جمع بندی علیت معقول اول و ثانی

تب‌های اولیه

9 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
علیت معقول اول و ثانی

از کارشناس محترم جناب قول سدید درخواست دارم توضیحاتی در این باره ارائه بدهند:

احمدصابری;1014051 نوشت:
ممنونم از شما
علیت را معقول اولی می دانید یا فلسفی ؟
دقیقا فرق شون چیه ؟

با تشکر

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد قول سدید

[TD][/TD]

با سلام و عرض ادب و آرزوی توفیق روزافزون

اصطلاح معقول اولی و معقول ثانی، تعاریف مختلفی دارد؛ یعنی فلاسفه در بازتعریف این مفاهیم، اختلاف نظر دارند.

بنا بر یک تعریف، معقول اولی معقولی است که می تواند فرد خارجی داشته باشد؛ اما معقول ثانی معقولی است که نمی تواند فرد خارجی داشته باشد.

معقول ثانی نیز به دو قسم تقسیم می شود: معقول ثانی فلسفی معقولی است که نمی تواند فرد خارجی داشته باشد اما منشا انتزاع خارجی دارد؛ معقول ثانی منطقی معقولی است که نمی تواند فرد خارجی داشته باشد اما می تواند فرد ذهنی یا منشا انتزاع ذهنی داشته باشد.

ذر این صورت، اگر علیت را به معنای وجود رابط میان دو موجود علت و معلول بدانیم، در این صورت، علیت نیز معقول اولی است چرا که فرد خارجی دارد و اینطور نیست که صرفا منشا انتزاع داشته باشد.

مگر این که علیت در عالم تحلیل و ناظر به معانی موجود در یک فرد باشد؛ مثلا علیت حیات خداوند نسبت به علم و قدرتش. در این صورت، علیت فرد خارجی ندارد چرا که اساسا علت و معلولی که در نظر گرفته شده است دو فرد خارجی نیستند که بواسطه وجود رابط به هم متصل شده باشند. در این صورت، علیت تحلیلی است و معقول ثانی فلسفی است.

برای مطالعه بیشتر، رک:

نبویان، محمدمهدی، جستارهایی در فلسفه اسلامی، انتشارات حکمت اسلامی، 1396، ج2، صص353-372؛
همان، صص400-403

البته همانطور که عرض شد این قول بنا بر تعریف خاص از معقول اول و ثانی، و همچنین تلقی خاص از علیت است.

بنا بر مبانی و تعاریف دیگر، باید به گونه دیگری اظهار نظر نمود.

مثلا برخی از فلاسفه معتقدند که معقول ثانی معقولی است که ناشی از مقایسه بدست می آید. اگر معقولی را بواسطه کندوکاو ذهنی و مقایسه موجودات بدست آوریم، آن معقول را ثانی می نامند؛ وگرنه اولی است.

در این صورت، روشن است که علیت معقول ثانی فلسفی است چرا که ناشی از مقایسه دو موجود است و ناظر به توقف وجودی یکی بر دیگری است.

برای مطالعه بیشتر، رک:
مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، 1378، ج1، درس پانزدهم؛
همان، ج2، درس چهل و هفتم.

قول سدید;1014136 نوشت:
ذر این صورت، اگر علیت را به معنای وجود رابط میان دو موجود علت و معلول بدانیم، در این صورت، علیت نیز معقول اولی است چرا که فرد خارجی دارد و اینطور نیست که صرفا منشا انتزاع داشته باشد.

مگر این که علیت در عالم تحلیل و ناظر به معانی موجود در یک فرد باشد؛ مثلا علیت حیات خداوند نسبت به علم و قدرتش. در این صورت، علیت فرد خارجی ندارد چرا که اساسا علت و معلولی که در نظر گرفته شده است دو فرد خارجی نیستند که بواسطه وجود رابط به هم متصل شده باشند. در این صورت، علیت تحلیلی است و معقول ثانی فلسفی است.

مگر علیت غیر از رابطه علت و معلول است ؟
علیت هم علت میخواهد و هم معلول

احمدصابری;1014303 نوشت:
مگر علیت غیر از رابطه علت و معلول است ؟
علیت هم علت میخواهد و هم معلول

سلام و عرض ادب

علیت رابطه میان علت و معلول است به گونه ای که معلول وجودش بر علت متوقف است.

این توقف وجودی گاهی در عالم خارج میان دو شئ خارجی رخ می دهد که به آن علیت خارجی گفته می شود و گاهی در عالم تحلیل عقلی میان دو معنای انتزاعی رخ می دهد که به آن علیت تحلیلی می گویند

پرسش:
علیت را معقول اولی می دانید یا فلسفی؟ دقیقا فرقشان چیست؟

پاسخ:
برای پاسخ به پرسش مذکور، توجه شما را به این نکات جلب می کنیم:

اصطلاح معقول اولی و معقول ثانی، تعاریف مختلفی دارد؛ یعنی فلاسفه در بازتعریف این مفاهیم، اختلاف نظر دارند.

بنا بر یک تعریف، معقول اولی معقولی است که می تواند فرد خارجی داشته باشد؛ اما معقول ثانی معقولی است که نمی تواند فرد خارجی داشته باشد.

معقول ثانی نیز به دو قسم تقسیم می شود: معقول ثانی فلسفی معقولی است که نمی تواند فرد خارجی داشته باشد اما منشا انتزاع خارجی دارد؛ معقول ثانی منطقی معقولی است که نمی تواند فرد خارجی داشته باشد اما می تواند فرد ذهنی یا منشا انتزاع ذهنی داشته باشد.(1)

در این صورت، اگر علیت را به معنای وجود رابط میان دو موجود علت و معلول بدانیم، در این صورت، علیت نیز معقول اولی است چرا که فرد خارجی دارد و اینطور نیست که صرفا منشا انتزاع داشته باشد.

مگر این که علیت در عالم تحلیل و ناظر به معانی موجود در یک فرد باشد؛ مثلا علیت حیات خداوند نسبت به علم و قدرتش. در این صورت، علیت فرد خارجی ندارد چرا که اساسا علت و معلولی که در نظر گرفته شده است دو فرد خارجی نیستند که بواسطه وجود رابط به هم متصل شده باشند. در این صورت، علیت تحلیلی است و معقول ثانی فلسفی است.(2)

البته همانطور که عرض شد این قول بنا بر تعریف خاص از معقول اول و ثانی، و همچنین تلقی خاص از علیت است. بنا بر مبانی و تعاریف دیگر، باید به گونه دیگری اظهار نظر نمود. مثلا برخی از فلاسفه معتقدند که معقول ثانی معقولی است که ناشی از مقایسه بدست می آید. اگر معقولی را بواسطه کندوکاو ذهنی و مقایسه موجودات بدست آوریم، آن معقول را ثانی می نامند؛ وگرنه اولی است(3). در این صورت، روشن است که علیت معقول ثانی فلسفی است چرا که ناشی از مقایسه دو موجود است و ناظر به توقف وجودی یکی بر دیگری است.(4)

پی نوشت ها:
1. نبویان، محمدمهدی، جستارهایی در فلسفه اسلامی، انتشارات حکمت اسلامی، 1396، ج2، صص353-372؛
2. همان، صص400-403
3. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، 1378، ج1، درس پانزدهم.
4. همان، ج2، درس چهل و هفتم.

موضوع قفل شده است