دین و خرافات

باسلام اخیرا فردی در فضای مجازی این شبهه را مطرح نموده است خواهشمندم پاسخ آن را بیان بفرمایید:    در اطراف ادیان همواره خرافات زیادی شکل گرفته است و خرافه‌بافان از آن بهره‌ها برده‌اند. متاع دکان‌داران دین خرافه است و خریداران آن مردمان ساده‌اندیش که می‌خواهند در پناه باورهای معنوی و دینی در این جهان ناآرام آرامشی یابند. آنان به دنبال خرافه‌ها نیستند، اما خرافه‌بافان به دنبال مردمانی می‌گردند تا متاع آنان را خریدار باشند. در این میان، این وظیفه‌ی دانشمندان و پژوهشگران علوم دینی است که خرافه‌بافان را از صحنه خارج کرده و عرصه‌ی دین و معنویت را از دست‌اندازی آنان مصون سازند. در روزها و هفته‌های اخیر که کشور ما با بحران تازه‌ای به نام ویروس کورونا مواجه بوده است خرافه‌های دردسر ساز نیز مشغول آسیب‌رسانی بوده‌اند. عده‌ای از بسته شدن زیارت‌گاه‌ها ممانعت کرده، عده‌ای از دین‌داران دست به حرکات و اقداماتی زدند که از دین چهره‌ای نامعقول و از باورهای آنان وجهه‌ای خرافی به نمایش گذاشته است. در این رابطه مناسب یافتم به دو نکته اشاره نمایم:  نکته‌ی نخست آنکه پیامبر اسلام و خاندان آن حضرت شفابخش بیماران نبودند و هیچگاه نیز چنین ادعایی نداشتند. این ادعایی بی‌اساس است که در قرآن و تاریخ هیچ مدرک معتبری برای اثبات آن نمی‌توان یافت. شیعه معتقد است که حضرت زهرا بیمار شد و در بیماری از دنیا رفت و یا اعتقاد شیعه بر آن است که حضرت سجاد همواره بیمار بود. چرا آنان خود را شفا ندادند؟ اساسا باید گفت که این انتظار از دین و اولیای دین ادعای بی اساسی است. ادیان برای شفا دادن بیماران نیامدند آن‌ها برای شفا بخشیدن دل‌ها و باورهای ما آمدند. آنان برای رها کردن انسان‌ها از بند اسارت خرافات و خرافه‌بافان آمدند. اولیای دین در زمان حیات خود بیماران را برای شفا دادن به سوی خود نمی‌خواندند تا چه رسد پس از مرگ خود. نکته‌ی دوم آنکه قبور و زیارت‌گاه‌های اولیای دین اگرچه محترم است، اما مقدس نیست. مقدس دانستن آرامگاه‌ها که ساختمان‌هایی بیش نیستند، بی‌پایه و اساس است و معلوم نیست این عقیده چه منطقی دارد. پیامبر اسلام پس از فتح مکه اقدام به تخریب همه‌ی معابد و زیارت‌گاه‌هایی نمود که کاهنان و روحانیون از وجود آن‌ها سود می‌بردند و مردم نذورات خود را به آن‌ها اهدا می‌کردند و با توسل به آن مکان‌ها امید شفا و بهبودی اوضاع خویش را داشتند. پیامبر اسلام در طول زندگانی خویش هیچ زیارت‌گاهی نساخت. او آمد تا مردم را به سوی خدا فرا بخواند. این روزها معلوم گشت که علمای دین و پژوهشگران این حوزه کار خود را به درستی انجام نداده‌اند و کار اصلی در تبلیغ دین را به کسانی سپرده‌اند که از کمترین سواد دینی برخوردارند و عقاید و باورهای مردم را به بازی می‌گیرند. اینکه تصور شود آرامگاه اولیای دین مصون از آلودگی‌های ویروسی است از چه منطقی سرچشمه می‌گیرد جز خرافه؟ کدام دلیل و مدرک دینی و عقلی تقدس ساختمان قبور و آرامگاه را تایید می‌کند؟ شگفت نیست که از حوزه‌های علوم دینی صدایی برنمی‌خیزد، اما شگفت است روحانیونی که اهل پژوهش و تحقیقند و گاه از آنان صدای متفاوتی شنیده می‌شود، در برابر هجوم خرافه‌ها سکوت کرده‌اند. در شرایطی که برای مهار ویروس کورونا و جلوگیری از تلفات بیشتر، همه‌ی نهادها باید هماهنگ با نظام بهداشتی کشور عمل کنند، می‌بینیم که خرافه‌ها سربرآورده و به سدی در برابر سلامت جامعه بدل شده حتی جان مردم را به خطر انداختند. با خرافه‌ها نیز مانند کرونا باید مبارزه کرد.

زلزلۀ لیسبون، پایتخت پرتغال، در سال ۱۷۵۵ میلادی، مشهورترین زمین‌لرزۀ تاریخ بشر است؛ نخست از آن رو که ده‌ها هزار کشته بر جای گذاشت و زیباترین شهر اروپا (پس از لندن و پاریس) را از بستر نرم بر خاکستر گرم نشاند؛ دوم به دلیل توفانی که در الهیات مسیحی برانگیخت. زلزلۀ لیسبون تیر خلاصی بر پیکرهٔ قرون وسطا و خون تازه‌ای در رگ‌های عصر روشنگری بود. روز اول نوامبر ۱۷۵۵ میلادی، برابر بود با «عید مذهبی مقدسان». مردم لیسبون در کلیساها گرد آمده بودند و خدا را نیایش می‌کردند که ناگهان شهر لرزید، زمین شکافت، خانه‌ها فروریخت و سپس ابرموجی از دریا به سوی شهر برخاست. هنوز آفتاب به میان آسمان نرسیده بود که هفتاد هزار کشته بر زمین افتاد، ده‌ها کلیسا در یکی از مقدس‌ترین روزهای مسیحی با خاک یکسان شد و از زیر هر سنگی نالۀ انسانی به گوش می‌رسید.  اروپای مسیحی به فکر فرو رفت. کاتولیک‌های جهان می‌پرسیدند: چرا لیسبون؟ در تمام اروپا کدام شهر را می‌توان یافت که به اندازۀ پایتخت پرتغال، کلیسا و کشیش و آیین‌های مذهبی داشته باشد و مردمی نیایشگر و راست‌کیش در آن زندگی كنند؟ این پرسش، زلزلۀ دوم را در سرتاسر اروپا به راه انداخت و کسانی چون ولتر و دیدرو نیز بر آتش آن دمیدند. هیچ واقعه‌ای تا آن زمان، مردم را دربارۀ دعاوی و قداست كلیسا، چنين به تردید نینداخته بود.   اندک‌اندک الهیات مسیحی عقب نشست و پذیرفت که افسار زمین در دست نیروهایی است که بیرون از جهان‌شناسی کلیسا عمل می‌کنند. عقب‌نشینی‌های کلیسا ادامه یافت و تا آنجا پیش رفت که به‌نوبت، کیهان‌شناسی، فیزیک، شیمی، طب، سیاست، اقتصاد و حقوق نیز از کلیسا اعلان استقلال کردند. از دل عصر روشنگری، ایدۀ مهم و بسیار کارساز «قراردادهای اجتماعی» و سپس «منشور حقوق بشر» بیرون آمدند.  اکنون کلیسا هم‌زیستی با علوم جدید را آموخته است و قوانین علمی را بیش از پیش حرمت می‌گذارد؛ اگرچه برای پستوهای ذهن تاریخ‌زده‌اش، زلزله‌هایی دیگر نیز در راه است. امیدداریم که اتفاق پیش امده اخیر در کشورمان( کرونا) پستوهای تاریخ زده و ذهن های بیمارمردم متحجروخرافه پرست را به مانند زلزله لیسبون  تکان دهدوتیر خلاصی باشد بر پیکره خرافات وافکار قرون وسطایی حاکمان ومردم وخون تاره ای باشد در روشنگری جامعه مسخ شده وگرفتار دروهم وخرافات