بخشش

چرا بخشیدن دیگران سخت است؟
رفتارهای انسانی نشان میـدهد کـه مردم وقتی از کسی ضـربه مـی بـیـنند، پیوسته در جستجوی انتقامند. غـرور واعـتـمـاد بـه نـفـسـمـان لطـمـه دیـده اسـت. انـتـظـــارات و رویـاهـایـمـان نـابـود شـده انـد. چـیـزی کـه بـرایـمان بسیارارزشـمـنـد اسـت را از دسـت داده ایــم. بــه هـمـیـن دلـیل اســت که می خواهیم تلافی و جبران همه این صدمات را در بیاوریم.
امـا مـوانـع دیـگری هـم بـر سـر راه گـذشت و بخشایش ماوجـود دارد. افـکار و عـقـایدی به طور خودکار جلوی گذشت کــردن مـا را مـی گیـرنـد. بـه خـودمـان مـی گــوییـم، "او را نمی بخشم چون او هیچگاه مسئولیت کارهایی که انجام داده است را نمی پذیرد." یا "اگر او را ببخشم ریا کرده ام چون در باطن میلی به بخشیدن اوندارم." یا "فــقط افراد ضعیف گذشت می کنند."
برای این رفتارهایمان همیشه توجیهاتی نیز داریم. وقتی کسی به ما صدمه ای میزند، ما برای رفتار آن فرد دنبال یک سری توجیهات هستیم. با خود می گوییم که حتماً به خاطر شخصیت پستش بوده است. یا اینکه می گوییم، "آدم بی حواس و بی دقتی است." یا "او برای من ارزشی قائل نیست" یا "از قصد این کار را انجام داده." و آنها را با خشونت هر چه تمام تر قضاوت خواهیم کرد.
اما اگر خودمان کاری اشتباه که به کسی صدمه می زند انجام دهیم، برای رفتار خودمان هم باز دنبال توجیه هستیم. در اینگونه موارد می گوییم، "بچه ام شلوغ می کرد متوجه نشدم،" یا "در راه که می آمدم تصادف شده بود." سعی می کنیم که به هر نحوی که شده تقصیر را از گردن خودمان بیاندازیم و خود را بی گناه جلوه دهیم.
مهم است که بدانیم پذیرفتن و فهمیدن اشتباهات هرگز سبب نمی شود که فرد صدمه دیده آسوده شود. بخشیدن کسی و گذشت کردن هرگز نتایج کار اشتباه آنها را از بین نمی برد. هدف این است که گذشت کردن بیشتر مورد توجه افراد قرار گیرد و انسانها اشتباهاتشان را راحت تر بپذیرند. برای اینکار باید به جای اینکه در مورد شخصیت و قصدشان قضاوت های خشن و ناعادلانه انجام دهیم، همیشه خوبی های دیگران را مدنظر قرار دهیم.

بى ترديد رحمت خداوند، بى كران و دربرگيرنده هر چيزى و هر كسى است. در دعاى كميل مى خوانيم: «اللهم انى اسالك برحمتك التى وسعت كل شئ»;
بر اين اساس تمامى موجودات مشمول رحمت عام خداوند هستند. امّا برخى عنايات و بخشش هاى خداوند خاصّ مى باشد و مشمول كسانى مى شود كه خود را به گناه و عصيان نيالايند. بنابراين، چه بسا افرادى خود را در معرض اين رحمت قرار ندهند. مثل اين كه ما مى دانيم: آب تشنگى هر تشنه اى را مى زدايد، حال اگر انسان تشنه اى از نوشيدن آب امتناع ورزيد، حق ندارد بگويد:
چرا آب از من رفع تشنگى نكرد؟
و هرگز چنين حادثه اى به معناى نفى و نقض آن سخن نيست.
به تعبير دقيق تر: در بى كرانگى رحمت و بخشش خداوند، نقصى نيست و «فاعليّت فاعل» كامل است، ليكن; نقص در «قابل» وجود دارد. يعنى برخى افراد با اعمال پست و ننگين خويش مانعى در برابر وزش نسيم رحمت الهى به سوى خويش، ايجاد كرده اند. و بدين سان، خود را از اين شايستگى محروم ساخته اند.

آیا گذشت کردن در همه جا لازم است؟ مثلا کسی را که در معامله با ما کلاهبرداری کرده یا کسی که دائما اسباب شکست کاری ما را فراهم می سازد؟ آیا از این افراد هم باید بگذریم تا خدا از ما بگذرد؟

عفو و گذشت از نظر عقل و شریعت و حیانی , امری ارزشی و هنجار و رفتاری پسندیده و نیکو است. خداوند در آیات بسیاری بر ارزشمندی عفو و گذشت, تأکید کرده است و از صاحبان حق خواسته است که بر خلاف حق و حقوق خویش از باب انسانیت از خطا و اشتباه دیگری درگذرند و رفتار نا درست دیگران را نادیده بگیرند.
خداوند در قرآن کریمش می فرماید:
و لا تستوی الحسنة و لا السیئة ادفع بالتی هی احسن (1) هرگز نیکی و بدی در جهان, یکسان نیست؛ همیشه بدی خلق را به بهترین عمل (که نیکی است) پاداش ده.

انسان در اثر عفو و گذشت به آرامش خاصی دست می یابد که نمی توان آنرا از راهی دیگر کسب کرد؛ از این رو بزرگان دین گفته اند که در عفو و گذشت لذتی است که در انتقام نیست.
کسی که از خطای دیگری می گذرد, رحمت و مهر الهی را به سوی خویش جلب می کند.
و لیعفوا ولیصفحوا الا تحبون ان یغفر الله لکم (3) با خلق, عفو و صفح پیشه کنند و از بدیها در گذرند آیا دوست نمی دارید که خدا هم در حق شما مغفرت و احسان فرماید؟ و الله غفور الرحیم که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.