جمع بندی عقیده زیدیه در مورد مهدویت

تب‌های اولیه

11 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
عقیده زیدیه در مورد مهدویت

سلام علیکم

در حوزه اعتقادات زیدیه،‌ آیا آنان اعتقادی به امام مهدی (علیه السلام) همچون سایر شیعیان دارند یا خیر؟

متشکرم.

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"]
[/TD]


کارشناس بحث: استاد مشکور

[TD][/TD]

hassan;1020249 نوشت:
سلام علیکم

در حوزه اعتقادات زیدیه،‌ آیا آنان اعتقادی به امام مهدی (علیه السلام) همچون سایر شیعیان دارند یا خیر؟

متشکرم.


سلام و ادب@};-

در پاسخ به سؤال شما گفتنی است: گرچه زیدیه به عنوان یکی از فرقه های شیعه معرفی شده است؛ اما با تأمل در آموزه های این گروه به تفاوت‌های اساسی در مسائل اعتقادی و فروعات اسلامی برمی خوریم که در حقیقت، زیدیه در اصول اعتقادی از معتزلیان و در فروع از حنفیان پیروی می نمایند.(1) اندیشه امامتی آنان، تنها این مقدار با شیعه اشتراک دارد که امامت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و دو فرزندش امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) را به عنوان امامان منصوص، قبول دارند. (2) ولی در تداوم امامت، از اعتقاد رسمی شیعیان اثنی عشری که معتقد به پی در پی بودن امامت دوازده نفر از خاندان پیامبر است، جدا شده و عقیده دارند هر که از خاندان محمد (صلی‌ الله‌ علیه‌ و آله)، قیام به سیف (شمشیر) نمایند و مردم را به خداوند بزرگ و ارجمند بخواند، امام واجب الاطاعة است. (3) ابن میثم در این زمینه گزارش نموده است: طائفه دوم انشعابی شیعی، زیدیه است و وجه جمع آنان با شیعه دوازده امامی در این است که چهار امام اول و پس از آن هر فاطمی که قیام به شمشیر کند را قبول دارد. (4) اما در جریان مهدویت، آنان در عقیده رسمی شان مانند دیگر مذاهب اسلامی قیام و ظهور منجی در آخرالزمان را قبول دارند و قائم را از فرزندان فاطمه علیهاالسلام می دانند. (5) اما تأکید می شود که جریان مهدویت در زیدیه نیز مورد سوء استفاده قرار گرفته که در دو گزینه ذیل، به شواهدی از دیدگاه حضرت زید و دیدگاه پیروان او اشاره می شود.

الف- مهدویت در اندیشه حضرت زید (علیه السلام): واقعیت این است که زید از جهت اعتقادی به ویژه در مسئله امامت و مهدویت برای خود ادعایی نداشته است؛ بلکه او معتقد به امامت برادرش امام باقر علیه‌السلام و پس از ایشان تسلیم امامت فرزند برادرش امام صادق (علیه‌السلام) بوده است؛(7) ولی در مورد اندیشه زید درباره مهدویت، نقل هایی وجود دارد که در زمان قیام زید، امر مهدویت برای برخی مشتبه شده و گمان می نمودند که زید همان منجی و قائم موعود است. لذا می آمدند و از زید سؤال می نمودند که تو همان قائم هستی؟ زید با صراحت جواب می داد: خیر! بلکه قائم فرد دیگری از خاندان پیامبر است. چنانکه در این زمینه نقل شده است، عده ای از زید سؤال نمودند: آیا جریان مهدی حقیقت دارد؟ او در جواب گفت: بله! دوباره سؤال شد: او از فرزندان حسن است یا از فرزندان حسین علیه السلام؟ قال زید: أما إنه من ولد فاطمة صلوات الله علیها؛ (8) زید در جواب گفت: بدانید که مهدی از فرزندان فاطمه (علیها السلام) است. نیز نقل شده است: عده ای از مردمان کوفه نزد زید آمده از او سؤال نمودند: «یابن رسول الله أنت المهدی بلغنا أنه یملأها عدلا؟ قال: لا. (9) ای فرزند پیامبر! تو همان مهدی هستی که خبر عدالت گستری اش به ما رسیده است؟ فرمود: خیر.»

ب- مهدویت در اندیشه پیروان مذهب زید: اصل اعتقاد به مهدویت در میان زیدیه وجود دارد (10) و در عین حال، برخی از زیدیه در مصداق مهدی دچار خطا شده اند. طبق بعضی گزارش ها، زیدیه به سه فرقه جارودیه، سلیمانیه و بتریه تقسیم شده است (11) که برخی از آنان مهدویت نفس زکیه، محمد بن عبدالله بن حسن را معتقد هستند و می گویند: محمد بعد از مدتی ظهور نموده و دنیا را پر از عدل خواهد نمود. (12) گروهی از زیدیه، محمد بن قاسم طالقان را مهدی می داند و بعضی از آنان یحیی بن عمر بن حسین بن زید صاحب کوفه را قائم می دانند. (13)؛(14)

پی نوشت ها:
1. شهرستانی، ملل و نحل، ج1، ص 143.
2. ناشی اکبر، فرقه های اسلامی و مسئله امامت، ص 66؛ مجموع کتب و رسائل الامام زید، ص 381.
3. فرق الشیعه، ص 55.
4. متن عبارت اینچنین می باشد: «الطائفة الثانیة الزیدیة: و یجمعهم أنّ الإمام بعد النبی صلّی الله علیه و اله و علی ثمّ الحسن ثمّ الحسین ثمّ علی بن الحسین ثمّ کلّ فاطمی خرج بالسیف مستحقاً لشرائط الإمامة و شبهتهم أنّ زید بن علی رضی الله عنه کان عالما زاهدا آمرا بالمعروف ناهیا عن المنکر، فوجب أن یکون مستحقا لشرائط الإمامة فکان هو الإمام؛ فرقه ی دوم زیدیه است و عقیده ی مشترک آن ها (فرقه ی زیدیه) این است که امام بعد از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله علی، حسن، حسین، علی بن حسین و پس از آن هر فاطمی است که با شمشیر قیام نموده و دارای شرایط امامت باشد که این شرایط در زید، فرزند امام زین العابدین، وجود داشت و امام بود.»، النجاة فی القیامة، ص 145.
5. برای مطالعه تفصیلی رک: لوامع النور، ج1، ص 64؛ الاحکام فی الحلال و الحرام، ج2، ص 469.
6. الارشاد، ج2، ص 171؛ عیون اخبارالرضا، ج1، ص 225.
7. أعیان الشیعة، ج7، ص 113.
8. المنتزع المحیط بالامامة، ج1، ص 72.
9. همان.
10. لوامع الانوار، ج1، ص 64؛ الاحکام فی الحلال و الحرام، ج2، ص 469.
11. ملل و نحل، ج1، ص142.
12. مقالات الاسلامیین، ج1، ص 134.
13. تبصرة العوام، ص 186؛ فرهنگ فرق اسلامی، ص 135.
14. به نقل از سایت راسخون: مظفری ورسی، حیدر؛ (1392)، جریان شناسی مهدویت در فرقه های شیعی، قم: انتشارات دلیل ما، چاپ اول، با کمی تغییر و تصرف.

سلام
حوثی های امروزی از کدام گروه زیدیه هستند!؟

قدیما;1020681 نوشت:
سلام
حوثی های امروزی از کدام گروه زیدیه هستند!؟

سلام مجدد@};-

در پاسخ گفتنی است: اختلافات عقاید زیدیان بسیار گسترده و فراوانند؛ که به مواردی اشاره می کنیم:
1. آیا امامت امام علی(علیه السلام) به نصّ صریح پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده است؟ در میان زیدیان، فرقه جارودیه این دیدگاه را دارند. اما برخی از فرقه‌های دیگر زیدیه، چنین باوری را ندارند (فرقه بتریّه یا صالحیّه و ...).
2. آیا امامت مفضول با وجود افضل مجاز است؟ پاسخ فرقه‌های زیدیه، به این پرسش یکسان نیست. جارودیه آن را پذیرا نیستند. اما فرقه‌های بتریّه (یا صالحیه) و یا فرقه سلیمانیه آن را می‌پذیرند.
3. اعتقاد به رجعت و خصایل خاص امامان: در حالی که پاره‌ای از فرقه‌های زیدیه چونان جارودیه، به رجعت و یا علم غیب و خصال منحصر در امامان، باورمندند. برخی دیگر از فرقه‌های زیدی چنین باوری را ندارند.
از مجموع نکات فوق، می‌توان دریافت که در میان فرقه‌های زیدی، «فرقه جارودیه» به شیعه دوازده امامی (امامیه) نزدیک‌ترند. ودر این میان شیعیان زیدی یمن،(حوثی ها) به گرایش زیدی جارودیه متصل هستند. ناگفته نماند؛ رهبر سیاسی و فکری این گروه سید حسین حوثی فرزند بدر الدین (رهبر مذهبی زیدیه صعده) است که افکاری نزدیک به شیعه جعفری اثناعشری دارد گرچه به عللی فعلاً رهبری سیاسی گروه حوثی بر عهده برادر ایشان عبدالملک حوثی است اما هنوز هم از نظر فکری از افکار حسین حوثی ارتزاق می کنند.

دکتر عصام العماد(1) در بخشی از سخنانش در باره حوثی های یمن می گوید: «... می‌توانیم بگوییم که حوثی‌ها اثنی‌‌عشری هستند، اصلاً هر کتابی که در صعده (محل حوثی‌ها) هست کتب جعفریه است و هیچ کتاب زیدیه در آنجا نیست. در همه کتابخانه‌های رسمی و شخصی و خانگی همه جا کتب جعفری است. الان زیدی‌های یمن واقعاً از ته دل از حوثی‌ها حمایت می‌کنند. گرچه اعتقاد دارند که حوثی‌ها از لحاظ عقیدتی جعفری شده‌اند یا به سوی جعفری‌ها گرایش پیدا کرده‌اند. الان جنگ با سلفی‌ها و بعثی‌ها است. حتی اسماعیلی‌ها هم از حوثی‌ها حمایت می‌کنند. حوثی ها در واقع بازوی مسلح شیعیان مظلوم استان شیعی نشین صعده هستند که در برابر تهاجمات دولت مرکزی دفاع می کنند... .»(2)

پی نوشت ها:
1. اصالتی یمنی دارد او یک وهابی بوده که به گفته خودش با تحقیق و مطالعه به شیعه جعفری روی‌آورده است. او از شاگردان رهبر جنبش، سیدحسین حوثی است. بنقل از سایت پاسخگویی اسلام کوئست.
2. برای مطالعات تکمیلی در موضوع زیدیه شناسی در زمینه «زیدیه» به نوشته‌های زیر می‌توانید مراجعه کنید:

  • الف- زیدیه، تاریخ و عقاید، مهدی زمانیان و سید علی موسوی‌نژاد، نشر ادیان، 1386.
  • ب- تاریخ فرق اسلامی، حسین صابری، ج 2، انتشارات سمت، 1383.
  • ج- دولت زیدیه در یمن، حسن خضیری احمد، احمد بادکوب، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1380

مشکور;1020709 نوشت:
سلام مجدد

در پاسخ گفتنی است: اختلافات عقاید زیدیان بسیار گسترده و فراوانند؛ که به مواردی اشاره می کنیم:
1. آیا امامت امام علی(علیه السلام) به نصّ صریح پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده است؟ در میان زیدیان، فرقه جارودیه این دیدگاه را دارند. اما برخی از فرقه‌های دیگر زیدیه، چنین باوری را ندارند (فرقه بتریّه یا صالحیّه و ...).
2. آیا امامت مفضول با وجود افضل مجاز است؟ پاسخ فرقه‌های زیدیه، به این پرسش یکسان نیست. جارودیه آن را پذیرا نیستند. اما فرقه‌های بتریّه (یا صالحیه) و یا فرقه سلیمانیه آن را می‌پذیرند.
3. اعتقاد به رجعت و خصایل خاص امامان: در حالی که پاره‌ای از فرقه‌های زیدیه چونان جارودیه، به رجعت و یا علم غیب و خصال منحصر در امامان، باورمندند. برخی دیگر از فرقه‌های زیدی چنین باوری را ندارند.
از مجموع نکات فوق، می‌توان دریافت که در میان فرقه‌های زیدی، «فرقه جارودیه» به شیعه دوازده امامی (امامیه) نزدیک‌ترند. ودر این میان شیعیان زیدی یمن،(حوثی ها) به گرایش زیدی جارودیه متصل هستند. ناگفته نماند؛ رهبر سیاسی و فکری این گروه سید حسین حوثی فرزند بدر الدین (رهبر مذهبی زیدیه صعده) است که افکاری نزدیک به شیعه جعفری اثناعشری دارد گرچه به عللی فعلاً رهبری سیاسی گروه حوثی بر عهده برادر ایشان عبدالملک حوثی است اما هنوز هم از نظر فکری از افکار حسین حوثی ارتزاق می کنند.

دکتر عصام العماد(1) در بخشی از سخنانش در باره حوثی های یمن می گوید: «... می‌توانیم بگوییم که حوثی‌ها اثنی‌‌عشری هستند، اصلاً هر کتابی که در صعده (محل حوثی‌ها) هست کتب جعفریه است و هیچ کتاب زیدیه در آنجا نیست. در همه کتابخانه‌های رسمی و شخصی و خانگی همه جا کتب جعفری است. الان زیدی‌های یمن واقعاً از ته دل از حوثی‌ها حمایت می‌کنند. گرچه اعتقاد دارند که حوثی‌ها از لحاظ عقیدتی جعفری شده‌اند یا به سوی جعفری‌ها گرایش پیدا کرده‌اند. الان جنگ با سلفی‌ها و بعثی‌ها است. حتی اسماعیلی‌ها هم از حوثی‌ها حمایت می‌کنند. حوثی ها در واقع بازوی مسلح شیعیان مظلوم استان شیعی نشین صعده هستند که در برابر تهاجمات دولت مرکزی دفاع می کنند... .»(2)

سلام علیکم

من یک جا خواندم جارودی هادویه هستند،اگر این گرایش را داشته باشند چه کسی را از بین محمد بن عبدالله و محمد بن قاسم و یحیی بن عمر مهدی می دانند؟

قدیما;1020714 نوشت:
سلام علیکم

من یک جا خواندم جارودی هادویه هستند،اگر این گرایش را داشته باشند چه کسی را از بین محمد بن عبدالله و محمد بن قاسم و یحیی بن عمر مهدی می دانند؟


با سلام و تشکر از پیگیری شما@};-

در پاسخ، گفتنی است: «جارودیه»، «سلیمانیه» و «صالحیه» از جمله سه فرقه اصلی و اولیه زیدیه اند که از آنها فرقه های دیگری مانند «هادویه» و «قاسمیه» در یمن و «ناصریه» در ایران شکل گرفت. بعبارتی گرایش‌هاى قاسمیه، ناصریه و هادویه در این دوره به نحوى امتداد گرایش جارودیه در قرن دوم به شمار می آید. جارودیه بر خلاف دو فرقه دیگر زیدیه (سلیمانیه و بتریه) در آن قرن به امامیه نزدیک‌تر بود.(1) همچنین گفتنی است: مکتب فقهی کلامی هادویه، نامش با نام امام هادی الی الحق، (یحیی بن حسین بن قاسم رسیّ) پیوند خورده­ است. او که از برجسته ­ترین شخصیتهای علوی در زمان خود شد، در شبه جزیره عرب و در شهر مدینه به سال 245 هـ ق/ 859 م به دنیا آمد. (2) او در سال 280 پس از ورود به یمن به عنوان امام زیدیه دعوت به خویش کرد و از مردم بیعت گرفت،(3) ولی اندکی بعد به دلیل عدم استقبال مردم به حجاز بازگشت. هادی الی الحق مجددا در سال 284 هـق برای دعوت مردم به یمن بازگشت و سلسله امامان زیدی یمن را پایه گذاری کرد.(4) این سلسله تا بیش از ده قرن با فراز و نشیب­هایی دوام یافت و حدود پنجاه امام در رأس آن قرار گرفتند. هادی الی الحق یحیی بن حسین، صعده را مرکز فعالیت خود قرار داد. شهری که تا به امروز مرکز زیدیه با گرایش هادویه است.

و اما اینکه گفته شد حوثی ها که امتداد هادویه و هادویه ها امتداد جارودیه هستند به مکتب امامیه نزدیک ترند بنا به دلایل زیر است: یحیی بن حسین با ارتقا بخشیدن به عقیده امامت در زیدیه، این دیدگاه را در حد یکی از اصول دین ارتقاء داد، او برای بیعت مردم در امر امامت نقشی قائل نبود و اجماع را شرط می­دانست، چه این که در نظر هادی الی الحق امامت منصبی است که از جانب خداوند اعطا می­شود و خواست مردم در آن دخالت ندارد، با توجه به نظریه هادی الی الحق، در ردّ اجماع و شورا در مسئله امامت از دیدگاه او و همین طور اعتقاد به افضلیت علی(علیه السلام) و وجود نصّ پیامبر بر احقیت آن حضرت و حتی تصریح رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) بر احقّیت حسن و حسین(علیهماالسلام)،برای یحیی بن حسین بن قاسم رسی، خلافت شیخین امری ناپذیرفتنی است. امام هادی الی الحق در فقه نیز تابع اجتهاد خود بود و به روایات اهل سنت توجه و نظری نداشت. وی دو کتابی که اهل­ سنت آنها را صحیح می­نامند (صحیح بخاری و صحیح مسلم)، از صحت بی­ بهره می­دانست. امام هادی الی الحق همچنین اعتقاد به نصّ بر امامت علی و حسن و حسین(علیهم السلام) را مورد تأکید قرار داد. او تقیه را نیز جایز شمرد و تغییرات بسیار دیگری ...(5) در مجموع بیش از گذشته، زیدیه را به مکتب امامیه نزدیک کرد.(6)

پی نوشت ها:
1. موسوی نژاد، علی، آشنایی با زیدیه، ص 97.
2. الهادی الی الحق، یحیی بن حسین؛ الاحکام فی الحلال والحرام، تصحیح أبو الحسن علی بن أحمد بن أبى حریصه، مکتبه یعسوب الدین الاکترونیه، الطبعة الاولى 1410 هـ‍­ق - 1990 م، ج1، ص 9.
3. هارونی، یحیی بن حسین؛ الافادة فی تاریخ ائمة الزیدیة، تحقیق محمد یحیی سالم عزان، یمن: دار الحکمة الیمانیه، الطبعة الاولی، 1417هـ ق/1996 م، ص136.
4. یزدانی احمدآبادی، علی؛ تحول و تطور دولت زیدیه یمن، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ص 77-117.
5. شوقی ابراهیم العمرجی، احمد؛ الحیاة السیاسیه و الفکریه للزیدیه فی المشرق الاسلامی، قاهره: مکتبه مدبولی، 2000 م، الطبعة الاولی، ص94.
6. موسوی نژاد، علی، پیشین، ص93، بنقل از مقاله ناصریه و هادویه، علی یزدانی، پژوهشکده باقرالعلوم(علیه السلام).

مشکور;1020748 نوشت:
با سلام و تشکر از پیگیری شما

در پاسخ، گفتنی است: «جارودیه»، «سلیمانیه» و «صالحیه» از جمله سه فرقه اصلی و اولیه زیدیه اند که از آنها فرقه های دیگری مانند «هادویه» و «قاسمیه» در یمن و «ناصریه» در ایران شکل گرفت. بعبارتی گرایش‌هاى قاسمیه، ناصریه و هادویه در این دوره به نحوى امتداد گرایش جارودیه در قرن دوم به شمار می آید. جارودیه بر خلاف دو فرقه دیگر زیدیه (سلیمانیه و بتریه) در آن قرن به امامیه نزدیک‌تر بود.(1) همچنین گفتنی است: مکتب فقهی کلامی هادویه، نامش با نام امام هادی الی الحق، (یحیی بن حسین بن قاسم رسیّ) پیوند خورده­ است. او که از برجسته ­ترین شخصیتهای علوی در زمان خود شد، در شبه جزیره عرب و در شهر مدینه به سال 245 هـ ق/ 859 م به دنیا آمد. (2) او در سال 280 پس از ورود به یمن به عنوان امام زیدیه دعوت به خویش کرد و از مردم بیعت گرفت،(3) ولی اندکی بعد به دلیل عدم استقبال مردم به حجاز بازگشت. هادی الی الحق مجددا در سال 284 هـق برای دعوت مردم به یمن بازگشت و سلسله امامان زیدی یمن را پایه گذاری کرد.(4) این سلسله تا بیش از ده قرن با فراز و نشیب­هایی دوام یافت و حدود پنجاه امام در رأس آن قرار گرفتند. هادی الی الحق یحیی بن حسین، صعده را مرکز فعالیت خود قرار داد. شهری که تا به امروز مرکز زیدیه با گرایش هادویه است.

و اما اینکه گفته شد حوثی ها که امتداد هادویه و هادویه ها امتداد جارودیه هستند به مکتب امامیه نزدیک ترند بنا به دلایل زیر است: یحیی بن حسین با ارتقا بخشیدن به عقیده امامت در زیدیه، این دیدگاه را در حد یکی از اصول دین ارتقاء داد، او برای بیعت مردم در امر امامت نقشی قائل نبود و اجماع را شرط می­دانست، چه این که در نظر هادی الی الحق امامت منصبی است که از جانب خداوند اعطا می­شود و خواست مردم در آن دخالت ندارد، با توجه به نظریه هادی الی الحق، در ردّ اجماع و شورا در مسئله امامت از دیدگاه او و همین طور اعتقاد به افضلیت علی(علیه السلام) و وجود نصّ پیامبر بر احقیت آن حضرت و حتی تصریح رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) بر احقّیت حسن و حسین(علیهماالسلام)،برای یحیی بن حسین بن قاسم رسی، خلافت شیخین امری ناپذیرفتنی است. امام هادی الی الحق در فقه نیز تابع اجتهاد خود بود و به روایات اهل سنت توجه و نظری نداشت. وی دو کتابی که اهل­ سنت آنها را صحیح می­نامند (صحیح بخاری و صحیح مسلم)، از صحت بی­ بهره می­دانست. امام هادی الی الحق همچنین اعتقاد به نصّ بر امامت علی و حسن و حسین(علیهم السلام) را مورد تأکید قرار داد. او تقیه را نیز جایز شمرد و تغییرات بسیار دیگری ...(5) در مجموع بیش از گذشته، زیدیه را به مکتب امامیه نزدیک کرد.(6)

پی نوشت ها:
1. موسوی نژاد، علی، آشنایی با زیدیه، ص 97.
2. الهادی الی الحق، یحیی بن حسین؛ الاحکام فی الحلال والحرام، تصحیح أبو الحسن علی بن أحمد بن أبى حریصه، مکتبه یعسوب الدین الاکترونیه، الطبعة الاولى 1410 هـ‍­ق - 1990 م، ج1، ص 9.
3. هارونی، یحیی بن حسین؛ الافادة فی تاریخ ائمة الزیدیة، تحقیق محمد یحیی سالم عزان، یمن: دار الحکمة الیمانیه، الطبعة الاولی، 1417هـ ق/1996 م، ص136.
4. یزدانی احمدآبادی، علی؛ تحول و تطور دولت زیدیه یمن، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ص 77-117.
5. شوقی ابراهیم العمرجی، احمد؛ الحیاة السیاسیه و الفکریه للزیدیه فی المشرق الاسلامی، قاهره: مکتبه مدبولی، 2000 م، الطبعة الاولی، ص94.
6. موسوی نژاد، علی، پیشین، ص93، بنقل از مقاله ناصریه و هادویه، علی یزدانی، پژوهشکده باقرالعلوم(علیه السلام).

تشکر. موفق و سلامت باشید@};-

مشکور;1020680 نوشت:

سلام و ادب@};-

ب- مهدویت در اندیشه پیروان مذهب زید: اصل اعتقاد به مهدویت در میان زیدیه وجود دارد (10) و در عین حال، برخی از زیدیه در مصداق مهدی دچار خطا شده اند. طبق بعضی گزارش ها، زیدیه به سه فرقه جارودیه، سلیمانیه و بتریه تقسیم شده است (11) که برخی از آنان مهدویت نفس زکیه، محمد بن عبدالله بن حسن را معتقد هستند و می گویند: محمد بعد از مدتی ظهور نموده و دنیا را پر از عدل خواهد نمود. (12) گروهی از زیدیه، محمد بن قاسم طالقان را مهدی می داند و بعضی از آنان یحیی بن عمر بن حسین بن زید صاحب کوفه را قائم می دانند. (13)؛(14)


[=arial]
سلام علیکم

متشکر از پاسخ استاد محترم

در خصوص روایات امامان دوازده گانه که مورد قبول شیعه و سنی است دیدگاه زیدیه چگونه است؟ با توجه به اینکه این روایات یا به نقل شیعه است و یا نقل سنی زیدیه نسبت به این روایت چگونه اظهار نظر کرده اند.

متشکرم.

hassan;1021325 نوشت:
سلام علیکم

متشکر از پاسخ استاد محترم

در خصوص روایات امامان دوازده گانه که مورد قبول شیعه و سنی است دیدگاه زیدیه چگونه است؟ با توجه به اینکه این روایات یا به نقل شیعه است و یا نقل سنی زیدیه نسبت به این روایت چگونه اظهار نظر کرده اند.

متشکرم.


سلام و ادب

چنانکه پیشتر هم اشاره شد باید اعتقاد شخص زید بن علی بن الحسن (علیه السلام) را از اعتقاد پیروان مذهب زیدیه جدا کرد. امامان معصوم (عليهم السلام) و دانشمندان اماميه معمولا زيد را به جهت دانش ، تقوا و شجاعت ستوده و قيامش را مورد تأييد قرار داده اند؛ از نظر آنها زيد بن على مدعى امامت نبود و به امامت پدر، برادر و پسر برادرش اعتقاد داشت و با رضايت آنان و با انگيزه انتقام خون امام حسين عليه السلام، امر به معروف و نهى از منكر و اصلاح امور امت و تشكيل حكومت و واگذارى آن به امامان بر حق و معصوم (عليهم السلام) قيام كرد. از نظر علمى و اعتقادى ، زيد شاگرد پدر و برادرش ، امام سجاد و امام باقر (عليهم السلام) بود. با توجه به اين مطالب، می توان نتیجه گرفت که زيد بن على شخصاً يك شيعه دوازده امامى بوده است.(1) اما عقيده زيديه درباره امامت و امامان دوازده گانه به اين صورت است كه آنان تنها به سه امام منصوص معتقدند و از اين رو مى توان آنها را شيعه سه امامى دانست. به اعتقاد آنها پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) تنها به امامت امام على و امام حسن و امام حسين عليهم السلام تصريح كرده و پس از اين سه بزرگوار، امام كسى است كه شرايطى را احراز كند. از جمله شرايط؛ فاطمی بودن و جهاد علنى و مبارزه مسلحانه با ستمگران است. از همين جاست كه زيديه پس از امام حسين عليه السلام ، به امامت امام سجاد عليه السلام و ديگر امامان اماميه كه به جهاد علنى نپرداختند، اعتقادی ندارند.

بنابراین گفتنی است: زیدیه در مسئله امامت تنها چند اختلاف با امامیه (شیعه 12 امامی) دارند که عمدتا در برخی از مقاطع تاریخ و در بعضی از گرایش ها دیده می شود. مهم ترین آنها عبارت اند از: تجویز امامت مفضول و رضایت به خلافت شیخین، اشتراط خروج و کشیدن شمشیر برای امامت امام و رد تقیه، عدم اعتقاد به عصمت امامان، عدم اعتقاد به حصر امامان در دوازده تن معین و نیز به لزوم وجود نص بر همه امامان.(2)

پی نوشت ها:
1. رك : بحار الانوار، ج 46، ص 169 به بعد، عيون اخبار الرضا عليه السلام ، ج 1، ص 248-253، معجم رجال الحديث ، ج 7، ص 345-357، شخصيت و قيام زيد بن على عليه السلام.
2. برای آگاهی بیشتر ر.ک: فصلنامه هفت آسمان، شماره 11, موسوی نژاد، سید علی.

پرسش:
الف- آیا زیدیه همچون سایر شیعیان،
اعتقادی به امام مهدی (علیه السلام) دارند یا خیر؟
ب- حوثی های امروزی از کدام گروه زیدیه هستند!؟ پیروان فرقه هادویه و جارودیه چه کسی را مهدی می دانند؟
ج- در خصوص روایات «امامان دوازده گانه» که مورد قبول شیعه و سنی است، زیدیه چه دیدگاهی دارد؟

پاسخ:

در پاسخ به سؤالات شما، نکاتی را تقدیم می کنیم:
الف- اعتقاد به امام مهدی در مکتب زیدیه: گرچه زیدیه به عنوان یکی از فرقه های شیعه معرفی شده است؛ اما با تأمل در آموزه های این گروه به تفاوت‌های اساسی در مسائل اعتقادی و فروعات اسلامی برمی خوریم. (1) اندیشه امامتی آنان، تنها این مقدار با شیعه اشتراک دارد که امامت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و دو فرزندش امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) را به عنوان امامان منصوص، قبول دارند. (2) ولی در تداوم امامت، از اعتقاد رسمی شیعیان اثنی عشری که معتقد به پی در پی بودن امامت دوازده نفر از خاندان پیامبر است، جدا شده و عقیده دارند هر که از خاندان محمد (صلی‌ الله‌ علیه‌ و آله)، قیام به سیف (شمشیر) نمایند و مردم را به خداوند بزرگ و ارجمند بخواند، امام واجب الاطاعة است. (3) ابن میثم در این زمینه گزارش نموده است: طائفه دوم انشعابی شیعی، زیدیه است و وجه جمع آنان با شیعه دوازده امامی در این است که سه امام اول و پس از آن هر فاطمی که قیام به شمشیر کند را قبول دارد. (4) اما در جریان مهدویت، آنان در عقیده رسمی شان مانند دیگر مذاهب اسلامی قیام و ظهور منجی در آخرالزمان را قبول دارند و قائم را از فرزندان فاطمه علیهاالسلام می دانند. (5) اما تأکید می شود که جریان مهدویت در زیدیه نیز مورد سوء استفاده قرار گرفته، بنابراین، باید اعتقاد جناب زید را از اعتقاد پیروان مکتب زیدیه منفک کرد.
گفتنی است: زید از جهت اعتقادی به ویژه در مسئله امامت و مهدویت برای خود ادعایی نداشته است؛ بلکه او معتقد به امامت برادرش امام باقر (علیه‌السلام) و پس از ایشان تسلیم امامت امام صادق (علیه‌السلام) بوده است؛(6) در مورد اندیشه زید درباره مهدویت، نقل هایی وجود دارد که در زمان قیام زید، امر مهدویت برای برخی مشتبه شده و گمان می نمودند که زید همان منجی و قائم موعود است. لذا می آمدند و از زید سؤال می نمودند که تو همان قائم هستی؟ زید با صراحت جواب می داد: خیر! بلکه قائم فرد دیگری از خاندان پیامبر است.(7) اما در میان پیروان زیدیه اصل اعتقاد به مهدویت وجود دارد (8) و در عین حال، برخی از زیدیه در مصداق مهدی دچار خطا شده اند. (9)

ب- وابستگی فرقه ای حوثی های امروزی و اعتقادشان به مهدویت: در میان فرقه‌های زیدی، «فرقه جارودیه» به شیعه دوازده امامی (امامیه) نزدیک‌ترند زیرا: به امامت امام علی(علیه السلام) به نصّ صریح پیامبر (صلی الله علیه و آله)؛ جایز نبودن امامت مفضول با وجود افضل و به رجعت و خصایل خاص امامان نظیر علم غیب و عصمت و ... باورمندند. در حالیکه برخی از فرقه‌های دیگر زیدیه،(فرقه بتریّه یا صالحیّه و ...) چنین باوری را ندارند. در این میان شیعیان زیدی یمن،(حوثی ها) به گرایش زیدی جارودیه متصل هستند. ناگفته نماند؛ رهبر سیاسی و فکری این گروه سید حسین حوثی فرزند بدر الدین (رهبر مذهبی زیدیه صعده) است که افکاری نزدیک به شیعه جعفری اثناعشری دارد گرچه به عللی فعلاً رهبری سیاسی گروه حوثی بر عهده برادر ایشان عبدالملک حوثی است اما هنوز هم از نظر فکری از افکار حسین حوثی ارتزاق می کنند. دکتر عصام العماد(10) در بخشی از سخنانش در باره حوثی های یمن می گوید: «... می‌توانیم بگوییم که حوثی‌ها اثنی‌‌عشری هستند، اصلاً هر کتابی که در صعده (محل حوثی‌ها) هست کتب جعفریه است و هیچ کتاب زیدیه در آنجا نیست. در همه کتابخانه‌های رسمی و شخصی و خانگی همه جا کتب جعفری است. الان زیدی‌های یمن واقعاً از ته دل از حوثی‌ها حمایت می‌کنند. گرچه اعتقاد دارند که حوثی‌ها از لحاظ عقیدتی جعفری شده‌اند یا به سوی جعفری‌ها گرایش پیدا کرده‌اند. الان جنگ با سلفی‌ها و بعثی‌ها است. حتی اسماعیلی‌ها هم از حوثی‌ها حمایت می‌کنند. حوثی ها در واقع بازوی مسلح شیعیان مظلوم استان شیعی نشین صعده هستند که در برابر تهاجمات دولت مرکزی دفاع می کنند... .»(11) در پاسخ به بخش دوم سؤال گفتنی است: «جارودیه»، «سلیمانیه» و «صالحیه» از جمله سه فرقه اصلی و اولیه زیدیه اند که از آنها فرقه های دیگری مانند «هادویه» و «قاسمیه» در یمن و «ناصریه» در ایران شکل گرفت. بعبارتی گرایش‌هاى قاسمیه، ناصریه و هادویه در این دوره به نحوى امتداد گرایش جارودیه در قرن دوم به شمار می آید. جارودیه بر خلاف دو فرقه دیگر زیدیه (سلیمانیه و بتریه) در آن قرن به امامیه نزدیک‌تر بود.(12) همچنین گفتنی است: مکتب فقهی کلامی هادویه، نامش با نام امام هادی الی الحق، (یحیی بن حسین بن قاسم رسیّ) پیوند خورده­ است. فلذا جارودیه و هادویه ایشان را بعنوان مهدی قبول دارند بی شک تلاشهای او بیش از گذشته، زیدیه را به مکتب امامیه نزدیک کرد.(13)

ج- دیدگاه زیدیه در باب روایات امامان دوازده گانه:
عقيده زيديه درباره امامت و امامان دوازده گانه به اين صورت است كه آنان تنها به سه امام منصوص معتقدند و از اين رو مى توان آنها را شيعه سه امامى دانست. به اعتقاد آنها پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) تنها به امامت امام على و امام حسن و امام حسين عليهم السلام تصريح كرده و پس از اين سه بزرگوار، امام كسى است كه شرايطى را احراز كند. از جمله شرايط؛ فاطمی بودن و جهاد علنى و مبارزه مسلحانه با ستمگران است. از همين جاست كه زيديه پس از امام حسين (عليه السلام) ، به امامت امام سجاد عليه السلام و ديگر امامان اماميه كه به جهاد علنى نپرداختند، اعتقادی ندارند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که زیدیه به روایات امامان دوازده گانه که امامان شیعه را در دوازده تن معین حصر می کند اعتقادی ندارند.(14)

پی نوشت ها:
1. شهرستانی، ملل و نحل، دارالمعرفة، بیروت - لبنان، بی تا، ج1، ص 143.
2. ناشی اکبر، فرقه های اسلامی و مسئله امامت، مترجم: ایمانی، علیرضا، مرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب، قم، بی تا، ص 66؛ مجموع کتب و رسائل الامام زید، مکتبة الحیات، بیروت-لبنان، بی تا، ص 381.
3. نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، مترجم: محمد جواد مشکور، بنیاد فرهنگ ایران، تهران، 1353، ص 55.
4. متن عبارت اینچنین می باشد: «الطائفة الثانیة الزیدیة: و یجمعهم أنّ الإمام بعد النبی صلّی الله علیه و اله و علی ثمّ الحسن ثمّ الحسین ثمّ علی بن الحسین ثمّ کلّ فاطمی خرج بالسیف مستحقاً لشرائط الإمامة و شبهتهم أنّ زید بن علی رضی الله عنه کان عالما زاهدا آمرا بالمعروف ناهیا عن المنکر، فوجب أن یکون مستحقا لشرائط الإمامة فکان هو الإمام؛ فرقه ی دوم زیدیه است و عقیده ی مشترک آن ها (فرقه ی زیدیه) این است که امام بعد از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله علی، حسن، حسین، علی بن حسین و پس از آن هر فاطمی است که با شمشیر قیام نموده و دارای شرایط امامت باشد که این شرایط در زید، فرزند امام زین العابدین، وجود داشت و امام بود.»، النجاة فی القیامة، ابن میثم، تحقیق: یوسفی غروی، محمد هادی، مجمع الفکر الاسلامی، قم، 1417، ص 145.
5. برای مطالعه تفصیلی رک: لوامع النور، سیدمحمدحسن میرجهانی طباطبائی، کتابخانه صدر، تهران، 1379، ج1، ص 64؛ الاحکام فی الحلال و الحرام، علامه حلی، موسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بی تا، ج2، ص 469.
6. امین، محسن، أعیان الشیعة، دار التعارف للمطبوعات، بیروت-لبنان، بی تا، ج7، ص 113.
7. چنانکه در این زمینه نقل شده است: «عده ای از زید سؤال نمودند: آیا جریان مهدی حقیقت دارد؟ او در جواب گفت: بله! دوباره سؤال شد: او از فرزندان حسن است یا از فرزندان حسین علیه السلام؟ قال زید: أما إنه من ولد فاطمة صلوات الله علیها؛ زید در جواب گفت: بدانید که مهدی از فرزندان فاطمه (علیها السلام) است.»، المنتزع المحیط بالامامة، ابوالحسن علی بن محمد زیدی، بی جا، بی تا، ج1، ص 72.
8. لوامع الانوار، پیشین، ج1، ص 64؛ الاحکام فی الحلال و الحرام، پیشین، ج2، ص 469.
9. طبق بعضی گزارش ها، زیدیه به سه فرقه جارودیه، سلیمانیه و بتریه تقسیم شده است، که برخی از آنان مهدویت نفس زکیه، محمد بن عبدالله بن حسن را معتقد هستند و می گویند: محمد بعد از مدتی ظهور نموده و دنیا را پر از عدل خواهد نمود. گروهی از زیدیه، محمد بن قاسم طالقان را مهدی می داند و بعضی از آنان یحیی بن عمر بن حسین بن زید صاحب کوفه را قائم می دانند. به نقل از سایت راسخون: مظفری ورسی، حیدر؛ (1392)، جریان شناسی مهدویت در فرقه های شیعی، قم: انتشارات دلیل ما، چاپ اول، با کمی تغییر و تصرف.
10. اصالتی یمنی دارد او یک وهابی بوده که به گفته خودش با تحقیق و مطالعه به شیعه جعفری روی‌آورده است. او از شاگردان رهبر جنبش، سیدحسین حوثی است. بنقل از سایت پاسخگویی اسلام کوئست.
11. برای مطالعات تکمیلی در موضوع زیدیه شناسی در زمینه «زیدیه» به نوشته‌های زیر می‌توانید مراجعه کنید:

  • الف- زیدیه، تاریخ و عقاید، مهدی زمانیان و سید علی موسوی‌نژاد، نشر ادیان، 1386.
  • ب- تاریخ فرق اسلامی، حسین صابری، ج 2، انتشارات سمت، 1383.
  • ج- دولت زیدیه در یمن، حسن خضیری احمد، احمد بادکوب، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1380
12. موسوی نژاد، علی، مقاله آشنایی با زیدیه، ص 97.
13. همان منبع، بنقل از مقاله ناصریه و هادویه، علی یزدانی، پژوهشکده باقرالعلوم(علیه السلام).
14. برای آگاهی بیشتر ر.ک: فصلنامه هفت آسمان، شماره 11, موسوی نژاد، سید علی.
موضوع قفل شده است