دین_انسانی

دغدغه و مسئله اصلی متدینان، نه نشان دادنِ صدق گزاره‌ها و  باورهای دینی که باید انسانی و بهداشتی کردن دین باشد. بحث‌های کلامی و فلسفی و علمی پیرامون دین، بحث درباره صدق و کذب گزاره‌ها و باورهای دینی، پایانی ندارد؛ تا بشر هست و عقل هست و دین هست، این بحث‌ها هم خواهند بود. انسان‌ها همیشه می‌توانند خود را مشغول این مسائل کنند و درباره اینکه باور به خدا، زندگی پس از مرگ، نبوت، وحی و... صادق است یا کاذب، با یکدیگر سخن بگویند. هیچ رای قطعی و نهایی هم در اینجا وجود ندارد؛ رایی که همگان، همیشه آن را بپذیرند. از سوی دیگر، صدق و کذب کثیری از باورهای دینی را نمی‌توان با استدلال عقلی نشان داد، چون از اساس خردگریز هستند.   آنچه مهم‌تر است و مقدم است بر صدق گزاره‌ها و باورهای دینی، بهداشتی و انسانی کردن دین است. دینِ بهداشتی و انسانی، دینی است فروتن و حداقلی نه متکبر و حداکثری؛ دینی که ادعای گزافی ندارد، ادعای همه‌چیزدانی ندارد و پایش را از گلیمش هم درازتر نمی‌کند. دینی که ما را دعوت نمی‌کند به اینکه از درونش، سیاست و اقتصاد و شیمی و فیزیک و نجوم و ریاضی و بیولوژی و پزشکی را استخراج کنیم. بلکه حد و حدود خودش را خوب می‌داند و رسالت مخصوص خود را دارد. دین بهداشتی و انسانی، به داوریِ عقل تن می‌دهد و با خردورزی، بر سر مهر است و استدلال‌ستیزی را یاد پیروانش نمی‌دهد. دینی که نقد را مغتنم و ارزشمند می‌شمارد و راه را برای آن باز می‌کند، چون پالایش و اصلاح و سلامت خود را در نقد می‌‌بیند. دینی که حقوق طبیعی را می‌پذیرد و تحمیل و اجبار را روا نمی‌دارد و آزادی وجدان آدمیان را محترم می‌شمارد. دین بهداشتی و انسانی، حامی و پشتیبان اخلاق است و منبع معنویت. دینی که معرفِ خدایی است که ایمان را به آدمیان هدیه می‌دهد و امید و اعتماد و امنیت و آرامش را در مؤمنان زنده می‌کند؛ نه خدای شکنجه‌گری که از عذاب بندگان و بردگانش لذت می‌برد. دینی که تقدم اخلاق بر شرع و شریعت را، با جان و دل می‌پذیرد و فقه را فدای اخلاقیات می‌کند. خلاصه، دینی که خطری برای دموکراسی و لیبرالیسم و ارزش‌های جهان مدرن ندارد.