حالا براساس این آیه، قطعی و واضح است کسی که لیاقت مادری ائمه معصومین –علیهم السلام- را داراست، وجودی پاک، روانی طیب و ایمانی محکم داشته. وگرنه که جعده-همسر امام حسن- و یا ام الفضل-همسر امام جواد- که باعث به شهادت رساندن این دو امام همام شده اند؛ قطعا نمی توانستند مادر امام باشند. طبیعتا چنین زنانی قبل از همسری امام کنیز نبودند.

سلام ممسوس گرامی
آیه برای ذکر این منظور آورده شده که نشان دهد یک مادر پاک می تواند فرزند خوب به دنیا بیاورد.

اما این چه ربطی به بحث داره؟ اگر این مطلب در تایید جمله قبل که "مادران ائمه کنیزی نفرموده اند" بیان شده باشند، به معنی ناپاک دانستن کسانی است که "کنیزی کرده اند" در حالی که اسارت ایشان به اختیار خودشان نبوده و اگر ناپاکی وجود داشته باشه متوجه کسانی است که ایشان را به اسارت گرفته اند.
در بند آخر هم گفته شده "قطعا چنین کسانی قبل از همسری امام کنیز نبوده اند". اگر منظور کسانی باشه که قبل از همسری امام کنیز بوده اند، پس ناشی از همین دیدگاه اشتباهه.

ما در فرهنگمون دیدگاه غلطی داریم که بهش میگیم "شماتت قربانی". یعنی جامعه به فردی که مورد استفاده جنسی واقع شده دیدگاه منفی داره حتی اگر خود اون فرد مقصر نباشه. این دیدگاه اشتباه باید در فرهنگ ما اصلاح بشه و بنابراین باید در مقابل هر گفته و نوشته ای که از اون بوی شماتت قربانی به مشام برسه سختگیر و حساس باشیم.

با تشکر از کارشناس محترم
سوال دیگری دارم اینکه ایا هر کدام از مادران اهل بیت تک فرزند به دنیا اوردند وهمان شخص امام بود یا چندین اولاد داشتند؟
ممنونم

فروردین;1026861 نوشت:
سلام ممسوس گرامی
آیه برای ذکر این منظور آورده شده که نشان دهد یک مادر پاک می تواند فرزند خوب به دنیا بیاورد.

اما این چه ربطی به بحث داره؟ اگر این مطلب در تایید جمله قبل که "مادران ائمه کنیزی نفرموده اند" بیان شده باشند، به معنی ناپاک دانستن کسانی است که "کنیزی کرده اند" در حالی که اسارت ایشان به اختیار خودشان نبوده و اگر ناپاکی وجود داشته باشه متوجه کسانی است که ایشان را به اسارت گرفته اند.
در بند آخر هم گفته شده "قطعا چنین کسانی قبل از همسری امام کنیز نبوده اند". اگر منظور کسانی باشه که قبل از همسری امام کنیز بوده اند، پس ناشی از همین دیدگاه اشتباهه.

ما در فرهنگمون دیدگاه غلطی داریم که بهش میگیم "شماتت قربانی". یعنی جامعه به فردی که مورد استفاده جنسی واقع شده دیدگاه منفی داره حتی اگر خود اون فرد مقصر نباشه. این دیدگاه اشتباه باید در فرهنگ ما اصلاح بشه و بنابراین باید در مقابل هر گفته و نوشته ای که از اون بوی شماتت قربانی به مشام برسه سختگیر و حساس باشیم.

با سلام و احترام
ایه در این باره است که زنان خوب فرزندان خوبی به دنیا میاورند و زنان بد بالعکس. پس مادران اهل بیت زنان خوبی بودند که امامان را به دنیا اوردند حال چه آن زن کنیز باشد یا آزاده باشد. از باب مثال زنانی همسر اهل بیت بودند که زنان خوبی نبودند و لذا از امام فرزندی نداشتند زیرا لیاقت چنین امری را نداشتند.
تمام حرف این ایه و مفسر این مطلب بود بنده این مطب را در تایید تعریف و تمجید مادران اهل بیت نقل کردم قبل از بیان بنده هم مشخص هست جمله مرا ببینید بعد ایه و تفسیر ان را هم ببینید. و قبل از پایان مطلب در اخر عرض کردم این زنان قبل از اینکه همسر امام باشند مادر امام باشند کنیز شخص دیگری نبودند.
هیچ وقت منظور بنده این نبوده که این زنان قبل از همسری امام کنیزی کرده و کنیز ناپاکی بودند چنین برداشتی از سخن بنده نمیشود تصور میکنم برداشت شما اینگونه باشد به هر حال منظورر من و شما مشخص است و اتفاق نظر بر اینکه کنیزی به معنی ناپاکی نیست، داریم.

baran1100;1026875 نوشت:
سوال دیگری دارم اینکه ایا هر کدام از مادران اهل بیت تک فرزند به دنیا اوردند وهمان شخص امام بود یا چندین اولاد داشتند؟

با سلام و احترام
در مورد مادر امام سجاد (علیه السلام) گفته شده که زمان تولد ایشان، مادر از دنیا رفته است. امام سجاد هم برادر یا خواهر دیگری از مادرش نداشته است. بنابراین مادر او فقط ایشان را به دنیا آورده است.
مادر امام کاظم (علیه السلام) به نام حمیده. مرحوم مجلسی نقل کرده است که از وی سه فرزند به نامهای موسی بن جعفر (علیهما السلام) اسحاق و فاطمه که فرزندن امام صادق (علیه السلام) هستند، متولد شدند.( 1) حضرت موسی (علیه السلام) از میان این فرزندن به امامت رسید.
نجمه مادر امام رضا علیه السلام وی مادر امام رضا (علیه السلام) و حضرت معصومه (سلام الله علیها) است. (2)
مادر امام جواد ( علیه السلام) به نام سبیکه فقط ایشان را به دنیا آورد. (3)
سمانه مغربیه همسر امام جواد ( علیه السلام) تمام فرزندان امام جواد (علیه السلام) از سمانه زاده شدند. پسران سمانه، امام هادی (علیه السلام)،موسی مبرقع، ابواحمد حسین و ابوموسی عمران و دخترانش، فاطمه، خدیجه، ام‌کلثوم و حکیمه هستند. (4)
حُدیث مادر امام حسن عسکری (علیه السلام) فرزندان امام هادی از او امام حسن ( علیه السلام)، محمد، حسین و جعفر و عایشه بودند.(5)
نرجس خاتون مادر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف که فقط حضرت صاحب از ایشان بود.

بدین ترتیب برخی از مادران امامان ما تک فرزند داشته و برخی چنداولاد داشتند. آنها که یک فرزند داشته اند امام هموست و انها که چد فززند داشتند امام از میان انها مشخص میشد.

پی نوشت:
1.علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، 1403ق، بیروت، ج 47 ص 241
2. طبری، دلائل الامامه، 1413ق، قم، ص 309
3. علامه مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج 50، ص 10
4. شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ترجمه مدرس گیلانی، سازمان چاپ و انتشارات جاویدان، 1362ش،تهران، ج2 ص 326
5. ارشاد مفید ج 2 ص 312

سلام و تشکر از کارشناس ممسوس

ایا مادر امام حسن عسکری و جعفر کذاب یکی بوده است سرنوشت و عاقبت جعفر چه شد چرا او را کذاب گفتن
ممنون

baran1100;1027688 نوشت:
ایا مادر امام حسن عسکری و جعفر کذاب یکی بوده است سرنوشت و عاقبت جعفر چه شد چرا او را کذاب گفتن

با سلام و احترام

در مورد جعفر و امام حسن عسکری علیه السلام گفته شده که مادرشان یکی بوده است و نام ایشان حدیث است.(1) اما او را کذاب خواندند بدین دلیل بود که بنا بر روایتی، پیامبر او را به جهت ادعای دروغینش در امامت به کذّاب‌ ملقب کرد و از تولد و اعمالی‌ که‌ از او سر خواهد زد، خبر داد و امام ششم جعفر (علیه السلام) را صادق لقب داد تا از او متمایز شود.(2) در مورد عاقبت کار او گفته اند که جعفر پیش از مرگ توبه کرده است(3) در این زمینه به توقیعی از امام زمان که در آن کار جعفر را به‌ کار برادران‌ یوسف تشبیه کرده است(4) استناد کرده‌اند.(5) البته برخی با استناد به سخنان شیخ مفید درخصوص ادعای امامت جعفر(6) منظور امام زمان را در این توقیع، تنها سابقه‌داشتن گمراهی‌ در فرزندان‌ انبیاء، دانسته‌اند.(7) و در سال‌ ۲۷۱ق در سامرا درگذشت‌ و در خانه پدرش دفن شد(8). محل دفن او در حرم عسکریین واقع شده است.(9)

پی نوشت:
1. ارشاد مفید، ج 2 ص 312
2. صدوق، کمال‌الدین،اسلامیه، ۱۳۹۵ق، تهران، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۰
3. عمری، المجدی فی‌ انساب‌الطالبیین، چاپ‌ احمد مهدوی‌ دامغانی‌، ۱۴۰۹ق.قم، ص۱۳۰
4. شیخ صذوق، کمال الدین، ج 2 ص 484
5. ابن‌عنبه، عمدةالطالب فی انساب آل ابی‌طالب، انصاریان، ۱۴۱۷ق، قم، ص۱۸۰
6. شیخ مفید، الفصول العشره فی‌ الغیبه، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، قم، ص۶۱-۶۲
7. سعیدی، فریده مدخل جعفر بن علی، دانشنامه جهان اسلام، ج۱، ص۴۷۰۰
8. عمری المجدی، ص 134-135
9. قائدان، عتبات عالیات عراق،مشعر، ۱۳۸۷ش، تهران ص۲۰۶

جمع بندی پرسش: چند نفر از مادران اهل بیت (علیهم السلام) کنیز و چند نفر همسردائم بودند؟ آیا قبل از ازدواج با امام هم کنیز بودند؟ چرا از آنها تعبیر به کنیز شده؟ پاسخ: مادر پنج نفر از امامان (علیهم السلام) همسر دائم و مادر هفت نفر از آنان، کنیز بودند. مادر حضرت علی (علیه­السلام) حضرت فاطمه بنت اسد است. ایشان همسر دائم حضرت ابوطاب (علیه السلام) بود و مقام والایی داشت. مادر امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) که حضرت زهرا (سلام الله علیها) سیده نساء عالمین و همسر دائم حضرت علی است. مادر امام باقر( علیه السلام) حضرت فاطمه، دختر امام حسن (علیه السلام)، همسر دائم امام سجاد (علیه السلام) است. مادر امام صادق (علیه السلام) حضرت ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابوبکر است. وی همسر دائم امام باقر(علیه السلام) است. مادر امامان دیگر کنیز بودند. مادر امام سجاد (علیه السلام) حضرت شهربانو، مادر امام کاظم (علیه السلام) حضرت حمیده، مادر امام رضا (علیه السلام) حضرت نجمه، مادر امام جواد (علیه السلام) حضرت سبیکه، مادر امام هادی (علیه السلام) حضرت سمانه، مادر امام حسن عسگری (علیه السلام) حضرت سوسن، و مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حضرت نرگس، همه از انسان­های عالی مقام و دارای شأنی والا بودند. از زندگی آنها مطالب زیادی در منابع تاریخی و روایی وجود ندارد. اما همان مقدار کمی که در دست است از فضیلت و شان و جایگاه رفیع آنان در بین اهل بیت خبر می­دهد. این که آیا این بانوان محترمه قبل از ازدواج با امام کنیز بودند از منابع تاریخی به دست نمی آید. یعنی جایی چنین سخنی گفته نشده است. به نظر هم نمی­رسد این گونه باشد. از باب مثال، اگر بپذیریم که شهربانو مادر امام سجاد (علیه السلام) دختر یزدگرد سوم است، طبیعی است که دختر یک پادشاه کنیز نیست. همچنین مادر امام زمان به نام حضرت ملیکا که بعدها نامش نرجس شد، دختر یشوع، نوه دختری قیصر روم است که نسب مادرش به شمعون، یکی از حواری حضرت عیسی (علیه السلام) می­رسد.(1) اگر چه در مورد مابقی امامان که مادرشان کنیز بوده مطلبی نداریم اما باز به نظر نمی­رسد که آن زنها قبل از ازدواج با امام کنیز بوده باشند. نکته دیگر اینکه به نظر میرسد تعابیری که درباره این زنان محترمه به عنوان کنیز در منابع وجود دارد اشاره به خرید آنان به عنوان کنیز و یا اسارت آنها به کار رفته است والا آنها قبل از این نه کنیز بوده اند و نه کنیزی کرده اند. بلکه در جنگی اسیر شدند و دست قضا و تقدیر الهی آنان را به خانه امام رهنمون ساخته است. طبیعی است کسی که در جنگ اسیر شده باشد به او کنیز می­گویند. این بدان معنا نیست که قبلا هم کنیزی کرده باشد. اگر به روایات نظر داشته باشیم تعریفها و توصیفهای عجیبی از امامان درباره مادران خود می­بینیم. پی نوشت: 1.شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، به تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1359ق، ج 2 ص 417