جمع بندی فرهنگ رفتاری

با سلام و احترام

در قرآن کریم آمده است: «وَ قُلْ لِعِبادي يَقُولُوا الَّتي‏ هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبينا؛ به بندگانم بگو: «سخنى بگويند كه بهترين باشد! چرا كه (شيطان بوسيله سخنان ناموزون)، ميان آنها فتنه و فساد می كند هميشه شيطان دشمن آشكارى براى انسان بوده است!»(1)

در آیه دیگری خداوند به مسلمانان توصیه میکند: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا؛ اى افراد باايمان! (هنگامى كه از پيغمبر تقاضاى مهلت براى درك آيات قرآن می كنيد) نگوييد: «راعنا» بلكه بگوييد: «انظرنا». (زيرا كلمه اول، هم به معنى «ما را مهلت بده!»، و هم به معنى «ما را تحميق كن!» می ‏باشد و دستاويزى براى دشمنان است.»(2)

بنابراین در گفتگو حتی تعبیرات هم مهم و تاثیرگذار است و باید واژه ها به دقت انتخاب و به کار برده شود. حتی اگر مخاطبی هم نداشته باشیم، منفی گرایی و زدن حرف های ناامید کننده بر روی خود انسان تاثیرات منفی دارد.

امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ لِشَيْ‏ءٍ قَدْ مَضَى‏ لَوْ كَانَ‏ غَيْرُهُ؛ پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) هیچ گاه در مورد اتفاقی که افتاده است نمی فرمود ای کاش این چنین نشده بود.» (3)

پی نوشت ها:

1. اسراء، 53.
2. بقره، 104.
3. الکافی، ج2، ص63.

پرسش:گاهی یک مفهوم مشترک را میتوان با الفاظ متفاوت بیان کرد. نوع انتخاب واژه ها میتواند در احساسی که در مخاطب ایجاد کند موثر باشد. نگاه دینی در این باره چیست؟

ﻧﮕﻮ: ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺰﺍﺣﻤﺘﺎﻥ ﺷﺪﻡ!
ﺑﮕﻮ: ﺍﺯ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻭﻗﺘﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﻣﻦ ﮔﺬﺍﺷﺘﯿﺪ ﻣﺘﺸﮑﺮﻡ!

ﻧﮕﻮ: ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻡ!
ﺑﮕﻮ: ﺩﺭ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﻮﺩ!

ﻧﮕﻮ: ﺧﺪﺍ ﺑﺪ ﻧﺪﻩ!
ﺑﮕﻮ: ﺧﺪﺍ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﺪﻩ!

ﻧﮕﻮ: ﻗﺎﺑﻞ ﻧﺪﺍﺭﻩ!
ﺑﮕﻮ: ﻫﺪﯾﻪ ﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻤﺎ!

ﻧﮕﻮ: ﺯﺷﺘﻪ!
ﺑﮕﻮ : ﻗﺸﻨﮓ ﻧﯿﺴﺖ!

ﻧﮕﻮ: ﭼﺮﺍ ﺍﺫﯾﺖ ﻣﻴﻜﻨﻰ؟
ﺑﮕﻮ: ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﭼﻪ ﻟﺬﺗﯽ ﻣﯽﺑﺮﯼ؟

ﻧﮕﻮ: ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﯽ!
ﺑﮕﻮ: ﺷﺎﺩ ﻭ ﭘﺮ ﺍﻧﺮﮊﯼ ﺑﺎﺷﯽ!

ﻧﮕﻮ: ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ!
ﺑﮕﻮ: ﺁﺳﺎﻥ ﻧﯿﺴﺖ!

ﻧﮕﻮ: ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻟﺒﻢ ﺭﺳﯿﺪ!
ﺑﮕﻮ: ﺧﯿﻠﯽ ﺭﺍﺣﺖ ﻧﺒﻮﺩ!

ﻧﮕﻮ: ﺑﻪ ﺗﻮ ﺭﺑﻄﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ!
ﺑﮕﻮ: ﺧﻮﺩﻡ ﺣﻠﺶ ﻣﯽﮐﻨﻢ!

پاسخ: در قرآن کریم آمده است: «وَ قُلْ لِعِبادي يَقُولُوا الَّتي‏ هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبينا؛ به بندگانم بگو: «سخنى بگويند كه بهترين باشد! چرا كه (شيطان بوسيله سخنان ناموزون)، ميان آنها فتنه و فساد می كند هميشه شيطان دشمن آشكارى براى انسان بوده است!»(1)

در آیه دیگری خداوند به مسلمانان توصیه میکند: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا؛ اى افراد باايمان! (هنگامى كه از پيغمبر تقاضاى مهلت براى درك آيات قرآن می كنيد) نگوييد: «راعنا» بلكه بگوييد: «انظرنا». (زيرا كلمه اول، هم به معنى «ما را مهلت بده!»، و هم به معنى «ما را تحميق كن!» می ‏باشد و دستاويزى براى دشمنان است.»(2)

بنابراین در گفتگو حتی تعبیرات هم مهم و تاثیرگذار است و باید واژه ها به دقت انتخاب و به کار برده شود. حتی اگر مخاطبی هم نداشته باشیم، منفی گرایی و زدن حرف های ناامید کننده بر روی خود انسان تاثیرات منفی دارد.

امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقُولُ لِشَيْ‏ءٍ قَدْ مَضَى‏ لَوْ كَانَ‏ غَيْرُهُ؛ پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) هیچ گاه در مورد اتفاقی که افتاده است نمی فرمود ای کاش این چنین نشده بود.» (3)

پی نوشت ها:

1. اسراء، 53.
2. بقره، 104.
3. کلینی، محمد بن یعقوب(329 ق)الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج2، ص63.